Bosch Autospec

Nr 4/50 | zima | 2013 | www.motobosch.pl | www.bosch-service.pl

Diagnostyka
sond lambda

Nowe opakowania
części Boscha

Filtry oleju
silnikowego
Bosch Autospec | nr 4/50 | 2013 | spis treści

Od redakcji
Jak poradzić sobie ze Skodą Octavią,
która „poszarpuje” w czasie jazdy,
a jej silnik pracuje nierównomiernie
na wyższych biegach? Czy ciemnienie
oleju silnikowego zawsze świadczy
o jego zużyciu i jaka jest w tym rola
filtrów? Tajniki kontroli i doboru sond
lambda do samochodów, zalety
żarówek Xenon Silver i nowa kolory-
styka opakowań produktów Boscha.
To tylko niektóre z tematów porusza-
nych w tym numerze Autospeca.
Zależy nam na tym, by były one
przydatne w praktyce warsztatowej,
żeby pomagały rozwiązywać proble-
my, z którymi pracownicy serwisów
mają do czynienia w codziennej
pracy. Dlatego prezentujemy też
tematy poruszane podczas szkoleń
technicznych prowadzonych w Cen-
trum Szkoleniowym Bosch – tym
razem dotyczące naprawy pomp
Bosch oferuje szeroki asortyment wysokiej
wtryskowych i wtryskiwaczy zamon-
jakości filtrów do pojazdow.
towanych w autach.
To już pięćdziesiąte wydanie dostarczanie takich treści, które będą
Autospeca. Przez te wszystkie lata dla Państwa przydatne w codziennej
staraliśmy się utrzymywać wysoki pracy. Dziękujemy za zaufanie,
poziom merytoryczny tekstów którym nas Państwo darzycie.
i wychodzić naprzeciw Państwa Zachęcamy do lektury tego i kolej-
oczekiwaniom. Naszym celem jest nych wydań Autospeca.

Spis
treści

Aktualności 6 Zestawy do testowania systemów Produkty

1 Nowe opakowania produktów
Boscha
1 Bosch w Galerii Katowickiej
2 Spotkanie prasowe „Bosch dla
pojazdów ciężarowych”
2 Wiek samochodowej
elektryczności
Porady
3 Skoda Octavia II i Superb II 1.8 TSI
– nierównomierna praca silnika
4 Wtryskiwacze jedno- i dwuspręży-
nowe
5 Montaż tylnych klocków hamulco-
wych w Mercedesie Klasy E
Denoxtronic w samochodach 14 Bosch C7 – kompaktowa
ładowarka do akumulatorów
Przemysł 15 Xenon Silver – jasne światło
8 Bezpieczeństo gwarantowane: zbliżone do dziennego
nowe Audi A3 16 Alternatory i regulatory napięcia
Boscha
Układy i komponenty Boscha 17 Scania R500 i Bosch
9 Sonda lambda do każdego pojazdu
10 Bosch radzi. Systematyczna Technika
kontrola sond lambda 18 Wyrzuć śmieci, czyli filtry oleju
silnikowego w ciężarówkach
Bosch-Service w Polsce
12 Serwis Samochodowy
Maciejewski
13 Zapraszamy do współpracy
w sieci AutoCrew

Magazyn Bosch Autospec redaguje dział Części Samochodowych i Wyposażenia Warsztatowego firmy Robert Bosch Sp. z o.o.

ul. Jutrzenki 105, 02-231 Warszawa, tel. (022) 715 40 00, fax (022) 715 45 98, www.motobosch.pl, www.bosch-service.pl
Zespół redakcyjny: Anna Borsukiewicz, Artur Chrust, Marcin Dynarek, Robert Dzierżanowski, Łukasz Kałucki, Mateusz Kaim,
Marcin Kiełczewski, Sławomir Kosek, Tomasz Maciejasz, Tomasz Miluski, Tomasz Nowak, Ewa Peresada, Zbigniew Pilewski,
Jacek Pochopień, Ryszard Polit, Jacek Pudło, Iwona Rokicka, Marta Surowiec.
Nadzór redakcyjny i techniczny: KOZIER MEDIA PRESS Opracowanie graficzne: studio CARRY
 aktualności | nr 4/50 | 2013 | Bosch Autospec | 1

Nowe opakowania produktów Boscha

Rozpoczął się proces
zmiany wyglądu opakowań
produktów Boscha.
Dotychczasowe opakowania z charakterystycznymi
żółtymi elementami zostaną zastąpione przez wzory
utrzymane głównie w tonacji niebieskiej. W przypadku
nielicznych produktów, jak np. akumulatorów, będą
również użyte kolory czarny i szary. Opakowania będą
wymieniane stopniowo. Jedne z pierwszych produktów
w nowych opakowaniach to zestawy hamulcowe Kit Super
Pro, świece zapłonowe i wycieraczki bezprzegubowe.
Nowa kolorystyka opakowań w znacznie większym
stopniu będzie się kojarzyć z utrzymanymi w podobnej
tonacji materiałami informacyjnymi i promocyjnymi,
takimi jak foldery, katalogi, flagi, bannery i inne.
Wśród elementów nowego opakowania sklepowe-
go znalazły się: duże zdjęcie ułatwiające prawidłowe
rozpoznanie produktu bez konieczności otwierania
opakowania, zestaw informacji takich jak numer
zamówieniowy, numer typu produktu, numer EAN,
podstawowe zamienniki, podsta-
wowe zastosowania, krótkie
przedstawienie najważniejszych
cech produktu oraz charaktery-
styczny biały pasek z dużym logo
Boscha.
Nowe opakowanie warsztato-
we zmieniło swój kolor dominują-
cy na niebieski. Jak dotychczas
zawiera ono wielokrotnie powtó-
rzone logo Boscha na serii białych
pasków, co pozwoli na bezbłędną
identyfikację wśród produktów konkurencyjnych. Duża
naklejka przedstawia czytelną informację o nazwie
produktu, kodzie typu, numerze zamówieniowym i nume-
rze EAN.
Numery zamówieniowe produktów Boscha pozostają
niezmienione, niezależnie od opakowania. Proces wymia-
ny opakowań dla ponad 100 tysięcy oferowanych referen-
cji będzie stopniowy. Jego zakończenie planowane jest
na rok 2015. Przedstawiciele handlowi Boscha posiadają
informacje o terminach wymiany opakowań dla poszcze-
gólnych grup produktów.
Sławomir Kosek

Bosch w Galerii Katowickiej galerii. Utrzymane są one w czerni

Przy budowie galerii połączyły
siły trzy działy spółki Bosch.
Dzięki kompleksowej ofercie produk-
tów i usług przydatnych na różnych
etapach prac budowlanych i dostoso-
wanych do wymagań każdego rodzaju
budynku i konstrukcji, Bosch może
realizować skomplikowane projekty.
Takie, które wymagają zaangażowania
wielu zespołów i zastosowania kilku
grup produktowych. Dobrym przykła-
dem jest obiekt Galerii Katowickiej.
Przy jej realizacji połączyły siły trzy
działy spółki Bosch: Bosch Security
Systems (Dźwiękowy System Ostrze-
gawczy, System Kontroli Dostępu,
System Sygnalizacji Włamania
i Napadu), Bosch Termotechnika
(pompy ciepła serii EC, pracujące
w poszczególnych butikach jako
urządzenia klimatyzacyjno-grzew-
cze), Bosch Elektronarzędzia (wyko-
rzystanie elektronarzędzi z linii
niebieskiej Bosch do prac
budowlanych).
W nowoczesnej bryle budynku
niezwykłe wnętrze dworca kolejowe-
go, tworzone przez 16 „kielichów”,
umiejętnie połączono z wnętrzami
oraz bieli i wyróżniają się lekkością
oraz elegancją. Dzięki restauracjom
i sklepom, do których wejście prowa-
dzi bezpośrednio z ulicy 3 Maja i placu
Szewczyka, obiekt harmonijnie
wpisuje się w najbliższe otoczenie,
czyli ścisłe centrum dwumilionowej
aglomeracji.
Na poziomie „-1” znajduje się
funkcjonalny dworzec komunikacji
miejskiej, z którego codziennie
odjeżdża ponad 800 autobusów. Tuż
obok wejścia głównego do galerii
przebiega jedna z najważniejszych
w regionie linii tramwajowych, która
umożliwia wygodny dojazd do miast
sąsiadujących z Katowicami.
2 | Bosch Autospec | nr 4/50 | 2013 | aktualności

samochodów ciężarowych, ale także

autobusów, przyczep, naczep czy
samochodów dostawczych. Przy uży-
ciu tabletu KTS 800 Truck z zainstalo-
wanym oprogramowaniem ESI Truck
zdiagnozował on usterki występujące
w ciężarówce.
Kolejną częścią prezentacji była
demonstracja możliwości wyważarki
i montażownicy. Ekspert Boscha
przeprowadził kompletny proces
wymiany opony i wyważenia koła
pojazdu ciężarowego, z wykorzysta-

Spotkanie prasowe „Bosch niem wszystkich dostępnych funkcji

prezentowanych urządzeń. W dalszej

dla pojazdów ciężarowych” części uczestnicy poznali zalety

8 października w Centrum Szkoleniowym Bosch odbyło się spotkanie
prasowe poświęcone ofercie dla pojazdów ciężarowych.
Spotkanie miało charakter praktycz-
ny, dzięki czemu przedstawiciele
mediów mogli przyjrzeć się pracy
urządzeń, które znali zwykle z kata-
logów. Na początku Grzegorz Dą-
browski, szkoleniowiec Boscha,
zaprezentował zalety testera diagno-
stycznego KTS Truck, który jest
przeznaczony do badania nie tylko
systemu dozowania środka AdBlue –
Denoxtronic. Piotr Strzeżek, szkole-
niowiec Boscha, przeprowadził test
systemu oraz opowiedział o warun-
kach jego serwisowania.
Po części praktycznej Tomasz
Maciejasz, menadżer ds. produktów
Truck, omówił bogatą ofertę części
zamiennych do samochodów ciężaro-
wych, a Artur Kornaś, kierownik
Centrum Szkoleniowego Bosch,
przedstawił obowiązującą ofertę
szkoleń Boscha.
Łukasz Kałucki

Wiek samochodowej elektryczności

Przed 100 laty firma Bosch wprowadziła elektryczność do samochodów.

Już w roku 1913 prądnica dostarczała prąd pierwszemu
na świecie elektrycznemu systemowi oświetlenia samo-
chodu noszącemu nazwę „światła Bosch”. Z biegiem lat
prądnica zmieniła swój charakter, stając się elektrownią
dla pojazdów mechanicznych. Współczesne alternatory
zasilają m. in. radio, elektryczne podnośniki szyb, klimaty-
zację oraz systemy bezpieczeństwa, takie jak ESP. W ukła-
dzie Boost Recuperation System firmy Bosch alternator
wspomaga pracę silnika spalinowego, dostarczając 10 kW
mocy, co pozwala oszczędzić do 15% paliwa.
100 lat po wprowadzeniu na rynek elektrycznego
układu oświetlenia firma Bosch ponownie rozwinęła
koncepcję alternatora: z urządzenia dostarczającego prąd
zmieniła go w niedrogi bazowy układ hybrydowy. Oprócz
mocniejszego alternatora system składa się z odpowied-
niego akumulatora litowo-jonowego gromadzącego
energię 0,25 kW/h oraz sieci pokładowej o napięciu 48 V.
Innowacyjny napęd firmy Bosch łączy 4 funkcje w ramach
jednego systemu: rekuperację, wspomaganie momentu
obrotowego, komfortową funkcję Start-Stop i funkcję
jazdy siłą rozpędu przy wyłączonym silniku (tzw. tryb
żeglowania). Oszczędność paliwa uzyskiwana dzięki
hybrydyzacji napędu wynosi do 15%. W warunkach
codziennej eksploatacji, z wykorzystaniem trybu żeglowa-
nia możliwa jest dodatkowa redukcja zużycia paliwa
o 10%. Energia odzyskiwana w procesie hamowania jest
szybko i efektywnie przekazywana do akumulatora
litowo-jonowego za pośrednictwem sieci 48 V. W razie
potrzeby energia ta jest wykorzystywana przez alternator,
który pełni funkcję silnika wspomagającego.
 porady | nr 4/50 | 2013 | Bosch Autospec | 3

Skoda Octavia II i Superb II 1.8 TSI

– nierównomierna praca silnika
Przedstawiamy kolejny z przypadków jaki trafił ło to zjawisko. Samochód poza tym objawem nie wykazywał
na nasz „hotline techniczny”. innych niepokojących oznak – miał moc, był dynamiczny.
Opisywane zachowanie nie powodowało zapalenia kontrol-
Problem dotyczył samochodu Skoda Octavia II z silni- ki „Check Engine”.
kiem 1.8 TSI (oznaczenie silnika CDAA) wyprodukowanego
w 2010 roku. Diagnoza testerem
Podczas diagnozy testerem nie stwierdzono w pamięci
Objawy sterownika żadnej zapisanej usterki. Obserwacja „wartości
Klient zgłosił się do warsztatu zaniepokojony poszarpywa- rzeczywistych” oraz dodatkowe pomiary oscyloskopowe
niem samochodu i nierównomierną pracą silnika podczas nie pozwoliły na jednoznaczne wskazanie obszaru będące-
jazdy na wyższych biegach. Pojawiało się to głównie na 4 i 5 go przyczyną takiego zachowania.
biegu podczas powolnego przyspieszania w zakresie 1800-
2500 obr./min., niezależnie od stanu cieplnego silnika. W Czynności dodatkowe
tym zakresie prędkości obrotowej dolegliwości się utrzy- Pomiary wiązki elektrycznej odpowiedzialnej za prawidło-
mywały, natomiast dynamiczne przyspieszanie eliminowa- we zasilanie układu i sterownika nie wykazały
nieprawidłowości.
Octavia II 1.8 / 118 kW W warsztacie wykluczono również kwestie związane
Nr sterownika Stan oprogramowania Nr sterownika Stan oprogramowania z mechaniczną stroną silnika. Zweryfikowano:
stary stary nowy nowy
 ciśnienie sprężania,
1Z0907115F 0010, 0020 3T0907115G 0010
 poprawność ustawienia rozrządu,
 mechanizm przestawiania faz rozrządu,
 prowadnice zaworowe,
 sprawność działania układu recyrkulacji spalin.
Nie stwierdzono nieprawidłowości.

Co na to dokumentacja fabryczna pojazdu?

W dokumentacji fabrycznej odnaleziono telegram tech-
niczny dotyczący modeli Octavia II i Superb II z silnikiem
CDDA, 118 kW.

Typowe objawy:
Nierównomierna praca silnika, poszarpywanie w zakresie
Superb II 1.8 / 118 kW niskich prędkości obrotowych 2000-2300 obr./min.,
Nr sterownika Stan oprogramowania Nr sterownika Stan oprogramowania podczas lekkiego przyspieszania. Nie dochodzi do wypada-
stary stary nowy nowy
nia zapłonów.
1Z0907115F 0010, 0020 3T0907115G 0010
3T0907115C 0020 3T0907115G 0010
Ustalenia warsztatu:
Brak błędów w pamięci sterownika, brak jednoznacznych
wskazań na potencjalną usterkę.

Techniczne uzasadnienie problemu

Powodem jest błąd oprogramowania sterownika silnika.

Rozwiązanie problemu/sposób postępowania

W przypadku wystąpienia opisanych wyżej objawów
należy przeprogramować online sterownik silnika.
Artur Chrust
4 | Bosch Autospec | nr 4/50 | 2013 | porady
Wtryskiwacze jedno- i dwusprężynowe
Przez najbliższe lata trzeba będzie naprawiać pompy wtryskowe i klasyczne wtryskiwacze zamontowane w autach.
W dzisiejszych czasach dominującym
układem zasilania silników Diesla jest
system Common Rail. Samochody,
wyposażone w klasyczne pompy
wtryskowe, mechaniczne czy też
elektroniczne, powoli odchodzą
do przeszłości. Jednakże w polskim
parku samochodowym wciąż dużo
jest aut wyposażonych w klasyczne
układy zasilania. Przez najbliższe lata
trzeba więc będzie naprawiać pompy
wtryskowe i klasyczne wtryskiwacze
zamontowane w tychże autach.
W związku z tym wciąż istnieje
potrzeba szkolenia z kontroli i napra-
wy klasycznych wtryskiwaczy.
Klasyczne wtryskiwacze przecho-
dziły ewolucję wraz ze zmieniającymi
się silnikami Diesla. Najstarsze silniki
z wtryskiem pośrednim wyposażane
były we wtryskiwacze z rozpylaczem
czopikowym. Wtrysk paliwa był
jednostopniowy, jednakże dzięki
zastosowaniu komory wstępnej bądź
wirowej, taki silnik pracował relatyw-
nie cicho i „miękko”.
Z racji dużych przebiegów, jakie
mają auta z takimi wtryskiwaczami,
naprawa nie może polegać jedynie
na montażu nowego rozpylacza.
Należy zweryfikować każdy element
wtryskiwacza i sprawdzić, czy nadaje
Rys. 1 Wtryskiwacz z rozpylaczem czopikowym
Rys. 2 Wtryskiwacz dwusprężynowy
sprężyna
naciskowa
tulejka zderzakowa
nakrętka mocująca
przekładka podkładka
regulacyjna
się do dalszej eksploatacji. Na szkole-
niu mamy okazję zapoznać się
z budową wtryskiwaczy z rozpyla-
czem czopikowym, procedurą
naprawy i kontroli działania wtryski-
wacza po naprawie (rys. 1).
Dalszym krokiem rozwoju silni-
ków Diesla było zastosowanie wtry-
sku bezpośredniego. Dzięki zaletom
silnika z wtryskiem bezpośrednim
i turbodoładowaniem, czyli dobrym
osiągom i niskiemu zużyciu paliwa,
samochody z silnikiem Diesla stały
się bardzo popularne.
trzpień sprężyna
naciskowy naciskowa korpus
filtr
grzybek szczelinowy
tulejka prowadząca podkładka regulacyjna
skok drugiego
stopnia – H2
skok całkowity
=H1+H2
skok pierwszego
stopnia – H1
Do silników z wtryskiem bezpo-
średnim montowane są wtryskiwacze
z rozpylaczem otworkowym, które
przez kilka otworów wtryskują paliwo
bezpośrednio do komory spalania.
Wadą tego rozwiązania jest zwiększo-
ny hałas i emisja toksycznych tlenków
azotu. Żeby praca silnika była cichsza,
wprowadzono wtryskiwacze dwu-
sprężynowe, dzięki którym możliwy
jest podział dawki paliwa na wtrysk
wstępny i główny (rys. 2).
Sprawdzenie wtryskiwaczy
czopikowych, a tym bardziej otworko-
wych, wymaga od technika odpowied-
niej wiedzy i doświadczenia. Na szko-
leniu omawiamy jak sprawdzić
szczelność rozpylacza, jakość rozpy-
lania i „chrypienie” wtryskiwacza. Jest
to charakterystyczny odgłos wydawa-
ny przez pracujący rozpylacz i zależ-
nie od rodzaju rozpylacza, może mieć
on różną częstotliwość oraz natęże-
nie. Negatywna ocena chrypienia
wtryskiwaczy jest najczęstszą
przyczyną ich dyskwalifikacji. Jak
prawidłowo ocenić wtryskiwacz,
można dowiedzieć się na szkoleniu.
Tomasz Miluski

Montaż tylnych klocków
hamulcowych
w Mercedesie Klasy E
Prawidłowy montaż elementów
układu hamulcowego gwarantuje
jego skuteczną i bezawaryjną pracę.
Układ hamulcowy to najważniejszy
składnik systemu bezpieczeństwa
w każdym pojeździe. Dlatego należy
systematycznie kontrolować spraw-
ność jego działania, a w razie usterek
wymienić zniszczone elementy.
Efektywność naprawy zależy nie
tylko od jakości zastosowanych
części zamiennych, ale także, a może
przede wszystkim, od odpowiedniej
wymiany tych elementów.
Jako przykład niezbędnych
przy tym czynności niech posłuży
montaż tylnych klocków hamulco-
wych w samochodzie Mercedes
Klasy E (T124). W tym pojeździe na osi
tylnej występuje stały dwutłoczkowy
zacisk (fot 1. zacisk). Aby klocek był
porady | nr 4/50 | 2013 | Bosch Autospec | 5
hamulcowych zawsze należy wymie-
niać blaszki ustalające tłoczek, które
zabezpieczają przed drganiami
podczas hamowania (fot 4. blaszki
mocujące tłoczek).
Niezależnie od tego, jaka część
układu hamulcowego jest wymienia-
na, należy pamiętać o prawidłowym
oczyszczeniu oraz konserwacji
elementów niepodlegających wymia-
nie. Wszystkie elementy ulegające
zużyciu należy skontrolować,
a w przypadku stwierdzenia uszko-
dzenia wymienić na nowe.
Marcin Kiełczewski
Fot. 1
Fot. 2
dociskany równomiernie, mimo
działania na niego momentu ścinają-
cego tłoczek, musi być wyprofilowany
tak, by siła dociskająca klocek do tar-
czy działała tylko na części obwodu
tłoczka, a nie na jego całym obwodzie
(fot 2. tłoczek). Ze względu na tak Fot. 3
ukształtowany tłoczek, podczas
montażu należy pamiętać o jego
odpowiednim ustawieniu.
Do prawidłowego ustawienia
tłoczka niezbędny jest specjalny
przyrząd – kątomierz (fot 3. zestaw
kątomierzy), według którego należy Fot. 4
ustawić tłoczek. Sposób ustawiania
wyznaczają nacięcia na tłoczku.
Tylko takie ustawienie tłoczka
przed zamontowaniem nowych
klocków hamulcowych gwarantuje
prawidłowe działanie oraz bezawa-
ryjną pracę przez cały okres eksplo-
atacji. Przy montażu nowych klocków
6 | Bosch Autospec | nr 4/50 | 2013 | porady
Zestawy do testowania systemów
Denoxtronic w samochodach
Systemy Denoxtronic są stosowane
w motoryzacji od 2004 roku.
Wówczas Bosch wprowadził na
rynek pierwszą wersję systemu
określaną jako DNOX1.
Od tego czasu w firmie Bosch powstały
kolejne generacje systemu: DNOX2
i DNOX2.2 przeznaczone do samocho-
dów ciężarowych. W roku 2010
wszedł do użytku również system
DNOX3.1 stosowany w samochodach
osobowych i dostawczych. Bosch
ciągle pracuje nad kolejnymi wersjami
systemu, które będą używane w przy-
szłościowych rozwiązaniach.
System Denoxtronic pozwala
zredukować ze spalin samochodo-
wych tlenki azotu i ograniczyć emisję
cząsteczek stałych. Redukuje je
katalizator SCR wykorzystujący
do tego celu amoniak dostarczany
do układu wydechowego przez system
Denoxtronic. Dzięki niemu silnik staje
się czysty, ekologiczny i jednocześnie
oszczędny.
System zapewnia spełnianie przez
samochody ciężarowe norm emisji
spalin – obecnych Euro 5 i przyszłych
Euro 6, dlatego praktycznie wszyscy
producenci samochodów stosują go
w swych pojazdach. W grupie samo-
Zestaw do DNOX1
(nr zamówieniowy 0 986 610 800)
chodów osobowych, wraz z wprowa-
dzeniem normy Euro 6, system DNOX
będzie powszechnie używany w au-
tach klas średniej i wyższej. Pamiętaj-
my, że norma Euro 6 zacznie obowią-
zywać już od 2014 roku. Widać więc,
że wyraźnie rośnie rynek części,
diagnostyki oraz naprawy serwisowej
samochodów wyposażonych w syste-
my wtórnego oczyszczania spalin.
Firma Bosch, opracowując swoje
systemy oraz podzespoły, zawsze
bierze pod uwagę możliwość ich
właściwego diagnozowania i naprawy
serwisowej. Tak też jest w przypadku
systemów Denoxtronic, które można
 porady | nr 4/50 | 2013 | Bosch Autospec | 7

diagnozować na samochodzie
przy użyciu testerów z rodziny KTS
i KTS Truck. Tester diagnostyczny
posiada możliwość odczytania
i kasowania błędów systemu, testy
Zestaw do DNOX2
elementów funkcjonalnych oraz (nr zamówieniowy
specjalnie przygotowane funkcje 0 986 610 450)

testowe, dzięki którym można spraw-

dzić działanie elementów modułu
tłoczącego i podzespołów dozujących.
Przy użyciu tych funkcji tester steruje
poszczególnymi podzespołami, jak
na przykład pompą tłoczącą, oraz
umożliwia określenie wydatku
tłoczonego czynnika i jej sprawności.
Aby właściwie przeprowadzić
diagnozę systemu z użyciem omówio-
nych funkcji testowych, należy
posiadać zestawy dodatkowych
narzędzi, niezbędnych do prawidło-
wego wykonania badań. Przykładowo,
sprawdzając sprawność i wydajność sprawdzenie modułów tłoczących, uniknąć dość często stosowanej
pompy tłoczącej, podpina się wzorco- dozujących i wtryskowych; kosztownej metody diagnozowania
wy zawór dozujący zawarty w zesta-  sprawdzenie instalacji elektrycznej i naprawy poprzez podmienianie
wie narzędzi. Podobnie, mierząc systemów DNOX samochodu komponentów. Pozwala to zaoszczę-
ciśnienia w układzie hydraulicznym przy użyciu adapterów wpinanych dzić czas poświęcany na naprawę
systemu AdBlue, podłącza się odpo- w instalację elektryczną (pomiar i wymieniać elementy rzeczywiście
wiednie manometry wykonane ze stali rezystancji grzałek, czujników, uszkodzone, a tym samym wykonać
nierdzewnej. zaworów itp.); rzetelną usługę.
W ofercie firmy Bosch są trzy  sprawdzenie instalacji pneumatycz- Po wykonaniu diagnozy i stwier-
zestawy narzędzi dostarczane nej systemu DNOX1. dzeniu nieprawidłowości w działaniu
w walizkach. Poszczególne zestawy są Wykonując diagnozę systemu danego podzespołu można go wymie-
przystosowane do testowania dostęp- przy użyciu narzędzi firmy Bosch, nić na nowy, lub skierować do napra-
nych wersji systemów. Do samocho- możemy stwierdzić, który komponent wy przy użyciu stanowiska testowo-
dów ciężarowych służą dwa zestawy: jest uszkodzony, a dzięki naprawczego systemów DNOX,
jeden do testowania systemu DNOX1, temu będącego również w ofercie
a drugi do DNOX2, z tym, że część firmy Bosch.
narzędzi z zestawu DNOX1 jest Zbigniew Pilewski
wykorzystywana do testowania
DNOX2 i odwrotnie. Dlatego serwis
ciężarówkowy powinien posiadać obie Zestaw do DNOX3.1
walizki. Do samochodów osobowych (nr zamówieniowy
i dostawczych występuje zestaw 0 986 610 500)

do testowania systemu DNOX3.1.

Zestawy te zostały zaprezentowane
w niniejszym materiale.
Diagnoza systemów DNOX z uży-
ciem przedstawionych zestawów
i testera KTS obejmuje:
 kompleksowe sprawdzenie prawi-
dłowości działania układów Deno-
xtronic w samochodzie obejmujące
8 | Bosch Autospec | nr 4/50 | 2013 | przemysł
Bezpieczeństwo gwarantowane:
nowe Audi A3
Marka Audi kojarzy się kierowcom samochodów ze znakomitą jakością, wyróżniającym się designem i techniką
na najwyższym poziomie. Nowe Audi A3 jest godne podziwu na każdym polu, a zwłaszcza w zakresie
bezpieczeństwa jazdy. W tej dziedzinie zawdzięcza to innowacyjnym rozwiązaniom firmy Bosch.
Fot.: Audi
Audi jest światowym liderem w za-
kresie elektryki i elektroniki samo-
chodowej. W samochodzie Audi A3
oferuje technologię najwyższej klasy.
Swoją czołową pozycję w segmencie
samochodów kompaktowych klasy
premium potwierdza dzięki wyposa-
żeniu w systemy asystenckie.
Adaptive Cruise Control
Na szczególną uwagę wśród opcjonal-
nych układów asystenckich zastoso-
Nowe świece zapłonowe z podwójną platyną i precyzyjnie zamocowaną elektrodą masową
Bosch w Audi A3
 Radar dalekiego
zasięgu
 Kamera
wielofunkcyjna
 System wycieraczek
przednich i tylnych
 Wtrysk bezpośredni
benzyny
 Wtrysk Diesla
– Common Rail
 Sondy lambda
 Alternator
 Rozrusznik
 Świece żarowe
 Świece zapłonowe
wanych w Audi A3 zasługuje system
kontroli odstępu Adaptive Cruise
Control (ACC) z funkcją Stop&Go.
System utrzymuje samochód w odpo-
wiedniej odległości od poprzedzają-
cego pojazdu. Przy prędkościach
jazdy w zakresie do 200 km/h auto
wyposażone w ten system zostanie
automatycznie zatrzymane, gdy
stanie pojazd znajdujący się
przed nim. Kiedy wznowi jazdę,
samochód z ACC ruszy za nim bez
Bosch wyposaża 77-kilowatowe silniki
A3 w nowe świece zapłonowe z podwój-
ną platyną (Y5KPP332), które charakte-
ryzują się długim okresem eksploatacji.
W wyniku downsizingu (czyli zastę-
powania wysokolitrażowych silników
mniejszymi, ale również, bądź nawet
bardziej efektywnymi) w nowoczesnych
silnikach wzrasta ciśnienie sprężania,
co wymusza wzrost napięcia zapłonu
i odporności izolatora świecy na przebi-
ingerencji kierowcy. Dodatkowo, jeśli
przy prędkości jazdy poniżej 30 km/h
pojawi się ryzyko kolizji z innym
samochodem, stojącym lub porusza-
jącym się, to w aucie wyposażonym
w ACC nastąpi automatyczne hamo-
wanie z pełną siłą. Bosch dostarcza
wielofunkcyjny czujnik radarowy
LRR zastosowany w tym systemie.
Kamera wielofunkcyjna
Automatyczne hamowanie w groź-
nych sytuacjach umożliwia zastoso-
wana w Audi A3 nowa kamera
wielofunkcyjna. Przekazuje ona
do radaru LRR informacje o obiek-
tach wykrytych przed pojazdem.
Kamera jest również wykorzystywa-
na w innych systemach. Wykrywając
pasy namalowane na jezdni i ocenia-
jąc, czy ruch samochodu jest z nimi
zgodny, obsługuje system ostrzegają-
cy przed opuszczeniem pasa ruchu.
W systemie śledzącym obszar
przed pojazdem i rozpoznającym
znaki drogowe wykrywa obowiązują-
ce ograniczenia prędkości, na przy-
kład te związane z robotami drogo-
wymi. Rozpoznaje nie tylko
tradycyjne znaki, ale i o zmiennej
treści, spotykane na autostradach.
cie. Bosch osiągnął to, zmieniając kon-
strukcję świecy zapłonowej – izolator
wydłużono o 8 milimetrów, a elektro-
dę masową skrócono. Precyzyjnie za-
mocowana elektroda masowa zapewnia
odpowiedni dostęp mieszanki paliwo-
wo-powietrznej do iskry. Konstrukcja
świecy zapłonowej jest optymalnie do-
pasowana do warunków panujących
w komorze spalania i do położenia
wtryskiwacza benzyny.
 układy i komponenty Boscha | nr 4/50 | 2013 | Bosch Autospec | 9

Uniwersalna sonda lambda

Sonda lambda do każdego pojazdu

Obecne przepisy dotyczące norm emisji spalin są coraz bardziej restrykcyjne.
Dlatego ważny jest dokładny nadzór nad emisyjnością silników spalinowych.

Takie właśnie funkcje pełni sonda lambda. Coraz częściej
w pojazdach montowane są równocześnie dwie sondy
lambda, które kontrolują wzajemnie swoje działanie oraz
sterują pracą katalizatora trójfunkcyjnego. Pierwsza,
regulacyjna zamontowana jest przed katalizatorem,
druga, diagnostyczna – za katalizatorem.
Wynalezione przez firmę Bosch sondy lambda już
w 1976 roku zostały po raz pierwszy zamontowane w seryj-
nie produkowanym samochodzie marki Volvo. W ciągu
ponad 35 lat Bosch opracowywał i doskonalił swoją techno-
logię. Dostarcza sondy producentom pojazdów na ich
wyposażenie fabryczne oraz dystrybutorom części zamien-
nych. Umożliwia w ten sposób warsztatom korzystanie
z technologii identycznych jak producentom pojazdów.
Program dedykowanych sond lambda to:
 prosty i szybki montaż dzięki stosowaniu wtyku iden-
tycznego z montowanym w fabryce;
 pokrycie potrzeb ponad 95% wszystkich samochodów
w Europie;
 jakość identyczna z produktem przeznaczonym
na pierwszy montaż.
 dzięki opatentowanemu złączu do montażu sond
uniwersalnych niepotrzebne są żadne narzędzia
specjalistyczne.
Dodatkowo sondy lambda Bosch:
 ograniczają emisję szkodliwych spalin;
 są odporne na zabrudzenia oraz wilgoć dzięki specjalnej
obudowie ze stali nierdzewnej spawanej laserowo;
 odznaczają się dłuższą żywotnością w ekstremalnych
warunkach;
 zapobiegają kosztownym naprawom katalizatora
trójfunkcyjnego;
 oszczędzają nawet do 15% kosztów zużywania paliwa.
Sondy lambda, podobnie jak inne elementy pojazdu,
podlegają zużyciu. Dlatego tak ważna jest systematyczna
kontrola co około 100-160 tys. km, a w razie konieczności
wymiana sondy na nową.
Marcin Kiełczewski
Dedykowana
sonda lambda

Dodatkowo Bosch posiada program sond

uniwersalnych:
 10 numerów zastępuje około 1000 numerów sond
dedykowanych, dając pokrycie około 98% rynku;
 11 sond uniwersalnych szerokopasmowych do grupy
VW zastępuje 121 sond dedykowanych;
 11 sond uniwersalnych planarnych do grupy VW
zastępuje 215 sond dedykowanych;
 10 | Bosch Autospec | nr 4/50 | 2013 | układy i komponenty Boscha

Bosch radzi
Systematyczna kontrola sond lambda

Kontrola grzałki sondy lambda

Jak rozpoznać
wadliwe sondy Możliwe przyczyny Sprawdzić zasilanie grzałki sondy lambda

lambda? ▶ Przekaźnik nie przełącza na „Stały plus”

▶ Brak sterowania masą przez sterownik
▶ Przerwany przewód, zwarcie z masą Nie Zasilanie OK?
lub plusem

Tak
Sonda lambda

Sprawdzić rezystancję grzałki

w temperaturze otoczenia

Uszkodzona sonda lambda

Nie Wartości kontrolne OK? Patrz ESI[tronic]
Wymienić na nową
Tak

Rozgrzać silnik >50 °C. Zmierzyć prąd grzania

Szczegółowe instrukcje kontroli

Uszkodzona sonda lambda Czy prąd grzania maleje wraz
i wartości kontrolne znajdują Wymienić na nową
Nie
ze wzrostem temperatury?
się w programie ESI[tronic].
Tak

Przyczyny awarii: Wiązka kabli Sprawdzić wiązkę przewodów pod kątem:

▶ Uszkodzenia instalacji ▶ Uszkodzenia
▶ Korozji
elektrycznej ▶ Braku styku w przyłączach
▶ Uszkodzenia mechaniczne ▶ Zerwania, przewodzenia, zwarcia z masą,
zwarcia z plusem i rezystancji przejścia
▶ Skażenie/zanieczyszczenie
▶ Przeciążenie termiczne
Naprawić lub wymienić
Tak Przyczyna zdiagnozowana?
wiązkę przewodów
Objawy:
Nie
▶ Świecąca się kontrolka
(check engine)
Sterownik z przyłączem
▶ Problemy w trakcie jazdy
Sprawdzić sterownik
▶ Niestabilna praca silnika ▶ Napięcie referencyjne zgodne z wymogami?
na biegu jałowym ▶ Sprawdzić przyłącze pod kątem uszkodzenia,
korozji i braku styku
▶ Większe zużycie paliwa
▶ Większa emisja spalin
Uszkodzony sterownik
Tak Przyczyna zdiagnozowana?
Wymienić sterownik
Możliwe następstwa:
Nie
▶ Uszkodzenie katalizatora
▶ Uszkodzenie łożysk silnika Grzałka sondy lambda w porządku
w wyniku nierównomiernej ▶ Skasować pamięć błędów
▶ Przeprowadzić jazdę próbną
pracy ▶ Skontrolować pamięć błędów
 układy i komponenty Boscha | nr 4/50 | 2013 | Bosch Autospec | 11

Kontrola sygnału sondy lambda

Sonda dwustanowa

Warunki wykonania kontroli

▶ Układ wtryskowy OK
▶ Szczelny układ dolotowy i wydechowy
▶ Rozgrzany silnik >50 °C, bieg jałowy
Napięcie U

Współczynnik nadmiaru powietrza λ

Sprawdzić charakterystykę sygnału
Sonda szerokopasmowa
Sonda dwustanowa:
▶ Sygnał pomiędzy 0,1…0,9 V
▶ Wyższa amplituda napięcia, lepsza jakość sygnału
▶ Częstotliwość pomiędzy 0,5…3 Hz
Prąd pompy lp

▶ Napięcie poniżej 0,4 V  uboga mieszanka

Współczynnik nadmiaru powietrza λ
▶ Napięcie powyżej 0,5 V  bogata mieszanka
Sonda szerokopasmowa:
▶ Przy lambda = 1  prąd pompy 0 mA
▶ Prąd pompy < 0 mA  bogata mieszanka
▶ Prąd pompy > 0 mA  uboga mieszanka

Uszkodzona sonda lambda Nie Charakterystyka sygnału OK?

Wymienić na nową

Tak

Sprawdzić wiązkę przewodów pod kątem:

▶ Uszkodzenia
▶ Korozji
▶ Braku styku we wtyczkach
▶ Zerwania, przewodzenia, zwarcia z masą,
zwarcia z plusem i rezystancji przejścia

Naprawić lub wymienić

Tak Przyczyna zdiagnozowana?
wiązkę przewodów

Nie

Sprawdzić sterownik
▶ Napięcie referencyjne zgodne z wymogami?
▶ Sprawdzić przyłącze pod kątem uszkodzenia,
korozji i braku styku

Uszkodz
Uszkodzony sterownik
Tak Przyczyna zdiagnozowana?
Wymien
Wymienić sterownik
Nie

Sygnał sondy lambda w porządku

▶ Skasować pamięć błędów
▶ Przeprowadzić jazdę próbną
▶ Skontrolować pamięć błędów
12 | Bosch Autospec | nr 4/50 | 2013 | Bosch-Service w Polsce

od początku lat dziewięćdziesiątych

Wiatr przynosi mi ubiegłego wieku, jak i stąd, że

państwo Maciejewscy są rodowitymi

nowe pomysły gruszczynianami. Pan Mirosław

Pachnie świeżym tynkiem. Biuro pana Mirosława, właściciela Serwisu
Samochodowego Maciejewski, jest jeszcze nieurządzone, ale warsztat
samochodowy działa "pełną parą".
Kończymy rozbudowę serwisu – mówi Z większością klientów BS Macie-
Mirosław Maciejewski, właściciel jewski utrzymuje stałe kontakty. – Np.
Bosch-Service w Gruszczynie koło wysyłamy im smsy przypominające,
Swarzędza. – Jednak nawet podczas że kończy się rejestracja auta – opo-
prac budowlanych nie przerywaliśmy wiada pan Mirosław. – Każdy, kto
działalności. Rozbudowa zaś była odwiedzi nas nawet z tak banalnym
duża. Z dawnego budynku pozostała zleceniem jak wymiana żarówki
jedna ściana. Podwyższona i powięk- w samochodzie, trafia do naszej
szona hala ma obecnie 350 m². Jest komputerowej bazy danych.
w niej 10 stanowisk naprawczych, Przy dłuższych naprawach klienci
wcześniej było 6. Powstało też nowe mogą skorzystać z aut zastępczych,
biuro obsługi klienta z poczekalnią, Renault Kangoo lub Fiata Pandy.
w której właściciele samochodów Warsztat samochodowy Mirosła-
mogą przez okno obserwować prace wa Maciejewskiego i jego żony, pani
przy swoim aucie, obejrzeć telewizję Barbary, jest dobrze znany w okolicy.
lub poczytać prasę. Zarówno dlatego, że działa już
Mirosław i Barbara Maciejewscy:
Bosch-Service to też przyjacielska sieć
Szkolenia i spotkania organizowane przez
sieć Bosch-Service nie tylko przyczyniają
się do zdobywania wiedzy zawodowej. Są
też okazją do spotkań, wymiany doświad-
czeń, a również nawiązywania osobistych
kontaktów między BS-owcami. To dzięki
nim powstają przyjaźnie, takie jak nasze z właścicielami serwisów w Oborni-
kach, Jarocinie czy Gnieźnie.
pasjonował się samochodami od dzie-
ciństwa. Pierwszego „malucha” złożył
samodzielnie z części, gdy był jeszcze
nastolatkiem. Po ukończeniu nauki
zdobywał doświadczenie, praktyku-
jąc w Poznaniu, w firmie pana Zbi-
gniewa Borsuta. Był to jak podkreśla,
pierwszy w Polsce warsztat z autory-
zacją Bosch-Service, jeszcze wówczas
austriacką.
To też spowodowało, że po latach,
gdy już był właścicielem własnego
warsztatu, przystąpił do boschow-
skiej sieci serwisowej. – Zdawałem
sobie sprawę z jej renomy, z innowa-
cyjności Boscha. Wiedziałem, że
szyld Bosch-Service oznacza obsługę
porównywalną z tą w serwisach
autoryzowanych przez importerów
pojazdów – opowiada. – Nie przewidy-
wałem jednak, jak wiele zmian
spowoduje przystąpienie do sieci.
Dotyczyły one nie tyle wyposażenia
w urządzenia i przyrządy wymagane
przez Boscha, co standardów obsługi
klientów. Gdy na początku, podczas
szkoleń, słuchałem zasad obowiązu-
jących w tej dziedzinie, „stukałem się
w głowę”. Pomyślałem jednak, że
należy je wdrażać i konsekwentnie to
robiłem. A skutek? W 2012 roku
podczas testu tajemniczego klienta
nasz warsztat uzyskał najlepszy
wynik. Zdobyliśmy 99,58 punktów
na 100 możliwych.
Kolejny sukces, już tegoroczny, to
wynik przeprowadzonego we
wrześniu audytu zewnętrznego. BS
Maciejewski otrzymał w nim 145
punktów (na 146). – A przecież
jeszcze nie skończyliśmy rozbudowy
serwisu i nie zrealizowaliśmy wszyst-
kich planów – komentuje pani
Barbara Maciejewska. – Nawet nie
umeblowaliśmy jeszcze gabinetu
męża i mojego, bo ważniejsze było
działanie serwisu i zapewnienie
załodze godnych warunków pracy.
 Bosch-Service w Polsce | nr 4/50 | 2013 | Bosch Autospec | 13

Załoga zaś jest cenna, bo 17 pracow-
ników firmy to wychowankowie
Mirosława Maciejewskiego i są z nim
związani od pierwszych kroków
stawianych w zawodzie.
A plany? Z tych najbliższych to
zainstalowanie kolejnych podnośni-
ków w hali warsztatowej, rozwinięcie
pracowni naprawiającej wtryskiwa-
cze do systemu Common Rail w silni-
kach Diesla. – Następne nasuną mi się
na żaglach – uśmiecha się Mirosław
Maciejewski. – Pływam wraz synami
na deskach windsurfingowych
po jeziorze Powidzkim. Będąc sam
na sam z żywiołem, czuję, jak zyskuję
dystans do warsztatowej rzeczywi-
stości. I wówczas wiatr nawiewa mi
do głowy nowe pomysły.
Anna Borsukiewicz

Zapraszamy do współpracy
w sieci AutoCrew

Warsztaty samochodowe stają dziś w obliczu ogromnych
wyzwań. Pracownicy serwisów samochodowych muszą
nieustannie mierzyć się pod względem swoich umiejętności
z wyzwaniami, jakie stawia przed nimi rozwój technologii
i dynamiczny rynek. Montaż części zamiennych coraz
częściej wymaga zastosowania wyspecjalizowanych
urządzeń diagnostycznych, a dla klientów coraz większe
znaczenie ma jakość i poziom świadczonych usług oraz
kompetencje pracowników punktu obsługi klienta.
Proponujemy Państwu zainteresowanie się ofertą
autoryzacji AutoCrew, w sieci administrowanej przez firmę
Bosch. W jej ramach za korzystną cenę oferowana jest
klientom jakość i kompleksowość obsługi samochodów
wszystkich marek. Tylko kompleksowa i profesjonalna
obsługa klientów gwarantuje dziś dotarcie do dużej grupy
klientów oraz zapewnia serwisowi przyszłość i stabilność.
Oferta sieci AutoCrew skierowana jest do wielomarko-
wych serwisów, które mają aspiracje rozwoju, postępu
i osiągnięcia pozycji lidera na rynku lokalnym.
Zachęcamy do zapoznania się z ofertą sieci na stronach
www.auto-crew.pl. Zainteresowanym proponujemy
również spotkanie w Państwa firmie, by bezpośrednio
zaprezentować ofertę sieci AutoCrew. W tym celu prosimy
o wypełnienie formularza zgłoszeniowego znajdującego
się na stronie internetowej www.auto-crew.pl w zakładce
„Dołącz do nas”.
14 | Bosch Autospec | nr 4/50 | 2013 | produkty
Bosch C7 – kompaktowa
ładowarka do akumulatorów
Nieodzownym wyposażeniem
każdego warsztatu samochodowego
jest prostownik do akumulatorów.
Poza nim niezwykle przydaje się
kompaktowa ładowarka – urządzenie
zajmujące bardzo mało miejsca,
a przy tym będące uniwersalnym
narzędziem w codziennej pracy. Taką
rolę spełnia ładowarka Bosch C7. Jest
ona przeznaczona do ładowania
akumulatorów kwasowo-ołowiowych,
żelowych oraz pojawiających się
Ładowarka Bosch C7 – dostępne tryby pracy
Tryb 1 ............................ 12V — Ładowanie akumulatorów kwasowo-ołowiowych / żelowych
Tryb 2 ............................ 12V — Ładowanie akumulatorów kwasowo-ołowiowych / AGM
Tryb 3 ............................ 12V — Tryb podtrzymania zasilania
Tryb 4 ............................ 12V — Tryb regeneracji
Tryb 5 ............................ 24V — Ładowanie akumulatorów kwasowo-ołowiowych / żelowych
Tryb 6 ............................ 24V — Ładowanie akumulatorów kwasowo-ołowiowych / AGM
coraz częściej na rynku wtórnym
akumulatorów AGM, stosowanych
w pojazdach wyposażonych w układ
Start/Stop.
Ładowarka daje możliwość
ładowania akumulatorów 12 V
oraz 24 V. Dzięki funkcji podtrzyma-
nia zasilania idealnie spełnia się
w roli alternatywnego źródła energii
podczas wymiany akumulatora
w samochodzie. Gwarantuje ono
zachowanie wszystkich ustawień
systemów elektronicznych w pojeź-
Ładowarka Bosch C7
(nr zamówieniowy
0 189 999 07M)
dzie, np. kodu radia czy ustawień
szyb elektrycznych.
Ciekawym rozwiązaniem zastoso-
wanym w ładowarce jest funkcja
pamięci. W przypadku odłączenia
zasilania ładowarki, lub odłączenia
przewodów od akumulatora, w pamię-
ci urządzenia zapisywane jest ostatnie
ustawienie ładowania. Po ponownym
podłączeniu proces ładowania jest
automatycznie kontynuowany we
właściwym trybie.
Dzięki zabezpieczeniu ładowarki,
do zacisków C7 nie zostanie doprowa-
dzane napięcie, gdy nie są one podłą-
czone do biegunów akumulatora lub,
gdy zostały podłączone nieprawidło-
wo. Zapobiega to możliwym uszkodze-
niom elektroniki pojazdu i ładowarki.
Dzięki temu można bez ryzyka
ładować akumulatory, nie wymonto-
wując ich z samochodu.
Funkcja ładowania podtrzymujące-
go w ładowarce C7 umożliwia kontrolę
stanu baterii pod kątem utrzymania
wysokiego poziomu naładowania.
Pozwala to zastosować ładowarkę
w pojazdach eksploatowanych
sezonowo lub tych, które przez
dłuższy czas nie będą użytkowane, np.
dłużej oczekujących na naprawę.
Dodatkowym ułatwieniem może tu być
rozłączany kabel przyłączeniowy
do zacisków, wyposażony w bezpiecz-
nik zabezpieczający przed zwarciem.
Ładowarka ma także funkcję
regeneracji. Umożliwia ona zniwelo-
wanie skutków krótkotrwałego,
całkowitego rozładowania akumulato-
ra, powstającej np. w sytuacji, gdy
kierowca pozostawił samochód na noc
z włączonym oświetleniem
postojowym.
Wygodę użytkowania zapewnia
uchwyt ścienny, umożliwiający łatwe
zwijanie kabli i przechowywanie
ładowarki w dostępnym miejscu.
Przydatny jest także uchwyt z hakiem,
który ułatwia zawieszenie ładowarki
na masce silnika podczas ładowania
akumulatora.
Marcin Dynarek
 produkty | nr 4/50 | 2013 | Bosch Autospec | 15

Xenon Silver – jasne światło pogodowych, np. podczas silnego

deszczu czy we mgle, kierowca

zbliżone do dziennego samochodu z takimi żarówkami

dzięki jasnemu światłu szybciej
rozpoznaje ewentualne zagrożenia,
Mało kto z nas przywiązuje uwagę a dzięki większemu zasięgowi widzi
do barwy światła reflektorów je z daleka. Pojazdy wyposażone
zo
w samochodzie. Jest to jednak bardzo w żarówki Xenon Silver są też widocz-
ru
ważne kryterium w przypadku wyboru ne dla innych z większej odległości.
żarówek. Bosch Xenon Silver to linia
żarówek halogenowych dostępnych
a-
Ludzkie oko najlepiej reaguje na świa- w wersjach H1, H4 i H7. Są one
tło naturalne, czyli białe, lub takie, sprzedawane w blistrach, opakowa-
którego barwa jest do niego zbliżona. niach kartonikowych oraz zestawach
Coraz więcej nowych pojazdów jest zawierających
ją y 2 żarówki. Opakowa-
p
wyposażanych w żarniki ksenonowe,
a-
emitujące światło o wysokiej tempera-
turze barwowej i bardzo jasnym
świetle. Dla pojazdów mających
u
reflektory przystosowane do montażu
zwykłych żarówek rozwiązaniem
ak-
mogą być żarówki Xenon Silver, charak-
wą
teryzujące się intensywnie białą barwą
Żarówki Bosch są dostępne
światła, zbliżoną do dziennej. Dzięki w opakowaniach blister, kartonik
ow-
temu podczas jazdy w nocy oczy kierow- oraz zestaw 2 sztuk
cy nie męczą się tak szybko, nawet
przy dłuższym czasie jazdy.
Wysokie natężenie oraz jasną,
zbliżoną do naturalnej barwę światła
uzyskano dzięki zastosowaniu
mieszanki gazów ksenonowych oraz
i,
użyciu specjalnej niebieskiej powłoki,
powlekającej szkło żarówki. Zastoso-
wana warstwa pokrywająca bańkę
żarówki podnosi temperaturę nia zawierające 2 sztuki sprawdzają
barwową, dzięki czemu światło staje się w przypadku wymiany standardo-
się jaśniejsze, bardziej łagodne dla wych żarówek na Xenon Silver. Ze
ludzkiego oka. Powłoka ta nie ograni- względu na dużo jaśniejszą barwę
cza przepuszczalności światła. światła niż w przypadku żarówek
Użyty do wypełnienia gaz ksenon standardowych zalecana jest wymia-
sprawia również to, że żarówki te szczególnie w trudnych warunkach na obu żarówek jednocześnie. Dzięki
dostarczają o 50% więcej światła niż pogodowych. temu unika się sytuacji, kiedy każdy
standardowe. Dlatego reflektory mają Żarówki Xenon Silver to większe z reflektorów auta będzie świecił
większy zasięg i zapewniają lepszą bezpieczeństwo na drodze. Jadąc światłem o innej barwie.
widoczność, co odgrywa ważną rolę nocą lub w trudnych warunkach Marcin Dynarek

Program żarówek Xenon Silver

Typ Nr opakowanie Nr opakowanie Nr opakowanie Nazwa Napięcie (V) Moc (W) Końcówka
blister kartonik kartonik 2 szt. *
H7 1987301069 1987302178 1987301087 Żarówka H7 Xenon Silver 12V 55W 12V 55W PX26d
H4 1987301068 1987302148 1987301081 Żarówka H4 Xenon Silver 12V 60/55W 12V 60/55W P43t
H1 1987301067 1987302118 1987301080 Żarówka H1 Xenon Silver 12V 55W 12V 55W P14,5s
*Ze względu na inną niż standardowe żarówki barwę światła, wymieniając żarówki na Xenon Silver, warto zawsze dokonać jednoczesnej wymiany obu żarówek w samochodzie.
16 | Bosch Autospec | nr 4/50 | 2013 | produkty

Alternatory i regulatory napięcia Boscha

Alternatory Boscha są stosowane w większości pojazdów Numery zamówieniowe alternatorów
ciężarowych produkowanych w Europie. Nazwa Nr katalogowy
Alternatory klasyczne 0 120 468 xxx, 0 120 469 xxx
Alternatory klasyczne do autobusów 0 120 689 xxx
Alternatory kompaktowe 0 124 555 xxx, 0 124 655 xxx

Bosch oferuje jako części zamienne do swoich alterna-

torów regulatory napięcia o jakości identycznej jak
na pierwszy montaż. Dla odpowiedniej trwałości akumula-
torów ważne jest, aby regulator był odpowiednio dobrany
i realizował funkcje przewidziane przez producenta
pojazdu. Szczególnie istotne jest to w pojazdach, które
wyposażone są w wielofunkcyjny regulator napięcia
i mocny alternator.

Cechy regulatorów napięcia firmy Bosch

 idealnie dopasowane do alternatorów Boscha,
 odpowiedni dobór napięcia ładowania do temperatur
otoczenia, jak i charakterystyk współpracujących
akumulatorów,
 odpowiednio dobrane ograniczenia napięcia i prądu
zapobiegające uszkodzeniu alternatora przez
przeciążenie,
 wielofunkcyjne regulatory posiadające łączność ze
sterownikiem realizują wszystkie przewidziane przez
producenta pojazdu funkcje dodatkowe.

Ponad 100 lat temu, w 1912 r., Bosch zaprezentował

entował
światową nowość – prądnicę z regulatorem napięcia
ana
do pojazdów mechanicznych. Prądnica, zwana
ynie
obecnie alternatorem, była początkowo jedynie
źródłem energii dla elektrycznego oświetle-
nia. Urządzenie to stało się podstawą
elektryfikacji urządzeń w pojazdach.
Obecnie Bosch dostarcza alternatory
dla prawie wszystkich producentów
pojazdów. Są one cenione za nowo-
czesne rozwiązania, solidną kon- Numery zamówieniowe regulatorów napięcia
strukcję, trwałość i dostępność technologii naprawy. Typ alternatora Regulatory Marka
We współcześnie używanych pojazdach ciężarowych Alternatory klasyczne 1 197 311 300 MAN, DAF
i użytkowych można spotkać dwa główne typy alternato- 0 120 468 xxx, 0 120 469 xxx, 1 197 311 304 Wszystkie
6 033 GB xxx 6 033 RD 0002 MB
rów Bosch: klasyczne i kompaktowe. Pierwsze z nich są
Alternatory kompaktowe 1 197 311 543 Iveco
stosowane w starszych i mniej wymagających pojazdach. 0 123 xxx 1 197 311 558 MAN
Natomiast alternatory kompaktowe, przy zachowaniu F 00M 144 118 DAF, Volvo
wymiarów i wysokiej trwałości, mają znacznie większe F 00M 144 119 DAF, Iveco, RVI, Volvo
F 00M 144 120 DAF
moce niż klasyczne. Dzięki zastosowaniu komunikacji Alternatory kompaktowe
F 00M 144 121 Volvo
0 124 xxx
pomiędzy regulatorem napięcia a sterownikiem silnika F 00M 144 122 MAN, Scania
osiągnięto możliwość realizacji funkcji dodatkowo F 00M 144 123 MB, Scania
oszczędzających paliwo. F 00M 144 124 MAN
 produkty | nr 4/50 | 2013 | Bosch Autospec | 17

Scania R500 i Bosch

Firma Bosch jest dostawcą podzespołów do kilkudziesię-
ciu marek samochodów produkowanych w Europie.
W poprzednich numerach Autospeca prezentowaliśmy
auta osobowe z wykazami części niemieckiej firmy. Ale
produkty z logo Bosch są także montowane w pojazdach
ciężarowych.
W naszym cyklu prezentujemy samochód ciężarowy
Scania R500 produkowany od września 2007 r., z silnikiem
wysokoprężnym typ DC 16.19, o pojemności 16 litrów
i mocy 368 kW – wraz z wykazem niektórych części
zamiennych produkowanych do niego przez firmę Bosch
(klucz RB: SCA 1584). Obok nazw produktów umieszcza-
my numery katalogowe. W przypadku niektórych elemen-
tów są to tylko przykłady, gdyż producent dokonywał
zmian konstrukcyjnych, a wraz z nimi zmieniały się
numery katalogowe. Dlatego dobór odpowiednich części
możliwy jest przy użyciu katalogu Bosch.

22 23
21
16 17

15 0 11
10
1 9
2 8 12 13
7
24 3 4
6 1
18
25 5
19
9

Fot.: ONordsieck
14
20

●
1 Alternator (NCB2 (>) 28V 40/100A)
Nr 0 124 655 007
●
10 Zestaw naprawczy cewki sterującej
pompowtryskiwacza
●
18 Zestaw serwisowy DNOX
filtr cieczy AdBlue
●
2 Alternator regenerowany BX Nr F 00H N37 925 Nr F 00B H40 230
Nr 0 986 047 820 ●
11 Zestaw uszczelnień zewnętrznych ●
19 Moduł tłoczący cieczy AdBlue DNOX
●
3 Elektroniczny regulator napięcia pompowtryskiwacza Nr 0 444 010 038
ładowania Nr F 00H 4S0 002 ●
20 Moduł dozujący cieczy AdBlue
Nr F 00M 144 123 ●
12 Zasilająca pompa zębata oleju Nr 0 444 011 026
●
4 Rozrusznik (GVB (R) 24V 6,0 kW)
Nr 0 001 330 008
napędowego (FP/ZP17H/R1S)
Nr 0 440 020 129
●
21 Silnik wycieraczek
Nr 0 390 242 409
●
5 Rozrusznik regenerowany
Nr 0 986 022 250
●
13 Wkład filtra paliwa
Nr F 026 402 107
●
22 Pióro wycieraczki bezprzegubowe
Aero Twin z dyszą spryskiwacza
●
6 Pasek klinowy wielorowkowy ●
14 Wkład filtra oleju silnikowego Nr 3 397 008 849
(8 PK 2080) dla pojazdów Nr F 026 407 120 ●
23 Pióro wycieraczki Twin z dyszą
z klimatyzacją
Nr 1 987 947 067
●
15 Wkład filtra powietrza
– system Donaldson
spryskiwacza
Nr 3 397 011 238
●
7 Akumulator rozruchowy Nr 1 457433 904 ●
24 Żarówka H4 o przedłużonej trwałości
T5 12V 225AH 1150A
Nr 0 092 T50 800
●
16 Filtr kabinowy
Nr 1 987 431 172
Trucklight Maxlife 24V 75/70 W
Nr 1 987 302 742
●
8 Pompowtryskiwacz (UIS/PDE)
(PDE100S2027)
●
17 Filtr kabinowy wstępny
(zgrubnego oczyszczania)
●
25 Żarówka XENON D2R
Nr 1 987 302 903
Nr 0 414 701 038 Nr 1 987 431 191
●
9 Końcówka wtryskiwacza
Nr 0 433 171 959
18 | Bosch Autospec | nr 4/50 | 2013 | technika

Wyrzuć śmieci, czyli ści powyżej 60 μm. Dla porównania,

ludzki włos ma średnicę ok. 30 μm.

filtry oleju silnikowego Oprócz wielkości cząstek ważne

jest ich stężenie w oleju. Badania

w ciężarówkach pokazują, że przy dużym stężeniu

W oleju silnikowym
zbierają się wszelkie
zanieczyszczenia, które
dostały się do jednostki
napędowej z różnych
źródeł. Olej silnikowy nie
jest śmietnikiem i ma
ważniejsze funkcje
do spełnienia.
małe cząstki powodują zużycie
elementów silnika w takim samym
stopniu jak duże. By nie dopuścić
do łączenia się małych cząstek
w większe, do oleju dodaje się specjal-
ne dodatki uszlachetniające. Z tego
powodu już po niewielkim przebiegu
pojazdu olej silnikowy ciemnieje, lecz
nie jest to objawem jego zużycia.
Media filtracyjne
Od filtra oczekuje się, by zatrzymywał
jak najdrobniejsze cząstki i by mógł
zgromadzić ich jak najwięcej,
przy jak najmniejszych oporach
przepływu. Budowa medium filtracyj-
nego jest kompromisem między tymi
sprzecznymi warunkami – stopniem
dokładności filtracji, pojemnością
filtra i oporami przepływu.
Filtry to urządzenia działające
na zasadzie mechanicznej separacji

Filtr oleju typu spin-on firmy Bosch

W nowoczesnych jednostkach
napędowych pojazdów użytkowych
usunięcie zanieczyszczeń z oleju
silnikowego jest ważniejsze niż
kiedyś. Nowe konstrukcje silników
i nowoczesne formulacje oleju
utrudniają proces filtracji
zanieczyszczeń.
W oleju silnikowym znajdują się
różne zanieczyszczenia: mechanicz-
ne, w postaci cząstek o różnej
wielkości oraz chemiczne, powstałe
m.in. w wyniku starzenia się (degra-
dacji) samego oleju. Warto pamiętać,
że filtry usuwają tylko zanieczyszcze-
nia mechaniczne i nie są w stanie
zatrzymać postępującej degradacji
oleju silnikowego, stąd konieczność
jego okresowej wymiany.
Do oleju przedostają się organicz-
ne lub nieorganiczne cząstki pyłu
z powietrza, mechaniczne zanie-
czyszczenia po procesie produkcji
silnika, ścier metalowy powstający
w wyniku tarcia się o siebie rucho-
mych części silnika, sadza powstała
z niecałkowitego spalania paliwa,
a także niespalone paliwo i produkty
rozpadu oleju (degradacji). Do oleju
przenikają także tzw. blow-by-gazy
zawierające m.in. wodę, która
w wyniku reakcji chemicznych
przyczynia się do powstania w oleju
kwasów siarkowego i azotowego.
Wywołujące korozję kwasy przyspie-
szają starzenie się oleju. Wszystkie te
zanieczyszczenia krążą w oleju
w postaci zawiesiny, a zadaniem
filtrów jest ich zatrzymanie.
Z badań wynika, że za szkodliwe
dla działania silnika są uznawane
cząstki o średnicy od 1 μm (mikrome-
tra). Duże spustoszenie w elementach
silnika powodują pojedyncze cząstki
o wielkości od 8 do 60 μm, a szczegól-
nie niebezpieczne są cząstki o wielko-
 technika | nr 4/50 | 2013 | Bosch Autospec | 19

zanieczyszczeń. Mechanizm jest nego. Niektóre w pełni syntetyczne poniżej. Z punktu widzenia pojemno-
prosty – olej z zanieczyszczeniami media filtracyjne charakteryzują się ści media filtracyjne mają różne
opływa włókna medium filtracyjnego dużą dokładnością filtracji i znaczną, parametry – np. celuloza standardowa
i duże zanieczyszczenia przywierają co nie znaczy, że wieczną, może zgromadzić ok. 82 g zanie-
do nich w wyniku działania sił pojemnością. czyszczeń w 1 m², a medium w pełni
przyczepności (m.in. van der Waalsa). Nowym trendem w konstrukcji syntetyczne – 170 g/m².
Natomiast małe zanieczyszczenia, medium filtracyjnego jest koncepcja Oczywiście, im większą po-
o średnicy około 0,5 μm, poruszają się filtra o dożywotnim okresie eksplo- wierzchnię ma medium filtracyjne,
we wszystkich kierunkach (ruchy atacji – pojemność takiego filtra jest tym więcej zgromadzi ono zanie-
Browna) i jeśli nie natrafią na włókno, ogromna, ale zatrzymuje on wyłącz- czyszczeń. Dlatego medium filtracyj-
nie zostaną zatrzymane. Do zatrzy- nie duże cząstki zanieczyszczeń. ne ułożone jest w obudowie filtra
mania zanieczyszczeń różnej wielko- Oczywiście w takiej sytuacji potrzeb- w postaci gwiaździstych plis, dzięki
ści stosuje się więc odmienne media ny jest drugi filtr dokładnego oczysz- czemu uzyskuje się dużą powierzch-
filtracyjne. czania (bocznikowy), o którym nię filtrującą przy stosunkowo małych 
Tradycyjne medium filtracyjne
wykonane z celulozy (papieru) lub Medium filtracyjne przed plisowaniem
papieru wzmacnianego włóknami
syntetycznymi są zastępowane
mediami złożonymi z kilku warstw,
np. celulozy, flizeliny (z włóknami
syntetycznymi), włókien syntetycz-
nych typu meltblown czy włókien
kompozytowych. Dobór odpowied-
nich warstw decyduje o właściwo-
ściach medium filtracyjnego. Typo-
wym połączeniem jest jedna warstwa
z materiału o dużej zdolności zatrzy-
mywania zanieczyszczeń, z drugą
warstwą o wysokiej dokładności
filtracji.
Przyjmuje się, że standardowe
medium filtracyjne zatrzymuje
cząstki o wielkości 9-12 μm, ale
wykonane np. z włókien kompozyto-
wych – już 4 μm i co więcej, dzięki
wielowarstwowej konstrukcji separu-
je ono 20-krotnie lepiej cząstki
o średnicy 10 μm. W naszych rozwa-
żaniach pomijamy fakt, że dokład-
ność filtracji jest związana z prędko-
ścią przepływu oleju przez medium
filtracyjne. Ten parametr jest wielko-
ścią konstrukcyjną danego silnika.
Tak komponowane media filtra-
cyjne mają strukturę porowatą,
a zanieczyszczenia gromadzą się
w porach. Ten rodzaj filtracji określa-
ny jest jako filtracja wgłębna. Cechą
tego rodzaju filtracji jest powolny
wzrost oporów przepływu oleju
(różnica ciśnień przed i za filtrem)
mimo zapełniania medium filtracyj-
20 | Bosch Autospec | nr 4/50 | 2013 | technika
Produkcja filtrów jest zautomatyzowana
wymiarach zewnętrznych. Kształt
plis, a przede wszystkim budowa
maszyny plisującej w fabryce, są
pilnie strzeżonymi tajemnicami
producentów filtrów.
Jednak przychodzi taki moment,
że pory w medium filtracyjnym
zostaną całkowicie zapełnione, opór
przepływu oleju gwałtownie wzrasta
i filtr po prostu nie filtruje. Wówczas
otwiera się zawór obejściowy w filtrze
i olej przepływa poza filtrem.
Ponieważ podczas eksploatacji
pojazdu zmieniają się gęstość oleju
silnikowego i opory przepływu,
konstruktor filtra musi umiejętnie
dobrać optymalną wartość ciśnienia
oleju, przy którym nastąpi otwarcie
tego zaworu. Ciśnienie to zależy też
od konstrukcji danego silnika.
Dlatego producenci filtrów na pierw-
szy montaż współpracują z produ-
centami silników, którzy określają
maksymalną różnicę ciśnienia oleju
przed i za filtrem.
Dobór medium filtracyjnego musi
uwzględniać również rodzaj stosowa-
nego oleju silnikowego. Jak wykazały
badania, w pełni syntetyczne oleje
silnikowe o wydłużonej trwałości
bardziej agresywnie oddziałują
na media filtracyjne od dotychczaso-
wych olejów mineralnych lub półsyn-
tetycznych. Badano odporność
różnych mediów filtracyjnych
na przepuklenia (sklejanie plis)
i zalecono, by do olejów syntetycz-
nych stosować media o podwyższonej
wytrzymałości mechanicznej. M.in.
kształt plis, z dodatkowymi plisami
zygzakowatymi, zapobiega ewentual-
nemu ich sklejaniu.
Paradoksalnie ten problem może
nie dotyczyć aut eksploatowanych
w Polsce, gdyż niektóre oleje synte-
tyczne produkowane w naszym kraju
wykorzystują oleje bazowe grupy
uważanej np. w Niemczech za...
mineralne.
Pełnoprzepływowe i nie tylko
Ze względu na wydłużone okresy
między wymianami oleju obecny
trend konstrukcyjny w filtracji polega
na tym, by stosować dwa rodzaje
filtrów: pełnoprzepływowy o dużej
Budowa filtra oleju firmy Bosch
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1 uszczelka, 2 wejście brudnego oleju,
3 gwint, 4 mocowanie pokrywy, 5 wypływ
oczyszczonego oleju, 6 zawór zwrotny,
7 medium filtracyjne, 8 usztywnienie,
9 obudowa, 10 zawór obejściowy
trwałości, ale zatrzymujący większe
zanieczyszczenia i filtr bocznikowy
o wysokiej dokładności filtracji.
Powodem tego jest niemożność
zatrzymania przez filtr pełnoprzepły-
wowy małych i niebezpiecznych
zanieczyszczeń o wielkości ok. 1 μm.
Cząstki te skutecznie polerują gładź
cylindrową, do której nie chcą
przylegać cząstki oleju, co prowadzi
do przerwania filmu olejowego.
Wielkość cząstek ok. 1 μm ma m.in.
sadza, czyli tzw. cząstki stałe. Pro-
blem jest poważny, gdyż już 3%
stężenie masy cząstek stałych w oleju
powoduje wzrost jego lepkości.
W warunkach jazdy miejskiej, między
wymianami oleju stężenie masy
cząstek stałych wzrasta do 15%!
Problem z nadmierną zawartością
cząstek stałych w oleju wynika m.in.
z konieczności spełnienia norm
czystości spalin Euro 5/6. Proces
spalania w silniku z zapłonem
samoczynnym można ukierunkować
na mniejszą emisję tlenków azotu
(NOx) lub cząstek stałych. Nowa
norma Euro 6 wymusiła drastyczne

zmniejszenie emisji NOx, co spowodo-
wało wzrost emisji cząstek stałych
(stąd specjalne filtry). Wzrost emisji
cząstek stałych wynika również
z okresowego opóźniania wtrysku
paliwa potrzebnego do wypalania
cząstek stałych zgromadzonych
w filtrze DPF w układzie wylotowym
silnika.
Stosowanie bocznikowego,
dokładnego, filtra oleju silnikowego
zdolnego do zatrzymania cząstek
o wielkości 1 μm stało się więc
koniecznością. Przez ten filtr prze-
pływa 5-10% pełnego strumienia
oleju i jest on montowany w miejscu
najwyższego ciśnienia oleju, a więc
przed filtrem pełnego przepływu.
Stosuje się dwa rodzaje filtrów
bocznikowych: z wkładem filtracyj-
nym lub odśrodkowy. Wydaje się, że
coraz większą popularnością wśród
producentów silników cieszy się filtr
odśrodkowy. Jego wirnik obraca się
pod wpływem ciśnienia napływające-
go oleju z prędkością rzędu 10 tys.
obr./min, a zanieczyszczenia
Projektowanie filtra oleju jest kompromisem między stopniem dokładności filtracji, pojemnością filtra i oporami przepływu
technika | nr 4/50 | 2013 | Bosch Autospec | 21
pod wpływem siły odśrodkowej
gromadzą się na ściankach wirnika.
Z badań wynika, że z 35 litrów oleju
filtr odśrodkowy zatrzymuje ok. 500
gramów zanieczyszczeń. W przeci-
wieństwie do stosowanych przed laty
odśrodkowych filtrów oleju wykona-
nych z metalu, w nowoczesnych
rozwiązaniach wirnik wykonany jest
z tworzyw sztucznych podlegających
spaleniu.
Moduły filtracyjne
Stosunkowo nowym pomysłem jest
tzw. moduł filtracyjny mieszczący
w jednej obudowie: filtry oleju
silnikowego – pełnoprzepływowy
i odśrodkowy, chłodnicę oleju i filtr
paliwa. Jak zapewnia pomysłodawca,
stosowanie takich modułów uzasad-
niają względy cenowe i ekologiczne.
Rzeczywiście, dzięki zastosowaniu
jednej obudowy można wyelimino-
wać przewody łączące poszczególne
typy filtrów, a więc zmniejszyć koszty
produkcji oraz szybko podgrzać lub
schłodzić olej (w zależności od aktu-
alnej potrzeby), co jest korzystne dla
optymalnej pracy jednostki napędo-
wej. W module ułatwiony jest też
dostęp do poszczególnych filtrów, co
skraca czas obsługi serwisowej.
Moduły stosują już niektórzy produ-
cenci, np. Mercedes-Benz, MAN,
Deutz.
Filtracja oleju silnikowego w po-
jazdach użytkowych ma zasadnicze
znaczenie dla trwałości jednostki
napędowej ze względu na wydłużony
okres między wymianami. Dlatego
stosowanie filtrów wysokiej jakości
ma istotne znaczenie i nie chodzi
wyłącznie o medium filtracyjne, lecz
także o właściwie zaprojektowany
zawór obejściowy, zawór zwrotny
(zapobiega opróżnieniu filtra z oleju,
gdy silnik jest wyłączony) czy
skuteczną uszczelkę długotrwałego
użytku. Bosch oferuje szeroki
asortyment wysokiej jakości filtrów
do pojazdów użytkowych.
Ryszard Polit – Auto Moto Serwis
zdjęcia: Bosch
Optymalna moc rozruchu
dla każdego pojazdu:
akumulatory Bosch

Program akumulatorów S5, S4 i S3 firmy Bosch to:

▶ Oferta dla wszystkich kategorii pojazdów, niezależnie od wersji wyposażenia.
▶ Nawet do 30% większa moc rozruchowa zimnego silnika, gwarantująca pewny
rozruch w każdych warunkach.
▶ O 20% dłuższa żywotność w porównaniu ze standardowym akumulatorem.
▶ Wysoka odporność na częste cykle ładowania i rozładowania.
▶ 100% bezobsługowość – dzięki zastosowaniu podwójnej pokrywy labiryntowej.
www.akumulatorybosch.pl