UKŁAD HORMONALNY

1. UKŁAD HORMONALNY (DOKREWNY)

Za pośrednictwem hormonów, układ ten reguluje i koordynuje pracę narządów umożliwiając

organizmowi dostosowanie się do warunków środowiska.

Układ hormonalny tworzą gruczoły dokrewne (wewnątrzwydzielnicze) oraz wyspecjalizowane

komórki wydzielnicze.

2. CZYM JEST HORMON?

Hormon jest substancją organiczną wytwarzaną przez organizm, której rolą jest regulowanie
funkcjonowania pewnych obszarów (tkanek i narządów). Oddziaływuje bezpośrednio na
pojedyncze komórki łącząc się z receptorami, co skutkuje odpowiednimi zmianami w ich
metabolizmie.

- Podział hormonów

a) ze względu na miejsce wytwarzania hormony dzielimy na:

*wytwarzane przez gruczoły dokrewne (hormony o działaniu ogólnym)

*wytwarzane przez grupy komórek wydzielniczych (hormony tkankowe)

*wydzielane przez różne komórki (hormony miejscowe)

Hormony o działaniu ogólnym – są wydzielane przez gruczoły dokrewne i docierają w miejsce ich
zastosowania wykorzystując do tego celu jedynie układ krążenia (np. melatonina)

Hormony miejscowe – są wydzielane przez różne komórki i działają w najbliższym sąsiedztwie

miejsca, w którym powstały (np. acetylocholina)

Hormony tkankowe – są wytwarzane przez komórki gruczołowe, które występują wokół narządów
NIEBĘDĄCYCH gruczołami oraz nie tworzą skupień. Ich działanie może być parakrynne, neurokrynne
lub endokrynne (np. erytropoetyna)

b) ze względu na budowę chemiczną

*zbudowane z aminokwasów (pochodne aminokwasów, peptydowe, białkowe) - np. adrenalina,

insulina

*steroidowe (pochodne cholesterolu) – np. estrogeny, testosteron

 - Działanie hormonów:

Autokrynne – wpływają na czynność tych samych komórek, które je wydzielają

Parakrynne – wpływają na czynność sąsiednich komórek wykorzystując przestrzeń

międzykomórkową (na zasadzie dyfuzji)

Endokrynne – wpływają na komórki odległych tkanek i narządów docierając do nich z krwią

Neurokrynne – wpływają bezpośrednio na neurony za pomocą neuroprzekaźników

(neurohormonów) uwalnianych z zakończeń nerwowych oraz na odległe komórki docelowe
(docierając do nich z krwią)