Dno miednicy (krocze)

Dr n. med. Marek Tomaszewski

Dno miednicy
krocze (perineum)
• mięśnie dna miednicy są poprzecznie prążkowane (należą do mięśni
szkieletowych)
• stanowią układ mięśniowo-powięziowy zamykający od dołu jamę
miednicy
• z tyłu przebite jest odbytnicą, z przodu przewodem moczowo-
płciowym;
Dno miednicy
krocze (perineum)
• dolny otwór miednicy objęty jest
ramą kostno-więzadłową (kształt
rombu):
• spojenie łonowe oraz więzadło
łukowate łonowe,
• gałęzie dolne kości łonowej,
• gałęzie kości kulszowych wraz z
guzami kulszowymi (największa
szerokość na tzw. linii
międzykulszowej, linea inter-
ischiadica),
• więzadła krzyżowo-guzowe,
• wierzchołek kości guzicznej;
Okolica kroczowa-
głęboko
• Leży poniżej dna miednicy
• Zawiera zewnętrzne narządy płciowe oraz mięśnie krocza
• Składa się z:
• Trójkąta/okolicę moczowo-płciową:
• Od przodu: spojenie łonowe
• Od tyłu: linia poprowadzona pomiędzy guzem kulszowym P i L
• Bocznie: gałąź dolna k. łonowej i gałąź k. kulszowej
• Od góry: błona krocza
• Trójkąt/okolica odbytowa:
• Od przodu: linia poprowadzona pomiędzy guzem kulszowym P i L
• Od tyłu: kość guziczna
• Bocznie: w. krzyżowo-guzowe i m. pośladkowy wielki
Okolica kroczowa (regio perinealis)-
powierzchownie
• Tył: okolica krzyżowa
• Przód: okolica łonowa
• Bocznie:
• okolica pośladkowa
• okolica udowa przyśrodkowa + bruzda
płciowo-udowa

• Linia międzykulszowa:
• Okolica moczowo-płciowa (przewód
moczowo-płciowy)
• Okolica sromowa (zewnętrzne części
płciowe)
• Okolica odbytowa (odbyt)
Dno miednicy
krocze (perineum)
• składa się z:
• przepony miednicy (diaphragma pelvis)
• przepona moczowo-płciowa (diaphragma uro-genitale)
Przepony miednicy
(diaphragma pelvis)
• ma postać obszernego, krótkiego lejka (wąski wylot lejka skierowany
jest ku dołowi i tworzy prawie okrągły rozwór odbytowy (hiatus
analis)
• kanał odbytu przechodzi przez rozwór odbytowy (hiatus analis),
który otaczają z zewnątrz:
• włókna mięśnia dźwigacza odbytu (m. levator ani) (w górze)
• okrężny, prążkowany mięsień zwieracz zewnętrzny odbytu (m. sphincter ani
externus / rhabdosphincter) (w dole)
• gdy mięśnie zwieracze są rozciągnięte może dojść do wypadania
odbytnicy (prolapsus recti)
Przepony miednicy
(diaphragma pelvis)
• skład:
• m. dźwigacz odbytu (m. levator ani):
• m. łonowo-guziczny(m. pubo-coccygeus): w części przedniej
• m. łonowo-guziczny właściwy (m. pubo-coccygeus proprius)
• m. łonowo-odbytniczy(m. pubo-rectalis):
• włókna biegną ku tyłowi i do dołu w kierunku odbytu i wytwarzają ramiona dźwigacza,
które ograniczają wrota dźwigacza (cewka moczowa + pochwa)
• m. dźwigacz:
• sterczu (m. legator prostatae)
• pochwy [m. łonowo-pochwowy] (m. legator vaginae, m. pubo-vaginalis)
• m. biodrowo-guziczny(m. ilio-coccygeus)- w części tylnej
• m. guziczny/kulszowo-guziczny (m. coccygeus, ischio-coccygeus)
M. dźwigacz odbytu
• M. biodrowo-guziczny:
• Przyczep:
• Początkowy: lolec kulszowy, łuk ścięgnisty m. dźwigacza odbytu (pasmo więzadłowe powięzi zasłonowej)
• Końcowy: strona boczna kości guzicznej, szew biodrowo-guziczny (łączy się z w. odbytniczo-guzicznym)
• M. łonowo-guziczny:
• Pasma mięśniowe między k. guziczną a kością łonową
• Okrąża narządy miednicy mniejszej
• Dzieli się na części na części, które nie są widoczne makroskopowo:
• Część: łonowo-kroczową, łonowo-sterczowa, łonowo-pochwowa, łonowo-odbytnicza
• M. łonowo-odbytniczy:
• To pasma mm. pod mięśniem łonowo-guzicznym
• Przyczep:
• Początkowy: gałąź górna kości łonowej
• Końcowy: okrąża odbytnicę i łączy się z przeciwstronnym mięśniem
M. dźwigacz odbytu
• Funkcja:
• Uciska narządy otworu dolnego miednicy
• Unosi dno miednicy i odbyt
• Uczestniczy w stabilizacji macicy
• Bierze udział we wzmacnianiu skurczu zwieraczy odbytu i macicy (dodatkowy
zwieracz odbytu)
• Uczestniczy w wytwarzaniu ciśnienia śródbrzusznego
• Należy do głębokiego układu stabilizującego kręgosłup (razem z głębokimi
mm. grzbietu, przeponą i mm. brzucha
• Unerwienie:
• N. sromowy (gałęzie przednie nn. rdzeniowych S2-S4)
M. kulszowo-guziczny/guziczny
• Cienki mięsień, który łączy się z w. krzyżowo-kolcowym
• Przyczep:
• Początkowy: kolec kulszowy, w. krzyżowo-kolcowe, ściana miednicy
• Końcowy: kość guziczna, kręg L5
• Czynność:
• Pociąga kość guziczną brzusznie na jej poprzednią pozycję (podczas defekacji
lub porodu)
• Unerwienie:
• Gałąź przednia nerwu rdzeniowego S4
M. zwieracz odbytu zewnętrzny
• Część:
• Podskórna: do dołu od m. zwieracza odbytu wewnętrznego
• Powierzchowna: okrąża dolną część m. zwieracza odbytu wewnętrznego
• Głęboka: okrążą dolną część m. zwieracza odbytu wewnętrznego (częściowo
łączy się z m. łonowo-odbytniczym)
• Funkcja:
• Uciska kanał odbytu i zapewnia trzymanie stolca
• Unerwienie:
• N. sromowy (gałęzie przednie nerwów rdzeniowych S3-S4)
Przepona moczowo-płciowa (diaphragma
uro-genitale)
• kształt trójkąta:
• podstawa skierowana jest do tyłu i ku dołowi
• wierzchołek- skierowany jest do przodu i ku górze
• w przeciwieństwie do przepony miednicy jest równa
• grubości około 1cm
• u mężczyzn przepona moczowo-płciowa jest mocniejsza,
• u kobiet bardziej rozluźniona, mniej odporna i w niektórych
sytuacjach (porody) mogą przez nią wypadać narządy:
• pochwa (prolapsus vaginae),
• pęcherz moczowy (prolapsus vesicae)
• macica (prolapsus uteri)
Przepona moczowo-płciowa (diaphragma
uro-genitale)
• w przeponie moczowo-płciowej znajduje się rozwór moczowo-
płciowy (hiatus uro-genitalis) dla przewodu moczowo-płciowego:
• u mężczyzn:
• cewka moczowa
• u kobiet:
• cewka moczowa
• pochwa
Przepona moczowo-płciowa (diaphragma
uro-genitale)
• skład:
• m. poprzeczny głęboki krocza (m. transversus perinei profundus)
• m. zwieracz zewnętrzny cewki moczowej (m. sphrincter urethrae externus):
• m. zwieracz cewkowo-pochwowy (zwieracz moczowo-płciowy) (m. sphrincter
urethro-vaginalis)- dodatkowo u kobiet
• m. poprzeczny powierzchowny krocza (m. transversus perinei superficialis)
• mięśniówka części płciowych zewnętrznych:
• m. opuszkowo-gąbczasty (m. bulbo-spongiosus)
• m. kulszowo-jamisty (m. ischio-cavernosus)
Przepona moczowo-płciowa
mięsień przyczep początkowy przyczep końcowy unerwienie czynność

M. zwieracz zewnętrzny  gałąź dolna kości  otacza część  gałęzie kroczowe  zamykanie światła
cewki moczowej (m. łonowej i błoniastą cewki n. sromowego (S4- cewki moczowej
sphincter urethrae przylegająca 4)  podczas mikcji-
externus) ściana przestrzeni rozkurcz mięśnia
głębokiej krocza
M. zwieracz cewkowo-  środek krocza  biegnie ku  gałęzie kroczowe  dodatkowy
pochwowy (m. przodowi, bocznie n. sromowego (S4- zwieracz cewki
sphincter urethro- od pochwy, 4) moczowej
vaginalis) zespala się z  wspomaganie
u kobiet włóknami strony skurczów pochwy
przeciwległej do
przodu od cewki
M. poprzeczny głęboki  przyśrodkowa  środek krocza  gałęzie kroczowe  stabilizowanie
krocza (m. transversus powierzchnia n. sromowego (S4- położenia środka
perinei profundus) gałęzi kości 4) krocza
kulszowej
Przepona moczowo-płciowa
mięsień przyczep początkowy przyczep końcowy unerwienie czynność

M. kulszowo-jamisty (m.  guz kulszowy  odnoga prącia lub  n. sromowy (S2-4)  przemieszczanie
ischio-cavernosus)  gałąź kości łechtaczki krwi z odnóg prącia
kulszowej lub łechtaczki do
trzonu
M. opuszkowo-gąbczasty  u kobiety- środek  u kobiety- opuszka  n. sromowy (S2-4)  przemieszczanie
(m. bulbo-spongiosus) krocza przedsionka, błona krwi z
 u mężczyzny- krocza, trzon przymocowanej
środek krocza i szew łechtaczki i ciało części gąbczastej
pośrodkowy jamiste prącia i łechtaczki w
 u mężczyzn- m. kierunku żołędzi
opuszkowo-  u mężczyzny-
głąbczasty, błona usuwanie
krocza, ciało jamiste zalegającego moczu
z cewki moczowej
po mikcji,
powodowanie
pulsacyjnego ruchu
nasienia podczas
wytrysku
M. poprzeczny  guz kulszowy  środek krocza  n. sromowy (S2-4)  stabilizacja środka
powierzchowny krocza  gałąź kości krocza
(m. transversus perinei kulszowej
superficialis)
Powięź miednicy (pelvic fascia)
• Składa się z trzech głównych części, które zbiegają się w łuku
ścięgnistym powięzi miednicy, leżącym blisko dna miednicy:
• Powięź miednicy ścienna
• Powięź miednicy pokrywająca
• Powięź miednicy trzewna
Powięź miednicy ścienna
(parietal pelvic fascia)
• Pokrywa powierzchnię wewnętrzną wszystkich mięśni jamy miednicy i
dna miednicy (ściany miednicy)
• Na brzuchu przechodzi w powięź ścienną brzucha
• W jej skład wchodzi:
• Powięzi zasłonowa:
• Powięź gruszkowata:
• Powięź przedkrzyżowa Waldeyera: pokrywa k. krzyżową
• Powięź zakrzyżowa: biegnie od dolnej części odbytnicy do kości krzyżowej
• Powięź górna przepony miednicy
Powięź miednicy ścienna
(parietal pelvic fascia)
• Powięzi zasłonowa (obturator fascia):
• Jest kontynuacją powięzi dolnej przepony miednicy, na m. zasłaniaczu wewnętrznym
• Łuk ścięgnisty powięzi miednicznej- strefa przejściowa między powięzią trzewną a
ścienną miednicy
• Powięź górna przepony miednicy (fascia superior diaphragmatis pelvis):
• Pokrywa powierzchnię górno-przyśrodkową m. dźwigacza odbytu
• Przednie odcinki łuków ścięgnistych powięzi miednicy P i L:
• u mężczyzny stanowią:
• więzadła łonowo-sterczowe (ligamenta pubo-prostatica)
• m. łonowo-sterczowy (m. pubo-prostaticus)
• u kobiety:
• więzadła łonowo-pęcherzowe (ligamenta pubo-vesicalia)
• m. łonowo-pęcherzowy (m. pubo-vesicalis)
Powięź miednicy pokrywająca
(investing pelvic fascia)
• Pokrywa narządy podotrzewnowe
Powięź miednicy trzewna
(visceral pelvic fascia)
• Wachlarzowato rozciąga się pomiędzy powięź miednicy ścienną a
pokrywającą
• Przechodzą przez nią gałęzie trzewne t. biodrowej wewnętrznej i
dopływy ż. biodrowej wewnętrznej
• Posiada trzy blaszki:
• Blaszkę pęcherzową (przednią)
• Blaszkę płciową (środkową)
• Blaszkę odbytniczą (tylną)
Powięź miednicy trzewna
(visceral pelvic fascia)
• Blaszka pęcherzowa (przednia):
• Pokrywa pęcherz moczowy
• Biegnie ponad pęcherzem moczowym do przestrzeni przedotrzewnowej
• Tworzy powięź pęcherzowo-pępkową, która leży pomiędzy więzadłami
pępkowymi przyśrodkowymi (pozostałość po tt. pępkowych)
• Do przodu w kierunku spojenia łonowego znajduje się przestrzeń załonowa,
która zawiara splot łonowy
Powięź miednicy trzewna
(visceral pelvic fascia)
• Blaszka płciowa (środkowa):
• Pokrywa: macicę, gruczoł krokowy i pęcherzyki nasienne
• Dzieli przestrzeń podotrzewnową na leżącą z przodu przestrzeń
przypęcherzową i leżącą z tyłu przestrzeń przyodbytniczą
• Jej tylna część jest pogrubiałą (blaszka płciowa włóknista)
• Na przekroju strzałkowym widoczna jest jako przegroda odbytniczo-
pęcherzowa u mężczyzn i odbytniczo-pochwowa u kobiet
• U kobiet zawiera t. maciczną
• U mężczyzn przechodzi w powięź zasterczową
• U kobiet przechodzi w powięź odbytniczo-pochwową
Powięź miednicy trzewna
(visceral pelvic fascia)
• Blaszka odbytnicza (tylna):
• Pokrywa odbytnicę
• Jest oddzielona od k. krzyżowej powięzią przedkrzyżowąod strony k. krzyżowej
biegną włókniste więzadła, które zawierają nn. trzewne krzyżowe
Powięź miednicy mniejszej
• Powięź dolna przepony miednicy (fascia inferior diaphragmatis
pelvis):
• Pokrywa powierzchnię boczno-dolną m. dźwigacza odbytu
• Powięź przepony moczowo-płciowej górna i dolna (fascia uro-
genitalis superior et interior):
• To dawne określenie głębokiej i powierzchownej powięzi krocza
• Obie powięzie zrastają się ze sobą na swych przednich (pomiędzy P i L kością
łonową, tzw. więzadło poprzeczne krocza, ligamentum transversum perinei) i
tylnych brzegach
Powięź miednicy mniejszej
• Powięź krocza:
• Pokrywa dolną część przepony moczowo-płciowej
• Oddziela ciała erekcyjne od tkanki podskórnej krocza
• Przechodzi w:
• Powięź powierzchowną grzbietu
• Powięź głęboką prącia
• Powięź nasienną zewnętrzna moszny
• Powięź szeroką uda
• Powięź pośladkową
Powięź miednicy mniejszej
• Powięź powierzchowna krocza:
• Pogrubiała (włóknistą zwarta tkanka) warstwa tkanki podskórnej (warstwa
błoniasta tkanki podskórnej brzucha)
• Z tyłu sięga do końca mm. poprzecznych krocza powierzchownych
• Przechodzi w:
• Powięź podskórną brzucha
• Powięź odpiszczelową uda
• Powięź powierzchowną prącia
• Błonę kurczliwą na mosznie
Podział jamy miednicy
• Część nadprzeponowa;
• Jama otrzewnowa miednicy;
• Przestrzeń podotrzewnowa miednicy:
• Jest ograniczona od góry otrzewną, a od dołu dnem miednicy
• Zachowuje ciągłość z przestreznią zaotrzewnową, jak i przestrzeniami kk dolnych
• Ściany miednicy i narządy przestrzeni podotrzwnowej pokryte są powięzią miednicy
Podział jamy miednicy
• Część podprzeponowa:
• Nie zawiera narządów;
• To przestrzeń wypełniona tkanką tłuszczową i tkanką łączną połączona ze
skórną podściółką tłuszczową krocza;
• Jest podzielona na dwie symetryczne połowy przez zstępujący lejek m.
dźwigacza odbytu- dół kulszowo-odbytniczy (fossa ischio-rectalis) prawy i
lewy
Dół kulszowo-odbytniczy
(fossa ischio-rectalis)
• To parzysta przestrzeń leżąca wokół odbytu
• Dół k-o P i L łączą się ze sobą za odbytem
• Z przodu na wysokości trójkąta moczowo-płciowego kończą się zachyłkiem łonowym
• W ścianie bocznej mieści się kanał sromowy
• Tworzą dodatkową przestrzeń wykorzystywaną podczas defekacji i porodu
• Między boczno-dolną ścianą lejka przepony miednicy a ścianą miednicy mniejszej
• Przestrzeń w której znajduje się:
• Tkanka łączna i tłuszczowa (ciało tłuszczowe dołu kulszowo-odbytniczego)
• Kanał sromowy
• Przebiegają tędy:
• Nerwy czuciowe,
• Drobne naczynia do skóry krocza,
• Gałązki naczyniowe i ruchowe gałązki nerwowe do m. zewnętrznego zwieracza odbytu;
Dół kulszowo-odbytniczy
(fossa ischio-rectalis)
• ograniczenia:
• ściana boczna jamy miednicy (powięź zasłonowa) + guz kulszowy- bocznie
• powięź dolna przepony miednicy- przyśrodkowo
• przyczep początkowy m. dźwigacza odbytu- góra
• trójkąt odbytowy + skóra krocza- dół
• powyżej więzadła krzyżowo-guzowego i dolny brzeg m. pośladkowego
wielkiego- tył
• zachyłek łonowy (recessus pubicus)- przód
• Przednia, niewielka część dołu kulszowo-odbytniczego
• Położona między obu przeponami bądź ich powięziami (między powiezią górną przepony
moczowo-płciowej a dolną powięzią przepony miednicy)
Kanał sromowy
• Znajduje się w powięzi m. zasłonowego wewnętrznego
• Rozciąga się do przodu do kolca kulszowego
• Ograniczenia:
• Bocznie: m. zasłonowy wewnętrzny
• Pozostałe strony: zdwojenie powięzi m. zasłonowego wewnętrznego
• Zawartość:
• Pęczek naczyniowo-nerwowy, który zaopatruje narządy płciowe zewnętrzne
oraz dolną część odbytnicy i pochwy:
• T. + żż. sromowe wewnętrzne
• N. sromowy- biegnie przyśrodkowo
Przestrzeń głęboka krocza
• Przestrzeń pomiędzy powięzią powierzchowną krocza a dnem
przepony moczowo-płciowej (błona krocza)
• Zawiera:
• Odnogi prącia i opuszkę prącia u mężczyzn
• Odnogi łechtaczki i opuszkę przedsionka u kobiet
• Mm.: kulszowo-jamiste i opuszkowo-gąbczaste u obu płci
• Gruczoły opuszkowo-cewkowe i gałęzie końcowe naczyń sromowych
wewnętrznych i n. sromowego
Dno miednicy-
krocze (perineum)
• do czynników, które odciążają dno miednicy i dźwigają trzewa należą:
• działanie ssące płuc;
• napięcie powłok brzusznych
Miejsca zmniejszonego oporu w jamie
miednicy
• rozwór odbytowy
• rozwór moczowo-płciowy
• kanał zasłonowy (herniae obturatoriae),
• górna część otworu kulszowego większego (herniae ischiadicae),
• dno miednicy między m. dźwigaczem odbytu a m. guzicznym (herniae
perineales)
Pęknięcie krocza
• I stopień- obejmuje tylko błonę śluzową pochwy i niewielki odcinek skóry
krocza;
• II stopień- obejmuje dodatkowo mięśnie krocza (bez m. zwieracza
zewnętrznego odbytu);
• III stopień- obejmuje dodatkowo m. zwieracz odbytu (czasem także błonę
śluzową odbytnicy):
• to duże powikłanie położnicze, które musi być poprawnie zszyte (w przeciwnym razie
może pojawić się nietrzymanie stolca)
• zapobieganie pęknięciu krocza:
• nacięcie krocza w odpowiednim momencie porodu
• nacinając krocze przecina się:
• m. opuszkowo-gąbczasty,
• m. kulszowo-jamisty,
• m. poprzeczny powierzchowny krocza
Ryciny pochodzą z podręcznika:
- Anatomia Człowieka Tom I. A. Bochenek, M. Reicher. PZWL 2010
- Memorix Anatomia. R. Hudak, D. Kachlik, O. Volny. Edra, Urban & Partner. 2017