MATANDANG PANITIKAN

ITO AY MGA AWIT NG MGA PILIPINONG NINUNO

AT HANGGANG NGAYON AY KINAKANTA O
INAAWIT PA RIN
 Ito ay mga awit ng mga Pilipinong ninuno at
hanggang ngayon ay kinakanta o inaawit pa rin.
Sa kabuuan, ang mga kantahing- bayan noong
panahon ng pre-kolonyal ay mga katutubong awitin
ng ating bansa tulad ng mga sumusunod :
Iba pang awiting bayan:
• An-naoy (Igorot) – Paggawa ng mga palayan sa gilid ng
bundok.
• Tub-ob (Monobo, Agusan) – pag-aani ng palay
• Dururu (Negrito, Pinatubo) – pangunguha ng kahoy na
panggatong.
• Harana (Tagalog) – panawagan sa binate sa dalaga sa
tapat ng bintana na karaniwang sinasaliwan ng gitara.
• Layew (Pangasinan) – isang awit ng pagpuri
pagkaraang paakyatin na sa bahay ang nanghaharana.
 KARUNUNGANG BAYAN
• Ito ay nagpapatalas ng isipan
upang mag-isip at bigyang-
kahulugan ang mga mahalagang
kaisipang nakapaloob dito o ang
mga salitang inilalarawan nito.
 BUGTONG
Ang mga ito ay nagtataglay ng butil ng
karunungang hinabi sa maikli at patugmang
pahayag upang ipasagot sa iba.
1. Likido ang ikinabubuhay niya
Hangin ang ikinamamatay niya
2. Ito namang pinsan ko
Saka lang kikilos kung pinapalo.
3. Bahay ni Donya Ines
Napaliligiran ng butones
4. Lumuluha walang mata,
lumalakad walang paa
5. Ako ay may kaibigan, kasama
ko kahit saan
6. Dumaan ang hari, nagkagatan
ang mga pari
7. Bumili ako ng alipin, mataas pa sa
akin.
8. Kung kailan mo pinatay, saka pa
humaba ang buhay.
9. Walang sala ay ginapos, tinapakan
pagkatapos.

10. Itapon mo kahit saan, babalik sa

pinanggalingan.
1. AKO AY NASA GITNA NG
DAGAT, NASA HULI NG DAIGDIG,
AT NASA UNAHAN NG GLOBO!

• Sagot: letrang 'G'

2. SI MARIO AY ISA SA LIMANG
MAGKAKAPATID. ANG MGA PANGALAN
NILA, UMPISA SA PANGANAY AY SINA
ENERO, PEBRERO, MARSO, ABRIL AT
___________. ANO ANG PANGALAN NG
BUNSO SA MAGKAKAPATID? 
• Sagot: Mario
3. KUNG ANG GUMAGAPANG SA ASO AY
PULGAS, SA DAMO AY AHAS, SA ULO NG TAO
AY KUTO... ANO NAMAN ANG GUMAGAPANG
SA KABAYO?

• Sagot:Plantsa
4. MAY SAMPUNG IBON NA NAKADAPO SA ISANG
MALIIT NA SANGA NG PUNO. LIMANG MAYA,
DALAWANG PIPIT AT DALAWANG KUWAGO AT ANG
ISA AY UWAK. BINATO NI BATO ANG SANGA.
TINAMAAN AT NALAGLAG ANG UWAK. ILANG MAYA
ANG NAIWAN SA SANGA?

• Sagot: 5
5. ANONG MERON SA JEEP,
TRICYCLE,BUS NA WALA SA
EROPLANO?

• Sagot: side mirror

6. MERONG 5 NA MAGKAKAPATID NA KUBA. 4
NA LALAKE AT 1 NA BABAE, ANG 4 NA
LALAKING KUBA AY NAG ASAWA NG 4 NA
KUBA AT ANG NAGING ANAK NILA AY MGA
NAGING KUBA RIN. ANG 1 BABAE NA KUBA
NAMAN AY NAG ASAWA NG HINDI KUBA,AT
ANG ANAK NILA AY HINDI KUBA.. T: BAKET
HINDI NAGINGKUBA ANGANAK NILA?
• Sagot: kasi hindi kuba yungapelyido ngnapangasawa nya
7. TITLE: THE KILLER
SIYA AY MAY ANIM NA TARGET SINA: SANNY,
YOHEY, NILDA, MOYMOY, OCHOCO, AT
IBARA. PARA MAKUMPLETO ANG MISYON
KAILANGAN NYANG PATAYIN SILA SA
TAMANG PAGKAKASUNOD-SUNOD. IN WHAT
ORDER DAPAT GAWIN NG KILLER, ANG
PAGPATAY, SINO ANG UUNAHING
PAPATAYIN, HANGGANG HULI?
• Sagot: Moymoy, Ibara, Sanny, Yohey, Ochoco, Nilda (MISYON)
9. MAY ISANG BANGKERO NA KAILANGANG ITAWID
ANG LEON, ANG KAMBING T ANG DAMO SA
KABILANG PAMPANG. ISA-ISA LAMANG NIYANG
ISASAKAY ANG MGA ITO SA BANGKA. KAPAG INUNA
NIYA ANG LEON, KAKAININ NAMAN NG KAMBING
ANG DAMO SA PAMPANG SA SANDALING IWAN ANG
MGA ITO NG BANGKERO, ANG ISUSUNOD NIYANG
ITATAWID AT IIWAN SA KAMBING AY LEON O DAMO.
KAKAININ NG LEON ANG KAMBING KUNG LEON ANG
ITATAWID AT KAKAININ NAMAN NG KAMBING ANG
DAMO KUNG DAMO ANG UUNAHING ITAWID.

ANO ANG GAGAWIN NG BANGKERO?

SAGOT:
UNAHING ITAWID NG BANGKERO SA KABILANG
PAMPANG ANG KAMBING. BALIKAN NIYA ANG
DAMO. ISAKAY NIYA ULI ANG KAMBING SA BANGKA
AT ITO ANG IIWAN SA PAMPANG NA
KINAROROONAN NG LEON. AT ANG LEON NAMAN
ANG KANYANG ISAKAY AT IIWAN SA KABILANG
PAMPANG NA KINAROROONAN NA NG DAMO. HINDI
KAKAININ NG LEON ANG DAMO. SAKA BALIKAN NIYA
ANG KAMBING AT TATLO ANG NASA KABILANG
PAMPANG.
SALAWIKAIN
• Salawikain:
Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang
gawa.
• Kahulugan:
Hindi sapat na tayo ay humingi ng awa
sa Diyos, kailangan din natin na pag-
ukulan ng sikap at gawa upang matamo
ang mimithing biyaya.
SALAWIKAIN
• Salawikain:
Lahat ng gubat ay may ahas.
• Kahulugan:
Saan man sa ating lipunan ay may mga
taong traydor na gumagawa ng mga
bagay na nakalalason o nakasisira sa
samahan ng bawat isa.
SALAWIKAIN
• Salawikain:
Kung ano ang puno, siya ang bunga.
• Kahulugan:
Ginagamit sa paghahambing ng anak sa kanyang mga
magulang. Sapagkat ang mga magulang ang humuhubog sa
pagkatao at pag-uugali ng anak, ang anak ang nagiging
larawan ng pagkatao at pag-uugali ng kanyang mga
magulang. Ang mabuti (o masamang) anak, ay karaniwang
ibinubunga ng mabuti (o masamang) mga magulang.
• Taong walang kibo,
nasa loob ang kulo.
• Ngayon tutukain,
ngayon kakahigin.
• Paglundag ng matandang kambing,
pati mga anak, naglulundagan din.
• Ang mabigat ay gumagaan kapag
pinagtulung-tulungan.
• Kung sino ang masalita,
Siyang kulang sa gawa.
• Ang tunay na kaibigan,
Nakikilala sa kagipitan.
• Ang pili nang pili,
Natapatan ay bungi.
1. Abot-tanaw
Kahulugan: Naaabot ng tingin
Halimbawa: Aking napagtanto na tayo pala ay abot-tanaw ng Panginoon.
2. Anak-dalita
Kahulugan: Mahirap
Halimbawa: Marami akong kaibigan na anak-dalita.
3. Amoy tsiko
Kahulugan: Lango sa alak, lasing
Halimbawa: Amoy tsiko ng umuwi si Alex sa bahay.
4. Asal hayop
Kahulugan: Masama ang ugali
Halimbawa: Hindi lahat ng mayaman ay asal hayop.
5. Balitang kutsero
Kahulugan: Maling balita / Hindi totoong balita
Halimbawa: Magaling sa balitang kutsero si Mang Victor.
6. Basag-ulo
Kahulugan: Away
Halimbawa: Mahilig sa basag-ulo si Paking.
7. Bilang na ang araw
Kahulugan: Malapit ng mamatay
Halimbawa: Bilang na ang araw ni Aling Linda.
8. Bukang liwayway
Kahulugan: Malapit nang mag-umaga
Halimbawa: Hindi namalayan ni George ang oras kaya bukang-liwayway na
ng siya’y makauwi.
9. Butas ang bulsa
Kahulugan: Walang pera
Halimbawa: Butas ang bulsa ni Mang Cesar kung kaya’t hindi siya nakabayad
agad ng kuryente.
10. Di makabasag-pinggan
Kahulugan: Mahinhin
Halimbawa: Sadya namang di makabasag pinggan iyang anak ni Ka Miling.
11. Di malaglagang karayom
Kahulugan: Napakaraming tao
Halimbawa: Di malaglagang karayom ang rally kanina.
12. Halang ang kaluluwa
Kahulugan: Masamang tao
Halimbawa: Halang ang kaluluwa ng taong gumawa ng karumal-dumal na krimen.
13. Hawak sa leeg
Kahulugan: Sunud-sunuran
Halimbawa: Palibhasa’y hawak sa leeg ng kanyang amo kaya kahit anong iutos ay sinusunod ni Inday.
14.  Hindi madapuan ng langaw
Kahulugan: Sobrang pinoprotektahan
Halimbawa: Hindi madapuan ng langaw ang batang iyan.
15. Itaga sa bato
Kahulugan: Tandaan
Halimbawa: Kahit kayla’y hindi na ako pupunta pa rito. Itaga mo yan sa bato!
PANUTO: HANAPIN SA HANAY B ANG MGA ANGKOP NA KAHULUGAN
NG HANAY A. ISULAT LAMANG ANG LETRA NG TAMANG SAGOT.
HANAY A HANAY B

1.Kabiyak ng dibdib A. Lumaki sa yaman

2. Kalapating mababa ang lipad B. Nanliligaw

3. Lantang gulay C. Mahigpit ang hawak

4. Lawit ang dila D. Halos di na maigalaw ang

katawan sa sobrang pagod
5. Kumukulo ang sikmura
E. Asawa
6. Lumagay sa tahimik F. Nagpakasal
7. Nagsusunog ng kilay G. Nagugutom
8. Kutsarang ginto sa bibig H. Sobrang pagod
9. Naniningalang-pugad I. Masipag mag-aral
10. Kapit-tuko J. Babaeng bayaran
IBA PANG ANYO NG
UNANG TULA
ANG TUGMAANG PAMBATA

• ay mga tula, berso, kanta, o awiting

kinawiwilihan ng mga bata dahil sa
pagkakaroon ng mga ito ng
nakasisiyang mga tugmaan ng tunog,
tinig, at mga salita.
• Nililinang ang
• sining sa pagasalita ng bata
• Napapalawak ang talasalitaan ng mga
bata
• Napupukaw ang pag-iisip at imahinasyon
ng mga bata
• Nasasanay ang mga bata sa pakikinig
• Nababatid ng mga bata ang ugali,
tradisyon, gawain,pamumuhay at
kalinangan ng isang bansa
KAHALAGAHAN NG TUGMANG-PAMBATA

• Para masiyahan ang bata sa gawaing

bahay
• Nakakatulong upang alisin sa babasa
ang simangot at hapis
• Ginagamit sa unang hakbang sa
pagsasalita at pagbasa
• Nagpapasigla rin sa mga bata
TUGMA SA ARAW AT
BUWAN
Enero,PebrerO,
Marso, Abril, Mayo
Hunyo, Hulyo, Agosto
Setyembre, Oktubre
Nobyembre, Disyembre
Lubi-lubi
Sampung mga daliri,kamay at
paa
Dalawang tainga,dalawang
mata
Ilong na maganda.
BULONG
• Ang bulong ay isang matandang
katawagan sa orasyon ng mga
sinaunang tao sa kapuluan ng Pilipinas.
• Mga halimbawa ng uri ng bulong na
nagtataboy ng masasamang diwa o
maligno
BULONG
umalayu deketam e pesan a ore ni
kamalotan de tabiang ni makedepat

Tabi tabi po!

• Alim (Epiko ng mga Ifugao)
• Bantugan (Epikong Mindanao)
• Bidasari (Epikong Mindanao)
• Darangan (Epikong Maranao)
• Haraya (Epikong Bisaya)
• Hudhud: Ang Kuwento ni Aliguyon (Epiko ng
mga Ifugao)
• Humadapnon (Epikong Panay)
• Ibalon (Epikong Bicolano)
• Indarapatra at Sulayman (Epikong Mindanao)
• Lagda (Epikong bisaya)
• Labaw Donggon (Epikong Bisaya)
• Lam-ang (Epikong Ilokano)
• Maragtas (Epikong Bisayas)
• Tulalang (Epiko ng Manobo)
• Tuwaang (Epiko ng mga Bagobo)
• Ullalim (Epiko ng Kalinga)