Anatomia

mm. Obręczy kończyny górnej

• mm naramienny
• mm nadgrzebieniowy
• mm podgrzebieniowy
• mm obły większy
• Mm obły mniejszy
• mm podłopatkowy
 mm naramienny
• Pp.-koniec barkowy obojczyka(cz.przednia_
-wyrostek barkowy łopatki(cz.środkowa)
-grzebień łopatki(cz.tylna)
• Pk.- guzowatość naramienna kości ramiennej
• Czynność-odwodzenie, zgięcie i nawrócenie
(cz. przednia), tyłozgięcie i odwrócenie(cz.
tylna),
Mięsień naramienny
 mm. nadgrzebieniowy

• Pp.-dół nadgrzebieniowy łopatki

• Pk.- guzek większy kości ramiennej
• Czynność-odwodzenie w stawie ramiennym,
wspomaga odwracanie ramienia
 mm.Podgrzebieniowy

• Pp.-dół podgrzebieniowy
łopatki
• Pk.-guzek większy kości
ramiennej oraz tylnej
powierzchni torebki
stawowej
• Czynność-odwraca
ramię, wspomaga tyłozgięcie
 mm. Obły mniejszy

• Pp.-brzeg boczny łopatki

• Pk.- guzek większy kości ramiennej
• Czynność-odwraca ramie, wspomaga
tyłozgięcie
 mm. Obły większy

• Pp.-kąt dolny łopatki

• Pk.-grzebień guzka mniejszego kości ramiennej
• Czynność- tyłozgina,
przywodzi
nawraca ramię
 mm. Podłopatkowy

• Pp- powierzchnia żebrowa łopatki

• Pk- guzek mniejszy kości ramiennej
• Czynność-
nawraca,przywodzi
 mm stożka rotatorów
• Stożek rotatorów budują cztery mięśnie:
nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy,
podłopatkowy, obły mniejszy.
 Mięśnie ramienia

• Dwugłowy ramienia
• Ramienny
• Kruczoramienny
• Łokciowy
• Trójgłowy ramienia
• Ramienno-promieniowy(mm. przedramienia)
 mm. Dwugłowy ramienia

• Pp.- gł.dł.- guzek nadpanewkowy łopatki

gł.kr.- wyrostek kruczy łopatki
• Pk.- guzowatość kości promieniowej
• Czynność- w st. ram.gł
dł.odwodzi, gł.kr. przywodzi
przodozgina i nawraca;
w st. łokc.- zgina i odwraca
 mm. ramienny

• Pp.-boczna i przyśrodkowa pow. kości

ramiennej
• Pk.- guzowatość kości łokciowej
• Czynność-
najsilniejszy zginacz
stawu łokciowego
 mm. trójgłowy ramienia

• Pp.- gł. dł- guzek podpanewkowy łopatki

-gł. bocz.- tylna pow. kości ramiennej
-gł. przyśr.- przyśrodkowo od bruzdy nerwu
promieniowego
• Pk.- wyrostek łokciowy kości łokciowej
• Czynność- prostuje st. łokciowy
gł. dł. tyłozgina st. ramienny i przywodzi,
 Mięsień trójgłowy ramienia

1- GŁOWA DŁUGA 2 - GŁOWA BOCZNA 3 - GŁOWA PRZYŚRODKOWA

 Mięsień ramienno-promieniowy

• Pp.-brzeg boczny kości ramiennej

• Pk.- wyrostek rylcowaty kości promieniowej
• Czynność-
zgina staw łokciowy
Mięśnie obręczy kończyny dolnej
Mięsnie miednicy - rozpoczynają się na kości
miedniczej i krzyżowej kierując się do bliższego
odcinka kości udowej.
Działają one głównie na staw biodrowy i dzielą się na
dwie grupy:
- mięśnie zewnętrzne miednicy
- mięśnie wewnętrzne miednicy
Mięśnie wewnętrzne miednicy:
•Mięsień biodrowo – lędźwiowy
•Mięsień lędzwiowy mniejszy

Mięśnie zewnętrzne miednicy:

•Mięsień pośladkowy wielki
•Mięsień pośladkowy średni
•Mięsień pośladkowy mały
•Mięsień naprężacz powięzi szerokiej
•Mięsień gruszkowaty
•Mięsinie zasłaniacz wewnętrzny i
zewnętrzny
•Mięsnie bliźniaczy górny i dolny
•Mięsień czworoboczny uda
Mięsień biodrowo – lędźwiowy

Składa się z dwóch mięśni: lędźwiowego większego i

biodrowego

Przyczep początkowy mięśnia lędźwiowego większego:

trzony kręgów ostatniego piersiowego (TH12) i czterech
górnych kręgów lędźwiowych (L1-4), wyrostki żebrowe
kręgów lędźwiowych

Przyczep końcowy jest wspólny z mięśniem biodrowym i

znajduje się na krętarzu mniejszym kości udowej

Przyczep początkowy mięśnia biodrowego położony jest

w dole biodrowym

Czynność: Mięsień biodrowo – lędźwiowy jest bardzo

silnym zginaczem stawu biodrowego, przywodzi udo i
odwraca, wspomaga również zgięcie kręgosłupa
lędźwiowego do przodu, przy skurczu jednostronnym
zgina kręgosłup w bok, czynność tego mięśnia
warunkuje chodzenie
Mięsień pośladkowy wielki
Położony jest najbardziej powierzchownie, biegnie od
góry i strony przyśrodkowej, w dół i do boku
Przyczep początkowy powierzchnia kości biodrowej
do tyłu od kresy pośladkowej tylnej, boczną okolice
kości krzyżowej i guzicznej

Przyczep końcowy górna część mięśnia przechodzi w

powięź biodrowo-piszczelową, dolna zaś kończy się na
guzowatości pośladkowej kości udowej

Czynność: najsilniejszy prostownik stawu biodrowego,

skurcz obu mięśni wysuwa miednice do przodu (np.
przy ruchu wstawania z pozycji siedzącej lub przy
wchodzeniu na schody). Jego napięcie jest niezbędne
przy utrzymaniu pionowej postawy ciała. Część dolna
przyczepiająca się do kości udowej odwraca i
przywodzi w stawie biodrowym natomiast cześć górna
przechodząca w powięź odwodzi udo i wspomaga
prostowanie w stawie kolanowym
 mm. pośladkowy średni

• Pp.-talerz biodrowy między kresą pośladkową

przednią a tylną
• Pk.-krętarz większy kości udowej
• Czynność-
odwodzi udo,
cz. przednia wspomaga
zginanie i nawracanie,
część tylna odwrotnie
 mm pośladkowy mały

• Pp.-talerz biodrowy, między kresą pośladkową

przednią, a dolną
• Pk.- krętarz większy kości udowej
• Czynność-
jak u pośladkowego
średniego
 mm naprężacz powięzi szerokiej

• P.p- kolec biodrowy przedni górny i powięź

pośladkowa
• P.k- kłykieć boczny piszczeli
• Czynność-zgina, odwodzi
i nawraca w st. biodr.
w st. kol. stabilizuje wyprost
 mm. gruszkowaty

P.p- powierzchnia miednicza kości krzyżowej

P.k- krętarz większy kości udowej
Czynność- odwraca,
odwodzi i prostuje udo w st.biodr.
mm. zasłaniacz wewnętrzny
p.p- pow. wewn. błony zasłonowej
p.k- dół krętarzowy k. udowej
czynność-odwraca w stawie biodrowym

mm. bliźniaczy górny i dolny

P.p- kolec kulszowy(górny),
guz kulszowy(dolny)
P.k- dół krętarzowy k. udowej
Czynność- wspomaga
mm zasłaniacz wewnętrzny
 Mm czworoboczny uda

• P.p- guz kulszowy

• P.k- grzebień międzykrętarzowy k. udowej
• Czynność-odwraca udo, przywodzi
wspomaga prostowanie
Mięśnie uda
Mięśnie uda dzielą się na trzy grupy:
- mięśnie przednie prostowniki:
1.mięsień krawiecki
2.mięsień czworogłowy uda
3.mięsień stawowy kolana
- mięśnie przyśrodkowe przywodziciele:
1.mięsien grzebieniowy
2.mięsień smukły
3.mięsień przywodziciel wielki
4.mięsień przywodziciel długi
5. mięsień przywodziciel krótki
- mięśnie tylne zginacze:
1.mięsień półścięgnisty
2.mięsień półbłoniasty
3.mięsień dwugłowy uda
Mięsień krawiecki - jest najdłuższym mięśniem ze wszystkich mięśni w
organizmie człowieka

Przyczep początkowy kolec biodrowy przedni górny

Przyczep końcowy na kości piszczelowej , przyśrodkowo od guzowatości

piszczeli w tzw. gęsiej stopce

Czynność jest mięśniem dwustawowym

działa na staw biodrowy ( zgina odwodzi i
odwraca) i kolanowy (zgina i nawraca)
Mięsień czworogłowy uda
Mięsień prosty uda
P.p-przyczepia się do kolca biodrowego przedniego dolnego,
do górnego brzegu panewki i dochodzi do wspólnego
ścięgna.
Czynność: stabilizuje staw biodrowy, zgina udo w stawie
biodrowym, odwodzi, prostuje staw kolanowy
Mięsień obszerny przyśrodkowy
P.p-przyczepia do wargi przyśrodkowej kresy chropawej
k. udowej
Mięsień obszerny pośredni
P.p- do przedniej powierzchni trzonu kości udowej
obejmując
Mięsień obszerny boczny
P.p-do wargi bocznej kresy chropawej,
P.k- wspólne ścięgno koncowe miesnia czworogłowego
dochodzi do rzepki, a stąd jako więzadło rzepki do
guzowatości piszczeli
Czynność -mięsień czworogłowy uda jest bardzo silnym
prostownikiem stawu kolanowego a prosty uda zginaczem
stawu biodrowego i odwodzicielem i słabo odwraca
mm. czworogłowy uda rys.
Mięśnie przyśrodkowe uda:
1.mięsien grzebieniowy
2.mięsień smukły -tylko on w tej grupie jest
dwustawowy w stawie biodrowym przywodzi a w
stawie kolanowym zgina
3.mięsień przywodziciel wielki
4.mięsień przywodziciel długi
5. mięsień przywodziciel krótki
 mm. smukły

• P.p- gałąź dolna k. łonowej i gałąź kości

kulszowej
• P.k- gęsia stopka przyśrodkowo od guzowatości
piszczeli
• Czynność-
przywodzi w st. biodr.
odwraca,
w st. kol. zgina i nawraca
 mm. grzebieniowy

• P.p- grzebień gałęzi górnej k. łonowej

• P.k- kresa grzebieniowa
k. udowej
• Czynność-przywodzi,
zgina udo, odwraca
 mm. przywodziciel długi

• P.p- gałąź górna k. łonowej między gózkiem a

spojeniem łonowym
• P.k- trzecia- środkowa część kresy chropawej k.
udowej
• Czynność- przywodzi, zgina i odwraca w st.
biodrowym
 mm przywodziciel krótki

• P.p- gałąź dolna kości łonowej

• P.k- górna trzecia część kresy
• chropawej k. udowej
• Czynność- przywodzi,
• zgina i odwraca w st.
biodrowym
 mm przywodziciel wielki

• P.p- gałąź dolna kości łonowej

• P.k- dolny odcinek kresy chropawej k. udowej
oraz nadkłykieć przyśrodkowy k. udowej
• Czynność- przywodzi, prostuje
Część kończąca się na kresie
chropawej odwraca udo, a
Część kończąca się na
nadkłykciu nawraca udo
 mm dwugłowy uda
• P.p- gł.kr.- przyczepia się do wargi bocznej kresy
chropawej będącej na tylnej powierzchni trzonu kości
udowej. Gł.dł.- przyczepia się do powierzchni
tylnej guza kulszowego miednicy.
• P.k-znajduje się na
głowie kości strzałkowej.
• Czynność : gł. dł- prostuje
w st. biod. przywodzi, w st. kol.-
zgina i silnie odwraca
 mm półbłoniasty
• P.p- znajduje się na guzie kulszowym

• P.k- ścięgno zakończeniowe dzieli się na trzy,

przyczepia się do kłykcia przyśrodkowego
kości piszczelowej, połączone z więzadłem
podkolanowym skośnym, przechodzi
w powięź goleni.
• Czynność: przywodzi i prostuje i nawraca
udo w stawie biodrowym zgina goleń w stawie
kolanowym i nawraca udo
 mm półścięgnisty

• P.p- guz kulszowy

• P.k- gęsia stopka położona przyśrodkowo od
guzowatości kości piszczelowej
• Czynność- prostuje w st.
biodrowym,
w stawie kolanowym
zgina i nawraca
 mm. brzuchaty łydki

• P.p- gł. boczna- powyżej

kłykcia bocznego k.udowej
gł. przyśr.- powyżej kłykcia
przyśrodkowego k. udowej
• P.k- guz piętowy
• Czynność- zgina podeszwowo stopę,
działa na staw kolanowy
wspomagając zgięcie, odwraca,
 mm płaszczkowaty

• P.p- głowa strzałki

• P.k- guz piętowy
• Czynność- zginacz
podeszwowy stopy
 mm strzałkowy długi
• P.p- kłykieć boczny kości piszczelowej, głowa
strzałki oraz trzon strzałki
• P.k- podstawa I kości śródstopia
oraz kość klinowa
• Czynność- nawraca stopę,
zgina podeszwowo
 mm strzałkowy krótki

• P.p-połowa długości trzonu strzałki

• P.k- guzowatość V kości śródstopia
• Czynność-
zgina podeszwowo,
nawraca
 Mięsień piszczelowy przedni

Mięsień piszczelowy przedni – łac. musclus tibialis anterior.

Przyczep początkowy: kłykieć boczny kości piszczelowej i
górna połowa lub dwie trzecie powierzchni bocznej kości
piszczelowej.
Przyczep końcowy: kość łódkowata
stopy i pierwsza kość śródstopia.
Czynność: zgina grzbietowo stopę
i odwraca ją.
Mięśnie klatki piersiowej

grupa powierzchniowa
mięsień piersiowy większy
mięsień piersiowy mniejszy
mięsień podobojczykowy
mięsień zębaty przedni

grupa głęboka
mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne
mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne
mięśnie międzyzebrowe najgłębsze
mięśnie podżebrowe
mięsień poprzeczny klatki piersiowej

przepona
 mm piersiowy większy
• P.p-3 części-
-obojczykowa(koniec
mostkowy obojczyka)
-mostkowo-żebrowa
(pow. przednia mostka)
i przyległe chrząstki żeber)
-brzuszna(przednia
powierzchnia pochewki
mięśnia prostego brzucha
• P.k-grzebień guzka większego kości ramiennej
Czynność-ruch obejmowania, przywodzi, nawraca, jest
mięśniem wdechowym
 mm piersiowy mniejszy

• P.p-przednia powierzchnia
żeber od 3-5
• P.k-wyrostek kruczy łopatki
• Czynność- obniża obręcz
kończyny górnej,
jest mm wdechowym
 Mięsień zębaty przedni
(łac. musculus serratus anterior)

• P.p: znajduje się

na żebrach od pierwszego do
dziewiątego.
• P.k: znajduje się na dolnym kącie
łopatki i jej przyśrodkowym
brzegu.
• Czynność :przyciska łopatkę do T
odwodzi kończynę
pociąga obręcz ku dołowi
uczestnicząc w fazie wdechu
(pomocniczy mięsień wdechowy).
 przepona
• Przepona (diaphragma) to ograniczenie
jamy brzusznej od klatki piersiowej. Stanowi
najważniejszy mięsień oddechowy
u człowieka. Ma kształt nerkowaty,
płaski i szeroki.
Dzieli się ją na trzy części: lędźwiową,
żebrową i mostkową.
Czynność-pracuje przez
całe życie, jest głównym mm
wdechowym
Część lędźwiowa przepony rozpoczyna się więzadłami
łukowatymi, pośrodkowym, bocznym i przyśrodkowym
oraz odnogą. Odnoga prawa rozpoczyna się na
powierzchni przedniej kręgosłupa w odcinku lędźwiowym.
Odnoga lewa przyczepia się do dwóch górnych kręgów
lędźwiowych. Jej zadaniem jest ograniczenie rozworu
aortowego oraz przełykowego.
Część żebrowa przepony to najszersza część przepony.
Rozpoczyna się na powierzchni wewnętrznej chrząstki od
siódmego do dwunastego żebra.
Część mostkowa przepony rozpoczyna się na powierzchni
wewnętrznej wyrostka mieczykowatego.
Wszystkie trzy części przepony łączą się w środek
ścięgnisty, który stanowi ich ścięgno końcowe.
Mięsień ten wraz z mięśniem poprzecznym brzucha należy
do głównych mm tworzących tłocznię brzuszną
Tłocznia brzuszna-skurcz mm brzucha i przepony przy
ustalonej kl.piers. I miednicy powoduje wzrost ciśnienia w
jamie brzusznej zwany tł brz. (czynności fizj., poród)
 mm brzucha
• Najczęciej mięśnie te ujmuje się w trzy grupy:
mięśnie przednie
-prosty brzucha
-piramidowy
mięśnie boczne
-skośny zewnętrzny brzucha
-skośny wewnętrzny brzucha
-poprzeczny brzucha
mięśnie tylne
czworoboczny lędźwi
 mm prosty brzucha
• Mięsień prosty brzucha - mięsień współdziałający z mięśniami
płaskimi brzucha, przeponą i mięśniami krocza w wytwarzaniu
tłoczni brzusznej. Jego przyczepami początkowymi są chrząstki
żeber V-VII, wyrostek mieczykowaty mostka oraz więzadło
żebrowo-mieczykowe, zaś końcowymi- spojenie łonowe i
grzebień łonowy kości miednicznej. Przedłuża się u mężczyzn
w więzadło wieszadłowe prącia i w więzadło wieszadłowe
łechtaczki u kobiet. Objęty jest pochewką mięśnia prostego
brzucha
• Funkcje:
 zgina tułów,
 obniża klatkę piersiową do miednicy (mięsień wydechowy),
 wzmacnia tłocznię brzuszną,
 obniża żebra,
 unosi miednicę
 mm skośny wewnętrzny

• P.p- grzebień biodrowy, powięź piersiowo-

lędźwiową i wiązadło pachwinowe
• P.k- dolne żebra, kresa biała, pochewka mm
prostego brzucha
• Czynność- skurcz obustronny zgina tułów,
skurcz jednostronny zgina tułów do boku i
skręca w tę samą stronę, mm wydechowy i
współtworzący tłocznię brzuszną
 Mięsień skośny zewnętrzny brzucha
• Mięsień skośny zewnętrzny - przyczep początkowy powierzchnia zewnętrzna V –
XII żebra, a przyczepy końcowe - grzebień biodrowy, więzadło pachwinowe i kresa
biała.
• Funkcje:
• - zgina kręgosłup i obraca tułów w stronę przeciwną,
• - skurcz obustronny zgina kręgosłup do przodu i
pociąga klatkę piersiową
ku dołowi (mięsień wydechowy),
• - jednostronny skurcz mięśnia
skręca tułów i kręgosłup w stronę przeciwną,
• - obraca tułów w stronę przeciwną,
• - zgina i pochyla w bok,
• - unosi miednicę
 mm poprzeczny brzucha

• P.p- chrząstki żeber VII-XII, powięź piersiowo-

lędźwiową, grzebień biodrowy, wiązadło
pachwinowe
• P.k- kresa biała
• Czynność- zwęża dolną
część kl. piers., jest
mm wydechowym,
wytwarza tłocznię brzuszną,
ściąga poprzecznie ściany brzucha
 mm czworoboczny lędźwi
• Przyczep-część włókien
rozpoczyna się na wyr.
żebrowych kręg. lędźw.,
a kończy na ostatnim żebrze.
Głębsza część włókien biegnie
do grzebienia biodrowego
do wyr. Żebrowych kręgów
lędźwiowych i ostatniego żebra
• Czynność- skurcz jednostronny zgina kręgosłup do
boku, skurcz obustronny obniża żebra. Napięcie
mięśnia stabilizuje kręgosłup lędźwiowy
 Kresa biała
• Położona przyśrodkowo między mm prostymi
w przedniej ścianie brzucha. Jest to silne
pasmo łącznotkankowe rozpięte do wyrostka
mieczykowatego mostka, a u dołu do spojenia
łonowego. Jest najszersza w okolicach pępka, a
wytworzona jest przez włókna ścięgniste
mięśni bocznych brzucha strony prawe i lewej
 Tłocznia brzuszna
• Równoczesny skurcz mm brzucha i przepony
przy ustalonej klatce piersiowej i miednicy
powoduje wzrost ciśnienia w jamie brzusznej,
zwany tłocznią brzuszną. Zwiększony nacisk na
narządy jamy brzusznej i miednicy ułatwia
czynności fizjologiczne tj. wydalanie, akcja
porodowa
 mm grzbietu
• powierzchowne: • Głębokie
1.Mięśnie kolcowo- ramienne 1.pasmo boczne
-czworoboczny -płatowaty
-najszerszy grzbietu -prostownik grzbietu
-równoległoboczny -międzypoprzeczne
-dźwigacz łopatki 2.Pasmo przyśrodkowe
2.Mięśnie kolcowo-żebrowe -półkolcowy
-zębaty tylny górny -wielodzielny
-zębaty tylny dolny -mm skręcające
-kolcowy
3.Poltyliczne
-prosty głowy tylny mniejszy i
większy
-skośny głowy górny i dolny
 mm czworoboczny grzbietu

• P.p- kresa karkowa górna k. potylicznej, więzadło

karkowe, wyrostki kolczyste wszystkich kr. piersiowych
• P.k- cz. zstępująca-górna- koniec barkowy obojczyka
cz. poprzeczna- środkowa- wyrostek barkowy
łopatki
cz. wstępująca- dolna-grzebień łopatki
• Czynność-cz. zstępująca- unosi obręcz ku górze, a przy
ustalonej kończynie zgina głowę do boku lub do tyłu
cz. poprzeczna zbliża łopatkę do kręgosłupa
cz. dolna obniża obręcz barkową
 trapezius
• Cz.zstępuj. Poprzeczna wstępująca
 Mm najszerszy grzbietu
• Mięsień najszerszy grzbietu - posiada największą
powierzchnię ze wszystkich mięśni w ludzkim organizmie.
• P.p:cz. Kręgowa: wyrostki kolczyste 6 dolnych kręgów piersiowych,
wyrostki kolczyste kręgów lędźwiowych, grzebień
krzyżowy pośrodkowy,
cz.biodrowa: odc. przyśrodk. grzebienia biodrowego
cz.żebrowa: dolne 3-4 żebro
cz.łopatkowa:dolny kąt łopatki
• P.k-grzebień guzka mniejszego kości ramiennej.
• Czynność: prostuje, przywodzi i obraca ramię
do wewnątrz (nawracanie. Jest pomocniczym
mięśniem wdechowym oraz pomocniczym
mięśniem wydechowym.
 mm równoległoboczny
• P.p- wyrostki kolczyste dwóch
ostatnich kręgów szyjnych i
czterech górnych piersiowych
oraz wiązadle nadkolcowym
• P.k- przyśrodkowy brzeg łopatki
• Czynność- zbliża łopatkę do
kręgosłupa, przy osłabionym
mięśniu odstają łopatki
 Mięsień zębaty tylny dolny
(łac. serratus posterior inferior)

• P.p: znajduje się na powięzi

piersiowo-lędźwiowej.
• P.k: znajduję się na dolnych
brzegach żeber od 9 do 12.
• Czynność: opuszcza żebra
i jest mięśniem wydechowym.
 Mięsień zębaty tylny górny
(łac. serratus posterior superior)

• P.p: znajduje się na wyrostkach

kolczystych dwóch dolnych
kręgów szyjnych oraz dwóch
górnych kręgów piersiowych.
• P.k.stanowią powierzchnie
zewnętrzne oraz górne brzegi
żeber od 2 do 5.
• Czynność : dźwiga żebra,
jest mięśniem wdechowym.
 mm prostownik grzbietu

• mm ciągnie się od powierzchni grzbietowej kości

krzyżowej do kręgów szyjnych i podstawy czaszki
• P.p- powierzchnia grzbietowa kości krzyżowej,
przyległa część grzebienia biodrowego i
wyrostków kolczystych kręgów lędźwiowych. W
dalszym przebiegu mięsień różnicuje się na: mm
biodrowo żebrowy oraz mm najdłuższy
• Czynność-należy do mm antygrawitacyjnych, jego
napięcie stabilizuje kręgosłup. Jego skurcz zgina
kręgosłup do tyłu, a jednostronny do boku,
pomocniczy mm wdechowy