1.

Emocja - złożony zespół zmian, obejmujący pobudzenie fizjologiczne, odczucia, procesy poznawcze i reakcje
behawioralne (zachowanie), pojawiające się w odpowiedzi na sytuację postrzeganą przez jednostkę jako dla
niej ważną. Emocje są krótkie i intensywne, możemy wskazać przyczynę emocji.

 Rodzaje emocji: pozytywne, negatywne, intensywne lub nie i modalność (znak emocji, np. opisywanie
smutku).
 Nastrój - mniej intensywny, długotrwały (kilka dni). Nie można wskazać przyczyny.
 “O wyrazie emocji u człowieka i u zwierząt” (Darwin, 1872) → Darwin zwrócił uwagę na ekspresję
mimiczną emocji. Przyjął on, że emocje są współne zarówno dla ludzi, jak i zwierząt. Emocje podlegają
procesom ewolucji (emocje mogą być dziedziczne). Pewne typy reakcji emocjonalnych będą występować u
wszystkich członków rodzaju ludzkiego. Istnieje zestaw ekspresji emocji wspólny dla gatunku ludzkiego. W
innym badaniu wykazano, że dzieci 7-miesięczne inaczej odbierają złość i strach.
 Emocje są związane z wpływem otoczenia. Dzieci matek z depresją mają w dorosłości większą skłonność
przeżywania smutku.

1. S. Tomkins (1911-1991) - niemowlęta bez wcześniejszego uczenia się reagują na głośne dźwięki strachem lub
trudnościami w oddychaniu. W innym badaniu niemowlęta przywyczaiły się do uśmiechającej się osoby
dorosłej (różna intensywność).
2. Kultura a emocjonalność:

 Kultura moze ograniczać wyrażanie emocji. Przedstawiciele różnych kultur uczą się innych sposobów
wyrażania emocji - badanie na profesjonalnych aktorach ze Stanów Zjednoczonych (różne emocje związane
są z różnymi wzorami reakcji).
 Kultura oddziałuje na emocjonalność już w bardzo wczesnych etapach życia.
 Kultura indywidualistyczna - potrzeby jednostki. Kultura kolektywistyczna - potrzeby grupy.
 Wyższa kasta - lud Wolof z Senegalu żyją w świecie, gdzie pozycja społeczna jest ściśle określona.
Przedstawiciele wysokiej kasty będą wykazywać większe opanowanie. Niska kasta - większa ekspresywność.
 Emocje związane z bólem - “Kobiety powinny znosić ból w wiekszości okoliczności”, “Płacz u mężczyzny,
który odczuwa ból jest akceptowany”. Mężczyźni nie powinni okazywać bólu. (badania mieszkańców Japonii
i Stanów Zjednoczonych).

1. Uniwersalna ekspresja emocji (Ekman):

 Wszyscy ludzie mają pewien zakres “mowy twarzy” - 6/7 emocji podstawowych: radość, zaskoczenie, złość,
wstręt, strach, smutek, pogarda (strach/zaskoczenie). Ludzie na całym świecie mogą je rozpoznać.
 Teoria neurokulturowa - ewolucja a kultura i ich wpływ na wyrażanie emocji.

1. Fizjologia emocji:

 Autonomiczny układ nerwowy:

o Łagodna nieprzyjema stymulacja - układ sympatyczny (adrenalina, noradrenalina).
o Łagodna, przyjemna stymulacja - układ parasympatyczny.
o Stymulacja silna - oba układy.
o System reakcji alarmowej organizmu przygotowuja go na potencjalne niebezpieczeństwo.
 Ośrodkowy układ nerwowy:
o podwzgórze, układ limbiczny (ciała migdałowate - nadaje znaczenie emocjonalne informacjom z
otoczenia, tzw. “komputer emocjonalny”).
o Ciało migdałowate odgrywa ważną rolę w nabywaniu reakcji strachu oraz reagowaniu na znane już
zagrożenie, ponieważ strach to emocja pierwotna.
o Kora mózgowa bieze udział w doświadczaniu emocji poprzez wewnętrzne sieci neuronów oraz
połączeń z innymi partiami ciała.
o W mózgu istnieją dwa różne ośrodki związane z przybliżaniem się i oddalaniem (pozytywne
przybliża a negatywne oddala).

1. Teorie emocji:

a) Teoria Jamesa i Langego - teoria obwodowa:

 W. James - odczuwasz emocję dopiero po reakcji ciała.

  Źródłem emocji są informacje zwrotne z ciała. Aktualnie to założenie jest błędne.
 Najważniejsza rola → reakcje trzewne, związane z działaniem AUN, które przebiegają na obwodzie
względem OUN.

b) Teoria procesów nerwowych Cannona i Barda:

 W. Cannon - odrzucenie teorii obwodowej (krytyka: aktywność narządów nie ma związku z emocjami; AUN
jest za wolny) na rzecz podejścia centralistycznego.
 Powstanie emocji wymaga, aby mózg pośredniczył pomiędzy bodźcem a reakcją emocjonalną.
 Bodziec emocjonalny jest źródłem dwóch równoczesnych reakcji - pobudzenia i doświadczania emocji,
między którymi nie ma związku przyczynowo-skutkowego.
 Niezależność reakcji fizjologicznych i psychicznych.

c) Teoria Schachtera i Lazarusa:

 bodziec → pobudzenie fizjologiczne → ocena pobudzenia lub bodźca (nie musi być świadoma) → emocja.
 Ocena poznawcza nie musi być świadoma - błyskawiczna reakcja.
 W jaki sposób przebiega sprzężenie zwrotne między emocjami i procesami poznawczymi?

1. Funkcje emocji:

 motywacja i uwaga - pobudzenie do działania, napięcie motywacyjne, skupienie uwagi. Emocje kierują i
podtrzymują zachowania ukierunkowane na realizację celów. Zdarzenia emocjonalne są lepiej pamiętane.
 społeczne funkcje emocji - nastrój a uprzejmość, słoneczny Samarytanin, altruizm, chęć pomocy, surowość
ocen, styl negocjowania, skłonność do ryzyka. Emocje albo łączą albo odsuwają jednostkę od innych ludzi.
Ludzie z dobrym nastrojem są bardziej skłonni do angażowania się w pomoc innym.
 emocje i procesy poznawcze - dylematy moralne (wagonik, płacz dziecka), przetwarzanie zgodne z nastrojem,
zjawisko pamięci zależnej od nastroju, nastrój a efektywność pracy. Reakcje emocjonalne są ważne w
organizowaniu i kategoryzowaniu doświadczeń życiowych.
o Gordon Bower - emocja jest przechowywana w pamięci wraz ze wspomnieniami.
o Przetwarzanie zgodne z nastrojem - lepiej przypominamy sobie sytuacje, jeśli jesteśmy w tym samym
nastroju.
o Pamięć zależna od nastroju.
o Najlepszy jest pozytywny afekt o niskim natężeniu.
 genetyczne i środowiskowe uwarunkowania dobrostanu (szczęścia - pojęcie filozoficzne):
o Poszucie szczęścia zależy w większej mierze zależy od genetyki (osobowość 50% - typ zachowania
A), (aktywność 40%), (okoliczności 10%). Mamy genetycznie uwarunkowany poziom szczęścia, a
wydarzenia życiowe albo go zwiększają, albo zmiejszają.
o Zdarzenia negatywne oddziałują na nas mocniej niż zdarzenia pozytywne.

1. Maksymalizacja szczęścia:

 Relacje z ludźmi (radość innych a nasze szczęście) - gdy rozmawiamy z kimś pozytywnym, to czujemy się
lepiej.
 Wdzięczność (wypisywanie małych błogosławieństw) - gdy okazujemy wdzięczność, to mamy wyższe
poczucie szczęścia.

1. Natura stresu:

 Homeostaza i stresory - Stres jest zaburzeniem wewnętrznej równowagi organizmu (homeostaza). W stresie
bardziej aktywny jest układ współczulny.
 Cannon (walcz-uciekaj lub opiekuj się i bądź przyjazny)
 Hans Selye i szczury - długotrwały stres jest szkodliwy. Hans Selye badał szczury. Podając im różne leki
niektóre były przez niego gonione po laboratorium i stresowane, a inne miały podawane leki w spokoju.
Sczury, które były stresowane miały gorsze wyniki medyczne.
 Ogólny syndrom adaptacyjny (alarm, odporność, wyczerpanie) - czyli jak organizm reaguje na stres? Reakcja
stresowa ma swoje etapy: pojawia się stresor, mobilizujemy swoje zasoby, pojawia się faza względnej
adaptacji, faza wyczerpania i śmierć.
 Stres biologiczny (układ współczulny)
  Co się dzieje z energią organizmu?
 Stres psychologiczny/chroniczny/incydentalny. → Stres biologiczny jest związany z pracą fizjologiczną
organizmu (”walcz-uciekaj”), mamy obiektywny stresor. Stres psychologiczny (przewidywanie stresora).
Książka: “Dlaczego zebry nie mają wrzodów?”.
 Choroba Adisona: czy stres jest zawsze zły?
 Eustres - pozytywny, dystres - negatywny.
 Oś stresu - jak na poziomie hormonalnym działa stres? Podwzgórze (ACTH) → przysadka (CRH) →
nadnercza (hormony stresu do krwioobiegu).

1. Neurohormony:
2. Reakcje na stres:

 Długotrwały stres przyspiesza bicie serca i zwiększa przepływ krwi. Powstają blaszki miażdżycowe (obijanie
się krwi o naczynia krwionośne).
 Krew podczas stresu kierowana jest do dużych partii mięśni, a nie do ukłądu trawiennego.

1. Radzenie sobie ze stresem:

 Radzenie sobie zorientowanie na problem - wyeliminowanie stresora, uwaga na zadaniu.

 Radzenie sobie zorientowanie na emocje - kontrola reakcji emocjonalnych. Utrzymywanie emocji
pozytywnych przez brak styczności ze stresorem, unikanie go.
 Religia, medytacja (aktywacja ukłądu przywspółczulnego), ćwiczenia fizyczne, mówienie/pisanie o emocjach
→ sposoby na stres, radzenie sobie z negatywnymi emocjami.
 Wsparcie społeczne - człowiek jest istotą społeczną (przynależność do grupy). Otaczanie się pozytywnymi
relacjami i ludźmi sprzyja poprawieniu jakości i długości życia (bliski związek obniża ryzyko o 12%).
Wykluczenie z grupy wprawia nas w stan odrętwienia fizycznego i emocjonalnego.
o Wyróżniamy następujące rodzaje wsparcia społecznego: materialne, emocjonalne i informacyjne.
o Odrzucenie społeczne aktywuje ten sam ośrodek, który związany jest z bólem fizycznym.
 Stres szkodzi, ponieważ sprzyja rozwoju chorób sercowo-naczyniowych i marnuje naszą energię życiową.
o Stres psychologiczny charakterycuje antycypacja stresorów.
o Mówienie o emocjach jest potrzebne - badania polegające na mierzeniu pobudzenia fizjologicznego
podczas oglądania operacji. Jedna grupa mogła pokazywać emocje, a druga nie. Grupa druga miała
gorsze wyniki.
o Biopsychospołeczny model zdrowia - zdrowie ma trzy aspekty (biologiczny, psychologiczny i
społeczny). Należy zachować równowagę, aby być zdrowym.
o Wypalenie zawodowe - konsekwencja nadmiernego, długotrwałego stresu w pracy (wyczerpanie
emocjonalne, depersonalizacja - przestaję zwracać uwagę na przedmiot swojej pracy), obniżenie
poczucia własnych osiągnięć).

Podsumowanie

 definicja emocji
 ekspresja emocji podstawowych
 klasyczne teorie emocji
 korelaty subiektywnego dobrostanu
 stres psychologiczny