Professional Documents
Culture Documents
1. May at Mayroon
a) May - kung ito’y sinusundan ng mga sumusunod na bahagi ng
pananalita:
Pangngalan
Pandiwa
Pang-uri
Panghalip na Paari
Pantukoy na “Mga”
Pang-ukol na “Sa”
2. Kita at Kata
a) Kita - panghalip panao sa kaukulang palayon at may kailanang
isahan.
- Ginagamit ito bilang tuwirang layon o di-tuwirang layon
ng pandiwa.
- tumutukoy sa kinakausap.
Nakita kita sa Baguio noong nakaraang linggo.
3. Kila at Kina
Walang salitang kila. Ang kina ay maramihan ng kay.
4. Nang at Ng
a) Nang - ginagamit ito bilang:
i. Katumbas ng of ng ingles
“Si Mang Manding ang puno ng aming samahan.
ii. Pang-ukol ng layon ng pandiwa
“Umiinom siya ng gatas bago matulog.”
iii. Pang-ukol na tagaganap ng pandiwa sa tinig balintiyak
“Hinuli ng pulis ang mga nanloob sa kanilang bahay.”
5. Daw/Din at Raw/Rin
a) Daw/Din - ginagamit ito kapag ang salitang sinusundan ay
nagtatapos sa katinig
May sayawan daw sa plasa.
6. Kung at Kong
a) Kung - bilang pangatnig na panubali at katumbas nito ang if sa
Ingles
7. Kung Di at Kundi
a) Kung di - except o maliban sa
Walang sinuman ang pwedeng manood kundi iyong mga may tiket
lamang.
8. Pinto at Pintuan
a) Pinto(door) - bahagi ng daanan na isinasasara at ibinubukas.
9. Hagdan at Hagdanan
a) Hagdan(stairs) - ang baytang na inaakyatan at binababaan.
Nagmamadaling inakyat ni Marvin ang mga hagdan.
Nakatatlong ikit muna sila bago natunton ang daan patungo sa loob
ng kuweba.
Sundin mong lagi ang sinasabi ng iyong mga magulang dahil para
rin iyon sa iyong kabutihan.
b) Nagbili - to sell(magbenta)
Si Juan ay taga-Bikol.
Taganayon ang magandang babaeng iyon.
Ibig kong subukan kung ano ang ginagawa nila tuwing umaalis ako
sa bahay.
Wika
Isang sistema ng komunikasyon sa pagitan ng mga tao sa
pamamagitan ng mga pasulat o pasalitang simbulo. — Webster(1974,
536)
Pangunahin at pinakaelaboreyt na anyo ng simbolikong gawaing
pantao. Ang mga simbolong ito ay binubuo ng mga tunog na nalilikha
ng aparato sa pagsasalita at isinasaayos sa mga klase at patern na
lumilikha sa isang komplikado at simetrikal na istraktura. Ang mga
simbolong ito ay mayroon ding kahulugang arbitraryo at kontrolado ng
lipunan. — Archibald A. Hill sa papel na What is language!
KAPANGYARIHAN NG WIKA
In the beginning was the word and the Word was with God and
the Word was God. — John 1:1
ANTAS NG WIKA
Pormal — Ito ang mga salitang istandard dahil kinikilala,
tinatanggap at ginagamit ng higit na nakararami lalo na ng mga
nakapag-aral ng wika.
PORMAL
1. Pambansa
− mga salitang karaniwang ginagamit sa mga aklat
pangwika/pambalarila sa lahat ng mga paaralan.
− kadalasang ginagamit ng pamahalaan at itinuturo
sa mga paaralan.
2. Pampanitikan o Panretorika
− mga salitang gamitin ng mga manunulat sa
kanilang mga akdang pampanitikan.
− mga salitang karaniwang matatayog, malalalim,
makulay at masining.
Impormal — Ito ang mga salitang karaniwan, palasak, pang-
araw-araw na madalas nating gamitin sa pakikipag-usap at
pakikipagtalastasan sa mga kakilala at kaibigan.
IMPORMAL
1. Lalawiganin
− bokabularyong dayalektal.
− Ginagamit sa mga partikular na pook o lalawigan
lamang, maliban kung ang mga taal na
gumagamit nito ay magkikita-kita sa ibang lugar
dahil natural na nila itong naibubulalas.
− Makikilala rin ito sa pagkakaroon ng kakaibang
tone, o ang tinatawag ng marami na punto.
2. Kolokyal
− pang-araw-araw na salita na ginagamit sa mga
pagkakataong impormal.
− Maaaring may kasangkapan nang kaunti ang mga
salitang ito ngunit maaari rin itong maging
repinado ayon sa kung sino ang nagsasalita nito.
− pagpapaikli ng isa, dalawa o higit pang salita lalo
na sa mga pasalitang komunikasyon ay mauuri rin
sa antas nito.
− Halimbawa: nasa’n (nasaan), pa’no (paano), sa
‘kin (sa akin), sa'yo (sa iyo), kelan (kailan), meron
(mayroon).
Sa lahat ng antas ng wika, ang balbal ang pinakadinamiko.
Maaari kasing ang usong salitang balbal ngayon ay laos na
bukas.
BARAYTI NG WIKA
Dayalekto ang barayti ng wikang nalilikhang dimensyong
heograpiko at Tinatawag din itong wikain sa iba pang aklat.
ginagamit sa isang partikular na rehiyon, lalawigan o pook,
malaki man o maliit.
mayroong higit sa apat na raan (400) ang dayalek na ginagamit
sa kapuluan ng ating bansa. — Ernesto Constantino
Ang mga dayalek ay makikilala hindi lamang sa pagkakaroon
nito ng set ng mga distinct na bokabularyo kundi maging sa
punto o term at sa istraktura ng pangungusap.
mata
pagod
Kain
minata
nagpayong
pagurin
tumaas
batuhin
matahin
nagpayungan
Ikinapagod
Seksyon 7
Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang
mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at, hangga't
walang ibang itinatadhana ang batas, Ingles.
Ang mga wikang panrehyon ay pantulong na mga wikang
opisyal sa mga rehyon at magsisilbi na pantulong na mga
wikang panturo roon.
Dapat itaguyod ng kusa at opsyonal ang Kastila at Arabic.
Seksyon 8
Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at
Ingles at dapat isalin sa mga pangunahing wikang
panrehyon, Arabic, at Kastila.
Seksyon 9
Dapat magtatag ng Kongreso ng isang komisyon ng
wikang pambansa na binubuo ng mga kinatawan ng iba't
ibang mga rehyon at mga disiplina na magsasagawa, mag-
uugnay at magtataguyod ng mga pananaliksik sa Filipino
at iba pang mga wika para sa kanilang pagpapaunlad,
pagpapalaganap, at pagpapanatili.
“1940”
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 – nakapaloob sa
kautusang ito ang pagpapahintulot sa pagpapalimbag ng isang
Diksyunaryo at isang Gramatika ng Wikang Pambansa at
itinakda mula sa Hunyo 19, 1940, pasisimulan nang ituro ang
Wikang Pambansa ng Pilipinas sa lahat ng paaralang-bayan at
pribado sa buong bansa.
Kautusang Pangkagawaran at Sirkular Blg. 26 – Ang Wikang
Pambansa ay sisimulan muna sa mataas at paaralang normal.
“1974”
Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 – nagtatadhana ng
panuntunan sa pagpapatupad ng patakarang edukasyong
bilinggwal sa mga paarala na magsisimula sa taong 1974-1975.
(Saligang Batas noong 1972)
“1978”
Kautusang Pangministri Blg. 22 – nag-uutos na isama ang
Pilipino sa lahat ng kurikulum ng pandalubhasaang antas.
“1987”
Kautusang Pangkagawaran Blg. 52 – nag-uutos sa paggamit ng
Filipino bilang wikang panturo sa lahat ng antas sa mga
paaralan kaalinsabay ng Ingles.
“1996”
Memorandum ng CHED Blg. 59 – nagtatadhana ng siyam (9)
nay unit na pangangailangan sa Filipino at nagbabago sa
deskripsyon. (Filipino 1- Sining ng Komunikasyon; Filipino 2-
Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang Disiplina; Filipino 3-
Retorika)
“2009”
Kautusang Pangkagawaran Blg. 74 - Mother tongue hased
multilingual education ang ituturo sa preschool-ikatlong
baitang. Sa kautusang ito nakapaloob na ang unang wika ang
gagamiting wikang panturo.
Memorandum ng CHED Blg. 20, serye 2013 - Sa paglabas ng
CHED Memorandum Order No. 20, series of 2013,
binabalangkas ang bagong General Education Curriculum na
nagsantabi sa pagturo ng Filipino bilang required subject sa
kolehiyo. Sanhi nito, nagkaisa ang mga guro ng wika at
manunulat ng saliksik at panitikang Filipino na manindigan
laban sa polisiya.
Memorandum ng CHED Blg. 57, serye 2017 – pagpapanatili ng
asignaturang Filipino sa kolehiyo bilang bahagi ng new general
education curriculum na ipatutupad sa taong 2018.