7 -1 .

‫ ص ص‬،2 ‫ ﺷﻤﺎره‬،7 ‫ دوره‬،1399 ‫ اردﯾﺒﻬﺸﺖ‬،‫ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﺮان‬

Archive of SID
‫ﻣﺎهﻧﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ﭘﮋوﻫﺸﯽ‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﺮان‬

www.smeir.org

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺠﺮﺑﯽ اﺛﺮ ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﻫﺎرﻣﻮﻧﯿﮏ ﺑﺮ آزادﺳﺎزي ﺗﻨﺶ در اﺗﺼﺎل ﺟﻮﺷﯽ ﻟﻮﻟﻪ ﻓﻮﻻدي‬
AISI-1021
3
‫ ﻧﻮﯾﺪ وﻓﺎ‬،1‫ ﻣﺠﯿﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬،*2‫ ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﻓﺮاﻫﺎﻧﯽ‬،1‫اﻣﯿﺮﺣﺴﯿﻦ زﻣﺎﻧﭙﻮر‬
‫ ﺗﻬﺮان‬،‫ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬،‫ ﭘﺮدﯾﺲ داﻧﺸﮑﺪه ﻫﺎي ﻓﻨﯽ‬،‫ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ‬،‫ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ‬-1
‫ ﺗﻬﺮان‬،‫ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬،‫ ﭘﺮدﯾﺲ داﻧﺸﮑﺪه ﻫﺎي ﻓﻨﯽ‬،‫ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ‬،‫ داﻧﺸﯿﺎر‬-2
‫ ﺗﻬﺮان‬،‫ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬،‫ ﭘﺮدﯾﺲ اﻟﺒﺮز‬،‫ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ‬،‫ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ‬-3
mrfarahani@ut.ac.ir ،11152599 ‫ ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﯽ‬،‫* ﺗﻬﺮان‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻘﺎﻟﻪ‬

‫ وﺟﻮد ﺣﺮارت ﻣﺤﻠﯽ در‬.‫ ﺧﻮردﮔﯽ و ﺷﮑﺴﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺷﺪﯾﺪي دارﻧﺪ‬،‫وﺟﻮد ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻮاد در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺧﺴﺘﮕﯽ‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ ﯾﮏ روش ﻏﯿﺮﻣﺨﺮب و ﻣﺪرن اﺳﺖ ﮐﻪ‬.‫ﺣﯿﻦ ﺟﻮشﮐﺎري ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻣﯽﺷﻮد‬ 1398 ‫ ﺧﺮداد‬6 :‫درﯾﺎﻓﺖ‬
1398 ‫ ﺗﯿﺮ‬21 :‫ﭘﺬﯾﺮش‬
‫ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ آزادﺳﺎزي ﺗﻨﺶ ﺑﺮ اﺛﺮ‬.‫ در آزادﺳﺎزي ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬،‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺿﻤﻦ ﻋﺪم ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺧﻮاص ﻣﺘﺎﻟﻮرژﯾﮑﯽ ﻗﻄﻌﻪ‬
1399 ‫ اردﯾﺒﻬﺸﺖ‬:‫اراﺋﻪ در ﺳﺎﯾﺖ‬
‫ )ﻃﺒﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬2G ‫ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﻟﮑﺘﺮود دﺳﺘﯽ در وﺿﻌﯿﺖ‬AISI 1021 ‫ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﻫﺎرﻣﻮﻧﯿﮏ در ﯾﮏ اﺗﺼﺎل ﺟﻮﺷﯽ ﻟﻮﻟﻪ از ﺟﻨﺲ‬
،‫ ﭘﺲ از ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻗﻄﻌﻪ ﺟﻮشﮐﺎري ﺷﺪه‬،‫ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ‬.‫ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺖ‬،‫( ﺟﻮشﮐﺎري ﺷﺪه اﺳﺖ‬ASME : ‫ﮐﻠﯿﺪواژﮔﺎن‬
‫ آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎي ﺳﺨﺘﯽﺳﻨﺠﯽ و اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺑﻪ روش ﮐﺮﻧﺶﺳﻨﺠﯽ ﺳﻮراخ ﻗﺒﻞ و‬.‫ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻗﻄﻌﻪ اﻋﻤﺎل ﮔﺮدﯾﺪ‬ ‫ﺟﻮشﮐﺎري‬
‫ دﻗﯿﻘﻪ‬40 ‫ ﻫﺮﺗﺰ ﺑﻪ ﻣﺪت‬27/8 ‫ ﺟﻬﺖ ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ﻗﻄﻌﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه در ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ‬.‫ﺑﻌﺪ از ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ ﺑﺮ روي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‬ ‫ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬

‫ درﺻﺪي ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬42 ‫ درﺻﺪي ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺨﺘﯽ و‬11/5 ‫ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﮐﺎﻫﺶ‬.‫ﺗﺤﺖ ارﺗﻌﺎش ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‬ ‫ﮐﺮﻧﺶﺳﻨﺠﯽ ﺳﻮراخ‬
‫ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ‬
‫ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﮐﺎرآﻣﺪي روش ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ در‬.‫ﻣﺤﯿﻄﯽ در ﺧﻂ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻮش ﭘﺲ از اﻋﻤﺎل ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺑﺮ روي اﺗﺼﺎل ﺟﻮﺷﯽ اﺳﺖ‬
‫ﺳﺨﺘﯽﺳﻨﺠﯽ‬
.‫آزادﺳﺎزي ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﯾﮏ اﺗﺼﺎل ﺟﻮﺷﯽ ﻟﻮﻟﻪ را اﺛﺒﺎت ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‬

Experimental Study on the Effects of Harmonic Vibration on the Stress Relief of

the Butt Welded AISI 1021 Pipes
Amirhossein Zamanpour1, Mohammadreza Farahani1*, Majid Farhang1, Navid Vafa2
1- School of Mechanical Engineering, College of Engineering, University of Tehran, Tehran, Iran
2- School of Mechanical Engineering, Alborz Campus, University of Tehran, Tehran, Iran
* P.O.B. 11152599, Tehran, Iran, mrfarahani@ut.ac.ir

Article Information Abstract

Original Research Paper The presence of residual stresses has severe effects in materials resistance to fatigue, corrosion and failure.
Received 27 May 2019 The presence of local heat during welding leads to the formation of residual stresses. Vibration stress relief is
Accepted 12 July 2019 a modern non-destructive method. This method can release the remained stresses without changing the
Available May 2020
metallurgical properties of the workpiece. In this study, stress relieving was carried out by harmonic
Keywords: vibrations in a welded joint from AISI 1021 steel, which was fabricated by the manual arc welding process in
Welding 2G position according to ASME standard. After the experimental evaluation of the resonance frequency of the
Residual stresses welded pipe, the harmonic vibration was applied to the pipes. Hardness tests and measurements of residual
Hole drilling strain gauge method stresses were done by hole drilling strain gauge method before and after the vibration stress relieving. For
Vibration stress relief stress relaxation, the welded pipes were sinusoidally vibrated at frequency of 27.8 HZ for 40 minutes. The
Hardness test results show a 11.5% reduction in the hardness and 42% of the peripheral residual stress relieving in the
central weld line after applying the vibration on the weld joint. The obtained results prove the efficacy of the
vibratory stress relief technique in the release of residual stresses in a welded pipe.

‫ﺟﻮش ﺑﺪون ﻋﯿﺐ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺴﯿﺎري از ﻋﻨﺎﺻﺮ آن ﺳﻮﺧﺘﻪ‬
.[1] ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫از اﯾﻦ رو ﻣﻌﻤـﻮﻻً ﺷﮑﺴـﺖ در ﺟـﻮش و ﯾـﺎ اﻃـﺮاف آن اﺗﻔـﺎق‬
‫ در ﻫﻨﮕﺎم ﻃﺮاﺣﯽ اﺗﺼﺎل ﺟﻮش رﻋﺎﯾﺖ ﺿـﺮﯾﺐ اﻃﻤﯿﻨـﺎن‬.‫ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس دادهﻫﺎي ﺑﺎرﮔﺬاري اﻣﺮي واﺟﺐ اﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨـﯽ ﮐـﻪ‬
‫ ﻣﻘﺪﻣﻪ‬-1
‫ﺟﻮشﮐﺎري ﯾﮑﯽ از روشﻫﺎي ﻣﺘﺪاول اﺗﺼﺎل داﺋﻢ ﻗﻄﻌﺎت ﻓﻠـﺰي و‬
‫ در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ‬.‫ﻏﯿﺮ ﻓﻠﺰي ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﺎرﺑﺮد دارد‬
‫ﻗﻄﻌﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪوﺳﯿﻠﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺟﻮشﮐﺎري ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬
‫ﯾﮏ ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺎ رﯾﺴﮏ ﺑﺎﻻ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﺷﻮد زﯾﺮا در ﺑﻬﺘـﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟـﺖ اﮔـﺮ‬

Please cite this article using: :‫ﺑﺮاي ارﺟﺎع ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ از ﻋﺒﺎرت ذﯾﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‬
www.SID.ir
A. Zamanpour, M. Farahani, M. Farhang, N. Vafa, Experimental Study on the Effects of Harmonic Vibration on the Stress Relief of the Butt Welded AISI 1021 Pipes,
Iranian Journal of Manufacturing Engineering, Vol. 7, No. 2, pp. 1- 7, 2020 (in Persian)
‫‪Archive‬‬ ‫‪of SID‬‬
‫زﻣﺎﻧﭙﻮر و ﻫﻤﮑﺎران‬ ‫اﻣﯿﺮﺣﺴﯿﻦ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺠﺮﺑﯽ اﺛﺮ ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﻫﺎرﻣﻮﻧﯿﮏ ﺑﺮ آزادﺳﺎزي ﺗﻨﺶ در اﺗﺼﺎل ﺟﻮﺷﯽ ﻟﻮﻟﻪ ﻓﻮﻻدي ‪AISI-1021‬‬
‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮔﺰارش ﮐﺮدﻧـﺪ ﮐـﻪ دﻗـﺖ اﯾـﻦ‬
‫روش در اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗـﻨﺶ ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ ﻃـﻮﻟﯽ ﺑـﯿﺶ از ‪92‬‬
‫درﺻﺪ اﺳﺖ ]‪.[6‬‬
‫ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ ﯾﮑﯽ از روشﻫـﺎي ﻣـﺪرن و ﻏﯿـﺮ ﻣﺨـﺮب‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺮوزه ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾـﻦ روش‬
‫ﻗﻄﻌﺎت ﺗﺤﺖ ارﺗﻌﺎش ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﭼﻨﺪ دﻗﯿﻘـﻪ ﺗـﺎ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد در ﻗﻄﻌـﺎت ﺣـﺬف ﺷـﺪه و ﻗﻄﻌـﻪ‬
‫ﺗﻨﺶ زداﯾﯽ ﻣـﯽﺷـﻮد‪ .‬در ﻃـﻮل ﺟﻨـﮓ ﺟﻬـﺎﻧﯽ دوم‪ ،‬ﻣﺰﯾـﺖﻫـﺎي‬
‫ﮐـﺎرﺑﺮدي ارﺗﻌﺎﺷـﺎت‪ ،‬ﺗـﺎ ﺣـﺪود زﯾـﺎدي آﺷـﮑﺎر ﺷـﺪ‪ .‬ﺳـﺎزهﻫـﺎي‬
‫ﺟﻮش ﮐﺎري ﺷﺪه‪ ،‬ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ راهآﻫﻦ‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎﻣﯿﻮن‪ ،‬از ﻣﺤﻞ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﻞ اﺟﺮا ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﻫﻨﮕـﺎم ﻣﺎﺷـﯿﻦﮐـﺎري‪،‬‬
‫اﻋﻮﺟﺎج ﮐﻤﺘﺮي از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دادﻧﺪ‪ .‬در آن زﻣـﺎن ﻣﻬﻨﺪﺳـﯿﻦ‬
‫آﻟﻤﺎﻧﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪي را ﺑﻨﺎم اﻧﺘﻘﺎل ﭘﺲ از ﺟﻮش ﮐﺎري ﺑﺮاي ﻣﺤﺼﻮﻻت‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎور ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻋﻮﺟـﺎج ﮐﻤﺘـﺮ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎر رخ داده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭘﮋوﻫﺶ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ ﻣـﮏ ﮔﻮﻟـﺪرﯾﮏ و‬
‫ﺳﺎﻧﺪرس ]‪ [7‬ﺑﺮ روي ﻗﺎبﻫﺎي ﺟﻮشﮐـﺎري ﺷـﺪه و رﯾﺨﺘـﻪﮔـﺮي‬
‫ﺷﺪه اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﻤﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺳـﺘﻔﺎده اي اراﺋـﻪ‬
‫ﻧﮑﺮدﻧﺪ؛ ﻟﯿﮑﻦ ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﻧﺘﯿﺠـﻪ رﺳـﯿﺪ ﮐـﻪ ﺗـﻨﺶزداﯾـﯽ ارﺗﻌﺎﺷـﯽ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺑﺮوز ﭘﺪﯾﺪه ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﺷـﮑﻞ ﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ در ﺣـﯿﻦ ﻓﺮاﯾﻨـﺪ‬
‫ﺗﻨﺶ زداﯾﯽ دارد‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺮاي رﺳـﯿﺪن ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﻫـﺪف ﻣـﯽﺑﺎﯾﺴـﺖ از‬
‫داﻣﻨﻪﻫﺎي رزوﻧﺎﻧﺲ ﻣﻌﯿﻨﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻟﻮﮐﺸﯿﻦ ]‪ [8‬ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﺎ ﺣﺪود ‪ 70‬درﺻﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺶﻫـﺎي ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ‬
‫را در ﯾﮏ ﺣﻠﻘﻪ آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻮﻣﯽ رﯾﺨﺘﻪﮔﺮي ﺷﺪه ﭘﯿﺶﺑـﺎر داده ﺷـﺪه‪،‬‬
‫از ﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮد ﮐﻪ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﮐﺎر از ﯾﮏ ﺗﻨﺶ ﺗﮑﺮارﺷـﻮﻧﺪه رزوﻧﺎﻧﺴـﯽ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ آزادﺳـﺎزي‬
‫ﻣﺤﻠﯽ ﺗﻨﺶ‪ ،‬ﺗﻌﺎدل ﺗﻨﺶ داﺧﻠﯽ را ﺑﺮ ﻫﻢ زده‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﺠﺪد‬
‫ﺗﻨﺶ و ﮐﺎﻫﺶ ﮐﻠﯽ ﺳﻄﺢ ﺗﻨﺶ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑــﻮﺗﺮوس و ﻫﻤﮑــﺎران ]‪ [9‬اﺛــﺮ ارﺗﻌﺎﺷــﺎت را ﺑــﺮ روي اﻟﮕــﻮي‬
‫ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺟﻮشﮐﺎري ﺳﺎزهﻫﺎي از ﺟﻨﺲ‬
‫ﻓﻮﻻد ﻧﺮم ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮاردادﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮي‬
‫ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ارﺗﻌﺎﺷﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﯾﮏ ﺳﺎزه ﺟﻮشﮐـﺎري ﺷـﺪه از‬
‫ﺟﻨﺲ ﻓﻮﻻد ﻧﺮم‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺪت زﻣﺎن ‪ 15‬دﻗﯿﻘﻪ‪ ،‬ﻗﻠﻪﻫﺎي ﺗﻨﺶ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬
‫را در ﺳﺎزه ﺟﻮشﮐﺎري ﺷـﺪه ﺗـﺎ ﺣـﺪ زﯾـﺎدي ﮐـﺎﻫﺶ ﻣـﯽدﻫـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻟﮕﻮي ﺗﻨﺶ در اﺛﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﻗﻠﻪﻫـﺎي‬
‫ﺑﻠﻨﺪ در ﺟﻮش‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮي دﺳﺖ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﺴﯽ و ﻫﻤﮑﺎران ]‪ [10‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﮔﺴـﺘﺮدهاي را در زﻣﯿﻨـﻪ‬
‫آزادﺳﺎزي ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺑﺮاي ﻗﻄﻌﺎت ﺟﻮشﮐﺎري ﺷﺪه اﻧﺠـﺎم‬
‫دادﻧﺪ و ﺑﻪ آزادﺳﺎزي ﺗﻨﺶ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮي دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ﮐـﺎر ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﺮان‪ ،‬اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1399‬دوره ‪ 7‬ﺷﻤﺎره ‪2‬‬
‫ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ ﻧﻮع و ﺟﻬﺖ آن ﻣﯽﺗﻮان ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑـﺮاي اﺗﺼـﺎل‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻣﺎ آﻧﭽﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﻃﺮاﺣـﯽ اﺗﺼـﺎل ﺟـﻮش ﺑـﻪ آن‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺸﺪه و ﯾﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣـﯽﺷـﻮد ﺗـﻨﺶﻫـﺎي‬
‫ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﭘﺲ از اﯾﺠﺎد اﺗﺼﺎل اﺳﺖ‪ .‬وﺟﻮد ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻘﺪار ﺗﻨﺶ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺠﺎز ﻣﯽﮔﺮدد ]‪.[2‬‬
‫ﺗﺎ ﺳﺎﻟﯿﺎن ﻧﻪﭼﻨﺪان دور اﯾﻦ ﻣﻬﻢ در ﻃﺮاﺣـﯽ ﺳـﺎزهﻫـﺎ ﻣـﻮرد‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺖ و از ﻫﻤﯿﻦ رو ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﯾـﺎ ﺗﻌﻤﯿـﺮ‬
‫ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ ]‪ .[3‬اﻟﺒﺘﻪ اﻓـﺮاط‬
‫در ﻟﺤﺎظ ﮐﺮدن آن ﻧﯿﺰ ﺳﺒﺐ اﯾﺠﺎد ﻧﺘﺎﯾﺠﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﯾـﮏ‬
‫اﺗﺼﺎل ﺟﻮﺷﯽ اﯾﺪهآل ﺑﺎﯾﺪ داراي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻓﻠﺰ ﭘﺎﯾـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫اﻣﺎ اﯾﺠﺎد ﺟﻮش ﻋﺎري از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻋﯿﺐ ﻧﻪ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮده و ﻧـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻮﺟﯿﻪﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺒﮏ روح و ﻓﺮاﻫﺎﻧﯽ ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﺟـﻮش ﺳـﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ‪ X70‬ﺑـﺎ ﻗﻄـﺮ ‪ 56‬اﯾـﻨﭻ را ﮐـﻪ ﺑـﻪ روش‬
‫اﻟﮑﺘﺮود دﺳﺘﯽ ﺟﻮشﮐﺎري ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دادﻧـﺪ‪.‬‬
‫آﻧﻬﺎ در اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم اﻓﺰار اﻟﻤﺎن ﻣﺤﺪود ‪ ANSYS‬ﻓﺮاﯾﻨﺪ‬
‫ﺟﻮشﮐﺎري را ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزي ﮐﺮده و ﺟﻬﺖ ارزﯾـﺎﺑﯽ و ﺻـﺤﻪﮔـﺬاري‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از روش ﮐﺮﻧﺶﺳﻨﺠﯽ ﺳـﻮراخ ﮐﻤـﮏ ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪.‬‬
‫آﻧﻬـﺎ ﻋﻠـﯽ رﻏـﻢ وﺟـﻮد ﻣﺘﻐﯿﺮﻫـﺎي زﯾـﺎد ﺗﺄﺛﯿﺮﮔـﺬار ﺑـﺮ ﻓﺮاﯾﻨـﺪ‬
‫ﺟﻮشﮐﺎري‪ ،‬ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزي ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺗﻮزﯾﻊ اﯾـﻦ ﺗـﻨﺶﻫـﺎ ﻣـﺆﺛﺮ‬
‫داﻧﺴﺘﻪ و ﮔﺰارش ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻨﺶﻫـﺎي ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ ﮐﺸﺸـﯽ‬
‫درﺧﻂ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻮش و روي ﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﯽ ﻟﻮﻟﻪ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه اﺳـﺖ‬
‫]‪.[4‬‬
‫اﮐﺒــﺮي و ﻫﻤﮑــﺎران اﺛــﺮات ﺷــﮑﻞ و ﻫﻨﺪﺳــﻪ ﭘــﺦ ﺑــﺮ ﻣﯿــﺰان‬
‫ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در اﺗﺼﺎل ﻏﯿﺮ ﻫﻤﺠﻨﺲ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﻓﻮﻻد زﻧﮓﻧﺰن‬
‫‪ A240- TP304‬ﺑـﻪ ﻓـﻮﻻد ﮐـﻢﮐـﺮﺑﻦ ‪ A106-B‬را ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﯽ‬
‫ﻗﺮاردادﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ ﮔـﺰارش ﻧﻤﻮدﻧـﺪ ﮐـﻪ ﺗﻔـﺎوت ﺧـﻮاص ﻓﯿﺰﯾﮑـﯽ و‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﻟﻮﻟـﻪ ﻫـﺎ ﺳـﺒﺐ ﺗﻮزﯾـﻊ ﻧﺎﻣﺘﻘـﺎرن ﺗـﻨﺶ ﻫـﺎي ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧـﺪه‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﺿﺨﺎﻣﺖ دﯾﻮاره ﻟﻮﻟﻪ ﻧﻘـﺶ ﻣﻬﻤـﯽ ﺑـﺮ ﻣﻘـﺪار و ﻧﺤـﻮه‬
‫ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻓﺰاﯾﺶ زاوﯾﻪ ﺷﯿﺎر ﺟﻮش‬
‫و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎز ﺷﺪن رﯾﺸﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻣﺤﻮري ﮐﺸﺸـﯽ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ در ﺳﻄﺢ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻓﻮﻻد ﮐﺮﺑﻨﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ]‪.[5‬‬
‫اﻓﺘﺨﺎري و ﻫﻤﮑﺎران ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻧﺎﺷـﯽ از ﺟـﻮشﮐـﺎري‬
‫آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻮم ﺑﺎ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻗﻮس اﻟﮑﺘﺮود ﺗﻨﮕﺴﺘﻨﯽ ﺗﺤـﺖ ﻣﺤﺎﻓﻈـﺖ ﮔـﺎز‬
‫آرﮔﻮن در اﺗﺼﺎل ﻟﺐ ﺑﻪ ﻟﺐ را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮاردادﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺟﻬـﺖ‬
‫ﺻﺤﻪﺳﻨﺠﯽ و ﺗﺄﯾﯿﺪ اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزي اﻟﻤﺎن‬
‫ﻣﺤﺪود و روش اﻟﺘﺮاﺳﻮﻧﯿﮏ از روش ﭘﺮاش اﺷـﻌﻪ اﯾﮑـﺲ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺗـﻨﺶ ﻫـﺎي ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ ﻃـﻮﻟﯽ را ﺑـﺎ ﺣـﺪاﮐﺜﺮ‬
‫ﺧﻄﺎي ﻣﻌﺎدل ‪ 12‬درﺻﺪ ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﯿﻢ ورق ﺑـﻪ روش اﻟﺘﺮاﺳـﻮﻧﯿﮏ‬
‫‪2‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive‬‬ ‫‪of SID‬‬
‫زﻣﺎﻧﭙﻮر و ﻫﻤﮑﺎران‬ ‫اﻣﯿﺮﺣﺴﯿﻦ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺠﺮﺑﯽ اﺛﺮ ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﻫﺎرﻣﻮﻧﯿﮏ ﺑﺮ آزادﺳﺎزي ﺗﻨﺶ در اﺗﺼﺎل ﺟﻮﺷﯽ ﻟﻮﻟﻪ ﻓﻮﻻدي ‪AISI-1021‬‬

‫از ﻣﺰاﯾﺎي اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺣﻔﻆ اﺑﻌﺎد ﻫﻨﺪﺳﯽ و ﺧﻮاص‬
‫ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻗﻄﻌﺎت‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ و اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮي ﺑﺎﻻ در اﻧﺠﺎم ﺗﻨﺶزداﯾـﯽ‬
‫و ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي اﺷﺎره داﺷـﺖ‪ .‬در اﯾـﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﯽ‬
‫ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ در ﯾﮏ اﺗﺼﺎل ﺟﻮﺷﯽ ﻣﺤﯿﻄﯽ در ﻟﻮﻟﻪاي ﺑـﻪ‬
‫ﻗﻄﺮ ‪ 10‬اﯾﻨﭻ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮنﻫﺎي ﺳﺨﺘﯽﺳﻨﺠﯽ‬
‫و اﻧــﺪازهﮔﯿــﺮي ﺗــﻨﺶﻫــﺎي ﭘﺴــﻤﺎﻧﺪ ﻣﻮﻓﻘﯿــﺖ اﺟــﺮاي ﻓﺮاﯾﻨــﺪ‬
‫ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﯽ‬
‫‪ -1-2‬آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‬
‫در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ دو ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﯽ ‪ 278‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘـﺮ‪ ،‬ﺿـﺨﺎﻣﺖ‬
‫‪ 9/27‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ و ﻃﻮل ‪ 300‬ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮ از ﺟﻨﺲ ‪ AISI 1021‬ﺗﻬﯿـﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺣﺎﺻﻞ از آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﻮاﻧﺘﻮﻣﺘﺮي )ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬
‫درﺻﺪ وزﻧﯽ( و ﺧﻮاص ﻣﮑـﺎﻧﯿﮑﯽ اﻧـﺪازهﮔﯿـﺮي ﺷـﺪه ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﺮاي اﯾﻦ آﻟﯿﺎژ در ﺟﺪاول ‪ 1‬و ‪ 2‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي آﻣﺎده ﺳﺎزي ﻟﺒﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄـﻊ ﺗﻮﺳـﻂ دﺳـﺘﮕﺎه ﺗـﺮاش‬
‫ﻣﺎﺷﯿﻦ ﮐﺎري ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﻄﺤﯽ ﺻﺎف و ﯾﮑﻨﻮاﺧـﺖ ﺑﺪﺳـﺖ آﯾـﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮح اﺗﺼﺎل ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪ 1‬ﺑﺮ روي ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ اﯾﺠﺎد ﮔﺮدﯾﺪه و ﭘﺲ از‬
‫آﻣﺎده ﺳﺎزي ﻟﺒﻪﻫﺎ ﻗﻄﻌﺎت ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻧﺸـﺎن داده ﺷـﺪه در‬
‫ﺟﺪول ‪ 3‬ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﻟﮑﺘﺮود دﺳﺘﯽ در وﺿـﻌﯿﺖ ‪) 2G‬ﻃﺒـﻖ‬
‫ﮐﺪﻫﺎي ‪ ASME Section IX‬و ‪ (AWS D1.1‬ﺟﻮشﮐﺎري ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار دﻗﯿﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎ آزﻣﺎﯾﺶ و اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪.AISI 1021‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 1‬آﻧﺎﻟﯿﺰ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻟﻮﻟﻪ ﻓﻮﻻدي‬
‫‪Table 1 Chemical composition of AISI 1021 steel pipe‬‬
‫‪Ni‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪Mn‬‬ ‫‪Si‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪0/017‬‬ ‫‪0/7‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪0/18‬‬
‫‪AISI 1021‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ 2‬ﺧﻮاص اﺳﺘﺤﮑﺎﻣﯽ ﻟﻮﻟﻪ ﻓﻮﻻدي‬
‫‪Table 2 Mechanical properties of AISI 1021 steel pipe‬‬
‫ﺳﺨﺘﯽ )‪(HV‬‬ ‫ﻧﻬﺎﯾﯽ )‪(MPa‬‬ ‫اﺳﺘﺤﮑﺎم‬ ‫)‪(MPa‬‬
‫‪126‬‬ ‫‪475‬‬ ‫‪397‬‬
‫‪Fig. 1 Schematic overview of the welding joint‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 1‬ﺷﻤﺎﺗﯿﮏ ﻃﺮح اﺗﺼﺎل ﺟﻮشﮐﺎري‬
‫اﻋﻤﺎل ﻓﺮﮐﺎﻧﺲﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ داﻣﻨﻪ زﯾﺎد ﻋﻤﻠـﯽ ﺷـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ از آﻧﺠـﺎﯾﯽﮐـﻪ‬
‫ﺟﻬﺖ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ آزادﺳﺎزي ﮐﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﻃﺒﯿﻌﯽ‬
‫وﺟﻮد دارد و در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ داﻣﻨﻪﻫﺎي ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ اﻋﻤـﺎل ﺷـﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬آزادﺳﺎزي ﮐﺎﻣﻞ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻮاﻧﮓ و ﻫﻤﮑﺎراﻧﺶ ]‪ [11‬آزادﺳﺎزي ﺗﻨﺶ ﺗﻮﺳـﻂ ارﺗﻌـﺎش را‬
‫ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﺪل اﻟﻤﺎن ﻣﺤﺪود‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﮔﺴﺘﺮش ﺗﻨﺶﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺻـﺮف‬
‫ﻧﻈﺮ از ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﻮش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫آوﮐﯽ و ﻫﻤﮑﺎران ]‪ [12‬ﻓﺮﮐﺎﻧﺲﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻧﻮﺳﺎﻧﯽ‬
‫را ﺑﺮ روي ﺧﻂ ﺟـﻮش اﻋﻤـﺎل ﮐﺮدﻧـﺪ و ﺑـﻪ ﮐﻤـﮏ اﺷـﻌﻪ اﯾﮑـﺲ‬
‫ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﻮش را اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﻧﺘـﺎﯾﺞ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﮐﯽ از ﮐـﺎﻫﺶ ﺗـﻨﺶﻫـﺎي ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﯾﮏ روش ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﺟـﺮم و ﻓﻨﺮﻫـﺎي‬
‫از ﭘــﯿﺶﺑــﺎر داده ﺷــﺪه ﮐــﻪ داراي ﺧــﻮاص اﻻﺳــﺘﻮ‪ -‬ﭘﻼﺳــﺘﯿﮏ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﯿﺰ ﮐﺎر ﺧﻮد را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗـﺮار دادﻧـﺪ‪ .‬در اﯾـﻦ ﻣـﺪل‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻧﯿﺰ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﯾﺎﻧﮓ ]‪ [13‬در ﯾﮏ ﭘﮋوﻫﺶ ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر درك ﺑﻬﺘـﺮ‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺎرﮔﺬاري ارﺗﻌﺎﺷﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺶﻫـﺎي ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ ﻧﺎﺷـﯽ از‬
‫ﺟﻮش را ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزي ﮐﺮدﻧﺪ و ﻓﺮﮐﺎﻧﺲﻫﺎي ﺗﺸﺪﯾﺪ و زﯾﺮ ﺗﺸﺪﯾﺪ را‬
‫در ﻧﺮماﻓﺰار اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗـﺄﺛﯿﺮ داﻣﻨـﻪ ارﺗﻌﺎﺷـﯽ و ﻓﺮﮐـﺎﻧﺲ ﺑـﻪ‬
‫ﮐﻤﮏ ﻣﺪل ﺷﺒﯿﻪﺳﺎزي ﺷـﺪه ﺗﺤـﺖ ﺑﺮرﺳـﯽ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻧﺘـﺎﯾﺞ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﻢ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺗﺸـﺪﯾﺪ و ﻫـﻢ ﻓﺮﮐـﺎﻧﺲ‬
‫زﯾﺮ ﺗﺸﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑـﺮاي ﻓﺮﮐـﺎﻧﺲﻫـﺎي زﯾـﺮ ﺗﺸـﺪﯾﺪ‪،‬‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻨﺶ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺷﺪﯾﺪي ﺑﻪ داﻣﻨﻪ ارﺗﻌﺎش دارد‪.‬‬
‫ﻫﻨﺮﭘﯿﺸﻪ و زﻧﺪﯾﺎن]‪ [14‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻨﺶ زداﯾﯽ ﺑﺮ روي دو ﻧﻮار‬
‫‪Fe‬‬ ‫ﻋﻨﺼﺮ‬ ‫ﺟــﻮشﮐــﺎري ﺷــﺪه ﻓــﻮﻻدي ﺑــﺎ روشﻫــﺎي ﺣﺮارﺗــﯽ و ارﺗﻌﺎﺷــﯽ‬
‫ﺑﻘﯿﻪ‬ ‫‪%‬‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺮﺑﺎت اوﻟﺘﺮاﺳﻮﻧﯿﮏ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﻨﺶزداﯾـﯽ‬
‫ﺑﺮ روي آن اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪن ﺷـﺪت ﭘﯿـﮏﻫـﺎي‬
‫ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ و ﻣﯿﻨﯿﻤﻢ ﺣﺎﺻﻞ از روش اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﭘﺮاش اﺷـﻌﻪ اﯾﮑـﺲ‬
‫ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬ﭘﯿﮑﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﮕﺮدﯾﺪ و اﯾﻦ ﻧﺸﺎن از ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻨﺶﻫـﺎي‬
‫ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﯿﻢ‬
‫ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺬﮐﻮر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ﺷﺪه ﺑﻪ روش‬
‫ﺣﺮارﺗﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮ و ﻫﻤﮑﺎران ]‪ [15‬در ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺮرﺳـﯽﻫـﺎي‬
‫ﺗﺠﺮﺑﯽ و ﻣﺪلﺳﺎزي اﻟﻤﺎن ﻣﺤﺪود را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ارﺗﻌـﺎش اوﻟﺘﺮاﺳـﻮﻧﯿﮏ و ﺗـﺎﺑﺶ اﺷـﻌﻪ‬
‫ﻟﯿﺰر ﭘﺎﻟﺴﯽ ﺑﺮ روي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﻮﭼﮏ ﻓﻮﻻد ‪ AISI 1045‬ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﻗﺮاردادﻧﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ آزادﺳﺎزي ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ روش اوﻟﺘﺮاﺳﻮﻧﯿﮏ ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬از اﯾـﻦ رو‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ زﻣﺎن ارﺗﻌﺎش ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮ آزادﺳﺎزي را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﺮان‪ ،‬اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1399‬دوره ‪ 7‬ﺷﻤﺎره ‪2‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive‬‬ ‫‪of SID‬‬
‫زﻣﺎﻧﭙﻮر و ﻫﻤﮑﺎران‬ ‫اﻣﯿﺮﺣﺴﯿﻦ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺠﺮﺑﯽ اﺛﺮ ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﻫﺎرﻣﻮﻧﯿﮏ ﺑﺮ آزادﺳﺎزي ﺗﻨﺶ در اﺗﺼﺎل ﺟﻮﺷﯽ ﻟﻮﻟﻪ ﻓﻮﻻدي ‪AISI-1021‬‬

‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺗﻮﺻﯿﻪﻫﺎي ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺑـﺎ اﻟﺰاﻣـﺎت اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﺟﺪول ‪ 3‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺟﻮشﮐﺎري‬
‫ﻣﺮﺟﻊ و ﺗﻮﺻﯿﻪﻫﺎي ﺷﺮﮐﺖ ﺳﺎزﻧﺪه ﭘﯿﺶ از اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶ ﺗﻤﯿـﺰ‪-‬‬ ‫‪Table 3 Welding parameters‬‬

‫ﮐﺎري و روﻏﻦزداﯾﯽ ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺘﻮن ﺧﺎﻟﺺ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از اﯾﻦ رو‬ ‫ﻗﻄﺮ اﻟﮑﺘﺮود‬ ‫اﻟﮑﺘﺮود‬ ‫ﺟﺮﯾﺎن‬ ‫ﺷﻤﺎره‬
‫ردﯾﻒ‬
‫)‪(mm‬‬ ‫ﻣﺼﺮﻓﯽ‬ ‫)‪(A‬‬ ‫ﭘﺎس‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶ ﮐﺮﻧﺶﺳﻨﺞ روزت ﺗﻬﯿﻪ ﺷـﺪه و ﺑـﺮ روي ﺧـﻂ‬
‫‪2/4‬‬ ‫‪E6013‬‬ ‫‪70‬‬ ‫رﯾﺸﻪ‬ ‫‪1‬‬
‫ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻮش ﻧﺼﺐ ﺷﺪ‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن اﻧﺠﺎم ﻓﺮاﯾﻨـﺪ ﺳـﻮراخﮐـﺎري ﺑـﺎ‬
‫‪5/3‬‬ ‫‪E6013‬‬ ‫‪90‬‬ ‫ﭘﺮﮐﻦ‬ ‫‪2‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺎﻻ و ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﺘـﻪﻫـﺎي ﮐﺎرﺑﺎﯾـﺪي ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ آﻣﯿﺰي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ ﺗـﻨﺶﻫـﺎي ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ ﺑـﺎ‬
‫‪ -2-2‬اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶﻫﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﺮﻧﺶﻫﺎي آزاد ﺷﺪه و ﻗﺮار دادن ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﺪﺳـﺖ آﻣـﺪه‬
‫ﺑﺮاي آﮔﺎﻫﯽ از ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺨﺘﯽ آزﻣﺎﯾﺶ ﺳﺨﺘﯽﺳﻨﺠﯽ در ﻣﻘﯿـﺎس‬
‫در رواﺑﻂ )‪ (1‬و )‪ (2‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ]‪.[16‬‬
‫وﯾﮑﺮز و ﺑـﺮ اﺳـﺎس اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ‪ ASTM A956-2017‬و در دﻣـﺎي‬
‫‪+‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‬
‫‪4‬‬
‫‪−‬‬
‫‪4‬‬
‫(‬ ‫‪−‬‬ ‫(‪) +‬‬ ‫‪+‬‬ ‫) ‪−2‬‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺷﻤﺎره دو در ﻣﺮﮐﺰ ﻓﻠﺰ ﺟﻮش‬
‫)‪(1‬‬ ‫ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻨﺶﻫﺎ را دارد اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ‪ .‬دو ﻧﻘﻄـﻪ ﺷـﻤﺎره ﯾـﮏ و‬
‫‪+‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫(‬ ‫‪−‬‬ ‫(‪) +‬‬ ‫‪+‬‬ ‫) ‪−2‬‬ ‫ﺳﻪ ﻧﯿﺰ در ﻣﺠﺎورت ﺟﻮش و در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺘـﺄﺛﺮ از ﺣـﺮارت اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫)‪(2‬‬ ‫ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ‪ ،‬دو ﻧﻘﻄـﻪ ﻣﯿـﺎﻧﯽ ﻫـﻢ ﺑـﺮاي‬
‫ﺗــﻨﺶﻫــﺎي ﭘﺴــﻤﺎﻧﺪ ﺑﯿﺸــﯿﻨﻪ و‬ ‫و‬ ‫در اﯾــﻦ رواﺑــﻂ‬ ‫آزﻣﻮن ﻟﺤﺎظ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﺳـﺎزهﻫـﺎي‬
‫ﮐﻤﯿﻨﻪ‪ ، ،‬و ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﺮﻧﺶﻫﺎي آزاد ﺷﺪه ﺣـﯿﻦ ﻓﺮاﯾﻨـﺪ‬ ‫ﺟﻮﺷﯽ ﯾﮏ آزﻣﺎﯾﺶ ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ اﺳﺖ ﭼﺮاﮐﻪ از اﯾﻦ ﻃﺮﯾـﻖ ﻣـﯽﺗـﻮان‬
‫ﺳﻮراﺧﮑﺎري و ‪ A‬و ‪ B‬ﺿﺮاﯾﺐ ﮐﺎﻟﯿﺒﺮاﺳـﯿﻮن ﻣـﯽﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤـﺎﯾﯽ از‬ ‫ﺗﺨﻤﯿﻦ ﺑﻬﺘﺮي از رﻓﺘﺎر ﺳﺎزه ﺣﯿﻦ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري داﺷﺖ ]‪.[1‬‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺗـﻨﺶﻫـﺎي ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ در ﺷـﮑﻞ ‪ 2‬ﻧﻤـﺎﯾﺶ داده‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺧﯿﺮ اﺛﺮ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﺟﻮﺷـﮑﺎري‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫روش ذوﺑﯽ در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺟـﻮش ﺑﯿﺸـﺘﺮ از ﺳـﺎﯾﺮ ﻧـﻮاﺣﯽ اﺳـﺖ ]‪،16‬‬
‫ﻫﺮ ﻗﻄﻌﻪ ﺻﻨﻌﺘﯽ داراي ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدي ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬از‬ ‫‪ .[17‬از اﯾــﻦرو ﺑــﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از روش ﮐــﺮﻧﺶﺳــﻨﺠﯽ ﺳــﻮراخ ﮐــﻪ‬
‫اﯾﻦ رو ﺑﺮاي ﺗﻨﺶزداﯾـﯽ ارﺗﻌﺎﺷـﯽ ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﭘـﺎﯾﯿﻦﺗـﺮﯾﻦ‬ ‫ﭘﺮﮐﺎرﺑﺮدﺗﺮﯾﻦ روش اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺑﻮده )ﮔﺴـﺘﺮه‬
‫ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻦﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺗـﻨﺶزداﯾـﯽ را ﺑـﺮ روي‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮد ﺣﺪود ‪ 22‬درﺻﺪي( اﯾﻦ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳـﺖ ]‪.[2‬‬
‫ﻟﻮﻟﻪ اﻧﺠﺎم داد ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﯾﮏ ﻓﯿﮑﺴﭽﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﺎﯾﯽ از‬ ‫ﮐــﻪ ﺑــﺮ ﻣﺒﻨــﺎي اﺳــﺘﺎﻧﺪارد ‪ ASTM E837‬ﻋﻤــﻞ ﻣــﯽﻧﻤﺎﯾــﺪ‪،‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﺷﺪه در ﺷﮑﻞ ‪ 3‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻧﺪازه ﮔﯿﺮيﻫﺎ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﺗﻨﺶ زداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ و ﺑـﺮ روي ﺧـﻂ‬
‫ﺗﻨﺶ زداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ آﻣـﺎده ﺷـﺪه در اﯾـﻦ‬ ‫ﺟﻮش اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬از ﻣﺰاﯾﺎي اﯾﻦ روش ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑـﻮدن‪،‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬ﮔﺎم ﺳﺨﺖ در اﻧﺠﺎم ﺗﻨﺶ زداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷـﯽ‬ ‫ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﯽ ﻧﻤﻮدن ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﺟﻬـﺖ اﻧـﺪازه ﮔﯿـﺮي‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑـﻪ روش‬ ‫اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﻣﻬﻢ اﻣﮑﺎن اﻧﺪازه ﮔﯿـﺮي ﻣـﻮاد ﺑﻠـﻮري و ﻏﯿـﺮ‬
‫ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺿﺮﺑﻪاي و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دو ﺷﺘﺎبﺳﻨﺞ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺮ روي‬ ‫ﺑﻠــﻮري را ﻣﻬﯿــﺎ ﻣــﯽﻧﻤﺎﯾــﺪ و در اداﻣــﻪ ﮐــﺎرﺑﺮي آن در ﺻــﻨﻌﺖ را‬
‫ﻗﻄﻌﻪ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻗﻄﻌﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﭘﺲ از ﺟﻮشﮐﺎري اﯾﺠﺎد ﻣﻘﺪاري ﮔـﺮده‬
‫اﺿﺎﻓﯽ ﺳﺒﺐ ﺗﻘﻮﯾﺖ اﺳﺘﺤﮑﺎم اﺗﺼﺎل ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺣﺬف ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ اﯾﺠﺎد ﺧﻄﺎ در ﻣﻘﺪار واﻗﻌﯽ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺷـﻮد‬
‫اﻣﺎ اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺑﺎ روشﻫـﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ )از ﺟﻤﻠـﻪ ﮐـﺮﻧﺶﺳـﻨﺠﯽ ﺳـﻮراخ‪ ،‬ﭘـﺮاش ﭘﺮﺗـﻮ اﯾﮑـﺲ و‬
‫اﻟﺘﺮاﺳﻮﻧﯿﮏ( اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ ]‪.[18‬‬
‫اﯾﻦ روش ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺴﺘﻦ و ﻧﺼﺐ ﮐﺮﻧﺶﺳـﻨﺞ ﺑـﺮ روي ﺳـﻄﺢ و‬
‫اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺳﻮراخ در ﻣﺠﺎورت ﺳﻨﺠﻪﻫﺎ و اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﮐـﺮﻧﺶﻫـﺎي‬
‫آزادﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺳﺒﺐ اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﻣﯿـﺪان ﮐﺮﻧﺸـﯽ‬
‫‪Fig. 2 overview of the residual stress measurement with hole drilling‬‬ ‫اﻃﺮاف ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه و ﺑﺎ آزادﺳﺎزي ﮐﺮﻧﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬
‫‪method‬‬
‫و اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 2‬ﻧﻤﺎﯾﯽ از اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺑﻪ روش ﮐﺮﻧﺶﺳﻨﺠﯽ ﺳﻮراخ‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﺮان‪ ،‬اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1399‬دوره ‪ 7‬ﺷﻤﺎره ‪2‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive‬‬ ‫‪of SID‬‬
‫زﻣﺎﻧﭙﻮر و ﻫﻤﮑﺎران‬ ‫اﻣﯿﺮﺣﺴﯿﻦ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺠﺮﺑﯽ اﺛﺮ ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﻫﺎرﻣﻮﻧﯿﮏ ﺑﺮ آزادﺳﺎزي ﺗﻨﺶ در اﺗﺼﺎل ﺟﻮﺷﯽ ﻟﻮﻟﻪ ﻓﻮﻻدي ‪AISI-1021‬‬

‫ﭘﺴــﻤﺎﻧﺪ در داﺧــﻞ ﻗﻄﻌــﻪ ﮐــﻪ ﻣﻌﻤــﻮﻻً ﺑــﻪ ﺻــﻮرت ﺗــﻨﺶﻫــﺎي‬

‫ﻫﯿﺪرواﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺎده در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ و ﮔﺎﻫﯽ ﺗﺮدي ﻣﺎده ﻣﯽﺷـﻮد‪ .‬ﻫﻤـﯿﻦ ﻣﺴـﺄﻟﻪ ﺳـﺨﺘﯽ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮي را ﻧﯿﺰ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﮔﺮدد؛ ﻟﺬا اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود ﮐﻪ ﺑﺎ آزادﺳـﺎزي‬
‫ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎده رﻓﺘﺎر ﻧﺮمﺗﺮي را از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ‪.‬ﻧﺘﺎﯾﺞ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﮐـﺎﻫﺶ ‪ 11/5‬درﺻـﺪي ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳـﺨﺘﯽ در‬
‫ﻧﻘﺎط ﻣﺬﮐﻮر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از اﻋﻤﺎل ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻣﻘﯿﺎس ﻣﯿﮑﺮوﺳﮑﻮﭘﯽ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق را ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺎﺷـﯽ از ﭘﺪﯾـﺪه‬
‫ﻧﺮمﺷﺪﮔﯽ آﮐﻮﺳﺘﯿﮑﯽ داﻧﺴـﺖ‪ .‬ﺑـﻪﻃـﻮري ﮐـﻪ ﮐـﺎﻫﺶ ﺗﺠﻤـﻊﻫـﺎ‬
‫ﻧﺎﺑﺠﺎﯾﯽ در روي ﻣﺮز داﻧﻪﻫﺎ ﺳﺒﺐ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺣﺮﮐﺖ آﻧﻬﺎ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اوﻟﯿﻪ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﮐـﺎﻫﺶ ﺳـﺨﺘﯽ در ﻗﻄﻌـﺎت ﺗـﻨﺶزداﯾـﯽ‬
‫ﺷﺪه ﻣﯽﺷﻮد ]‪.[21‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ 4‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣـﯽﺷـﻮد ﺳـﺨﺘﯽ در ﺧـﻂ‬ ‫‪Fig. 3 Vibration stress relief setup on pipe‬‬
‫ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط دﯾﮕﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﮐﻤﺘﺮي داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ 3‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ ﺑﺮ روي ﻟﻮﻟﻪ‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﭘﺪﯾـﺪه ﻧـﺮمﺷـﺪﮔﯽ آﮐﻮﺳـﺘﯿﮑﯽ ﻧﻘﺸـﯽ ﭼﻨـﺪاﻧﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺣﻀﻮر ﻋﻨﺎﺻﺮ آﻟﯿﺎژي و اﺳﺘﺤﮑﺎم ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﻓﻠـﺰ‬ ‫ﺑﺎ اﻧﺠﺎم آﻧﺎﻟﯿﺰ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺳـﺮﯾﻊ )‪ (FFT‬ﺑـﺮ روي دادهﻫـﺎي‬
‫ﭘﺮﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻧﺮمﺷﺪﮔﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻧﻘـﺎط ﻣﺠـﺎور‬ ‫درﯾﺎﻓــﺖ ﺷــﺪه از ﺷــﺘﺎبﺳــﻨﺞ ﻣﺸــﺨﺺ ﮔﺮدﯾــﺪ ﮐــﻪ ﺣــﺪاﮐﺜﺮ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﮕﯽ ﻗﻄﻌﻪ در ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ‪ 27/8‬ﻫﺮﺗﺰ رخ داده اﺳـﺖ‪ .‬ﻟـﺬا در‬
‫اداﻣﻪ ﺟﻬـﺖ ﺗـﻨﺶزداﯾـﯽ‪ ،‬ﺗﺤﺮﯾـﮏ ﺳﯿﻨﻮﺳـﯽ ﻗﻄﻌـﻪ در ﻫﻤـﯿﻦ‬
‫ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 40‬دﻗﯿﻘﻪ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪ‪ .‬اﻧﺠـﺎم آﻧـﺎﻟﯿﺰ ﻓﻮرﯾـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت اﻧﻼﯾﻦ ﺗﻮﺳـﻂ ﻧـﺮم اﻓـﺰار دﺳـﺘﮕﺎه داده ﺑـﺮداري در ﺣـﯿﻦ‬
‫آزﻣﺎﯾﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺟﺰﯾﯿﺎت ﺗﺌـﻮري اﯾـﻦ ﺗﺒـﺪﯾﻞ در ﻣﺮﺟـﻊ‬
‫]‪ [19‬ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -3‬ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس آﻧﭽﻪ ﮐﻪ در ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻠﯽ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑــﺮ ﻫﻤــﯿﻦ اﺳــﺎس ﯾــﮏ ﻟﻮﻟــﻪ از ﺟــﻨﺲ ‪ AISI 1021‬ﺑــﺎ‬
‫ﻣﺸﺨﺼــﺎت ﻣــﺬﮐﻮر ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪه و آزﻣــﺎﯾﺶﻫــﺎي ﺳــﺨﺘﯽ و‬
‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷـﯽ‬
‫‪Fig. 4 Comparison of hardness profiles in different locations‬‬ ‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺟﻬـﺖ ﺑﺮرﺳـﯽ ﺗﺠﺮﺑـﯽ ﺗـﻨﺶ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 4‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﺳﺨﺘﯽ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫زداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺑﺎ ﻓﺮﮐﺎﻧﺴﯽ ﻣﻌـﺎدل ﺑـﺎ ﻓﺮﮐـﺎﻧﺲ‬
‫ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻗﻄﻌﻪ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮاﻫﺎﻧﯽ‬
‫‪ -2-3‬اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﺗـﻨﺶزداﯾـﯽ‬
‫و ﻫﻤﮑــﺎران ]‪ ،[20‬ﺑﯿﺸــﺘﺮﯾﻦ ﮐــﺎرآﯾﯽ در آزادﺳــﺎزي ﺗــﻨﺶﻫــﺎي‬
‫ارﺗﻌﺎﺷﯽ‬
‫ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ را دارد‪ ،‬ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫دوﻣــﯿﻦ آزﻣــﺎﯾﺶ اﻧﺠــﺎم ﺷــﺪه ﺑــﺮ روي ﻗﻄﻌــﺎت ﻗﺒــﻞ و ﺑﻌــﺪ از‬
‫ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﺎﯾﺸﺎت ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﺶزداﯾﯽ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺑﻪ روش ﮐـﺮﻧﺶﺳـﻨﺠﯽ‬
‫ﺳﻮراخ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در داﺧﻞ ﻟﻮﻟـﻪ ﺑـﻪ دﻟﯿـﻞ ﺣـﺮارت‬
‫‪ -1-3‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ‬
‫ﻣﺤﻠﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺟﻮش و ﻧﯿﺰ ﻫﻨﺪﺳﻪ وﯾـﮋه ﻟﻮﻟـﻪ اﯾﺠـﺎد ﻣـﯽﮔـﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺳﺨﺘﯽ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺷﺪه ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از اﻧﺠـﺎم ﺗـﻨﺶزداﯾـﯽ‬
‫ﺣﺮارت ﻣﺤﻠﯽ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻮش و ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻃـﺮاف ﺟـﻮش‬
‫ارﺗﻌﺎﺷﯽ در ﺷﮑﻞ‪ 4‬ﻧﻤـﺎﯾﺶ داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬وﺟـﻮد ﺗـﻨﺶﻫـﺎي‬

‫‪5‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﺮان‪ ،‬اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1399‬دوره ‪ 7‬ﺷﻤﺎره ‪2‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪Archive‬‬ ‫‪of SID‬‬
‫زﻣﺎﻧﭙﻮر و ﻫﻤﮑﺎران‬ ‫اﻣﯿﺮﺣﺴﯿﻦ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺠﺮﺑﯽ اﺛﺮ ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﻫﺎرﻣﻮﻧﯿﮏ ﺑﺮ آزادﺳﺎزي ﺗﻨﺶ در اﺗﺼﺎل ﺟﻮﺷﯽ ﻟﻮﻟﻪ ﻓﻮﻻدي ‪AISI-1021‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ در ﻧﻮاﺣﯽ دورﺗﺮ از ﮔﺮده ﺟﻮش ارﺗﻌﺎﺷـﺎت‬
‫وارد ﺷﺪه ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ رﺧﺪاد ﭘﺪﯾـﺪه ﻧـﺮمﺷـﺪﮔﯽ آﮐﻮﺳـﺘﯿﮑﯽ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﺎﺑﺠﺎﯾﯽﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اوﻟﯿﻪ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺨﺘﯽ در ﻗﻄﻌﺎت ﺗﻨﺶ زداﯾﯽ ﺷﺪه ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾـﻦ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﺣﻀﻮر ﻋﻨﺎﺻﺮ آﻟﯿﺎژي و اﺳﺘﺤﮑﺎم ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ‬
‫ﻓﻠﺰ ﭘﺮﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺳﺨﺘﯽ در ﺧﻂ ﻣﺮﮐﺰي ﺟﻮش ﭘـﺲ از ﺗـﻨﺶزداﯾـﯽ‬
‫ارﺗﻌﺎﺷﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط دﯾﮕﺮ ﮐﺎﻫﺶ اﻧﺪﮐﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﯿﺰان ﺗﻨﺶ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﮐـﺮﻧﺶ ﺛﺎﻧﻮﯾـﻪ ﻧﺎﺷـﯽ از‬
‫ارﺗﻌﺎش و ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﺠﺪد ﺗﻨﺶ در داﺧﻞ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷـﮑﻞﻫـﺎي‬
‫ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اوﻟﯿﻪ ﺟﻮشﮐﺎري ﺷـﺪه ‪ %42‬ﮐـﺎﻫﺶ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖآﻣﯿﺰ ﺑﻮدن ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻨﺶزداﯾـﯽ ارﺗﻌﺎﺷـﯽ را‬
‫ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾﺠﺎد ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻣﺤﻠﯽ ﻓﺸـﺎري در راﺳـﺘﺎي ﻃـﻮل‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﻧﯿﺰ اﺛﺮات ﻣﺜﺒﺖ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻋﻼﯾﻢ‬
‫ﻣﺪول ﯾﺎﻧﮓ )‪(MPa‬‬ ‫‪E‬‬
‫ﺿﺮاﯾﺐ ﮐﺎﻟﯿﺒﺮاﺳﯿﻮن )واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ﺳﻮراخ و‬
‫‪B‬‬
‫ﺧﻮاص ﻣﮑﺎﻧﯿﮑﯽ ﻓﻠﺰ ﭘﺎﯾﻪ(‬
‫ﻋﻼﯾﻢ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ‬
‫ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ )‪(MPa‬‬
‫ﮐﺮﻧﺶ‬
‫زﯾﺮﻧﻮﯾﺲﻫﺎ‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫ﺟﻬﺖﻫﺎي ﮐﺮﻧﺶﻫﺎي آزاد ﺷﺪه‬
‫‪ -6‬ﻣﺮاﺟﻊ‬
‫‪[1] Sabokrouh, M., Farahani, M., Mathematical‬‬
‫‪modeling of residual stress distribution in girth‬‬
‫‪welding of high strength low alloy steel gas‬‬
‫‪pipelines. Modares Mechanical Engineering, 2018.‬‬
‫‪18(7): pp. 226-232.‬‬
‫‪[2] Sabokrouh, M., Farahani, M.R., Simulation of the‬‬
‫‪Residual Stresses Distribution in Girth Weld of Gas‬‬
‫‪Transmission Pipeline. Modares Mechanical‬‬
‫‪Engineering, 2019. 19(1): pp. 223-228.‬‬
‫‪[3] Masubuchi, K., Analysis of welded structures:‬‬
‫‪residual‬‬ ‫‪stresses,‬‬ ‫‪distortion,‬‬ ‫‪and‬‬
‫‪consequences. Vol. 33. 2013: Elsevier.‬‬
‫‪[4] Sabokrouh, M., Farahani, M., Correlation between‬‬
‫‪the Weld Residual Stresses and its Tensile and‬‬
‫‪Impact Strength. Journal of Applied and‬‬
‫‪Computational Mechanics, 2019, 5(4): pp. 727-734.‬‬
‫‪[5] Akbari, D., Farahani, M., Soltani, N., Effects of the‬‬
‫‪weld groove shape and geometry on residual‬‬
‫‪stresses in dissimilar butt-welded pipes. The Journal‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﺮان‪ ،‬اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ،1399‬دوره ‪ 7‬ﺷﻤﺎره ‪2‬‬
‫ﮐﻪ در دﻣﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮي ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺶﻫـﺎي ﭘﺴـﻤﺎﻧﺪ ﺟﻮﺷـﯽ را‬
‫ﺷﮑﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻣﺘﻘﺎرن ﻟﻮﻟﻪ ﻧﯿﺰ از اﻧﻘﺒﺎض ﻣﺤﯿﻄـﯽ ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫ﭘﺲ از ﺳﺮد ﺷﺪن ﺟﻮش ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ اﯾـﻦ ﻣﺴـﺄﻟﻪ ﻧﯿـﺰ‬
‫ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺟﻮش ﻟﻮﻟﻪ را ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﯽﮐﻨـﺪ‪ .‬ﻫﻤـﺎنﻃـﻮر‬
‫ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ 5‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﻣﯿﺰان ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻣﺤﯿﻄﯽ‬
‫از ‪ 165‬ﻣﮕﺎﭘﺎﺳﮑﺎل ﺑﻪ ‪ 95‬ﻣﮕﺎﭘﺎﺳﮑﺎل ﺗﻘﻠﯿﻞ ﯾﺎﻓﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬دﻟﯿـﻞ اﯾـﻦ‬
‫ﭘﺪﯾﺪه را ﻣﯽﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻧﯿـﺮوي دﯾﻨـﺎﻣﯿﮑﯽ‬
‫ﺧﺎرﺟﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ارﺗﻌﺎش وارد ﺷﺪه در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻨﺶ زداﯾﯽ‪ ،‬اﺗﻢﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ داﻣﻨﻪ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣـﯽﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ﻧﯿﺮوﻫـﺎ ﺳـﺒﺐ‬
‫اﯾﺠﺎد ﮐﺮﻧﺶ ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ در ﻧﻮاﺣﯽ ﭘﺮﺗﻨﺶ ﺷﺪه و ﻗﻄﻌﻪ را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﻣﺤﻠﯽ و ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏ وارد ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭘﻼﺳـﺘﯿﮏ ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬اﯾﺠـﺎد‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ آزادﺳـﺎزي ﺗـﻨﺶﻫـﺎي‬
‫ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﭘﺲ از ﺣﺬف ﮐﺮﻧﺶ دﯾﻨﺎﻣﯿﮑﯽ ارﺗﻌﺎش‪ ،‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻓﺸﺎري ﻃﻮﻟﯽ در ﻟﻮﻟـﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ ارﺗﻌﺎﺷﺎت وارد ﺷﺪه ﻓﺸﺎر ﻃﻮﻟﯽ ﺑﯿﺸـﺘﺮي‬
‫را در ﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﯽ ﻟﻮﻟـﻪ اﯾﺠـﺎد ﮐـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬وﺟـﻮد ﺗـﻨﺶﻫـﺎي‬
‫ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻓﺸﺎري از ﺷﮑﻞﮔﯿﺮي و رﺷﺪ ﺗﺮكﻫﺎي ﺳﻄﺤﯽ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ در ﻃﺮاﺣﯽ اﺗﺼﺎﻻت ﺟﻮﺷﯽ از وﺟﻮد آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪max‬‬
‫‪min‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Fig. 5 Variation of residual stresses before and after vibration stress‬‬
‫‪relief‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 5‬ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ‬
‫‪their‬‬ ‫‪ -4‬ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﭘﺲ از آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ‪،‬‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ﺑﺮ روي اﺗﺼﺎل ﻟﺐ ﺑﻪ ﻟﺐ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻟﻮﻟﻪ از ﺟﻨﺲ‬
‫‪ AISI 1021‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻮزﯾﻊ ﺳﺨﺘﯽ ﻧﻘﺎط ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ‬
‫از ﺗﻨﺶزداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﺗﻨﺶﻫﺎي ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫اﺛﺮات ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻨﺶ زداﯾﯽ ارﺗﻌﺎﺷﯽ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
Archive of SID
‫زﻣﺎﻧﭙﻮر و ﻫﻤﮑﺎران‬ ‫اﻣﯿﺮﺣﺴﯿﻦ‬ AISI-1021 ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺠﺮﺑﯽ اﺛﺮ ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﻫﺎرﻣﻮﻧﯿﮏ ﺑﺮ آزادﺳﺎزي ﺗﻨﺶ در اﺗﺼﺎل ﺟﻮﺷﯽ ﻟﻮﻟﻪ ﻓﻮﻻدي‬
Engineering, Vol. 14, No. 15, pp. 273-278, 2014 (in
Persian ‫)ﻓﺎرﺳﯽ‬
[15] Gu, B.-p., et al., Reduction of pulsed-laser surface
irradiation induced residual stress using ultrasonic
vibration method. The International Journal of
Advanced Manufacturing Technology, 2017. 88(1-
4): pp. 755-765.
[16] Akbari, D. and I. Sattari-Far, Effect of the welding
heat input on residual stresses in butt-welds of
dissimilar pipe joints. International Journal of
Pressure Vessels and Piping, 2009. 86(11): p. 769-
776.
[17] Sattari-Far, I. and M. Farahani, Effect of the weld
groove shape and pass number on residual stresses
in butt-welded pipes. International Journal of
Pressure Vessels and Piping, 2009. 86(11): pp. 723-
. [10] Munsi, A., A. Waddell, and C. Walker, Modification
[18] [18] Eftekhari, M., ahmadi najaf abadi, M.,
Farahani, M., Evaluation of longitudinal residual
stress variations along the thickness of welded joint
of 5086 aluminum alloy, Journal of Solid and Fluid
Mechanics, 2017. 7(3): pp. 1-16.
[19] Cooley, J.W., Lewis, P.A. and Welch, P.D, The fast
Fourier transform and its applications. IEEE
Transactions on Education, 1969. 12(1): pp. 27-34.
[20] Ebrahimi, S. M., M. Farahani, and D. Akbari, The
influences of the cyclic force magnitude and
frequency on the effectiveness of the vibratory stress
relief process on a butt welded connection. The
International Journal of Advanced Manufacturing
Technology, 2019. 102(5): pp. 2147-2158.
[21] Shalvandi, M., et al., Experimental evaluation of
ultrasonic stress relieving on steel specimens
considering grain size effect. Modares Mechanical
Engineering, 2012. 12(4): pp. 21-23, (in Persian
‫)ﻓﺎرﺳﯽ‬
7 2 ‫ ﺷﻤﺎره‬7 ‫ دوره‬،1399 ‫ اردﯾﺒﻬﺸﺖ‬،‫ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﺮان‬
of Strain Analysis for Engineering Design, 2012,
47(2): pp. 73-82.
[6] Eftekhari, M., Ahmadi Najafabadi, M., Farahani,
M., Evaluation of Ultrasonic Method Capability in
Measurement of Longitudinal Welding Residual
Stress through Thickness. Journal of Solid and Fluid
Mechanics, 2018. 8(3): pp. 29-47.
[7] McGoldrick, R. and H. Saunders, Experiments in
stress relieving castings and welded structures by
vibration. Journal of the american society of naval
engineers, 1943. 25(4): pp. 589s-609s.
[8] Lokshin, I.K., Vibration Treatment and
Dimensional Stabilization of Castings. RUSS CAST
PROD, 1965(10): pp. 454-457.
[9] Botros, B., Residual stresses in welded steel
structure. II. SME technical paper MF80-305, 1980.
of welding stresses by flexural vibration during
welding. Science and technology of welding and
joining, 2001. 6(3): pp. 133-138.
[11] Kuang, L., Finite element predictions of residual
stress relief in a two-dimensional cantilever beam.
2002, Alfred University. Faculty of Ceramic
Engineering. Kazuo Inamori School of.…
[12] Aoki, S., et al., Reduction method for residual stress
of welded joint using harmonic vibrational load.
Nuclear Engineering and Design, 2007. 237(2): pp.
206-212.
[13] Yang, Y., Understanding of vibration stress relief
with computation modeling. Journal of Materials
Engineering and Performance, 2009. 18(7): p. 856-
862.
[14] HONARPISHEH, M. and V. ZANDIAN,
Investigation of residual stresses in stress-relieved
samples by heat treatment and ultrasonic methods
using hole-drilling method. Modares Mechanical
www.SID.ir