Hümanizm

Hümanizm; insanların temel özelliklerin geliştirmesini vurgulayan, Antik Yunan kökenli bir
felsefedir.

1. Tarihsel Bağlam
Hümanizmin kökeni milattan önce 420 yılı civarında yaşamış olan Antik Yunan
filozofu Protagoras’ın “İnsan her şeyin ölçüdür.” sözünden gelir, fakat felsefenin kendisi
Kuzey Avrupa insanının Ortaçağ’ın düşünce biçiminden sıyrılmaya başlamasına kadar
kendini ön planda göstermez.

Ortaçağ Avrupası’na, özellikle kilisenin baskılarıyla ortaya çıkan skolastik düşünce

hâkimdi. Halkın inancının aforoz ve endüljans gibi yöntemlerle suiistimal edilmesinin yanı
sıra; o dönem, Charlemagne’nin isteği üzere ağırlıklı olarak Latin kültürü canlı
tutulmaktaydı. Genelde metinler Latince olur, yabancı metinlerinse Latince çevirisi
okunurdu. Bu çeviriler sayesinde özellikle Aristoteles başta olmak üzere İtalya’nın güneyinde
varlığını kısmen sürdüren Yunan-Bizans kültürü ilgi çekmiştir. Bu sebeple bazı Kuzey
Avrupalılarda Yunanca öğrenme isteği doğmuştur. Bu vasıtayla Hümanizm halk arasında
tutulmuştur.

İlk Hümanistler, Ortaçağ Katolik kilisesinin dogmatik düşünce biçimine karşı

çıkmışlardır. Bir kısmı Yeni Ahit öncesi düşüncelere odaklanarak dinden uzaklaşırken
diğerleri dini Hümanizme göre yorumlayarak olduğu gibi kabul etme yolundan gitmişlerdir.
İki görüşün de temelinde insanın özünde iyi olma potansiyeli olduğuna dair bir inanç
yatıyordu. Hümanizmi dinle bağdaştırmayan hümanistler, dini inançlarından kuşku duymaya
başlamış ve dönemin Luther gibi üst konumdaki din adamlarınca kınanmışlardır.

18. yüzyıl itibariyle doğa da Hümanizmin ilgi alanına girmiştir. Bu anlayış sayesinde
bilime katkısı olacak olan doğa koşulları arasında ilişki kurma eğilimi oluşur.
 2. Sanat ve Hümanizm
Sanat bağlamında Hümanizm anlayışı, ilk Roma’da ortaya çıkmıştır. İtalya’nın hem
Helenistik kültürle iç içe olması hem de denizciliğin orada popüler olması, bunun sebebi
olarak yorumlanır. Ortaçağ’a ait antihümanistik sanat eserleri Tanrı’ya odaklandığından
genelde dini motifleri ve metafiziksel spekülasyonları ele alır. Öte yandan Hümanizmi
merkeze alan eserler, yeni doğmuş olan insan ve çevre sevgisinden yola çıkarak gerçekçi bir
yaklaşımla üretilir. Gerçekçi sonuçlara ulaşmak için sanatçılar perspektifi ve ışık oyunlarına
başvurmuşlardır.

Roma’daki Hümanizm döneminin en önemli sanatçılarından birkaç tanesi Da Vinci,

Michelangelo, Raffaelo, Bellini, Giotto ve Donatello’dur.

Bu dönemi yansıtan bazı eserler:

Mona Lisa, Da Vinci
Davut, Michelangelo
Atina Okulu, Raffaelo

Kaynakça:
https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/humanizm
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/101256
https://acikerisim.deu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12397/580/5-
9.pdf?sequence=1&isAllowed=y
https://dergi.salom.com.tr/haber-499-edebiyat_ve_sanatta_humanizm_.html