Professional Documents
Culture Documents
ჰენიე2
ჰენიე2
da SedarebiTi
upiratesoba 2
v aWroba dasavlur samyaroSi ZvelTaganve saeWvo reputaciiT sargeblobs. SesaZloa, esaa Se
degi xalxSi fesvgadgmuli Sexedulebisa, rom, sinamdvileSi, ubralo gacvliT veravin vera
fers moigebs. soflis meurneoba da mrewveloba mwarmoeblur sferoebad iTvleba – maTSi TiT
qos iqmneba raRac marTlac axali, vaWroba ki mxolod gadacvlis erT nivTs meoreze. aqedan
gamohyavT, rom vaWari TiTqosda damatebiTi gadasaxadiT begravs sazogadoebas. fermeris an xe
losnis xelfasi Tu sxva Semosavali ukavSirdeba `maTi Zalisxmevis realur Sedegs~, amitom maT
am Semosavlis miRebis ufleba aqvT, – eseni imas imkian, rac daTeses. amave dros, ise Cans, TiTqos
vaWrebi imkian, magram araferi dauTesavT, maTi moRvaweobiT araferi iqmneba, isini ki jildos
Rebuloben. swored amitom, zogs vaWroba sazogadoebis fuW danaxarjad, aramwarmoeblurobis
sinonimad eCveneba.
rogori Zveli da Rrmad fesvgadgmulic unda iyos Sexeduleba vaWrobis aramwarmoeblurobis
Sesaxeb, igi absoluturad mcdaria. ar arsebobs sityva `mwarmoeblurobis~ romelime ganmarte
ba, romelic SeiZleba miesadagebodes soflis meurneobas an mrewvelobas, vaWrobas ki ara. gacv
la mwarmoebluria! igi aseTia, radgan adamianTa did raodenobas gzas uxsnis saWiro produqci
isken.
kerZo sakuTrebis uflebaTa gacvla sabazro procesebis safuZvelia. am TavSi ganxilulia
mTavari mizezebi imisa, Tu ratom vaWroben nebayoflobiT adamianebi saqonliTa da momsaxure
biT. Cven giCvenebT, rogor zrdis vaWroba masSi CarTuli mxareebis keTildReobas da mwarmoe
blurobas. aqve gagacnobT sawarmoo SesaZleblobaTa mruds. grafikebi sasargeblo instrumen
tia mogebisa da xarjebis Sesadareblad, agreTve, keTildReobis imgvari zrdis asaxsnelad, rac
specializaciiT da gacvliT miiRweva.
19
bac gaaCniaT). sarwyavi wyali dovlaTia mravali fermerisTvis, magram ara maTTvis, vinc misisi
pis wyaldidobiT dazaralda. Tovlis naxevarmetriani safari simdidrea samTo-saTxilamuro
kurortis mflobelisTvis, meezovisTvis ki damatebiTi Tavsatkivaria.
gacvlis TiToeuli monawile Tvlis, rom misma Semosavalma gadaaWarba danaxarjebs. Ti
Toeulma moigo, TiToeulis simdidre gaizarda. mwarmoeblur procesSi (gacvlaSi) Sedegad mivi
ReT meti Rirebuleba; xolo imisaTvis, rom aqtivoba produqtiuli aRmoCndes, sxva arc arafe
ria saWiro. gacvlam gazarda realuri simdidre – esaa sasurveli dovlaTis meti raodenobis
miRebis efeqtiani meTodi.
20
efeqtianoba da faseulobebi
leqsikonSi `efeqtianoba~ ganmartebulia, rogorc meqanizmis mier Sesrulebuli namuSevrisa
da daxarjuli energiis fardoba. oRond unda gvaxsovdes, rom cneba `Sesrulebuli namuSevari~
damokidebulia imaze, Tu risi miReba gvsurs. aris Tu ara orTqlmavali nakleb efeqtiani, vidre
dizeli? mravali wlis winaT sarkinigzo kompaniebis umravlesobam gadawyvita, rom es asea da qva
naxSirze momuSave orTqlmavlebi navTobze momuSave dizeluri lokomotivebiT Secvala.
efeqtianoba yovelTvis SefasebiTi kategoriaa. igi dakavSirebulia Sedegisa da danaxarjebis
faseulobaTa TanafardobasTan. efeqtianobaSi aucileblad monawileobs obieqturi komponen
ti: Cveni simpaTia-antipaTia sulac ar gansazRvravs saTbobis erTeulis TboSemcvelobas, an man
Zils, romelzec energiis mocemul raodenobas garkveuli wona gadaaqvs, magram, TavisTavad, fi
zikuri parametrebi verasdros gansazRvraven efeqtianobas.
danaxarjebis Sedegebad gardaqmnis efeqtianoba SeiZleba gaizomos mxolod mas Semdeg, rac
dadgenili iqneba amgvari gardaqmnis obieqtTa subieqturi Rirebuleba. avtomobilis Zravis
efeqtianoba ganisazRvreba dadgenili subieqturi mizandasaxulobiT, magaliTad, avtomobilis
moZraobis siCqariT. winaaRmdeg SemTxvevaSi SegviZlia CavTvaloT, rom nebismieri Zravis efe
qtianoba 100 procentia, raki mTliani Semavali energia srulad daixarjeba avtomobilis gada
adgilebis, detalebis xaxunis da mravali sxva formiT.
gasi hari
gazoni 40 wuTi 120 wuTi
yvavilnari 80 wuTi 120 wuTi
ra Tqma unda, haris surs drois dazogva da neil deimondis musikis mSvidad mosmena, gasic
siamovnebiT uyurebda beisbolis matCs nacvlad imisa, rom ezoSi emuSava. karga xnis fiqris Sem
deg, hari mezobels mimarTavs winadadebiT, romlis mixedviTac TviTon mzadaa mouaros gasis
yvavilnaris sam meoTxeds, Tu mezobeli, Tavis mxriv, mis gazons mTlianad gakreWs. ramdenime
wuTis fiqris Semdeg gasi Tanxmobas acxadebs, radgan, aseTi gadanawilebis dros, igi sakuTar
ezoSi erT saaTs (gazoni _ 40 wT da yvavilnari _ 20wT.), xolo haris ezoSi 40 wuTs (gazoni) imu
Savebs, riTac 20 wuTs dazogavs. moigebs haric, romelic sakuTar ezoSi 120 wuTs (yvavilnari) da
gasis ezoSi (yvavilnaris sami meoTxedi) saaTnaxevars imuSavebs, riTac, sabolood, naxevar saaTs
(240wT. – 210wT.=30wT.) dazogavs. garigebiT orivem moigo. movlili ezoebis garda, orives gauCn
da damatebiTi upiratesoba Tavisufali drois saxiT.
- ki magram, rogor? – ismis xma bolo merxidan – rogor moigo gasmac, Tu hari gacilebiT uaresad
muSaobs? saidan gaCnda damatebiTi Tavisufali dro da, ese igi, damatebiTi simdidre? gadaikiTxeT
es istoria kidev erTxel da yuradRebiT gaaanalizeT cifrebi, Tumca, iqneb sjobdes Semdeg maga
liTze gadavideT da, paralelurad, sawarmoo SesaZleblobaTa mrudebs gavecnoT.
21
Ggacvlis arsi, warmoebis alternatiuli danaxarjebis Sedareba
jonsi elmstritze ori saxeobis luds xarSavs – Rias da muqs. yovel kvartalSi mas SeuZlia 10
galoni Ria ludis, an 5 galoni muqi ludis moxarSva. dasaSvebia am SesaZleblobaTa garkveuli
proporciiT SeTavsebac. yovelive es asaxulia 2-1 naxazze, sadac warmodgenilia jonsis sawar
moo SesaZleblobebi, anu Ria da muqi ludis is maqsimaluri raodenobrivi kombinaciebi, romel
Ta warmoeba SesaZlebelia jonsis xelT arsebuli resursiT.
amave dros, qalbatoni braunic oukstritze ori saxeobis luds xarSavs. yovel kvartalSi mas
SeuZlia 3 galoni Ria, an 4 galoni muqi ludis moxarSva. dasaSvebi maqsimaluri kombinaciebi am
SemTxvevaSic 2-1 naxazzea warmodgenili sawarmoo SesaZleblobaTa Sesabamis mrudze.
erTis mxriv, jonsi orive saxeobis luds ufro efeqtianad amzadebs. oRond, metis damzadebis
unari TavisTavad ar niSnavs efeqtianobas. Cven unda SevadaroT, ra unda gaviRoT Sedegis misaR
wevad, raki ufasod araferi gveZleva. sxvagvarad rom vTqvaT, unda SevadaroT jonsis da braunis
alternatiuli danaxarjebi.
baci ludi
baci ludi
b-ni jonsi q-ni brauni
10
rogoria jonsis danaxarjebi? Tu jonsi moindomebs mxolod Ria ludis gamoSvebas, igi moxar
Savs 10 galons, magram xelidan gauSvebs 5 galoni muqi ludis warmoebis SesaZleblobas. Ria lu
dis TiToeuli galonis gamosaSvebad jonsi msxverplad wiravs 0,5 galon muq luds. swored ase
ve, muqi ludis yovel galonze igi msxverplad wiravs 2 galon Ria luds.
Tu brauni xarSavs mxolod muq luds, igi miiRebs 4 galons, magram dakargavs 3 galoni Ria ludis
warmoebis SesaZleblobas. amrigad, muqi ludis TiTo galoni mas Ria ludis sami meoTxedi galoni
ujdeba da, piriqiT, 1 galoni Ria ludi misTvis 1,3 galoni muqi ludis danaxarjis tolfasia.
axla ki SegviZlia, mTavari kiTxvac davsvaT – vin awarmoebs bac luds ufro iafad? gaangariSe
bebi gviCvenebs, rom esaa jonsi, romelsac am produqtis erTi galoni mxolod naxevari galoni
muqi ludi ujdeba maSin, roca braunis danaxarji 1,3 galonia. amrigad, jonsis alternatiuli
danaxarji naklebia, anu mas aqvs Ria ludis warmoebis `SedarebiTi upiratesoba~. samagierod,
muqi ludis warmoebisas, es upiratesoba braunis mxares gadadis, radgan misi alternatiuli da
naxarji ufro naklebia, vidre jonsis danaxarji.
aq ufro naTlad gamoikveTa is, rac gasis da haris magaliTSi nawilobriv uTqmeli darCa. ra
moxdeba, Tu TiToeuli mewarme specializdeba ufro efeqtian saqmianobaze da amis Semdeg ivaW
rebs? vTqvaT, maT moilaparakes da saqme ase aawyes: jonsi awarmoebs mxolod bac luds, brauni –
muqs, mere ki produqcias cvlian – jonsi cvlis Tavisi ludis 3 galons braunis ludis 3 galonze.
kvartlis bolos aRmoCndeba, rom orive mewarmes aRmoaCndeba sxvadasxva saxeobis ludis iseTi
kombinacia, romelic sWarbobs sawarmoo SesaZleblobaTa zRvars. jonsma miiRo mosalodnelze
meti, radgan mas mieca 7 galoni Ria da 3 galoni muqi ludis gayidvis saSualeba. braunis simdid
rec gaizarda, radgan man miiRo 3 galoni Ria da erTi galoni muqi ludi. vercerTi mewarme aseT
maCvenebels damoukideblad ver miaRwevda.
22
ratom specializacia?
specializacia sxvagvarad SegviZlia ganvsazRvroT, rogorc `SedarebiTi upiratesobis ga
moyeneba~. adamianebi imitom specializdebian, rom ase sakuTar simdidres amravleben. mewarmeebs
imisi saSualeba eZlevaT, rom ganavrcon sakuTari SesaZleblobebi warmoebuli saqonlis gacv
liT iseT saqonelze, romlis warmoeba maT ufro Zviri daujdebodaT. SesaZleblobaTa aseTi
gafarToebis meTodika imdenad mniSvnelovania, rom ekonomistebi saubroben `SedarebiTi upira
tesobis kanonze“.
mainc ras vgulisxmobT, roca vambobT, rom aSS vaWrobs fineTTan, germaniasTan, kanadasTan an
aziasTan? es mxolod imas niSnavs, rom aSS-is moqalaqeni am qveynebis moqalaqeebTan vaWroben. ra
Tqma unda, mosaxerxebelia aSS-fineTis vaWrobaze saubari, magram ar unda daviviwyoT, rom esaa
adamianTa (maT Soris garkveul organizaciaTa warmomadgenlebis) didi raodenobis mier ganxor
cielebuli gacvliTi operaciebis jami.
transaqciuli danaxarjebi
axla Cven gadavdivarT sakmaod rTul Teoriul sakiTxebze, SemdgomSi ki saerTaSoriso
gacvlebis ganxilvis SesaZlebloba mogvecema. am SemTxvevaSi, sawyisi debuleba ucvlelia – ne
bayoflobiTi gacvla urTierTxelsayrelia; kerZo sakuTrebis sistemaSi adamianebs uCndebaT
specializaciis stimuli, radgan SedarebiTi upiratesoba ganapirobebs simdidris dagrovebas.
Cven ukve vimsjeleT warmoebis alternatiul danaxarjebze, Tumca ar unda dagvaviwydes is
xarjebic, romelic savaWro partnioris ZiebasTanaa dakavSirebuli.
magaliTebSi Segnebulad CavTvaleT, rom es xarjebi mcirea, – gasi da hari mezoblebi arian,
jonsi da brauni erT mrevls ekuTvnian. am ukanasknelT sxvadasxva qalaqebSi rom ecxovraT, ga
cvlis SesaZleblobas ase advilad ver aRmoaCendnen. manZili da informaciis uqonloba vaWrobas
aZnelebs. swored amas vuwodebT transaqciul danaxarjebs. esaa dainteresebul mxareTa konta
23
qtebze da SeTanxmebaze gaweuli danaxarji. roca mxareebi erTmaneTisgan moSorebiT cxovroben,
maTTvis Znelia internetis gareSe vaWrobis SesaZleblobis gamoZebna, amdenad, interneti efeq
tianad amcirebs transaqciul danaxarjebs. Suamavlebi – es yvelasgan aTvalwunebuli adamianebi
– erTmaneTs axvedreben gamyidvelebs da myidvelebs, riTac spoben barierebs SeTanxmebisken mi
maval gzaze. Suamavals aqvs sakuTari SedarebiTi upiratesoba – igi informacias dabali dana
xarjebiT awarmoebs.
sabazro aRmoCenebi
ekonomistebi Tvlian, rom TiTqmis yovelTvis (an absoluturad yovelTvis), SedarebiTi upira
tesoba mxolod gacvlis sabazro procesSi gamovlindeba. adamianebi cdiloben sakuTari Sedarebi
Ti upiratesobis realizacias imiT, rom irCeven maqsimalurad mimzidvel variantebs. amerikelebi
yiduloben aziur sportul tansacmels, iaponelebi ki – amerikul xorbals mxolod imitom, rom
aseT qmedebas sasurveli Sedegis miRebis saukeTeso gzad miiCneven. sakuTrebaTa gacvlis sabazro
procesSi Cven aRmovaCenT SedarebiT upiratesobebs da maTgan warmoqmnil efeqtianobas.
sabaziso informacias, umravles SemTxvevaSi, fasebi gvawvdian. magaliTad, studentebs surT
gaigon, rogori SesaZleblobebi iSleba maT winaSe karieris TvalsazrisiT, an ra SemzRudavi faq
torebi iCens Tavs, Tuki isini politologiis, medicinis an filosofiis magistris diplomebs
miiReben. sulac ar gvinda vTqvaT, TiTqosda adamianebi mxolod fasebs aqcevdnen yuradRebas,
magram, sxva Tanabar pirobebSi, fardobiTi fasebi marTlac warmarTaven maTs qcevas. roca, maga
liTad, iaponeli fermerebi xels iReben xorblis warmoebaze, raki sakuTar produqcias ameriki
dan eqsportirebulze iafad ver gayidian, isini ise iqcevian, TiTqos miznis miRwevis yvelaze
iafi xerxi yvelaze efeqtianic iyos. amasTan, mudmivad xdeba TanamSromlobis da urTierTSegue
bis procesebis waxaliseba, razec Sendeba kidec yovelgvari ekonomika.
mokled gavimeoroT
24
beben alternatiuli procesebis efeqtianobas. efeqtianoba ganisazRvreba, rogorc Sedegis Se
fasebisa da danaxarjTa Sefasebis fardoba.
simdidre, am sityvis ufarToesi gagebiT, niSnavs imas, rasac adamianebi afaseben. adamianebi
mxolod imitom cvlian sakuTrebis uflebebs, rom amgvar gacvlas piradi simdidris gamravlebis
efeqtian saSualebad miiCneven. nebayoflobiTi gacvla yovelTvis gulisxmobs naklebad fase
ulze uaris Tqmas ufro faseulis sanacvlod. gacvla iseTive mwarmoebluri procesia, rogorc
mrewveloba an soflis meurneoba.
SedarebiTi upiratesoba alternatiuli RirebulebiT ganisazRvreba. adamianebi specializ
debian, raTa ivaWron da gamdidrdnen. isini irCeven im specialobebs, romlebic maTi SedarebiTi
upiratesobebis gamoyenebis asparezad gamodgeba. simdidris mateba aRiwereba sawarmoo SesaZ
leblobaTa mrudebiT.
sakuTrebis uflebebze da gacvlis minimalur SezRudvebze dafuZnebuli sazogadoebrivi siste
ma xels uwyobs adamianebs imis gagebaSi, Tu ra mimarTulebiT unda eZebon sakuTari SedarebiTi upi
ratesobebis gamoyenebis perspeqtiva. ase imitom xdeba, rom, xsenebuli tipis sistemebSi, sabazro
procesebi da Tavisufali faswarmoqmna informaciis mopovebis efeqtian meqanizmad yalibdeba.
dava imis Sesaxeb, Tu ramdenad efeqtiania esa Tu is procesi, Tavisi arsiT, aris dava TamaSis
wesebisa da garkveul resursebze sakuTrebis uflebis Sesaxeb.
sakiTxebi gansjisaTvis
1. xuliganma jeks TavSi Caartya da axali xelTaTmani waarTva. vin moigo? vin waago?
2. bevrs moswons orTqlmavlis Sesaxedaoba.
a) unda CavrToT Tu ara aseTi esTetikuri siamovneba orTqlmavlis sasargeblo Tvise
baTa nusxaSi, gadasazidi tvirTis moculobasTan erTad?
b) Tuki rkinigzis mflobelebi gamonaxaven gadasaxadis akerfis xerxs maTTvis, visac
orTqlmavlis Sesaxedaoba moswons, CarTavdnen Tu ara esTetikur siamovnebas
orTqlmavlis sasargeblo TvisebaTa nusxaSi?
g) gaizrdeboda Tu ara orTqlmavlis efeqtianoba am SemTxvevaSi?
3. ra ufro efeqtiania – 1956 wlis gamoSvebis `Fender~-is cnobili gitara, Tu 2003 wlis gamoSve
bis `EL Cheapo~-s iafi eleqtrogitara? Seicvleba Tu ara Tqveni pasuxi, Tu SeityobT, rom
`Fender~ Tavis gitaras 12,000 dolarad yidis, `EL Cheapo~-s gitara ki 175 dolari Rirs?
4. efeqtiania Tu ara ojaxis naxevarfabrikatebiT gamokveba? ra SemTxvevaSi SeiZleba gadaiqces
es Zviri produqtebi ojaxuri sadilis momzadebis umcires danaxarjebad? iqneb cdeba is,
vinc naxevarfabrikatebis myidvelebs uyairaTobaSi adanaSaulebs da Tvlis, rom es ukanas
knelni `normalurze~ orjer Zvirs xarjaven?
5. mravali amerikeli, sazogadoebrivi transportis gamoyenebis an kolegebTan kooperirebis
da ramdenime adamianisTvis erTi avtomanqanis gamoyenebis nacvlad, samsaxurSi sakuTari
avtomobiliT dadis.
a) SeiZleba Tu ara erTdroulad efeqtiani iyos im mZRolis moqmedeba, romelic pikis
saaTis dros sakuTari avtomobiliT marto gadaadgildeba da im adamianis moqmede
bac, romelic sazogadoebriv transports iyenebs?
b) sinamdvileSi ras gulisxmoben, roca Tvlian, rom amdeni adamiani, romelic samsaxur
Si sakuTari avtomobiliT midis, araefeqtianad iqceva?
6. advokati fudi qveyanaSi yvelaze cnobili iuristia. amas garda, igi fenomenalurad flobs
sabeWd manqanas – wuTSi 120 sityvas beWdavs. uRirs Tu ara fuds naSromebis sakuTari xeliT
beWdva, Tu saukeTeso mdivani, romlis daqiravebac SeuZlia, wuTSi mxolod 60 sityvas beWda
vs? daamtkiceT, rom fudi naklebefeqtiani mbeWdavia, vidre misi mdivani.
7. cdilobda ra daemtkicebina, rom mosaxleobis zrda sasoflo-sameurneo resursebs amowur
viT emuqreba, Worldwatch Institute aRniSnavda, rom 1998 wels, pirvelad istoriaSi, aSS-Si moixma
res ufro meti sakvebi produqti, vidre awarmoes.
25