Cukiernik 741 (01) z5.02 U

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Iwona Kowalczyk
Prowadzenie działalności cukierniczej 741[01].Z5.02
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Dorota Andrzejewska
mgr inż. Lucyna Kubicka
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Joanna Kośka
Konsultacja:
mgr inż. Barbara Kapruziak
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej Prowadzenie

działalności cukierniczej 741[01].Z5.02 zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu cukiernik.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Zarządzanie przedsiębiorstwem 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 14
4.1.3. Ćwiczenia 15
4.1.4. Sprawdzian postępów 17
4.2. Pracownik w przedsiębiorstwie 18
4.3. Majątek przedsiębiorstwa 25
4.4. Uproszczone formy rachunkowości w przedsiębiorstwie 30
5. Sprawdzian osiągnięć 36
6. Literatura 41

2
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności z zakresu
podejmowania działalności cukierniczej.
W poradniku znajdziesz:
− wymagania wstępne – wykaz umiejętności jakie powinieneś mieć już ukształtowane, abyś
bez problemów mógł korzystać z poradnika,
− cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
− materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów
kształcenia i opracowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,
− ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
− sprawdzian postępów,
− sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,
− literaturę uzupełniającą.

3
741[01].Z5
Przedsiębiorstwo
cukiernicze
741[01].Z5.01
Podejmowanie działalności
gospodarczej
741[01].Z5.02
Prowadzenie działalności
cukierniczej
Schemat układu jednostek modułowych

4
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej powinieneś umieć:
− posługiwać się podstawowymi zagadnieniami z zakresu planowania i podejmowania
działalności gospodarczej,
− podejmować decyzje w sytuacjach trudnych i ryzykownych,
− współpracować w zespole / grupie,
− korzystać z różnych źródeł informacji,
− dokonać prezentacji własnego stanowiska, stosując różne środki komunikacji werbalnej
i niewerbalnej.

5
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− określić i scharakteryzować funkcje zarządzania,
− sporządzić schemat struktury organizacyjnej zakładu cukierniczego,
− zaplanować i zorganizować stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
− określić rolę i funkcję kierownictwa przedsiębiorstwa,
− określić zasady rozwiązywania konfliktów,
− prowadzić negocjacje,
− określić podstawowe źródła prawa pracy,
− określić sposób sporządzania umowy o pracę i umowy zlecenia,
− określić prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy,
− określić składniki wynagrodzeń,
− rozróżnić środki trwałe i obrotowe,
− określić różnice pomiędzy leasingiem i kredytem,
− sporządzić bilans majątkowy zakładu cukierniczego,
− sklasyfikować i obliczyć koszty,
− ustalić cenę wyrobów cukierniczych,
− sklasyfikować i obliczyć podatki,
− określić sposoby rozliczania się z urzędem skarbowym.

6
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Zarządzanie przedsiębiorstwem
4.1.1. Materiał nauczania
Zarządzanie to działania zmierzające do sprawnego funkcjonowania przedsiębiorstwa,

zgodnie z założonymi celami.
Funkcje zarządzania:
− planowanie to działania decyzyjne, których istotą jest wyznaczanie celów oraz określenie
sposobów ich osiągania. Planowanie może być długookresowe, średniookresowe
i krótkookresowe,
− organizowanie polega na tworzeniu formalnej struktury firmy, stanowisk i przypisanych
im zadań, sposobów komunikacji między nimi. Dobra organizacja jest kluczowym
warunkiem wykonania zadań, zapewnia płynność zaopatrzenia w materiały oraz sprawne
współdziałanie zatrudnionych osób,
− kierowanie to działania, na które składa się właściwy dobór pracowników, przekazywania
im poleceń dotyczących wykonania zadań oraz motywowania za pomocą różnych
środków,
− kontrolowanie polega na sprawdzeniu zgodności wykonanych zadań z założonymi celami
oraz na wprowadzeniu niezbędnych zmian.
Na etapie tworzenia firmy i w całym jej „życiu” bardzo istotne jest zarządzanie
strategiczne. To ono nadaje kierunki rozwoju przedsiębiorstwa. W małych
przedsiębiorstwach, szczególnie początkujących, za zarządzanie strategiczne często
odpowiedzialna jest jedna osoba – właściciel. Tylko właściciel ma wyobrażenie o tym, jak ma
wyglądać jego firma w przyszłości, to on wyznacza kierunki jej rozwoju, robi dalekosiężne
plany i zastanawia się jak te plany zrealizować. Gdy właścicieli jest kilku lub firma rozrasta
się i powiększa swoją kadrę menedżerską zarządzaniem strategicznym zajmuje się zespół
osób, niemniej zawsze jest to ścisłe kierownictwo firmy.
Wizja i misja firmy

Wizja i misja firmy to dwa bardzo ważne pojęcia zarządzania strategicznego. Określone
są w następujący sposób:
Wizja firmy to jej fundamentalne wartości i cele, do których firma powinna dążyć oraz
przyszłość, w kierunku której należy stymulować wzrost firmy.
Misja firmy określa jej tożsamość i główny cel istnienia. Może zawierać informacje
o docelowych klientach, najważniejszych produktach lub usługach. Misja musi być
pozytywna i przekonująca, ponieważ powinna motywować pracowników. Należy ją wyraźnie
sformułować i zakomunikować podwładnym oraz klientom i otoczeniu.
Cele firmy
Wizja i misja firmy powinny być tak sformułowane, aby przetrwać przez wiele lat
w niezmienionej formie. Z tego powodu nie zawierają one zazwyczaj szczegółowych i zbyt
ściśle określonych informacji. Informacje takie ujęte są w celach firmy. Cele firmy można
podzielić na trzy kategorie:

7
− cele długoterminowe,
− cele średnioterminowe,
− cele krótkoterminowe.
Cele długoterminowe to najważniejsze, strategiczne cele przedsiębiorstwa. Realizowane
są w długim okresie – w ciągu 10, 15, 20 lat. Wskazują kierunek rozwoju firmy i koncentrują
się na rezultatach a nie działaniach.
Cele średnioterminowe służą do realizacji celów strategicznych. Są bardziej szczegółowe,
ujęte w planach kilkuletnich – 3, 5 lat.
Cele krótkoterminowe, do realizacji w ciągu np. roku, kilku miesięcy, są jeszcze bardziej
szczegółowe.
Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa

W małych przedsiębiorstwach wszystkie czynności najczęściej wykonuje właściciel tego
przedsiębiorstwa. W dużych przedsiębiorstwach poszczególne zadania realizowane są
w wyniku podziału pracy przez różne osoby. Odpowiedni podział pracy jest jednym
z istotnych warunków sprawnego działania przedsiębiorstwa.
Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa obejmuje wyodrębnione na skutek podziału
pracy komórki organizacyjne wraz z zachodzącymi między nimi zależnościami. Struktura
organizacyjna przedsiębiorstwa najczęściej przedstawiana jest w postaci schematu struktury
organizacyjnej, który ma postać graficzną i pokazuje zależności hierarchiczne między
poszczególnymi komórkami organizacyjnymi przedsiębiorstwa. Każdą strukturę
organizacyjną charakteryzują cztery cechy: specjalizacja, hierarchia, centralizacja
i formalizacja. Specjalizacja określa podział pracy i rodzaj więzi wewnątrz przedsiębiorstwa.
Można wyróżnić specjalizację funkcjonalną, produktową (rys. a, b). Specjalizacji dokonuje się
na każdym szczeblu organizacyjnym. Hierarchia określa liczbę stanowisk organizacyjnych
i kierowniczych oraz sposobów ich powiązania. Rozstrzyga, kto komu podlega w danej
strukturze i jaką w związku z tym ponosi odpowiedzialność (rys. b, c, d, e, f). Przykładowe
struktury organizacyjne przedstawiają poniższe rysunki:
a) według funkcji
kierownik przedsiębiorstwa
badania rozwój zaopatrzenie produkcja marketing
b) według produktu
kierownik przedsiębiorstwa
Produkt A Produkt B Produkt C Produkt D

8
c) struktura wysmukła – znaczna liczba szczebli organizacyjnych spowodowana małą
rozpiętością kierowania
d) struktura płaska – spowodowana dużą rozpiętością kierowania, struktura bardziej

elastyczna i oszczędna o małej liczbie szczebli
e) struktura jednoliniowa – podwładny w każdej sprawie musi zwracać się do jednego

przełożonego
f) struktura wieloliniowa – podwładny może podlegać równocześnie kilku przełożonym,

odpowiedzialnym za różne funkcje
Rys. 1. Przykładowe schematy struktur organizacyjnych [3, s. 117]
Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa to nie tylko schemat; określają ją również

regulamin organizacyjny i zakres obowiązków. Regulamin organizacyjny to dokument,
w którym opisane są zadania poszczególnych komórek organizacyjnych, a także zakres
kompetencji, odpowiedzialności i współpracy tych komórek i ich kierowników. Zakres
obowiązków jest dokumentem opracowanym dla każdego stanowiska pracy. Określa on
zadania jakie ma wykonywać pracownik zatrudniony na danym stanowisku pracy. Zakres
obowiązków podpisywany jest przez pracownika i jego bezpośredniego przełożonego.

9
Ergonomia – zajmuje się dostosowaniem materialnych środków produkcji do
psychofizycznych możliwości człowieka. To dostosowanie powinno zapewnić warunki pracy
w pełni bezpieczne, wygodne i komfortowe oraz możliwie najniższy koszt wykonywanej
pracy.
Do czynników określających materialne warunki środowiska pracy można zaliczyć:
− rodzaj i charakter środków pracy,
− mikroklimat,
− hałas i wibrację,
− oświetlenie i barwy,
− czynniki fizyczne i chemiczne na stanowisku pracy.
Środki pracy powinny być tak dobrane, by konstrukcja i usytuowanie budynków, hal
fabrycznych i innych pomieszczeń zapewniały jak największe bezpieczeństwo pracy
i minimalny wysiłek fizyczny i psychiczny oraz stwarzały warunki do dobrego samopoznania
pracownika.
Mikroklimat środowiska pracy nazywa się zespół czynników, takich jak temperatura,
ruch, wilgotność, i ciśnienie powietrza, naturalnych na tym stanowisku. Czynniki te działają
w poważnym stopniu na organizm ludzki i wpływają na samopoczucie pracownika, a więc na
jego sprawność w pracy.
Hałas i wibracja nie są dla organizmu człowieka obojętne, a skutki ich działania zależą od
intensywności i czasu działania. Ogólnie przyjętą w przemyśle granicą szkodliwości hałasu
jest jego poziom wynoszący 80-100 dB (decybeli). W pomieszczeniach pracy umysłowej
hałas nie powinien przekraczać 25 dB, w halach fabrycznych – 90 dB. Hałas o intensywności
120 dB powoduje już ból w uszach.
Wady oświetlenia powodują narastanie zmęczenia i obniżają wydajność pracownika.
Najbardziej korzystne jest oświetlenie dzienne. Niedostateczne oświetlenie pogarsza
samopoczucie pracownika i zmniejsza chęć do pracy.
Oddziaływanie barw stosowanie odpowiednich barw w miejscu pracy może wpływać na
poprawę widoczności, zmniejszenie zmęczenia wzroku. Istotną sprawą jest oznaczenie części
poruszających się odmienną barwą, co poprawia bezpieczeństwo pracy. Zbyt kontrastowa
kolorystyka otoczenia powoduje natomiast niepokój i rozprasza uwagę pracownika.
Czynniki chemiczne i fizyczne na które narażony jest człowiek w czasie wykonywania
pracy to: substancje toksyczne, pył przemysłowy, promieniowanie, dym powodowany
paleniem tytoniu w miejscu pracy i inne. Zawartość tych substancji w atmosferze na
stanowisku pracy lub w przedmiotach, z jakimi spotyka się pracownik w trakcie wykonywania
swojej pracy, wpływa ujemnie na organizm ludzki. Często prowadzi do chorób zawodowych.
Obciążenia fizyczne i psychiczne pracą wywołują u pracownika objawy zwane
zmęczeniem. Zmęczenie związane jest ze spadkiem zdolności człowieka do pracy i jest
zjawiskiem odwracalnym w czynniku stosowania przerw wypoczynkowych. Celem przerwy
wypoczynkowej jest usunięcie skutków zmęczenia pracą.
Kierowanie ludźmi
Kierowanie to wzajemne oddziaływanie kierownika i pracownika, które powinno
doprowadzić do realizacji założonych celów, niezależnie od sprzyjających lub
niesprzyjających czynników zewnętrznych. Postępowanie kierownika w stosunku do
podwładnych nazywamy stylem kierowania. Wyróżniamy następujące style kierowania:
− autokratyczny – kierownik podejmuje decyzje bez konsultacji z podwładnymi, nie
wyjaśnia im celu działań,
− demokratyczny – kierownik konsultuje decyzje z podwładnymi, daje im większą
samodzielność w działaniu,
10
− liberalny – kierownik pozostawia podwładnym pełną swobodę w podejmowaniu decyzji.
Do zadań kierownika związanych z kierowaniem personelem należą:
− wydawanie poleceń dotyczących czynności, jakie pracownik ma wykonać,
− udzielanie informacji na temat powodów i danych niezbędnych do wykonania zadania,
− motywowanie pracowników, które ma na celu wywołanie zachowań pożądanych ze
względu na wytyczony przez przedsiębiorstwo cel,
− kontrola wyników pracy mająca na celu sprawdzenie prawidłowości wykonanych zadań,
− ocena pracowników polegająca na wydawaniu opinii o ich pracy na podstawie przyjętych
kryteriów, niezbędna przed podjęciem decyzji o awansowaniu, wyróżnieniu lub ukaraniu.
Kierownik, który chce wypełniać powierzone mu funkcje, takie jak: planowanie,
organizowanie, motywowanie i kontrolowanie, powinien dysponować konkretnymi
kwalifikacjami tzw. umiejętnościami kierowniczymi:
− umiejętności techniczne – są potrzebne do wykonywania lub zrozumienia sposobu
wykonania pracy,
− umiejętności koncepcyjne – pozwalają dostrzegać zależności między poszczególnymi
czynnościami przedsiębiorstwa oraz przedsiębiorstwem a jego otoczeniem,
− umiejętności diagnostyczne i analityczne umożliwiają odpowiednią diagnozę sytuacji
i wybór najlepszego rozwiązania,
− umiejętności interpersonalne umożliwiają współpracę z innymi pracownikami
przedsiębiorstwa. Są to umiejętności nawiązywania kontaktu, rozumienia, empatii oraz
motywowania poszczególnych osób i grup.
Motywowanie polega na skłanianiu ludzi za pomocą różnych działań do chętnego

i dobrego wykonywania powierzonych im zadań i osiągania zakładanych celów.
Narzędzia motywacyjne są to bodźce stosowane w celu osiągania określonych postaw
i zachowań. Mogą to być zachęty, które skłaniają do określonych pozytywnych zachowań lub
kary, które ograniczają postawy niepożądane. Zachęty mogą być materialne: premie i nagrody
pieniężne, świadczenia zdrowotne i emerytalne, świadczenia materialne – samochód
służbowy, pożyczki. Niematerialne to: awans pracownika, umożliwienie jego rozwoju,
uznanie, dobre warunki pracy lub zapewnienie bezpieczeństwa. Karą może być upomnienie,
nagana, odebranie każdej z powyższych zachęt, zwolnienie z pracy.
Należy cały czas motywować podwładnych, ponieważ wtedy lepiej pracują. Kierownik
powinien nagradzać zachowania pozytywne (zgodnie z jego oczekiwaniami) oraz karać
zachowania sprzeczne z jego oczekiwaniami. Pracownicy muszą dokładnie wiedzieć, jakie
zachowania mają powtarzać, a jakich unikać.
Komunikacja (komunikowanie się) – proces, w trakcie którego ludzie w różny sposób

(słowny lub bezsłowny) przekazują sobie informacje (komunikaty).
Komunikat – informacja przekazana od nadawcy do odbiorcy. W komunikacie poza treścią
(np. poprzez barwę głosu, gesty, mimikę) przekazywane są informacje o nadawcy (np. o jego
stanie emocjonalnym) oraz intencje, postawy i uczucia wobec odbiorcy komunikatu.
Sposób nawiązywania kontaktów, prowadzenia rozmów, treśc przesyłanych komunikatów
oraz sposobów ich przyjmowania w dużym stopniu decydują o życiowych sukcesach lub
porażkach.
Umiejętności interpersonalne są ważne dla każdego. Szef powinien być dobrze
zorientowany w tym, co dzieje się w przedsiębiorstwie. Do tego potrzebne są rzetelne
informacje otrzymywane od wyznaczonych osób. Do zarządzania firmą warto w różnym
stopniu włączyć wszystkich pracowników. Mogą oni przyczynić się do poprawy warunków

11
pracy, a także lepszych relacji pomiędzy przełożonymi a podwładnymi. Udział pracowników
w zarządzaniu firmą wymaga zapewnienia warunków sprawnego komunikowania się na
wszystkich szczeblach (między dyrektorem, kierownikiem, pracownikami). Warto podjąć taką
próbę, gdyż daje to szansę stworzenia emocjonalnych więzi pracowników z firmą, co
korzystnie wpływa na atmosferę, jakość produkcji oraz wizerunek zewnętrzny firmy.
Precyzyjne przekazywanie informacji o tym, kto odpowiada za to, co dzieje się w firmie,
pozwala wzmocnić dyscyplinę pracy, a także określić hierarchię w zakresie podejmowania
decyzji i odpowiedzialności. Szef kontroluje i ocenia wykonywanie poleceń, powinien
rozmawiać o tym z pracownikami zarówno indywidualnie, jak i grupowo. Pozwala to na
indywidualizację odpowiedzialności za wykonaną pracę i nagradzanie za dobre wyniki.
Komunikacja rzadko przebiega bez zakłóceń. Najczęstsze utrudnienia w komunikacji, to:
krytykowanie, pochopne osądzanie, nakazywanie, grożenie, obrażanie, nadmierne
wykorzystywanie, popędzanie, odwracanie uwagi. Należy unikać takich zachowań
w komunikacji z pracownikami i partnerami w biznesie.
Konflikt – to sytuacja, w której zaistniała sprzeczność interesów, a jej uczestnicy próbują

narzucić swoją wolę sobie nawzajem.
W firmie występują konflikty organizacyjne. Uczestniczą w nich co najmniej dwie osoby
lub grupy. Występuje pomiędzy nimi sprzeczność przekonań lub celów, które chcą
realizować.
Konflikty organizacyjne
Konflikty Konflikty
interpersonalne międzygrupowe
Rys. 2. Konflikty organizacyjne [ 3, s. 153]

Konflikty interpersonalne występują pomiędzy poszczególnymi pracownikami danej
firmy. Konflikty międzygrupowe występują pomiędzy grupami jej pracowników. Przyczyny
powstawania konfliktów organizacyjnych:
Różnice poglądów, celów
Różnice osobowości
Przyczyny powstawania Podział dóbr

konfliktów organizacyjnych
Dostęp do informacji
Struktura sytuacji, w której znajdują się

uczestnicy konfliktu
Blokada realizacji potrzeb
Rys. 3. Przyczyny powstawania konfliktów organizacyjnych [3, s. 153]

Różnice poglądów, celów – realizacja różnych celów wymaga współdziałania pomiędzy
uczestnikami i grupami firmy. Wzajemne uzależnienie i wspólna odpowiedzialność za
sukcesy i porażki stwarza między nimi konflikty.

12
Różnice osobowości – sprzyjają temu cechy ludzkie takie jak: chęć objęcia kontroli nad
innymi, niska odporność na stres, brak empatii (nieumiejętność wczuwania się w położenie
innych ludzi), brak umiejętności komunikowania się.
Podział dóbr – źródłem konfliktu stają się wszystkie te dobra, których zasoby są mniejsze
niż żądania pragnących je osiągnąć.
Dostęp do informacji – konflikt wynika z braku dostępu do informacji przez uczestników
konfliktu. Taka sytuacja może doprowadzić do narastania żądań, ponieważ strony zazwyczaj
oskarżają się o nie ujawnianie danych, manipulację lub celowe wprowadzanie w błąd.
Struktura sytuacji – konflikt może wynikać ze struktury organizacji, ograniczeń
czasowych, zbyt dużej liczby zadań, jakie mają być wykonane w tym samym czasie.
Blokada realizacji potrzeb – konflikt wynikający ze współzależności między
uczestnikami konfliktu najczęściej powstaje wówczas, gdy jakaś ze stron chce zaspokoić
swoje potrzeby kosztem drugiej strony.
Metody rozwiązywania konfliktów:
− kompromis – hamuje rozwój konfliktów, ale nie przynosi skutecznych rozwiązań.
Mankamentem rozstrzygnięć kompromisowych jest to, że w ich wyniku przeważnie
żadna ze stron nie jest zadowolona,
− metoda dominacji – polega na dążeniu do uzyskania przewagi nad drugą stroną
i wykorzystania dominującej pozycji do osiągnięcia założonych celów. Rozwiązanie
konfliktu za pomocą tej metody stwarza sytuację zwycięzcy i pokonanego. Przegrany
zmuszony jest do podporządkowania się silniejszemu,
− metoda liberalna – polega na zostawieniu spraw własnemu biegowi, dawaniu dużej
swobody w podejmowaniu decyzji. Może to pozytywnie oddziaływać na ludzi
i prowadzić do twórczego rozwiązywania konfliktów. Może jednak również spowodować
chaos i anarchię,
− metoda „dwóch zwycięzców” polega na zrezygnowaniu z walki i przemocy. Rozwiązanie
konfliktu następuje poprzez współpracę, w wyniku której dwie strony są
usatysfakcjonowane.
Negocjacje to dwustronny proces komunikowania się, którego celem jest osiągnięcie
porozumienia. Celem negocjacji jest znalezienie takiego rozwiązania problemu, które
zadowoli wszystkie strony biorące w nich udział.
Negocjacje są podstawowym mechanizmem porozumiewania się ludzi, dzięki któremu
partnerzy osiągają możliwie korzystne rozwiązanie konfliktu interesu. Dlatego tak ważną
umiejętnością jest skuteczne komunikowanie się. Negocjator powinien cały czas inicjować
i podtrzymywać kontakt z partnerem, dopóki wymiana informacji nie doprowadzi do
wypracowania wspólnego stanowiska. W negocjacjach niewskazany jest pośpiech
i kierowanie się emocjami. Należy dążyć do realizacji najważniejszych celów przy
zachowaniu elastyczności wobec mniej ważnych kwestii. Jeśli nie można uzgodnić, któregoś
punktu, trzeba przejść do następnego.
Umiejętności i cechy przydatne podczas negocjacji:
− staranne przygotowanie (ustalenie celów negocjacji, analiza sytuacji dwóch stron),
− koncentracja uwagi na partnerze negocjacyjnym (kontakt wzrokowy, gesty, słowa),
− poszukiwanie informacji u partnera (umiejętność zadawania pytań),
− przekazywanie partnerowi informacji (należy ujawnić swoje uczucia i opinie na temat
zachowań partnera lub konkretnej sprawy),
− podtrzymywanie korzystnej atmosfery (ustalić porządek omawianych spraw, dbać
o satysfakcję partnera),
− skuteczne argumentowanie.

13
Podczas negocjacji może okazać się, że będzie trzeba wybrać jeden ze sposobów ich
prowadzenia:
− negocjacje twarde – polegają na dążeniu do uzyskania przewagi i osiągnięcia jak
największych korzyści, prowadzone są zwykle przy braku zaufania do drugiej strony,
− negocjacje rzeczowe – polegają na poszukiwaniu rozwiązań akceptowanych
i przynoszących korzyści wszystkim stronom.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co określają terminy zarządzanie, kierowanie?
2. Jaka jest różnica między wizją a misją firmy?
3. Co to są cele strategiczne przedsiębiorstwa?
4. Co to jest konflikt?
5. Jakie znasz rodzaje konfliktów organizacyjnych?
6. Jakie znasz metody rozwiązywania konfliktów?
7. Jakie są przyczyny powstawania konfliktów?
8. Co to są negocjacje?
9. Jakie są style prowadzenia negocjacji?

14
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Pracując w zespole 3–4-osobowym, opracuj strategię rozwoju firmy cukierniczej tzn.
misję, wizję i cele strategiczne. Ułatwi Ci to tabela do ćwiczenia.
Tabela do ćwiczenia 1. Strategia rozwoju firmy [opracowanie własne]
Misja firmy ..............................................................................................................................

..................................................................................................................................................
Wizja firmy w roku .................................................................................................................

..................................................................................................................................................
Cele strategiczne i ich osiąganie:
Cel strategiczny Termin osiągnięcia celu Zadania, kroki jakie zostaną
podjęte
1.
2.
3.
4.
Sposób wykonania ćwiczenia.
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) stworzyć zespół, wybrać lidera,
2) sformułować w kilku zdaniach misję firmy. Odpowiedzieć na pytanie: Jaki jest powód
istnienia firmy? Co firma chce zrobić dla swoich klientów? Czym firma będzie różnić się
od innych?
3) sformułować wizję firmy. Jaka będzie firma za 5 lat?
4) sformułować kilka celów strategicznych, np. w zakresie jakości produktów, pozycji
rynkowej, wielkości sprzedaży,
5) zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.
Wyposażenie stanowiska pracy:

− arkusz do ćwiczenia,
− poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Przyporządkuj wybrane metody rozwiązywania konfliktów do ich opisu. Uzupełnij tabelę
do ćwiczenia.
Metody: kompromis, dominacja, liberalna, „dwóch zwycięzców”

15
Tabela do ćwiczenia 2. Metody rozwiązywania konfliktów [opracowanie własne]
Lp. Opis Metoda
1. Pełna współpraca w celu doprowadzenia do satysfakcji
obu stron
2. Zostawienie spraw własnemu biegowi, aż same się
jakoś ułożą
3. Odstępstwo od pewnych zasad i przekonań,
rozstrzygnięcie sporu w wyniku ustępstw
4. Dążenie do uzyskania przewagi nad drugą stroną
i osiągnięcia założonych własnych celów
Sposób wykonania ćwiczenia

1) przeanalizować podane w tabeli opisy konfliktów,
2) przyporządkować metody rozwiązywania konfliktów do podanych opisów,
3) przeanalizować otrzymane wyniki na forum grupy.

Ćwiczenie 3
Przygotuj się do negocjacji cen i warunków sprzedaży. Pracujesz w zespole 3–4-
-osobowym. Jesteś właścicielem Cukierni w Łodzi o dość szerokim asortymencie. Pragniesz
zawrzeć z supermarketem w Łodzi kontrakt na regularne dostawy Twoich wyrobów
cukierniczych. W przygotowaniu do negocjacji pomocna Ci będzie tabela do ćwiczenia.
Tabela do ćwiczenia 3. Obszary negocjacji w firmie [opracowanie własne]

Lp. Wyszczególnienie obszarów negocjacyjnych Twoje propozycje
1.
Jakie produkty im zaproponujesz?
2.
Jaką zaproponujesz wielkość opakowań?
3.
Jakie zaproponujesz terminy i sposób dostawy?
4. Jakie zaproponujesz warunki w zakresie zwrotu

przeterminowanych produktów?
5. Jakie zaproponujesz warunki w zakresie sposobu
zapłaty?

16

1) utworzyć zespół 3–4-osobowy, w którym będziesz opracowywał plan negocjacji,
2) przeanalizować treść ćwiczenia oraz zamieszczone w tekście propozycje obszarów
negocjacyjnych,
3) uzupełnić tabelę do ćwiczenia, wpisując swoje propozycje do poszczególnych obszarów
negocjacyjnych,
4) wyniki pracy zaprezentować na forum grupy przez lidera zespołu.

4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie

1) wymienić i scharakteryzować funkcje zarządzania? ! !
2) zdefiniować pojęcia misja, wizja? ! !
3) zaplanować strukturę organizacyjną firmy? ! !
4) zdefiniować pojęcie ergonomii? ! !
5) określić wpływ czynników ergonomicznych na jakość i wydajność
pracy? ! !
6) rozróżnić style kierowania? ! !
7) rozróżnić płacowe i pozapłacowe czynniki motywacyjne? ! !
8) zdefiniować pojęcia konflikt, negocjacje? ! !
9) wymienić przyczyny powstawania konfliktów organizacyjnych? ! !
10) wymienić i scharakteryzować metody rozwiązywania konfliktów? ! !
11) wymienić i scharakteryzować sposoby prowadzenia negocjacji? ! !
12) wymienić umiejętności i cechy przydatne podczas negocjacji? ! !

17
4.2. Pracownik w przedsiębiorstwie
Przepisy dotyczące zatrudniania reguluje ustawa z 26 czerwca 1974 roku z późniejszymi

zmianami – kodeks pracy. Kodeks pracy to akt prawny, który reguluje wzajemne stosunki
pracy między pracodawcami a pracownikami. Przepisy zawarte w kodeksie pracy dotyczą:
− stosunku pracy (zobowiązania pracownika do wykonania pracy na rzecz pracodawcy, pod
jego kierownictwem; pracodawca zobowiązuje się do zatrudnienia pracownika za
wynagrodzeniem),
− wysokości wynagrodzeń za pracę,
− obowiązków pracownika i pracodawcy,
− czasu pracy,
− urlopów pracowniczych, zatrudniania młodocianych, bezpieczeństwa i higieny pracy,
− sposobów rozpatrywania sporów o roszczenia wynikające ze stosunku pracy.
Warunkiem powstania stosunku pracy jest zatrudnienie pracownika. Możemy wyróżnić
różne formy zatrudnienia.
Formy zatrudnienia
ze względu na czas pracy ze względu na rodzaj umowy o pracę
w pełnym wymiarze czasu forma stała
w niepełnym wymiarze czasu forma czasowa
forma dorywcza
forma sezonowa
Rys. 4. Formy zatrudnienia [3, s. 191]
Ze względu na czas pracy zatrudnionych dzieli się na:

− pełnozatrudnionych (pracujących w pełnym wymiarze czasu),
− niepełnozatrudnionych (pracujących w niepełnym wymiarze czasu).
Ze względu na rodzaj umowy o pracę, wyodrębniamy formy zatrudnienia:
− stałą (na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony),
− czasową (na podstawie umowy o pracę na czas określony),
− dorywczą (na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło),
− sezonową (na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło).
Zatrudnienie stałe to praca długotrwała, bez wyznaczonego terminu jej zakończenia.
Zatrudnienie czasowe trwa w okresie zapisanym w umowie, np. rok lub trzy lata. Praca
dorywcza to praca krótkotrwała, do jednego miesiąca, o charakterze pomocniczym. Praca
sezonowa dotyczy kilku miesięcy i ma powtarzalny charakter.

18
Umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie. Pracodawca ma obowiązek potwierdzić
pracownikowi na piśmie rodzaj umowy i jej warunki (najpóźniej w ciągu 7 dni od rozpoczęcia
pracy).
Rozwiązanie umowy o pracę
Kodeks pracy przewiduje następujące sposoby rozwiązania umowy o pracę:
− za porozumieniem stron – jest to najkorzystniejsza forma z punktu widzenia pracodawcy
i pracownika, ponieważ strony nie mają w stosunku do siebie żadnych zobowiązań,
− za wypowiedzeniem przez jedną ze stron – oznacza złożenie drugiej stronie pisemnego
oświadczenia woli o zakończeniu stosunku pracy.
Jeśli pracodawca wypowiada umowę o pracę na czas nieokreślony, powinien wskazać
przyczyny uzasadniające wypowiedzenie, zachowanie okresów wypowiedzenia obowiązuje
zarówno pracodawcę, jak i pracownika. Długość okresu wypowiedzenia wynosi:
− dla umów zawartych na czas nieokreślony: 2 tygodnie, gdy pracownik jest zatrudniony
krócej niż 6 miesięcy, 1 miesiąc – przy stażu co najmniej 6-miesięcznym i 3 miesiące
przy stażu wynoszącym co najmniej 3 lata,
− dla umów zawartych na okres próbny: 3 dni robocze, gdy okres próbny nie przekracza
2 tygodni, 1 tydzień, gdy okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie, 2 tygodnie przy
3 miesięcznym okresie próbnym,
− umowa na czas określony, może być rozwiązana za 2-tygodniowym wypowiedzeniem,
− bez wypowiedzenia – jest natychmiastowa (z dnia na dzień) forma ustania stosunku
pracy. Ten sposób rozwiązania umowy może być wykorzystywany tylko w wyjątkowych
przypadkach:
– jeśli pracownik poważnie naruszył obowiązki pracy,
– jeśli pracownik popełnił przestępstwo, które uniemożliwia dalsze zatrudnienie go na
zajmowanym stanowisku, jeśli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone
prawomocnym wyrokiem,
– zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywanej pracy
na zajmowanym stanowisku (np. utrata prawa jazdy przez kierowcę),
– z powodu długotrwałej choroby pracownika lub dłuższej niż 1 miesiąc
usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Pracownik także może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenie, ale tylko
w sytuacjach, gdy:
− zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej
pracy na jego zdrowie,
− pracodawca dopuści się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec
pracownika.
Umowy cywilnoprawne:
− umowa zlecenie,
− umowa o dzieło.
Stron umowy nie obowiązują wtedy przepisy Kodeksu Pracy. Umowa zlecenie jest
zawierana na wykonanie określonej pracy i nie gwarantuje ciągłości pracy ani jej ukończenia.
Umowa o dzieło dotyczy natomiast wykonywania pracy, której czynnikiem jest konkretny
rezultat, np. zbudowanie domu.
Prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy

Prawo pracy określa prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy. Obowiązki pracownika
wynikają z układów zbiorowych, regulaminu pracy, przepisów BHP i przepisów
przeciwpożarowych, praw pracodawcy np.:

19
− sumienne i staranne wykonywanie zadań oraz stosowanie się do poleceń przełożonych,
które dotyczą pracy,
− przestrzeganie ustalonego w zakładzie czasu pracy,
− przestrzeganie regulaminu pracy i ustalonego porządku,
− wykonywanie okresowych badań lekarskich,
− wykonywanie pracy zgodnie z przepisami BHP,
− współdziałanie w kreowaniu pozytywnego wizerunku firmy,
− przestrzeganie tajemnicy, czyli nie przekazywanie na zewnątrz informacji o zakładzie,
produkcji, pracownikach.
Wybrane prawa pracownika, to:
− prawo do poszanowania godności,
− równouprawnienie pod względem płci, wieku, narodowości, przekonań politycznych
i religijnych,
− prawo do terminowego wypłacania wynagrodzenia,
− prawo do wypoczynku oraz przynajmniej jednej 15-minutowej przerwy w pracy,
− prawo do płatnego urlopu,
− bezpieczne warunki pracy,
− prawo do świadczeń socjalnych,
− prawo do ubezpieczeń (obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego i emerytalnego przez
pracodawcę),
− ochrona pracy kobiet.
Do obowiązków pracodawcy należą:
− zapoznanie pracowników z ich obowiązkami oraz sposobem wykonywania pracy,
− organizowanie pracy z uwzględnieniem kwalifikacji pracowników i przepisów BHP,
− terminowe wypłacanie wynagrodzeń,
− informowanie pracowników o możliwości zatrudnienia w pełnym lub niepełnym
wymiarze czasu pracy, a pracowników zatrudnionych na czas określony – o wolnych
miejscach pracy,
− stwarzanie warunków do podnoszenia kwalifikacji.
Prawem pracodawcy jest stosowanie sankcji w razie nie wywiązywania się pracownika
z powierzonych zadań, np.:
− odpowiedzialność porządkowa: kara upomnienia, kara nagany,
− odpowiedzialność materialna: do wysokości rzeczywistych strat powstałych z winy
pracownika,
− odpowiedzialność karna: za popełnienie czynu przestępczego np. kradzież mienia, jej
ustalenie należy do policji i sądu, sąd może orzec zakaz wykonywania zawodu.
Wynagrodzenie jest to świadczenie pracodawcy na rzecz pracownika z tytułu wykonanej

przez niego pracy. Wypłacane pracownikowi zazwyczaj raz w miesiącu. Rozróżniamy płacę:
− minimalną (w Polsce co roku jej wysokość określa Minister Gospodarki Pracy i Polityki
Społecznej),
− netto – wynagrodzenie po potrąceniu podatków i składki na ZUS,
− brutto – wynagrodzenie bez uwzględnienie podatków i składek na ZUS.
Płaca brutto – składki ZUS płacone przez pracownika – zaliczka na podatek = Płaca netto
Składka ZUS płacona przez pracownika obejmuje składkę: emerytalną, rentową,
chorobową. W skład zaliczki na podatek dochodowy wchodzi składka na powszechne
ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75%.

20
Podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne są przychody pracownika. Podstawą
wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne są przychody pracownika pomniejszone
o zapłacone składki na ubezpieczenie społeczne.
W 2007 roku wysokość składek ustalono na następującym poziomie:
− ubezpieczenie emerytalne – 9,76% podstawy wymiaru składki płaci pracownik oraz
9,76% pracodawca, razem 19,25% podstawy. Ubezpieczenie to polega na comiesięcznej
wypłacie określonej kwoty osobom, które osiągnęły wiek emerytalny.
− ubezpieczenie rentowe – 6,50% podstawy wymiaru składki płaci pracownik oraz 6,50%
pracodawca, razem 13 % podstawy. Z tytułu ubezpieczenia rentowego wypłacane są renty
osobom niezdolnym do pracy, renty rodzinne, dodatki do rent rodzinnych.
− ubezpieczenie wypadkowe – 1,93-3,80% podstawy wymiaru składki płaci pracodawca.
Polega na wypłacaniu określonej kwoty w postaci zasiłków, odszkodowań z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
− ubezpieczenie chorobowe – 2,45% podstawy wymiaru składki płaci pracownik. Polega na
wypłacie określonej kwoty w razie chorób oraz za urlopy macierzyńskie.
− Ubezpieczenie zdrowotne – 7,75% podstawy wymiaru składki płaci pracownik (składka
ta pomniejsza zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych)
− Fundusz Pracy – 2,45% podstawy wymiaru płaci pracodawca
− Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – 0,15% podstawy wymiaru
składki płaci pracodawca.
Wynagrodzenie powinno być czynnikiem motywującym do pracy. Nie może ono być zbyt
niskie, bowiem wtedy pracownicy będą poszukiwali lepiej płatnej pracy. Wynagrodzenie nie
może być zbyt wysokie, ponieważ obniża ono zysk przedsiębiorstw. W niektórych
przedsiębiorstwach opracowywane są zakładowe systemy płac. Do najczęściej stosowanych
systemów płac należą:
− system czasowy – płaca określana jest jako miesięczna kwota wynagrodzenia lub też jako
stawka godzinowa, która po ustaleniu liczby przepracowanych godzin i pomnożeniu tych
dwóch wielkości pozwala na ustalenie miesięcznego wynagrodzenia,
− system czasowo-premiowy – polega na tym, że pracownik otrzymuje nie tylko kwotę
płacy podstawowej, ale także otrzymuje premię za wykonanie przydzielonych mu
dodatkowych zadań. Płaca składa się z dwóch części: płacy zasadniczej i premii,
− system akordowy – pracownik otrzymuje wynagrodzenie za ilość wykonanej pracy
(produkcji),
− system prowizyjny – stosowany w handlu i polega na tym, że wynagrodzenie zależy
wyłącznie od wielkości sprzedaży towarów. Wynagrodzenie w tym systemie jest
określane jako procent wartości sprzedaży.

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz prawa i obowiązki pracownika?
2. Jakie znasz prawa i obowiązki pracodawcy?
3. Co jest źródłem prawa pracy?
4. Jakie znasz umowy cywilnoprawne?
5. Co charakteryzuje poszczególne umowy cywilnoprawne?
6. W jaki sposób obliczamy dochód pracownika?

21
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Korzystając z kodeksu pracy zapoznaj się z podstawowymi przepisami dotyczącymi
obowiązków pracownika. Wpisz podstawowe obowiązki pracownika w tabelę do ćwiczenia.
Tabela do ćwiczenia 1. Obowiązki pracownika [opracowanie własne]
Lp. Podstawowe obowiązki pracownika

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

1) odszukać w kodeksie pracy przepisy dotyczące obowiązków pracownika,
2) przeanalizować podstawowe obowiązki pracownika,
3) uzupełnić tabelę do ćwiczeń.

− poradnik dla ucznia,
− kodeks pracy (ewentualnie kserokopia odpowiednich fragmentów kodeksu pracy).
Ćwiczenie 2
Przyporządkuj wybrane cechy umowy–zlecenia i umowy o dzieło do odpowiednich
kolumn w tabeli do ćwiczenia.
Cechy:
− zobowiązanie do wykonania określonej czynności dla innej osoby,
− zobowiązanie do wykonania oznaczonego działa dla zamawiającego,
− nie musi być wykonane osobiście, jeśli umowa tego zabrania,
− nie odpowiada się za efekt końcowy, a jedynie jest się zobowiązanym do strategicznego
i sumiennego wykonywania pracy,
− wynagrodzenie jest wypłacane za efekt końcowy,
− wynagrodzenie jest wypłacane niezależnie od efektu końcowego,
− wykonuje się ze swoich lub powierzonych materiałów,
− w razie sporu roszczenia są kierowane do sądu cywilnego, a nie Sądu Pracy.

22
Tabela do ćwiczenia 2. Umowy cywilnoprawne [opracowanie własne]
Cechy Cechy
Umowy – zlecenia Umowy o dzieło

1) odszukać w kodeksie cywilnym odpowiednich fragmentów dotyczących umowy zlecenia
i umowy o dzieło,
2) dokonać analizy umów cywilnoprawnych i ich wymienionych cech,
3) uzupełnić tabelę do ćwiczenia.

− kodeks cywilny (ewentualnie kserokopię odpowiednich fragmentów kodeksu cywilnego:
Tytuł XV, art. 627-646, Tytuł XXI, art. 734-751).
Ćwiczenie 3
Oblicz dochód pracownika, korzystając z danych:
Pracownik zatrudniony na postawie umowy o pracę w Przedsiębiorstwie X, otrzymuje
zgodnie z umową miesięczne wynagrodzenie brutto w wysokości 1680 zł. Składki na
ubezpieczenie społeczne finansowane przez pracownika wynoszą 314,33 zł. Koszty uzyskania
przychodu wynoszą 92,56 zł.

1) dokonać analizy treści ćwiczenia,
2) dokonać analizy formularzy PIT,
3) obliczyć dochód pracownika z wykorzystaniem odpowiedniego wzoru.

− formularze PIT,
− kalkulator prosty.

23

1) wymienić formy zatrudnienia ze względu na czas pracy? ! !
2) wymienić formy zatrudnienia ze względu na rodzaj umowy o pracę? ! !
3) scharakteryzować rodzaje umów o pracę? ! !
4) wymienić źródło prawa pracy? ! !
5) wymienić i scharakteryzować sposoby rozwiązywania umów o pracę? ! !
6) wymienić umowy cywilnoprawne? ! !
7) wymienić co najmniej trzy prawa i obowiązki pracownika? ! !
8) rozróżnić wynagrodzenie brutto od netto? ! !
9) wymienić i scharakteryzować systemy płac ! !

24
4.3. Majątek przedsiębiorstwa
Warunkiem wykonywania działalności gospodarczej jest dysponowanie przez

przedsiębiorstwo określonym majątkiem, czyli majątkiem trwałym i obrotowym.
− Majątek trwały to rzeczowy majątek trwały, czyli środki trwałe np.: maszyny, urządzenia,
grunty, budynki produkcyjne, punkty usługowe, sprzedaży detalicznej, budynki
magazynowe. Środki trwałe zużywają się w procesie produkcji w okresie dłuższym niż
jeden rok.
− Majątek obrotowy, czyli środki obrotowe, np.: zapasy materiałów i wyrobów gotowych,
środki pieniężne, należności krótkoterminowe, papiery wartościowe. Środki obrotowe
w procesie produkcji w okresie dłuższym niż jeden rok zużywają się całkowicie lub
ulegają przeobrażeniom np.: mąka do wypieku chleba.
Źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa
Fundusze własne przedsiębiorstwa: Fundusze obce przedsiębiorstwa:

- kapitał wniesiony przez właścicieli - kredyty i pożyczki bankowe zaciągnięte
przedsiębiorstwa na zakup maszyn, urządzeń itp.
- kapitał wygospodarowany przez - zobowiązania wobec dostawców
przedsiębiorstwo w toku jego działania
Rys. 5. Źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa [4, s. 117]

Leasing to forma odpłatnego udostępniania do użytkowania dóbr służących do
prowadzenia działalności gospodarczej. Te dobra to przede wszystkim maszyny, urządzenia
oraz inne środki długotrwałego użytkowania. Właściciel maszyny lub urządzenia
(leasingodawca) w zamian za jego udostępnienie pobiera opłatę w postaci rat leasingowych.
Leasingodawca pozostaje właścicielem przedmiotu leasingu w czasie trwania umowy i po jej
wygaśnięciu. Leasingobiorca może po wygaśnięciu umowy nabyć przedmiot leasingu
najczęściej na zasadzie pierwokupu.
Bilans majątkowy przedsiębiorstwa

Cały majątek przedsiębiorstwa – trwały i obrotowy – jest określany jako aktywa.
Fundusze własne i obce, finansujące majątek przedsiębiorstwa, nazywamy pasywami. Suma
aktywów musi się równać sumie pasywów. Zestawienie wszystkich elementów majątku
i źródeł ich finansowania jest nazywane bilansem przedsiębiorstwa.
Bilans otwarcia to bilans sporządzony na dzień rozpoczęcia działalności firmy.
Zobowiązania to kwoty, które firma powinna w zaplanowanym momencie zapłacić innym
(bankowi, dostawcom itp.). Należności to kwoty, które inni płatnicy powinni
w zaplanowanym momencie zapłacić firmie.

25
Aktywa Pasywa
Majątek trwały Kapitał własny
Majątek obrotowy Kapitał obcy
Ogółem aktywa Ogółem pasywa
Rys. 6. Składniki bilansu [opracowanie własne]
Koszty w przedsiębiorstwie
Koszty to celowe zużycie materiałów, pracy ludzkiej, składników majątku trwałego lub
usług własnych.
Strata to niecelowe, gospodarczo nieuzasadnione zużycie wymienionych wyżej środków.
Prowadząc działalność gospodarczą, przedsiębiorstwo ponosi koszty:
− koszty zmienne – zmieniają się wraz ze zmianą rozmiarów produkcji i wielkości firmy
− koszty stałe – niezależne od wielkości produkcji.
Podział kosztów przedsiębiorstwa
Koszty zmienne: Koszty stałe:

- surowce, materiały, półprodukty - płace pracowników administracji
- płace pracowników produkcyjnych - wynajem lokalu
- energia, woda - zużywanie się maszyn, urządzeń,
budynków
Rys. 7. Podział kosztów przedsiębiorstwa [6, s. 18]
Ustalenie ceny produktu

W celu skalkulowania ceny produktu finalnego (wyrobu gotowego lub usługi) właściciel
przedsiębiorstwa posługuje się sumą tych kosztów, czyli kosztem całkowitym.
Kc = Kz + Ks
gdzie:
Kc – koszt całkowity
Kz – koszty zmienne
Ks – koszty stałe
Kj = Kc / Wp
gdzie:
Kj – koszt jednostkowy wyrobu
Kc – koszty całkowity
Wp – wielkość produkcji (liczba wyrobów gotowych)
Rozróżniamy dwa modele ustalania cen: model ekonomiczny i model księgowy.

26
− model ekonomiczny, polega na ustaleniu ceny na podstawie sytuacji na rynku.
Przedsiębiorca kieruje się cenami konkurentów i tym, ile klienci byliby skłonni zapłacić
za jego produkt. Bierze również pod uwagę koszty własne, ale tylko dla porównania, czy
koszt jednostkowy nie jest wyższy niż cena.
− model księgowy, polega na ustaleniu ceny, doliczając do kosztu jednostkowego zysk, jaki
przedsiębiorca chce otrzymać.
Cena zbytu produktu = koszt jednostkowy + zysk producenta

Cena hurtowa = cena zbytu + marża hurtowa
Cena detaliczna = cena hurtowa + marża detaliczna
Cena sprzedaży = cena zakupu + marża handlowa
Wynik finansowy firmy

Przychody powstają w momencie sprzedaży produktów firmy (wyrobów lub usług),
niezależnie od tego, czy wpływ gotówki następuje w chwili sprzedaży, czy po pewnym czasie.
przychód ze sprzedaży = liczba sprzedanych produktów x cena produktu
Odejmując od przychodów koszty działalności, otrzymujemy wynik finansowy. Dodatni

wynik finansowy nazywamy zyskiem, ujemny zaś stratą.
wynik finansowy = przychód – koszty działalności
Firma ma zyski, gdy jej przychody są większe od ponoszonych kosztów. Jeśli przychody
są mniejsze od kosztów, firma ma straty.
zysk brutto = przychód – koszty
zysk netto = zysk brutto – podatek dochodowy
Zysk netto przedsiębiorstwa można przeznaczyć na konsumpcję, inwestycje,

modernizację produkcji lub nagrody dla pracowników.
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1. Co to są koszty?
2. Jaka jest różnica między kosztami stałymi i zmiennymi?
3. Jakie znasz metody ustalania cen w przedsiębiorstwie?
4. Co charakteryzuje ekonomiczny model ustalania ceny?
5. Jaki jest wzór na obliczenie kosztu całkowitego produktu?
6. Jakie wyróżniamy składniki bilansu firmy?
7. Jaka występuje różnica między pojęciami aktywa i pasywa?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz metodą kosztową cenę produktu, którego koszty bezpośrednie wynoszą 50 zł,
koszty pośrednie stanowią 80% kosztów bezpośrednich, a zysk ma wynosić 15% kosztów
własnych.

27
Tabela do ćwiczenia 1. Elementy ceny[opracowanie własne]
Elementy ceny Obliczenia
1. Koszty bezpośrednie
2. Koszty pośrednie
3. Koszt własny
4. Zysk
5. Cena produktu

1) obliczy wysokość kosztów pośrednich,
2) obliczyć koszt własny,
3) obliczyć wysokość zysku,
4) obliczyć cenę produktu,
5) przeanalizować otrzymane wyniki na forum grupy.

Ćwiczenie 2
Przyporządkuj wymienione koszty przedsiębiorstwa cukierniczego do kosztów
zmiennych lub stałych:
płace pracowników produkcji, surowce, materiały, energia, zużywanie się maszyn i urządzeń,
wynajem lokalu, kredyt, woda.
Tabela do ćwiczenia 2. Koszty w przedsiębiorstwie [opracowanie własne]

koszty zmienne koszty stałe

1) dokonać analizy kosztów zmiennych i stałych w przedsiębiorstwie,
2) przyporządkować podane koszty do odpowiednich kolumn w tabeli ćwiczenia.


28
Ćwiczenie 3
Zalicz do aktywów lub do pasywów podane przykłady:
zobowiązania wobec banku, budynek, pieniądze na koncie w banku, kapitał właściciela,
gotówka w kasie, samochód dostawczy, maszyny i urządzenia, komputer, materiały do
produkcji.
Tabela do ćwiczenia 3. Składniki bilansu [opracowanie własne]

Aktywa Pasywa
Aby wykonać ćwiczenie, powinniście:

1) dokonać analizy struktury bilansu przedsiębiorstwa,
2) rozróżniać składniki bilansu przedsiębiorstwa: aktywa, pasywa,
3) przyporządkować podane składniki bilansu do odpowiednich kolumn w tabeli do
ćwiczenia.


1) rozróżnić i scharakteryzować majątek trwały i obrotowy? ! !
2) wskazać źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa? ! !
3) zdefiniować pojęcie leasingu? ! !
4) rozróżnić aktywa i pasywa? ! !
5) rozróżnić koszty zmienne i stałe przedsiębiorstwa? ! !
6) scharakteryzować metody ustalania cen w przedsiębiorstwie? ! !
7) zastosować wzór na obliczenie przychodów ze sprzedaży? ! !
8) zastosować wzór na obliczenie wyniku finansowego netto
przedsiębiorstwa? ! !

29
4.4. Uproszczone formy rachunkowości w przedsiębiorstwie
Rachunkowość to system, który dostarcza informacji niezbędnych do podejmowania

decyzji gospodarczych. System ten obejmuje:
− księgowość,
− kalkulację,
− sprawozdawczość.
Księgowość zajmuje się ewidencją transakcji gospodarczych w sposób chronologiczny
i systematyczny.
Kalkulacja określa koszt jednostkowy wytworzenia produktu finalnego.
Sprawozdawczość obejmuje przetwarzanie i systematyzowanie wcześniej
zaewidencjonowanych zadań.
Funkcje rachunkowości:
− informacyjna – pozwala na uzyskanie informacji potrzebnych do zarządzania finansami
firmy,
− kontrolna – umożliwia wykrycie niedoborów w majątku firmy powstałych na skutek np.
kradzieży,
− analityczna – pozwala na weryfikację wyników finansowych firmy.
Podatek to przymusowe, bezzwrotne, nieodpłatne i powszechne świadczenie pieniężne,

które pobierane jest przez państwo lub gminę. Podatki dzielimy na bezpośrednie i pośrednie.
Podatki bezpośrednie to podatki dochodowe od osób fizycznych i prawnych oraz podatki
majątkowe (np. od darowizn, nieruchomości, środków transportu). Podatki pośrednie to
podatek od towarów i usług VAT, akcyzowy, cło. Podatek akcyzowy nakładany jest na
niektóre artykuły spożywcze (alkohol, papierosy), paliwa silnikowe, artykuły luksusowe
(wysokiej klasy sprzęt elektroniczny, samochody) i wliczany w cenę produktu
wprowadzonego do obrotu. Stawki podatku są zróżnicowane, a ich wysokość reguluje ustawa
o podatku akcyzowym.
Rozliczanie podmiotu gospodarczego z Urzędem Skarbowym

Podatek dochodowy z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej jest ustalany
w formie:
− karty podatkowej
− ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych
− księgi przychodów i rozchodów

30
Tabela 1. Formy opodatkowania [opracowanie własne]
Formy opodatkowania Zasady prowadzenia ewidencji

Karta podatkowa − przedsiębiorca jest zwolniony z obowiązku prowadzenia
ksiąg i składania zeznań podatkowych
− nie musi składać deklaracji o wysokości uzyskanego
dochodu oraz wpłacać zaliczek na podatek dochodowy
− obowiązek do wydawania na żądanie klienta rachunków
i faktur stwierdzających sprzedaż wyrobów i usług
− obowiązek prowadzenia ewidencji związanej
z zatrudnieniem pracowników
− podatek należy opłacać co miesiąc – do dnia 7 każdego
miesiąca za miesiąc poprzedni
− kwota podatku odprowadzana do urzędu skarbowego jest
określona przez naczelnika urzędu w decyzji pomniejszona
o zapłaconą składkę na ubezpieczenie zdrowotne
− po zakończeniu roku podatkowego ma obowiązek złożyć
w urzędzie skarbowym deklarację o wysokości zapłaconej
i odliczonej od karty podatkowej, w poszczególnych
miesiącach, składki na powszechne ubezpieczenie
zdrowotne
Ryczałt od przychodów − przedsiębiorca ma obowiązek prowadzenia, ewidencji
ewidencjonowanych przychodów, prowadzenia wykazu środków trwałych,
ewidencji wyposażenia, przechowywania dowodów
zakupu towarów, sporządzanie spisu z natury
− zryczałtowany podatek dochodowy przedsiębiorca musi
odprowadzać co miesiąc do urzędu skarbowego do dnia
20-go następnego miesiąca
− po zakończeniu roku podatkowego należy złożyć
w urzędzie skarbowym zeznanie PIT-28 o wysokości
uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń
i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych
Księga przychodów − każdy przedsiębiorca powinien prowadzić księgowość
i rozchodów według przepisów ustawy o rachunkowości
− właściciel firmy powinien zadbać, aby księgowość
prowadziła osoba wykształcona w zawodach ekonomisty,
księgowego
− księgi rachunkowe muszą być prowadzone rzetelnie,
terminowo, chronologicznie, zgodnie ze stanem
faktycznym, według zasad wynikających z przepisów
ustawy o rachunkowości
− przedsiębiorca ma obowiązek prowadzenia podatkowej
księgi przychodów i rozchodów w oparciu o dowody
księgowe (tj. faktury, dowody opłat bankowych,
pocztowych)
− oprócz samej księgi przychodów i rozchodów,
przedsiębiorca ma obowiązek do prowadzenia innych
ewidencji, tj.

31
- ewidencja środków trwałych
- ewidencja wyposażenia, sprzedaży
- ewidencja przebiegu pojazdów
- koszty przychodów pracowników
- spis z natury towarów, materiałów, półwyrobów,
wyrobów gotowych, braków i odpadów
− obowiązek ustalenia wysokości podatku dochodowego za
obrany rok podatkowy następuje do dnia 30 kwietnia
następnego roku podatkowego poprzez wypełnienie
deklaracji PIT-36.
Podatek od towarów i usług (VAT)

VAT jest powszechnym, wielofazowym podatkiem obrotowym. Powszechnym, ponieważ
obowiązek jego odprowadzania do urzędu skarbowego spoczywa na każdym, kto zajmuje się
produkcją oraz sprzedażą towarów i usług. Wielofazowym, ponieważ jest płatny w każdej
fazie produkcji i sprzedaży. VAT jest liczony od wartości netto towarów i usług. Oznacza to,
że przedmiot opodatkowania, np. chleb jest obciążony podatkiem VAT w fazie końcowej,
czyli wtedy, gdy zostaje kupiony przez konsumenta.
Obowiązki podatnika VAT
Do głównych obowiązków podatników rozliczających podatek VAT na zasadach
ogólnych należy zaliczyć:
− dokonanie zgłoszenia rejestracyjnego (VAT-R),
− prowadzenie ewidencji sprzedaży i zakupów,
− wystawianie faktury VAT,
− składanie deklaracji podatkowych dla podatku VAT,
− terminowe wpłacanie podatku do urzędu skarbowego.
Deklaracje dla podatku od towarów i usług (formularze VAT-7) składa się we właściwym
urzędzie skarbowym za okresy miesięczne, w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po
miesiącu, za który składana jest deklaracja. W tym terminie należy również dokonać wpłaty
podatku na rachunek urzędu skarbowego.
Stawki VAT
Ustawa o VAT przewiduje następujące stawki podatku:
− podstawowa 22%
− obniżona – 7% np. obuwie dziecięce, odzież dla niemowląt
− obniżona 3%
− stawka 0%
− stawka zwolniona.
Faktura VAT powinna zawierać
− imiona i nazwiska sprzedawcy i nabywcy oraz ich adresy,
− numery NIP,
− datę wystawienia,
− numer faktury,
− nazwę towaru lub usługi,
− jednostkę miary oraz ilość sprzedanych towarów, usług,
− cenę jednostkową netto (bez podatku),
− stawkę podatku,
− kwotę podatku,

32
− wartość sprzedaży wraz z podatkiem,
− kwotę należności ogółem wyrażoną liczbowo i słownie,
− czytelne podpisy osób uprawnionych do wystawienia oraz otrzymania faktury.
Przy wypełnianiu faktury niezbędna jest umiejętność obliczania podatku VAT. Wartość
podatku VAT liczona jest od cen netto i brutto.
− od ceny netto
cena netto x stawka podatku
− od ceny brutto
cena brutto x 22 cena brutto x 7

lub
122 107
cena netto + kwota VAT = cena brutto
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do ćwiczeń.

1. Jakie znasz zasady obliczania podatku VAT?
2. Jaki jest układ księgi przychodów i rozchodów?
3. Jakie zdarzenia należy księgować w poszczególnych kolumnach książki przychodów
i rozchodów?
4. W jakiej kolejności należy księgować dokumenty księgowe w księdze przychodów
i rozchodów?
5. Jakie podstawowe informacje powinna zawierać faktura VAT?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz kwotę podatku VAT i cenę brutto wiedząc, że cena netto wynosi 160 zł, stawka
podatku VAT 22%.

1) znać zasadę obliczania podatku VAT od ceny netto,
2) obliczyć kwotę podatku VAT,
3) obliczyć cenę brutto,
4) porównać wyniki na forum grupy.

− kalkulator.

33
Ćwiczenie 2
Wystaw fakturę sprzedaży, dysponując następującymi informacjami:
Sprzedawca:
− Julian Pliszek Cukiernia „Łodzianka” z siedzibą w Łodzi ul. Pawia 5
− Nr NIP 778-654-14-44
− rachunek bankowy: PKO S.A. w Łodzi nr 385741-88751-823210
− płatność – gotówka
Nabywca:
− Janina Kruk, Sklepik Szkolny w SP Nr 5, Łódź, ul. Kamienna 42
− Nr NIP 757-188-09-05
Sprzedano:
− 50 szt. bułek z serem w cenie netto: 1,00 zł/szt. – stawka VAT – 22%
− 150 szt. pączków z jabłkiem w cenie netto: 1,00 zł/szt. – stawka VAT – 22%
− 200 szt. pączków z marmoladą w cenie netto: 0,09 zł/szt. – stawka VAT – 22%
− 300 szt. bułek z makiem w cenie netto: 0,08 zł/szt. – stawka VAT – 22%
− numer faktury: 40/04
− data wystawienia: 13.04.2007r.
1) dokonać analizy treści ćwiczenia,
2) odszukać informacje na temat zasad wypełniania faktur VAT w poradniku dla ucznia,
3) wypełnić fakturę VAT, tak aby wszystkie pola były wypełnione w sposób prawidłowy.

− faktura VAT,
Ćwiczenie 3
Dokonać zapisów w księdze przychodów i rozchodów przedsiębiorstwa – Cukiernia
„Łodzianka” w miesiącu kwietniu X r., dysponując podanymi informacjami:
1) faktura nr 273 za opłatę za telefon, otrzymana z Zakładu Telekomunikacji w Łodzi,
ul. Chóralna 2 z 26.03.Xr. wartość netto 100 zł
2) faktura nr 178 z 15.03.Xr. za zakup surowców do produkcji wyrobów cukierniczych
o wartości netto 2.000 zł, w hurtowni artykułów spożywczych w Łodzi, ul. Piękna 25
3) faktura sprzedaży nr 350 z 18.03.Xr.dla Restauracji „Orfeusz” w Łodzi, ul. Tuwima 25,
wartość netto 800 zł
1) uporządkować chronologicznie zdarzenia gospodarcze,
2) dokonać zapisów w księdze przychodów i rozchodów,
3) dokonać podsumowania strony po zaksięgowaniu zdarzeń gospodarczych.

− księga przychodów i rozchodów,

34

1) zdefiniować pojęcie rachunkowości? ! !
2) określić funkcje rachunkowości? ! !
3) rozróżnić podatki bezpośrednie i pośrednie? ! !
4) wymienić i scharakteryzować formy opodatkowania z tytułu
prowadzenia działalności gospodarczej? ! !
5) zdefiniować pojęcie podatku VAT? ! !
6) obliczyć podatek VAT od ceny netto i brutto? ! !
7) wymienić stawki podatku VAT? ! !
8) określić zasady wypełniania faktur VAT? ! !
9) określić układ księgi przychodów i rozchodów? ! !

35
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi, wpisz klasę i datę.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań o różnym stopniu trudności. Są to pytania zamknięte, wielokrotnego
wyboru.
5. Za każdą poprawną odpowiedź uzyskujesz jeden punkt.
6. Odpowiedzi wpisz w „Karcie odpowiedzi”, przekreślając odpowiednią literę znakiem „X”
7. Jeżeli się pomylisz – zakreśl kółkiem (nie przeprawiaj!) błędną odpowiedź i znakiem „X”
zaznacz odpowiedź prawidłową.
8. W przypadku zakreślenia więcej niż jednej litery uzyskujesz za daną odpowiedź
0 punktów.
9. Pracuj samodzielnie, gdyż w przypadku porozumiewania się z kolegą rozwiązywanie
przez Ciebie testu zostanie przerwane i otrzymasz ocenę niedostateczną.
10. Możesz korzystać z kalkulatora.
11. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
12. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Funkcja zarządzania, na którą składa się właściwy dobór pracowników, przekazywanie

im poleceń dotyczących wykonywania zadań oraz motywowanie za pomocą różnych
środków, to
a) planowanie.
b) organizowanie.
c) kierowanie.
d) kontrolowanie.
2. Wartości i cele, którymi firma się kieruje oraz wyobrażenie przyszłości, do której dąży to
a) misja firmy.
b) wizja firmy.
c) zarządzanie strategiczne.
d) cele operacyjne.
3. Zarządzanie strategiczne dotyczy

a) krótkiego okresu działania przedsiębiorstwa.
b) wyznaczenia pojedynczych krótkoterminowych celów i podejmowanie, decyzji
mających duże znaczenia dla najbliższej przyszłości firmy.
c) wyznaczanie celów oraz ustalanie programu działań zmierzających do sprawnego
funkcjonowania przedsiębiorstwa zgodnie z założonymi celami.
d) sprawnej realizacji szczegółowego planu działania i szybkiego rozwiązania
doraźnych problemów.

36
4. Umiejętności kierownicze, które umożliwiają współpracę z innymi pracownikami
przedsiębiorstwa, poprzez nawiązywanie kontaktów, rozumienia, empatii oraz
motywowania poszczególnych osób i grup nazywamy umiejętnościami
a) technicznymi.
b) koncepcyjnymi.
c) analitycznymi.
d) interpersonalnymi.
5. Narzędzia motywacyjne to
a) bodźce stosowane przez przełożonego, w celu osiągania określonych postaw
i zachowań podwładnych.
b) wszelkie urządzenia i maszyny za pośrednictwem, których przełożony może
realizować proces motywowania.
c) zestaw materialnych środków kształtujących zachowania podwładnych.
d) ocena pracowników polegająca na wydawaniu opinii o ich pracy.
6. Konflikt, który wynika z różnicy poglądów lub celów, do których dążą jego uczestnicy
odpowiedzialni za sukcesy i porażki firmy, to
a) konflikt wartości.
b) konflikt organizacyjny.
c) konflikt racji.
d) konflikt dwóch osobowości.
7. Jeżeli jedna ze stron konfliktu, chce osiągnąć swoje cele, nie bierze pod uwagę celów
drugiej strony, to zostaje rozwiązanie konfliktu metodą
a) kompromisu.
b) dominacji.
c) liberalną.
d) dwóch zwycięzców.
8. Jeżeli jednej ze stron negocjacyjnych zależy na poszukaniu rozwiązań akceptowanych

i przynoszących korzyści wszystkim stronom, zastosuje prowadzenie negocjacji w sposób
a) twardy.
b) ugodowy.
c) rzeczowy.
d) liberalny.
9. Ścisła zależność wysokości wynagrodzenia od ilości wykonywanej pracy występuje

w formie płacy
a) czasowej.
b) akordowej.
c) czasowo-premiowej.
d) prowizyjnej.
10. Wynagrodzenie to
a) świadczenie urzędu pracy na rzecz zarejestrowanego.
b) świadczenie pracownika na rzecz pracodawcy.
c) świadczenie pracodawcy na rzecz pracownika z tytułu wykonywanej pracy.
d) świadczenie emerytalne.

37
11. Tegoroczny absolwent Technikum Przemysłu Spożywczego poszukuje stałej pracy.
Najkorzystniejsza dla niego umowa o pracę to
a) umowa na czas nieokreślony.
b) umowa na okres próbny.
c) umowa na czas wykonania określonej pracy.
d) umowa na czas określony (w tym na zastępstwo).
12. Elementami majątku obrotowego przedsiębiorstwa są:

a) zapasy, rzeczowy majątek trwały, należności.
b) zapasy, należności, gotówka w kasie.
c) zapasy, materiały, budynki.
d) maszyny, akcje, licencje.
13. Bilans przedsiębiorstwa odzwierciedla

a) wszystkie koszty poniesione przez przedsiębiorstwo.
b) majątek przedsiębiorstwa oraz źródła jego finansowania w danej chwili.
c) straty i zyski w poszczególnych latach.
d) wynik finansowy przedsiębiorstwa.
14. Koszty zmienne związane są z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa i zależą od wielkości

produkcji, zaliczamy do nich:
a) koszty surowców i robocizny.
b) koszty czynszu za lokal i zużywanie się maszyn.
c) koszty ubezpieczenia pracowników produkcyjnych i administracyjnych.
d) koszty robocizny i odsetki kredytu.
15. Piekarnia „Rogalik” osiągnęła przychód ze sprzedaży wyrobów w wysokości 100.000 zł,
a koszty własne produkcji wynosiły 60.000 zł. Zapłacono podatek dochodowy
w wysokości 20%. Ustal zysk netto:
a) 24 000 zł
b) 32 000 zł
c) 40 000 zł
d) 8 000 zł
16. Jeżeli przedsiębiorca ustala cenę produktu na podstawie sytuacji na rynku, kierując się
cenami konkurentów i potrzebami klientów, to stosuje model ustalania cen
a) księgowy.
b) ekonomiczny.
c) bilansowania cen.
d) tylko na podstawie cen produktów konkurencji.
17. Podatek to
a) dobrowolna kwota płacona na rzecz państwa.
b) obligatoryjna kwota płacona na rzecz państwa przez każdego obywatela wynosząca
100 zł miesięcznie.
c) stawka procentowa od transakcji na giełdzie.
d) przymusowe świadczenie pieniężne, które pobierane jest przez państwo lub gminy.

38
18. Podatek akcyzowy jest podatkiem
a) od towarów luksusowych i produktów o niskim koszcie wytworzenia.
b) od wszystkich produktów krajowych.
c) od wszystkich produktów importowanych.
d) tylko od usług.
19. Forma opodatkowania kartą podatkową, charakteryzuje się tym, że

a) stawka podatku ustalana jest kwotowo, niezależnie od osiągniętego dochodu.
b) stawki podatku są zależne od rodzaju prowadzonej działalności.
c) podatek płacony jest od dochodu pomniejszonego o wydatki.
d) występuje obowiązek prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
20. Przedsiębiorca, który prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów, ma

obowiązek ustalenia wysokości podatku dochodowego za dany rok podatkowy poprzez
wypełnianie
a) deklaracji PIT-36.
b) deklaracji PIT-28.
c) deklaracji VAT-7.
d) deklaracji ZUS.

39
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Prowadzenie działalności cukierniczej
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
Odpowiedź Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:

40
6. LITERATURA
1. Bieńkowska K.: Uproszczone formy ewidencji gospodarczej stosowane w małych
firmach. WSIP, Warszawa 1998
2. Flis I., Makiewicz M..: Własna firma. Wydawnictwo Park Sp. z o.o., Bielsko Biała 2004
3. Gregorczyk S., Romanowska M., Sopińska A., Wachowiak P.: Przedsiębiorczość bez
tajemnic. WSIP, Warszawa 2002
4. Makieła Z., Rachwał T.: Podstawy przedsiębiorczości. Nowa Era, Warszawa 2005
5. Sepkowska Z., Żurakowski F.: Wprowadzenie do zarządzania. WSIP, Warszawa 2000
6. Żurakowski F.: Przedsiębiorczość – Poszukiwanie pomysłu na firmę i jej uruchomienie.
WSIP, Warszawa 1999

41

Cukiernik 741 (01) z5.02 U

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cukiernik 741 (01) z5.02 U

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MINISTERSTWO EDUKACJI

Prowadzenie działalności cukierniczej 741[01].Z5.02

Poradnik dla ucznia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej Prowadzenie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1. Zarządzanie przedsiębiorstwem

4.1.1. Materiał nauczania

Zarządzanie to działania zmierzające do sprawnego funkcjonowania przedsiębiorstwa,

Wizja i misja firmy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa

badania rozwój zaopatrzenie produkcja marketing

Produkt A Produkt B Produkt C Produkt D

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

d) struktura płaska – spowodowana dużą rozpiętością kierowania, struktura bardziej

e) struktura jednoliniowa – podwładny w każdej sprawie musi zwracać się do jednego

f) struktura wieloliniowa – podwładny może podlegać równocześnie kilku przełożonym,

Rys. 1. Przykładowe schematy struktur organizacyjnych [3, s. 117]

Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa to nie tylko schemat; określają ją również

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Motywowanie polega na skłanianiu ludzi za pomocą różnych działań do chętnego

Komunikacja (komunikowanie się) – proces, w trakcie którego ludzie w różny sposób

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Konflikt – to sytuacja, w której zaistniała sprzeczność interesów, a jej uczestnicy próbują

Rys. 2. Konflikty organizacyjne [ 3, s. 153]

Przyczyny powstawania Podział dóbr

Struktura sytuacji, w której znajdują się

Blokada realizacji potrzeb

Rys. 3. Przyczyny powstawania konfliktów organizacyjnych [3, s. 153]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela do ćwiczenia 1. Strategia rozwoju firmy [opracowanie własne]

Misja firmy ..............................................................................................................................

Wizja firmy w roku .................................................................................................................

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

Tabela do ćwiczenia 3. Obszary negocjacji w firmie [opracowanie własne]

4. Jakie zaproponujesz warunki w zakresie zwrotu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak Nie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.1. Materiał nauczania

Przepisy dotyczące zatrudniania reguluje ustawa z 26 czerwca 1974 roku z późniejszymi

ze względu na czas pracy ze względu na rodzaj umowy o pracę