Dementie herkennen

Hoe herken je dementie ?

Inleiding
DEMENTIE

Soms maakt men zich ongerust als men zelf vaak iets vergeet of
iemand kent die vaker en vaker iets vergeet. Zou dit het begin van
dementie kunnen zijn ? Geheugenstoornis

Vergeten kan veel oorzaken hebben. +

Wanneer we ouder worden, beweegt ons lichaam trager. Ook ons Aandachtsproblemen
brein gaat trager werken. Gegevens worden niet zo snel opgeslagen in
ons geheugen en niet zo snel opgehaald als vroeger. Vergeetachtige
mensen moeten het misschien wat rustiger aan doen, de tijd nemen,
boodschappen luidop herhalen en hulpmiddeltjes gebruiken. Meestal
vergeet men details, dingen die niet zo heel erg belangrijk zijn om te
functioneren. Het ligt vaak op het puntje van je tong en als iemand je
een tip geeft, dan weet je het wel. Gewone ouderdomsverschijnselen
zoals vergeetachtigheid komen voor bij de helft van de mensen boven
de 50 jaar. Het is lastig, maar het maakt de mensen niet
hulpbehoevend.

DEMENTIE
Dementie is meer dan alleen
vergeten. Dementie verstoort Meer dan
het dagelijks leven. Het ouderdomsvergeetachtighe
geestelijk vermogen van de id
persoon gaat zo ver achteruit
dat de activiteiten van het =
dagelijkse leven niet meer
Geheugenstoornis
mogelijk zijn. Het is een
syndroom : een verzameling +
van symptomen. De
geheugenstoornis is Oriëntatieproblemen
gecombineerd met andere
Taalproblemen
stoornissen . Personen met
dementie verliezen de Gedragsproblemen
oriëntatie in tijd en ruimte. Ze
krijgen meer moeite met Persoonlijkheidsproblemen
spreken en met begrijpen wat
Problemen met het
anderen zeggen. Zowel het gedrag als het karakter kunnen na
uitvoeren van complexe,
ongewikkelde handelingen

Pagina
 Dementie herkennen

verloop van tijd serieus veranderen. Door al die veranderingen heeft de persoon met dementie hoe
langer hoe meer hulp nodig.

Dementie is een groep van ziekten die allemaal een andere oorzaak hebben. Ze hebben wel één
ding gemeen : het achteruitgaan van het functioneren van de hersenen.

In het begin is er nog geen ziekteproces. Er is wel een gevoel van onbehagen en onduidelijkheid. Men
voelt dat er iets niet pluis is. De persoon en zijn omgeving voelen al een hele tijd dat er iets niet in
orde is met het functioneren.

Het verschil tussen dementie en ouderdomsvergeetachtigheid

Ouderdomsvergeetachtigheid dementie

Komt voor bij veel personen op leeftijd. Komt voor bij 5 – 7 % van de 65 – plussers.

Men vergeet details. Hele gebeurtenissen verdwijnen uit het

geheugen.

Men kan nog nieuwe vaardigheden aanleren, Personen met dementie kunnen geen nieuwe
maar het gaat wat trager. vaardigheden aanleren.

Men is zich bewust van zijn vergeetachtigheid. Men heeft geen besef van zijn toestand. De
partner of de familie merkt het probleem op.

Men kan nog zelfstandig leven. Personen met ernstige dementie kunnen niet
meer zelfstandig leven. Ze vergeten hoe ze
dagdagelijkse activiteiten moeten uitoefenen.

Bekennen dat er iets niet pluis is, is al een grote stap. Wat moet je nu doen met dit gevoel ? Aan wie
kan je het vertellen ? Wie begrijpt je en wie kan je helpen ? Wie gaat er respectvol luisteren ? Hoe
gaat men reageren ?

Men denkt vaak eerst aan stress en normale ouderdomsverschijnselen eer de diagnose dementie
wordt gesteld. De eerste signalen vallen ook minder op. Vergeetachtig zijn, iets kwijt zijn, vergeten
wat je ging doen, drie keer dezelfde vraag stellen, niet meer weten hoe een toestel werkt. Daar
komen soms gevoelens van depressie of stemmingswisselingen bij. Of men gaat zich net
tegenovergesteld gedragen om te tonen dat alles ok is en is dan heel opgewekt.

Pagina
 Dementie herkennen

Het is het begin van een vaak lange periode van aftakeling, verandering, intensieve verzorging en
uiteindelijk ook afscheid. Vaak duurt deze periode heel lang omdat de partner de zieke persoon
ondersteunt in het dagelijkse functioneren. Het is zelfs mogelijk dat het heel lang duurt eer de
kinderen iets merken omdat de partner alles opvangt. Als de gezonde partner overlijdt, worden de
problemen gewoonlijk al snel duidelijk. Men voelt zich ontredderd en machteloos.

Hoe kondigt het probleem zich aan ?

- De persoon heeft last van vergeetachtigheid.

o Sleutels kwijt zijn
o Afspraak vergeten
- De persoon herkent mensen niet meer.
- De persoon voelt zich onwezenlijk in bepaalde situaties.
- De kwaliteit van de zintuigen verandert zoals ruiken en proeven.
- De persoon kan zich moeilijk uiten, voelt zich angstig en isoleert zichzelf.
- De persoon voert handelingen verkeerd uit of kan ze helemaal niet meer uitvoeren.
o Koffie zetten
o Auto rijden
- De persoon heeft moeite met tijd en ruimte.
o Dagindeling klopt niet
- Er gebeuren vaker incidenten met die persoon.
- De persoon vertoont geen gepast sociaal gedrag waardoor anderen zich beschaamd
voelen. Het gevoel van fatsoennormen verdwijnt.
o Onbeleefde opmerkingen maken
o Niet netjes eten
o Vreemde mensen aanspreken
o Zich ongeremd gedragen alsof men terugkeert naar de kindertijd
o Luid boeren laten
o Lachen op een begrafenis
- De persoon is tegendraads, afwerend,boos of zelfs agressief.

Niet alle symptomen komen gelijktijdig voor. Het ene symptoom doet zich vaker voor dan het
andere. De periodes van vergeten en verwarring worden langer en komen vaker voor.

De persoon met dementie voelt dat er iets mis is en voelt zich angstig en onzeker. Men voelt zich
machteloos. Men zal eerst proberen het probleem te verbergen. Daarvoor gebruikt men uitvluchten
en truukjes. Men werkt met lijstjes, post its enz. Sommige mensen ontkennen dat ze achteruitgaan,
sommigen worden kwaad omdat ze geconfronteerd worden met hun falen en dit niet kunnen
verhelpen. Het zelfwaarderingsgevoel van personen met beginnende dementie krijgt rake klappen.
Daarom kunnen zij zeer kwaad worden bij confrontatie met hun falen. Men klampt zich vast aan
vertouwde personen en rituelen. De partner of de kinderen worden soms overbevraagd. Een vast
bezoekdag in de week met steeds dezelfde activiteiten biedt houvast en geeft een veilig gevoel.

Pagina
 Dementie herkennen

Soms reageren personen met beginnende dementie geprikkeld op hun omgeving of zijn ze opstandig
en agressief vanwege de gevoelens van ontreddering. Vaak ziet men ook dat zij depressief zijn en
sociaal contact vermijden. Men voelt zich steeds minder veilig.

Er is onduidelijkheid, angst, stress en twijfel. Er moet een diagnose gesteld

worden. Er moet een onderzoek gebeuren. Meestal raadpleegt men eerst
de huisarts. Hopelijk herkent en erkent die het probleem. Hij verwijst
door naar psychiater, neuroloog, geriater. Spijtig genoeg wordt een
onderzoek nog te vaak uitgesteld.

De diagnose is vaak een opluchting. Wanneer de diagnose op tijd wordt

gesteld, heeft dit voordelen. Men behandelt met medicatie waardoor de
evolutie van de ziekte vertraagt en het levenscomfort van de persoon met
dementie verhoogt. Bovendien heeft men meer tijd om beslissingen te nemen voor de toekomst. Het
is van belang dat de diagnose met de persoon met dementie besproken wordt, afhankelijk van de
draagkracht van de persoon.

Dementie is meer dan gewoon vergeten. Het gaat gecombineerd met andere stoornissen.

De stoornis van het geheugen

Langetermijngeheugen Kortetermijngeheugen

Een groot archief van alles wat je in je leven Het werkgeheugen. Je onthoudt ongeveer 30
geleerd hebt. seconden wat je nodig hebt.

Taal Het bedrag dat je aan de kassa moet betalen

gedragsregels Een busnummer dat je net hebt opgezocht
schoolse kennis Een hoeveelheid melk van een recept
vaardigheden
belangrijke gebeurtenissen uit het verleden

Wat belangrijk is kan je herhalen, studeren. Zo vindt informatie een weg van het
kortetermijngeheugen naar het langetermijngeheugen.

Pagina
 Dementie herkennen

Dementie = achteruitgang van het geheugen

Bij een persoon met dementie raakt het kortetermijngeheugen het eerst verstoord.

- Men kan niet onthouden wat er net is gebeurd.

- Men vraagt steeds hetzelfde opnieuw omdat men het vergeten is, omdat men niet meer
weet dat hij/zij het al eens gevraagd heeft.
- Men vergeet wat men aan het doen is en laat onafgewerkte karweitjes liggen.
- Men gaat verscheidene keren per dag naar de winkel om boodschappen te doen.
- Men heeft moeite om een gesprek te volgen, weet niet meer waarover het gaat.
- Men heeft moeite om wisselgeld te berekenen omdat men de tussencijfers niet kan
onthouden.
- Men vergeet afspraken.
- Iets nieuws leren verloopt moeilijk of gaat niet meer.
- De persoon valt steeds in herhaling zonder het zelf te beseffen.
- De persoon kent de waarde van het geld niet meer en heeft moeite met betalen en
wisselgeld.

In een latere fase wordt ook het langetermijngeheugen aangetast.

- Eerst kan men zich herinneringen van een recent verleden niet meer onthouden zoals
een verjaardagsfeestje van een maand geleden.
- Meer en meer herinneringen verdwijnen.
- Nieuwe informatie gaat het snelst verloren in tegenstelling tot informatie uit de
kindertijd en jeugdjaren bij voorbeeld.
- Herinneringen met een grote emotionele waarde blijven iets langer behouden, maar
verdwijnen na een tijdje ook.
- Uiteindelijk wordt de persoonlijke levensgeschiedenis uitgewist.
o De persoon weet niet meer wie hij / zij is.
o De persoon herkent familie en vrienden niet meer.

Oriëntatiestoornis

Hierdoor gaan feiten en aanknopingspunten verloren.

- Niet meer weten welke dag / maand / jaar / seizoen / tijdstip van de dag het is.
o De persoon gaat in de winter naar buiten in zomerkleding.

Pagina
 Dementie herkennen

o De persoon gaat ’s nachts afwassen.

o De persoon gaat ’s middags in zijn pyama naar bed.
o De persoon vergeet steeds welke dag het is.
o Men noemt dit gedesoriënteerd zijn in tijd.

- Moeilijkheden met het bepalen van plaats en ruimte. Het omgevingsbesef verdwijnt.
Iemand met dementie voelt zich vaak ontheemd en verlangt naar een oude vertrouwde
omgeving. In het dementeringsproces is er vaak een ‘wegloop-fase’. De persoon met
dementie gaat voortdurend op zoek naar iets of iemand. Dit is een heel moeilijke periode
voor de omgeving. Met de evolutie van de dementie verdwijnt dit gedrag meestal.

o De persoon vindt de weg niet naar het toilet.

o De persoon vindt de weg niet naar huis.
o De persoon ligt in de verkeerde richting in het bed.
o Men noemt dit gedesoriënteerd zijn in plaats en ruimte.

- Moeilijkheden met mensen herkennen. ( latere fase ). De persoon herkent bekende

mensen niet meer. Dit kan pijnlijk zijn voor de partner en de familie.
o Dit noemt men gedesoriënteerd zijn in persoon.
o De persoon weet niet of de vrouw naast zijn bed zijn vrouw, een verpleegster of
een buurvrouw is.
o De persoon geeft zijn dochter een andere naam.
o De persoon behandelt zijn kleinkinderen alsof ze vreemden zijn.
o Sommige personen met dementie herkennen hun eigen spiegelbeeld niet en
kunnen dan bang of agressief reageren.

Ondanks het verlies aan feiten en herinneringen

merken we in de praktijk dat personen met
dementie nog lang weten wie er voor hen zorgt. Ze
weten bij wie ze zich veilig voelen eender hoe die
persoon heet of wat de band ermee is. Voor hen
telt de kwaliteit van de voor hen aanwezige
persoon.

Pagina
 Dementie herkennen

Taalproblemen

De persoon met dementie begrijpt minder en kan zich steeds minder goed uitdrukken.

- Men vindt het juiste woord niet. Men vergeet het woord van eenvoudige voorwerpen
zoals krant, potlood, bloem.
- Men kan niet goed uitdrukken wat men ziet.
- Men gebruikt vaak vage woorden zoals : iets, iemand, dinges.
- Men gebruikt soms verkeerde woorden of vormt de woorden verkeerd.
o Bv De koffie is te hard ipv te heet.
o De zon is nat.
- In een latere fase : onverstaanbare taal, rare klanken.Dit verlies van het taalvermogen
heet afasie.

Problemen bij het uitvoeren van complexe handelingen

Personen met dementie kunnen na verloop van tijd niet meer doelgericht handelen.

Complexe handelingen zijn ingewikkelde handelingen. Voor ons zijn ze niet zo moeilijk, maar voor
een persoon met dementie wel. Hierdoor verliezen de mensen hun zelfstandigheid en hebben ze
hulp nodig. Personen met dementie weten vaak ook niet meer wat aan te vangen met alledaagse
gebruiksvoorwerpen zoals bestek, sleutels, een pen enz. In bepaalde gevallen kan dit zelfs gevaarlijk
zijn: een gasvuur dat blijft branden, een lege kookpan op een heet vuur, …
- Een feestmaal bereiden
- Koken, poetsen, wassen
- Er is geen orde meer in de kasten
-

Uiteindelijk worden eenvoudige handelingen ook moeilijk voor

personen met dementie.

- Aankleden, kleren in de verkeerde volgorde aan

- Wassen
- Haar kammen

Pagina
 Dementie herkennen

Men vergeet ook waarvoor sommige voorwerpen dienen.

- Haar kammen met een vork ipv een kam

Stemmingswisselingen

Personen met dementie vertonen ook stemmingswisselingen.

- Plots beginnen huilen en een half uur later weer vrolijk zijn.
- Meer in zichzelf gekeerd zijn.
- Minder belangstelling voor activiteiten waar de persoon vroeger aan deelnam zoals
bingo avond, kaartspel, …
- Ineens hard beginnen lachen.

Soms is het moeilijk om om te gaan met het falen. Telkens opnieuw lukt er iets niet. Men ervaart dat
het niet meer zo goed gaat en dat men erop achteruitgaat. Bovendien onderneemt men minder en
geraakt men vaker geïsoleerd. Men voelt zich vaak moe en rusteloos. Soms heeft men ook een
schuldgevoel tegenover de familie en de partner die een zorgfunctie hebben gekregen. Al deze
veranderingen kunnen oorzaak zijn van een depressieve stemming.

Het gedrag kan ook veranderen door dat bepaalde karaktereigenschappen versterkt worden. De
persoonlijkheid verandert. Zo kan het best dat iemand die vroeger zachtaardig en medelevend
wasplots agressief en egocentrisch wordt.

- Een hele dag rustig stil in een hoekje zitten.

- Achterdochtig worden
- Nerveus worden
- Paniekerig worden
- Opvliegend zijn
- Egocentrisch worden

Voor de partner en de familie is het enorm hard om iemand waarmee je een intieme band hebt plots
te zien achteruitgaan tot een persoon die je niet meer herkent.

Lichamelijke achteruitgang

Personen met dementie vertonen ook een lichamelijke achteruitgang. Ze dragen minder zorg voor
zichzelf.

- Sterk vermageren

Pagina
 Dementie herkennen

o Omdat men vergeet te eten

o Omdat er geen eetlust is
- Sterk verdikken ( omdat men vergeet dat men al heeft gegeten )
- Minder gemakkelijk bewegen
- Incontinent worden

De meeste lichamelijke problemen zijn met een goede verzorging goed op te vangen.

Bronnen :

www.omgaanmetdementie.be

probleemvelden dementie, Dementie treft d e landelijk dementieprogramma

Nederland persoon in zijn hele
“mens zijn “. Een persoon
Omgaan met dementie – onafhankelijk ziekenfonds
met dementie kan niet
Afbeeldingen : genezen, maar wel www.onthoumens.be
kwaliteitsvol leven.

Pagina