UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANËS

FAKULTETI I TEKNOLOGJISË SË INFORMACIONIT

Dega: Inxhinieri Telekomunikacioni

Viti: 1
Grupi: C

PUNË LABORATORI – Nr. 1

Tema: Induksioni elektromagnetik

Punoi : Pranoi:
Ersina Hala Dr. Matilda Mema
 PUNË LABORATORI – Nr. 1

Pjesa teorike : Drejtimi i vektorit të induksionit magnetik është në cdo pikë tangent me vijat e
fushës magnetike dhe kahu i tij gjëndet me rregullën e dorës së djathtë. Faradei studioi
mundësinë e efektit të kundërt, nëse do të lindte rrymë në një përcjellës, nga një fushë magnetike
afër përcjellësit. Asnjë efekt i tillë nuk u vu re, në rastin e një fushe magnetike konstante, apo
magneti konstant. Por u zbulua lindja e një rryme të induktuar kur ndodhte një lëvizje relative,
ose një ndryshim i fushës magnetike.. Studimet e Faradei treguan qe faktori kryesir ne
induksionin elektromagnetik eshte shpejtsia e ndryshimit te fluksit magnetik, nëpër sipërfaqen e
kufizuar nga një kontur i mbyllur.
1. Fluks i induksionit magnetik nëpër një sipërfaqe te kufizuar nga një kontur i mbyllur
përcjellës, quhet madhësia skalare:
Φ: Φ = B x S cosθ.
2. Shpejtësia e ndryshimit të fluksit magnetik, jepet nga :
Δ𝛷 Δ𝑡 = (Δ𝐵 /Δ𝑡) 𝑆
3. Rezultat i punës së Faradeit ishte zbulimi i ligjit të induksionit elektromagnetik të Faradeit:
ε ind = U = - 𝑑𝛷 /𝑑𝑡
Ku U është vlera mesatare e tensionit të induktuar gjatë intervalit të kohës . (Nga ligji i Ohmit,
rryma mesatare e induktuar është I = U/R, ku R është rezistenca e qarkut).
Vihet re që :
𝑑𝛷/𝑑𝑡 = (𝑑𝐵/𝑑𝑡) S+ (𝑑𝑆/𝑑𝑡) B
Fluksi mund të ndryshojë për shkak të ndryshimit të fushës magnetike (dB/dt) S, nëpër një
kontur me sipërfaqe të pandryshueshme, ose për shkak të ndryshimit të sipërfaqes së konturit
(dS/dt) B, në një fushë magnetike të pandryshueshme.
ε ind = - N2(dΦ/dt) = -N2(d/dt)BS=-N2μ0(Nl/l)S(dl/dt)
ε ind= - μ0 N2 S N1ω(I0/l) cosωt
Në këtë punë laboratori do të studiohet fenomeni i induksionit elektromagnetik dhe varësia e
f.e.m apo tensionit te induktuar, në varësi të intensitetit të rrymës ne bobinën primare,
frekuences, numrit të spirave dhe seksionit tërthor.
Pjesa eksperimentale:
Pajisjet që do të përdoren: 1. Bobinë primare me gjatësi l = 75 cm dhe numër spirash për njësi të
gjatësisë n = 465 spira/m .
2. Bobina dytësore – bobina me diameter dhe gjatesi te ndryshme.
3. Gjeneratorin e frekuences
4. Multimeter me te cilin do të masim f.e.m
5. Vizore Në mënyrë që në bobinën primare të kalojnë rryma me
intensitete dhe frekuenca të ndryshme, përdoret gjeneratori i frekuencave me diapazon
frekuencash 0.1 - 100 kHz. Kur brënda bobinës primare futet një bobinë sekondare, fluksi
magnetik i ndryshueshëm, që përshkon spirat e saj, shkakton, lindjen e një f.e.m (edhe rryme) të
induktuar është funksion i frekuencës së ndryshimit të rrymës në bobinën primare, i intensitetit të
rrymes në kete bobinë, i numrit të spirave te bobinës sekondare dhe i diametrit të bobinës
sekondare.
Ushtrimi 1: Varësia e f.e.m. të induktuar εind nga rryma në bobinën primare. Vendoset në
gjeneratorin e frekuencave nje frekuncë e caktuar, në kete rast f=3khz, që matet me anën e
numeruesit shifror dhe që mbahet e pandryshueshme gjatë këtij eksperimenti. Duke rrotulluar
dorezen, ndryshohet rryma në bobinën primare dhe vlera e rrymës matet me anë të ampermetrit .
Futet brenda bobinës primare një bobinë dytësore me diametër dhe numër spirash të caktuar.
F.e.m. e induktuar në bobinën dytësore matet me anë të multimetrit që përdoret si voltmetër.
Proceduren duhet ta perserisim disa here dhe me vlerat e perftuara do te ndertojme grafikun.
Ushtrimi 2 : Varësia e f.e.m. të induktuar εind nga frekuenca e ndryshimit të rrymës në bobinën
primare Mbahet konstant intensiteti I i rrymës në bobinën primare dhe ndryshohet frekuenca. Për
çdo rast lexohet εind në voltmetër. Mbas ndryshimit të çdo vlere të frekuencës, rivendoset vlera
konstante e intensitetit te rrymës dhe pastaj lexohet εind. Përsëriten matjet për jo më pak se 10
vlera, dhe me vlerat e përftuara ndërtohet grafiku i varësisë së εind nga frekuenca e ndryshimit të
rrymës në bobinën primare.
Ushtrimi 3 .Varësia e f.e.m. të induktuar εind nga numri i spirave të bobinës dytësore. Me anë të
gjeneratorit, vendoset në bobinën primare një rrymë me intensitet dhe frekuencë të caktuar që
mbahen konstante. Futen në bobinën primare disa bobina dytësore me diametër të njëjtë, por me
numër spirash të ndryshëm. Me vlerat e përftuara ndërtohet grafiku i varësisë së ind ,si funksion i
numrit të spirave.
Ushtrimi 4. Varësia e f.e.m. të induktuar εind nga diametri i spirave të bobinës dytësore.
Veprohet njëlloj si në ushtrimin III, me ndryshimin që në këtë rast bobinat dytësore zgjidhen me
numër të njëjtë spirash, por me diametër të ndryshëm. Me vlerat e lexuara ndërtohet grafiku i
varësisë së εind si funksion i diametrit të bobinave.
Ushtrimi 1.

 Varësia e f.e.m të induktuar εind nga rryma në bobinën primare

Varësia e f.e.m të induktuar εind nga rryma

0.4
0.353
0.35 0.317
0.3 0.282
0.244
0.25 0.207
F.E.M (V)

0.2 0.165
0.15 0.131
0.095
0.1
0.052
0.05 0.023
0
0 20 40 60 80 100 120
Rryma I (A)

Ushtrimi2.
 Varësia e f.e.m të induktuar(εind )nga frekuenca e ndryshimit të rrymës

Varësia e f.e.m nga frekuenca e ndryshimit të rrymës

0.3
0.246
0.25 0.222
0.197
0.2 0.183
0.162
F.E.M (V)

0.141
0.15 0.118
0.091
0.1
0.065
0.05 0.034

0
0 2 4 6 8 10 12
Frekuenca (Hz)
Ushtrimi 3.
 Varësia e f.e.m të induktuar(εind )nga numri I spirave të bobinës dytësore.

Varësia e f.e.m nga numri I spirave të bobinës dytësore.

0.1 0.09
0.09
0.08
0.07
0.06 0.05
F.E>M (V)

0.05
0.04
0.03
0.02 0.01
0.01
0
50 100 150 200 250 300 350
Numri i spirave

Ushtrimi 4.
 Varësia e f.e.m të induktuar(εind )nga diametri i spirave të bobinës dytësore.

Varësia e f.e.m nga diametri i spirave të

bobinës dytësore.

0.1 0.094
0.09
0.08
0.07 0.058
0.06
F.E.M (V)

0.05
0.04
0.03 0.025
0.02
0.01
0
24 26 28 30 32 34 36 38 40 42
Diamteri i spirave (mm)
Përfundime:
1. Fusha elektromagnetike e induktuar është në përpjestim të drejtë me rrymën në
bobinën primare. Nga kjo rrjedh se me rritjen e rrymës në bobinën primare
rriten edhe vlerat e f.e.m.
2. Edhe në rastin e varësisë së f.e.m së induktuar me frekuencën e ndryshimit të
rrymës në bobinën primare themi se madhësitë janë në përpjestim të drejtë
midis njëra-tjetrës. Me rritjen e frekuencvs rritet edhe f.e.m.
3. F.e.m është në përpjestim të drejtë me numrin e spirave të bobinës dytësore por
në këtë rast nëse numri I spirave të bobinës dytësore zvogëlohet atëhere
zvogëlohen edhe vlerat e f.e.m.
4. εind eshte në perpjestim të drejtë edhe me diametrin e spirave ne bobinen
dytesore. Me ndryshimin e vlerave të diametrit ndryshojnë dhe vlerat e f.e.m.
 UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANËS
FAKULTETI I TEKNOLOGJISË SË INFORMACIONIT

Dega: Inxhinieri Telekomunikacioni

Viti: 1
Grupi: C

PUNË LABORATORI – Nr. 2

Tema: Përcaktimi I largësisë vatrore të thjerrëzave të holla.

Punoi : Pranoi:
Ersina Hala Dr. Matilda Mema
 PUNË LABORATORI – Nr. 2
Pjesa teorike: Thjerrëza është një mjedis i tejdukshëm e kufizuar nga dy sipërfaqe spferike.
Drejtëza që kalon nëpër qëndrat e sipërfaqeve sferike që kufizijnë thjerrën quhet bosht optik
kryesor i saj. Ajo i pret sipërfaqet kufizuese në dy pika që janë në largësi të vogël nga njëra-
tjetra. Këto dy pika zëvendësohen më një pikë O që ndodhet në mes të segmentit që i bashkon
ato, e cila quhet qëndër optike e thjerrëzës. Çdo drejtës që kalin nëpër kësaj qëndre quhet bosht i
thjerrëzës.

Tufa e rrezeve të dritës, që dërgohet në thjerrëz, paralel me boshtin optik kryesor të saj mund të
mblidhet në një pikë të vetme. Thjerrëza në këtë rast quhet konvergjente ose përmbledhëse. Nqs
tufa e rrezeve të dritës shpërndahet; thjerrëza në këtë rast quhet divergjente.Pika ku mblidhet tufa
e rrezeve ne thjerrëza konvergjente, ose ku priten zgjatime e rrezeve të shpërndara (në rastin e
thjerrëzës divergjente) quhet vatër e thjerrëzës ( F 1 ).Vatra ndodhet në boshtin optik
kryesor.Largësia nga vatra deri në qëndrën e thjerrëzës quhet largësi vatrore.
Po të vendosim një objekt përpara një thjerrëze me largësi vatrore f , në largësinë a 1 prej
qëndrës optike të saj, shëmbëllimi do të përfothet në largësinë a 2 e cila plotëson barazimin:
1 1 1
− =
1. a2 a1 f

f është largësia vatrore që llogaritet:

1
f=
1 1
( N−1 )( − )
2. R1 R2

R1 , R 2 janë rrezet e sipërfaqeve sferike kufizuese,

n
N=
n1 ku n është treguesi i thyerjes së materialit të thjerrëzës dhe n1 treguesi i huerjes së
mjedisit rrethues.

Për thjerrëzën konvergjente largësia vatrore është pozitive ( f >0 ), ndërsa për atë
divergjente është negative ( f <0 ).
Për ndërtimin gjeometrik të shëmbëllimit përdoren rrezet e mëposhtëme të dritës:
 1. rrezja paralele me boshtin optik kryesor, e cila pas thyerjes nëpër thjerrëz kalon në vatrën
F 1 të saj.

2. rrezja që kalon nëpër vatren F 2 , e cila pas thyerjes nëpër thjerrëz del paralele me boshtin
optik kryesor.
3. rrezja që kalon nëpër qëndron optike O të thjerrëzës, e cila nuk ndrysho drejtimin e saj.

Zmadhimi i thjerrëzës ( Z ) quhet raporti i gjatësisë së shëmbëllimit me atë të objektit.

Nqs gjatësia e objektit është l (pra AB=l ) dhe ajo e shtëmbëllimit është l 1 (pra A1 B1 =l 1 )
atëherë:
l1
Z=
l (3)
l1 a2
= =Z
Nga ngjashmëria e trekëndëshave ABO dhe duket që : l a1
Pjesa eksperimentale:
Ushtrimi 1. Përcaktimi i largësisë katrore te një thjerrëze konvergjente.Për përcaktimin e
largësisë katrore f të një thjerrëze konvergjente do të përdoret një bango optike e shkallëzuar në
të cilën vendosen: objekti, thjerrëza si edhe ekrani ku përftohet shëmbëllimi real i objektit. Si
objekt do të shërbejë një 1-sh i ndriçuar nga një llambë. Largësinë katrore f të thjerrëzës do ta
përcaktojmë duke përdorur dy metodat e mëposhtme.
Metoda e parë: Përcaktimi i f te thjerrëzës konvergjente duke gjetur shëmbëllimin e objektit.Në
bangon optike vendosim:llambën i cili ndriçon objektin, thjerrëzën si edhe ekranin. Thjerrëzën
konvergjente, të cilën e vendosim midis objektit dhe ekranit, e zhvendosim derisashëmbëllimi në
ekran të jetë i qartë.Matim largësitë a1 (objekt - thjerrëz ) dhe a2 (thjerrëz - shëmbëllim).
Meqenëse a1 < 0 formula shkruhet:
1/a1+1/a2=1/f
Gjithashtu maten me vizore gjatësitë l dhe l1 të objektit dhe shëmbëllimit të tij dhe llogaritet
zmadhimi Z i thjerrëzës me anë të formulës.
Metoda e dytë: Metoda e Besselit
Kjo metodë mbështetet në faktin se nëse largësia e ekranit nga objekti është më e madhe se
katërfishi i largësisë katrore të thjerrëzës(L>4f), në ekran mund të përftohen dy shëmbëllime për
objektin. Duke zhvendosur thjerrëzën në hapësirën ndërmjet objektit dhe ekranit, në këtë të
fundit shfaqen dy shëmbëllime të qarta të objektit, njëri i zmadhuar (kur thjerrëza është me afër
objektit) dhe tjetri izvogëluar (kur thjerrëza është më afër ekranit).
Shënojmë me L largësinë objekt-ekran , b largësinë mids 2 pozicioneve të thjerrës dhe d
largësinë midis pozcionit të dytë I thjerrës dhe ekranit.
a1=L-(b+d) dhe a2=b+d
Largësinë vatrore f e gjejmë me formulën:

Vendosim objektin dhe ekranin në një largësi L (ku L > 4f). Të matet L. Pastaj lëvizim thjerrëzën
në mënyrë të tillë që në ekran të shfaqen dy shëmbëllimet e objektit. Të matet largësia b. Një gjë
e tillë .Në një rast të dytë të ndryshohet L dhe të përsëriten matjet.
Ushtrimi 2. Përcaktimi i largësisë katrore te një thjerrëze divergjente.
Largësia katrore f e thjerrëzës divergjente nuk mund të përcaktohet me metodat e mësipërme të
thjerrëzave konvergjente, sepse rrezet që dalin prej saj divergjojnë dhe shëmbëllimi është virtual.
Për këtë arsye do të zbatojmë një metode tjetër, ku përveç thjerrëzës divergjente do të përdoret
edhe një thjerrëz ndihmëse konvergjente.
Le të jetë A një objekt pikësor.Me anën e thjerrëzës konvergjente L1 përftohet shëmbëllimi A1
në ekranin E. Në qoftë se midis thjerrëzës L1dhe ekranit E vendosim një thjerrëzës divergjente
L2, atëherë shëmbëllimi i objektit pikësor A nuk do të përftohet në ekran,por diku më larg.
1/a1 – 1/a2= -1/f
Ushtrimi 1.
METODA E DREJTPERDREJTE
9+8+7
 a 1mes = =8
3

10+ 8+12
 a 2mes = =10
3

Gjejmë largësinë vatrore:

1 1 1 1 a1 ×a 2
 = + =
f k1 a1 a 2 f k1 a 1 + a2

1 a1 ×a 2 9 ×10
1. = = =4.74
f k1 a 1+ a2 9+10

1 a1 ×a 2 8 ×8 1 a1 mes ×a 2 mes 8 ×10

2. = = =4 = = =4.4
f k1 a 1+ a2 8+8 f k1 a 1 mes+ a2 mes 8+10

1 a1 ×a 2 7 ×12
3. = = =4.42
f k1 a 1+ a2 7 +12

Gjejmë zmadhimin e thjerrëzës:

−a2 −a2 mes −10
 Z= Z mes= = =−1.25
a1 a1 mes 8

−a2 −10
1. Z= = =−1.1
a1 9

−a2 −8
2. Z= = =−1
a1 8

−a2 −12
3. Z= = =−1.7
a1 7
METODA E BESELIT
2 2
18+ 19+20 1 l 1−b 1mes 302−19 2
 b 1mes = =19 1. f k 2= = =4.49
3 4 l1 4 ×30

2 2
29+ 29+29.5 2 l 2−b 2 mes 402−29.12
 b 2mes = =29.1 2. f k 2= = =4.7
3 4 l2 4 × 40

f
1
+f
2
f 1 mes +f 2 mes 4.4 +4.595
 f 2 mes=
k2 k2
=4.595 f kmes = = =4.5
2 2 2

Llogaritja e gabimit absolut:

 ∆a =
1
√( a −a 1 1 mes
2 2
) + ( a 1 ─ a1 mes ) + ( a1 ─ a 1mes )
2

=√
( 9−8 )2 + ( 8 ─ 8 )2+ ( 7 ─ 8 )2
=0.7
3─1 3─1

 ∆a =
2
√( a −a 2 2 mes
2 2
) + ( a 2 ─ a2 mes ) + ( a2 ─ a2 mes )
2

=√
( 10−10 )2+ ( 8 ─ 10 )2+ ( 12 ─ 10 )2
=1, 4
3─1 3─ 1

Llogaritja e gabimit relative:

∆ a1 0.7
 E 1= ×100 %= × 100 %=0.0875
a 1 mes 8

∆ a2 1.4
 E 2= ×100 %= ×100 %=0.14
a 2 mes 10

Ushtrimi 2.
14 +12+13
 a 1mes = =13
3

20+22+21
 a 2mes = =21
3
 a1 mes × a2 mes 13 ×21
 f smes= = =¿ 8.03
a1 mes + a2 mes 13+21

1 1 1 1 1
 = − = − =−0.09
f d f s f k 8.03 4.5

1 1 1 1 1
 = + = − =−10.8
f s f k f d 4.5 0.09

UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANËS

FAKULTETI I TEKNOLOGJISË SË INFORMACIONIT

Dega: Inxhinieri Telekomunikacioni

Viti: 1
Grupi: C
 PUNË LABORATORI – Nr. 5

Tema: Matja e frekuencës së rrymës alternative me anën e sonometrit

Punoi : Pranoi:
Ersina Hala Dr. Matilda Mema

PUNË LABORATORI – Nr. 5

Pjesa teorike:
Rryma elektrike alternative përdoret për ndriçim dhe për qëllime industriale. Në një qark të
rrymës alternative, tensioni, fusha elektrike në qark, e për rrjedhojë edhe rryma elektrike
ndryshojnë në mënyrë periodike. Këto madhësi kryejnë lëkundje harmonike që shprehet në
formën:
I=I0cos(ωt+φ)
Këtu ω është frekuenca rrethore që jepet , ku f është frekuenca e ndryshimit të rrymës alternative
në qark Me I0 shënojmë amplitudën e rrymës, ndersa φ është faza fillestare. Kur një përcjellës me
rrymë ndodhet në fushë magnetike, atëherë fusha magnetike vepron mbi përcjellësin me një
forcë
F=BIl
Në qoftë se rryma në përcjellësin AK atëhere edhe forca F do të kryejë lëkundje harmonike. Si
rrjedhim përcjellësi do të kryejë lëkundje harmonike. Kjo lëkundje do të përhapet në formë vale
në të gjithë pjesën e përcjellësit të fiksuar midis pikave A dhe K.Lëkundja do të pasqyrohet në
pikat A dhe K dhe, në varësi të tendosjes dhe gjatësisë së përcjellësit AK, do të krijohen valë
valë të qëndrueshme. Si rrjedhojë në përcjellës do të krijohen një numër i caktuar barqesh dhe
nyjesh.
Dimë që frekuenca e një vale është
 ku
Pas disa transformimesh gjejmë që

Ku ρ==1.56·10-3 kg/m.

Pjesa eksperimentale:
Për të matur frekuencën e rrymës alternative do të përdoret Sonometri . Somometri është një
pajisje e thjeshtë që përbëhet nga një paralelopiped druri bosh, mbi të cilin, e fiksuar në dy pika,
kalon një përcjellës bakri. Në këtë përcjellës bëhet i mundur kalimi i rrymës alternative nga rrjeti
elektrik. Mbi sonometër vendoset një magneti M në formë patkoi, në mënyrë të tillë që
përcjellësi të ndodhet midis poleve të magnetit. Përcjellësi fiksohet në pikën A, kalon nëpër
rrotullën R dhe mbahet i tendosur nga gurët e peshave G me masë. Në pikat Adhe B bëhet
mbyllja e qarkut të treguar në figurë. Qarku mbyllet në rrjetin elektrik, në tension 220V, duke
pasur në seri një llambë të zakonshme.

Hapat që duhet të ndiqen për realizimin e punës:

1) Vendosim spinën në prizë .
2) Varim në përcjellësin e bakrit një gur peshe të caktuar.
3) Lëvizim pykën K deri sa të shikojmë formimin e barkut të parë.
4) Masim gjatësinë e përcjellësit nga pika A në pikën K .
5) Zhvendosim pykën K dhe gjejmë një pozicion tjetër, për të cilën formohen dy barqe,
gjatësinë e të cilëve e masim përsëri. E zhvendosim pykën K disa herë, deri sa të shohim
numrin më të madh të mundshëm të barqeve, duke matur kurdoherë gjatësinë e tyre.
6) Varim në përcjellësin e bakrit edhe një tjetër gur peshe.
7) Kryejmë të njëjtat veprime si në rastin kur kishim një gur peshe.
8) Vendosim aq gur peshe sa e shikojmë të arsyeshme dhe përsërisim të njëjtat matje.

Ushtrimi 1.

m= 50 gr =0.5kg n=1 P=m×g=0.5×10=5N

20+19.9+20.2
l n=1 mes= =19.8
3

√ √
n1 p 1 5
f1= = =1.4 (Hz)
2l n1 ƥ 2 ×19.8 1.56 ×10−3

n=2

43+ 42.7+ 42.9

l n=2 mes= =128.6
3

√ √
n1 p 2 5
f2= = =0.44(Hz)
2l n1 ƥ 2 ×128.6 1.56 ×10−3

n=3
 63.5+63.4 +63.3
l n=3 mes= =63.4
3

√ √
n1 p 3 5
f3= = =1.33(Hz)
2l n1 ƥ 2 ×63.4 1.56 × 10−3

n=4
93.5+93.4+ 93
l n=4 mes = =93.3
3

√ √
n1 p 4 5
f4= = =1 ,21(Hz)
2l n1 ƥ 2 ×93.3 1.56 ×10−3

m= 100gr=0.1 kg P=m×g=0.1×10=1N

n=1

26.7+26.5+ 26.5
l n=1 mes= =26.56
3

√ √
n1 p 1 1
f1= = =0.64(Hz)
2l n1 ƥ 2 ×19.8 1.56 ×10−3

n=2

55+54.9+54.5
l n=2 mes= =54.8
3

√ √
n2 p 2 1
F2= = =0.46(Hz)
2l n2 ƥ 2 ×54.8 1.56 ×10−3

n=3

83+82.9+ 83
l n=3 mes= =82.96
3
 √ √
n3 p 3 1
f3= = =0.46( Hz)
2l n3 ƥ 2 ×82.96 1.56 × 10−3

m= 150gr=0.15 kg P=m×g=0.15×10=1.5N

n=1

32+31.7+31.5
l n=1 mes= =31.7
3

√ √
n1 p 1 1.5
f1= = =0.49 ¿)
2l n1 ƥ 2 ×31.7 1.56 ×10−3

n=2

66.2+66+66.4
l n=2 mes= =66.2
3

√ √
n1 p 2 1.5
f1= = =0.47 ¿)
2l n1 ƥ 2 ×66.2 1.56 ×10−3

m= 200gr=0.2 kg P=m×g=0.2×10=2N

n=1

37.7+38+31.5
l n=1 mes= =35.7
3

√ √
n1 p 1 2
f1= = =0.5 ¿)
2l n1 ƥ 2 ×35.7 1.56 ×10−3

n=2

77.3+77+77.5
l n=2 mes= =77.3
3

√ √
n1 p 2 2
f1= = =0.46 ¿)
2l n1 ƥ 2 ×77.3 1.56 ×10−3
Llogaritja e gabimit absolut për masën 50 gr.

∆l =1
√ ( l −l 1 1 mes
2 2
) + ( l1 ─ l1 mes ) + ( l1 ─ l1 mes )
2

= √ ( 20−20.03 )2 + ( 19.9−20.03 )2+ (20.2−20.03 )2

=0.15
3─ 1 3 ─1

∆l =2
√ ( l−l 1 mes
2 2
) + ( l1 ─ l 1 mes ) + ( l 1 ─ l 1 mes )
2

=√
( 43−42.8 )2 + ( 42.7−42.8 )2+ ( 42.9−42.8 )2
=0.17
3─1 3─ 1

∆ l 3=
√ ( l −l
1 1 mes
2 2
) + ( l1 ─ l1 mes ) + ( l1 ─ l1 mes )
2

=√
( 63.5−63.4 )2+ (63.4−63.4 )2 + ( 63.3−63.4 )2
=0.1
3─ 1 3─1

∆l =4
√( l −l 1 1 mes
2 2
) + ( l1 ─ l1 mes ) + ( l1 ─ l1 mes )
2

=√
( 93.5−93.3 )2 + ( 93.4−93.3 )2 + ( 93−93.3 )2
=0.26
3─1 3─1

Llogaritja e gabimit relative:

∆ l1 0.15
 E 1= ×100 %= ×100 %=0.7
l 1 mes 20.03

∆ l2 0.17
 E 2= × 100 %= ×100 %=0. 4
l 2 mes 42.8

∆l 3 0.1
 E3 = × 100 %= × 100 %=0.2
l 3 mes 63.4

∆ l4 0.26
 E 4= × 100 %= ×100 %=0.3
l 4 mes 93.3
 UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANËS
FAKULTETI I TEKNOLOGJISË SË INFORMACIONIT

Dega: Inxhinieri Telekomunikacioni

Viti: 1
Grupi: C

PUNË LABORATORI – Nr. 7

Tema: Lavjerrësi me sustë

Punoi : Pranoi:
Ersina Hala Dr. Matilda Mema
 PUNË LABORATORI – Nr. 7

Pjesa teorike:
Në një sustë vertikale S, të fiksuar në skajin e sipërm, varim një trup me masë m me permasa të
vogla. E zhvendosim atë nga pozicioni i ekuilibrit dhe e lëmë të lirë. Do të vëmë re se ai do të
fillojë të lëkundet. Sistëmi i përbërë nga trupi në fjalë dhe susta, quhet lavjerrës me sustë. Po të
mos marrim parasysh rezistencën e ajrit, lëkundjet e trupit do të jenë harmonike.Shënojmë me I 0
zgjatjen që pëson susta pas varjes së trupit tek ajo. Tek trupi ushtrohet forca e rëndesës dhe forca
elastike e tërheqjes së sustës.
Me anë të L2NJ:
mg+F=ma l-zgjatja e sustës
F=kl k-koeficenti zgjatjes së sustës
Në pozicionin e prehjes forcat në ekuilibër:

Marrim këtë formulë për periodën:

Perioda e lekundjeve qe shuhen:

 Pjesa eksperimentale:
Ushtrimi 1.
Përcaktimi i koefiçientit k të sustës me anë të zgjatjes.Gjatë kësaj pune laboratori do të përdorim
të njëjtën sustë. Në këtë ushtrim do ta llogarisim atë me anë të zgjatjes. Për këtë shfrytëzohet
barazimi mg=kI0 i vlefshëm për pozicionin e ekuilibrit. Kështu që kemi:

Duke varur tek susta trupa të ndryshme m, matim me vizore zgjatjen e saj I0. Për këtë mund të
veprohet kështu: matet gjatësia 1l e sustës para varjes së masës dhe gjatësia 2l pas varjes së
saj.Duhet të merren 4-5 masa të ndryshme. Duke përdorur formulën të llogaritet koefiçienti k i
sustës. Të gjendet mesatarja e vlerave të k për masa të ndryshme.

Ushtrimi 2. Perioda e lëkundjeve dhe koefiçienti k i sustës.

Për të matur koefiçientin k të sustës mund të shfytëzohet dhe formula për T. Pasi varim në sustë
trupin me masë m, e vëmë atë në lëkundje. Matet koha t për n=10 lëkundje dhe pastaj gjendet
perioda T=t/n. Për kohën të bëhen një seri 3-5 matjesh. Pastaj vendosen tek susta masa të
ndryshme m dhe gjendet përsëri T.
Ushtrimi 1. / Përcaktimi I koeficentit k të sustës.
a) m=50gr=0.05kg
P m x g 0.05 x 10
l1=10 k1= = = =0.05 (N/cm)
l0 l0 10
l2=20
l0=l2-l1=20-10=10

b) m=100gr=0.1kg
P m x g 0.1 x 10
l1=10 k2= = = =0.05 (N/cm)
l0 l0 20
l2=30
l0=l2-l1=30-10=20

c) m=150gr=0.15kg
P m x g 0.15 x 10
l1=10 k3= = = =0.05 (N/cm)
l0 l0 30
l2=40
l0=l2-l1=40-10=30
Ushtrimi 2. / Perioda e lëkundjeve dhe koeficenti k i sustës.

a) m=50gr=0.05kg
t 1 +t 2+ t 3 +t 4 5.95+6.08+5.98+6.90 T 1 mes 6.2
T1mes= = =6.2 s T1= = =0.62
4 4 10 10

√
2 2 2 2
1 k 4 π T 4 π ×0.62
T= =¿>¿ ¿ k1= = =303.5
2π m m1 0.05

b) m=100gr=0.1kg
t 1 +t 2+ t 3 +t 4 8.29+7.68+8.02+8.24 T 2 mes 8.1
T2mes= = =8.1 s T2= = =0.81
4 4 10 10

√
2 2 2 2
1 k 4 π T 4 π ×0.81
T= =¿>¿ ¿ k2= = =2590.2
2π m m2 0.01

c) m=150gr=0.15kg
t 1 +t 2+ t 3 +t 4 10.04+9.71+ 9.45+9.37 T 3 mes 9.6
T3mes= = =9.6 s T3= = =0.96
4 4 10 10
 √
2 2 2 2
1 k 4 π T 4 π ×0.96
T= =¿>¿ ¿ k3= = =242.6
2π m m3 0.15