Nhóm 7 - Color and Color Fastness Assessment

Color and color fastness assessment Nhóm 7
ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA
KHOA KỸ THUẬT HÓA HỌC
BỘ MÔN KỸ THUẬT HÓA HỮU CƠ
BÀI TẬP LỚN
KỸ THUẬT NHUỘM IN
Color and color fastness assessment

Nhóm 7
Trần Thu Hiền 1711336
Thomas Werner May 1813037
Huỳnh Thịnh Phát 1712560
Nguyễn Ngọc Tân 1813943
Đặng Tấn Đạt 1631044
TP. HỒ CHÍ MINH, 2021

MỤC LỤC
MỤC LỤC ........................................................................................................................ i
DANH MỤC HÌNH ẢNH .............................................................................................. iv
DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................................ vi
1. Giới thiệu chung .......................................................................................................... 1
1.1. Định nghĩa....................................................................................................1
1.2. Những yếu tố ảnh hưởng độ bền màu: ........................................................1
1.2.1. Quy trình ............................................................................................... 1
1.2.2 Sử dụng ..................................................................................................3
1.3 Vai trò của độ bền màu .................................................................................6
1.4 Tiêu chí đánh giá độ bền màu .......................................................................6
1.4.1 Sự thay đổi màu sắc – Color change .....................................................7
1.4.2 Sự chạy màu – Color Staining ............................................................... 7
2. Đánh giá độ bền màu ................................................................................................... 9
2.1 Nguyên nhân cần test ....................................................................................9
2.2. Các công cụ trong đánh giá độ bền mà .......................................................9
2.2.1. Thước xám ............................................................................................9
2.2.2. Blue Wool ...........................................................................................13
2.3. Điều kiện môi trường test ..........................................................................14
2.3.1. Nguồn sáng .........................................................................................15
2.3.2. Phòng tối ............................................................................................. 15
2.3.3. Hướng và góc độ đánh giá ..................................................................15
2.3.4. Yêu cầu cá nhân ..................................................................................16
2.4. Các tiêu chuẩn đánh giá độ bền màu .........................................................17
2.4.1. Tiêu chuẩn AATCC ............................................................................17
i
2.4.2. Tiêu chuẩn SDC ..................................................................................18
2.4.3. Tiêu chuẩn ISO ...................................................................................18
3. Độ bền màu với ma sát .............................................................................................. 19
3.1. Độ bền màu với ma sát ..............................................................................19
3.2. Crocking test .............................................................................................. 19
3.3. Các tiêu chuẩn đánh giá độ bền ma sát ......................................................20
3.4. Thực hiện xác định độ bền ma sát của vải ................................................20
3.4.1. Chuẩn bị trước khi làm kiểm tra .........................................................20
3.4.2. Thực hiện phương pháp kiểm tra Khô – Dry Crocking ......................22
3.4.3. Thực hiện phương pháp kiểm tra Ướt – Wet Crocking ......................23
3.5. Đánh giá độ bền màu ma sát của vải .........................................................24
3.5.1. Lưu ý trước khi đánh giá ...................................................................24
3.5.2. Các bước đánh giá độ bền màu ma sát ..............................................24
3.6. Ví dụ đánh giá độ bền màu theo tiêu chuẩn ISO .......................................24
4. Độ bền màu với mồ hôi ............................................................................................. 26
4.1. Độ bền màu với mồ hôi .............................................................................26
4.2. Mục đích xác định độ bền màu của vải đối với mồ hôi ............................. 26
4.3. Phương pháp xác định độ bền màu của vải đối với mồ hôi.......................26
4.4. Thực hiện thử nghiệm đánh giá độ bền màu .............................................27
4.4.1. Tóm tắt nhanh quá trình thực hiện ......................................................27
4.4.2 Chi tiết cách thực hiện theo tiêu chuẩn ISO 105 – E04 .......................29
5. Độ bền màu với nhiệt ................................................................................................ 33
5.1. Định nghĩa và đo độ bền màu nhiệt ...........................................................33
5.2. Kiểm tra độ bền màu nhiệt.........................................................................33
5.3.1. Chuẩn bị mẫu ......................................................................................34
ii
5.3.2. Quy trình hoạt động ............................................................................34
6. Độ bền màu với xà phòng.......................................................................................... 36
6.1. Yếu tố ảnh hưởng.......................................................................................36
6.2. Phương pháp đánh giá ...............................................................................38
6.3. Thiết bị và dụng cụ ....................................................................................41
7. Độ bền màu với ánh sáng mặt trời............................................................................. 44
7.1. Yếu tố ảnh hưởng.......................................................................................44
7.2. Phân loại nguồn sáng .................................................................................47
7.3. Phương pháp đánh giá ...............................................................................48
7.4. Thiết bị và dụng cụ ....................................................................................51
7.5. Độ bền màu với ánh sáng của một số loại vải/ thuốc nhuộm ....................54
8. Cải thiện độ bền màu ................................................................................................. 57
8.1 Lựa chọn thuốc nhuộm ...............................................................................57
8.2 Lựa chọn và sử dụng phụ gia ......................................................................59
8.3. Cải tiến quy trình nhuộm và hoàn tất.........................................................60
Tài liệu tham khảo ......................................................................................................... 62
iii
DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1.1. thuốc nhuộm hoạt tính liên kết với cenlulose .................................................. 4
Hình 1.2. thuốc nhuộm phân tán ..................................................................................... 5
Hình 1.3. Color change .................................................................................................... 7
Hình 1.3. Color staining ................................................................................................. 8
Hình 2.1. Thước xám đo độ bền màu ............................................................................ 10
Hình 2.2. Thước xám đo độ chạy màu .......................................................................... 11
Hình 2.3 a-blue wool không bị chiếu sáng .................................................................... 14
b-blue wool bị chiếu với ánh sáng mặt trời sau 800 giờ ............................................... 14
Hình 2.4. Phòng tối ........................................................................................................ 15
Hình 2.5. Góc chiếu ....................................................................................................... 16
Hình 2.6. Logo AATCC ................................................................................................ 17
Hình 2.7. Logo SDC ...................................................................................................... 18
Hình 2.8. Logo ISO ....................................................................................................... 18
Hình 3.1. Crockmeter .................................................................................................... 20
Hình 3.2. Sử dụng thước xám (grey scale) để so sánh độ bền màu. giữa hai mẫu vải. Phía
trên là thước xám, phía dưới là 2 mẫu vải đang so sánh ............................................... 25
Hình 4.1. Dụng cụ thử nghiệm độ bền mồ hôi .............................................................. 29
Hình 5.1 Máy đo độ bền màu thăng hoa là ủi ............................................................... 34
Hình 6.1 Mẫu vải kết hợp (vải thử kèm là hai loại sợi đơn) ......................................... 40
Hình 6.2 Máy kiểm tra độ bền giặt ................................................................................ 42
Hình 6.3 Thước xám đo sự thay đổi màu sắc và sự dây màu ........................................ 42
Hình 6.4. Thiết bị đo màu sắc........................................................................................ 43
Hình 7.1 Cách bố trí vải thử nghiệm và mẫu đối chứng để đo độ bền màu với ánh
sáng ................................................................................................................................ 49
Hình 7.2 Máy đo thời tiết gia tốc QUV ......................................................................... 52

iv
Hình 7.3 Thiết bị Xenotest và Atlas Ci3000 ................................................................. 53
Hình 7.4 Máy đo màu quang phổ Konica Minolta Colorimeter CR-5 .......................... 54
Hình 7.5 Máy scan Epson V370 .................................................................................... 54
v
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Bảng đánh giá................................................................................................ 12
Bảng 3.1. Sơ lược cách thực hiện theo tiêu chuẩn ISO & AATCC .............................. 21
Bảng 4.1 Đánh giá độ bền theo ISO và AATCC........................................................... 28
Bảng 6.1 Độ bền giặt với xà phòng của sợi nano cellulose........................................... 38
Bảng 6.2 Lựa chọn vải thử kèm khi kiểm tra độ bền màu giặt ..................................... 39
Bảng 7.3 Các phương pháp thử nghiệm để đánh giá độ bền giặt .................................. 40
Bảng 7.1 So sánh phương pháp thử nghiệm theo ISO 105 B02 – A2 và AATCC 16 –
Option 3 ......................................................................................................................... 50
Bảng 7.5 Độ bền ánh sáng của sợi tự nhiên .................................................................. 54
Bảng 7.6 Các tiêu chuẩn chất lượng tối thiểu về độ bền màu của vải sau khi tiếp xúc với
ánh sáng so với blue wool standard của Châu Âu (DTB, 2006) (Geršak, 2013) .......... 56
vi
1. Giới thiệu chung
1.1. Định nghĩa

Một tên gọi khác của độ bền màu là độ bền thuốc nhuộm. Nó đề cập đến khả năng
chống lại các tác động đến màu sắc thuốc nhuộm như phai hoặc chạy màu trong quá
trình xử lý và sử dụng. Cấp độ bền, tức là mức độ bền màu của vải, được đánh giá dựa
trên sự đổi màu của mẫu và độ bám màu của vải lót chưa nhuộm.
Trong quá trình sử dụng, vải dệt thường tiếp xúc với các yếu tố bên ngoài như ánh
sáng, giặt, ủi, mồ hôi, ma sát và các tác nhân hóa học khác. Một số hàng dệt đã in và
nhuộm cũng phải trải qua các quá trình hoàn thiện đặc biệt, chẳng hạn như hoàn thiện
bằng nhựa, hoàn thiện bằng chất chống cháy, rửa cát và mài. Điều này đòi hỏi màu sắc
của hàng dệt , nhuộm và in duy trì một độ bền tương đối cụ thể, tức là hiệu suất độ bền
màu tốt.
1.2. Những yếu tố ảnh hưởng độ bền màu:
1.2.1. Quy trình
Shadow( bóng râm) là độ sâu của tỷ lệ màu, là một đơn vị đo lường liên quan trực
tiếp đến số lượng màu sắc có thể được hiển thị trên màn hình, và đồng thời cũng có thể
ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh nói chung.
Tông màu nghĩa là xác định được cái màu chủ đạo, màu chính. Tông màu được
biểu thị bằng tỷ lệ phần trăm của lượng thuốc nhuộm trong đơn vị trọng lượng của kết
cấu.
Thuốc nhuộm
Quá trình nhuộm là một trong những phần tiên tiến nhất của sản xuất dệt may. Đây
là một thủ tục rất phức tạp, vì vậy rất khó để giám sát toàn bộ quá trình và thực hiện
nghiêm túc tất cả các tiêu chuẩn để có được kết quả mong muốn.
1. Tiền xử lý không đều:Không tương phản, không đều màu và biến màu gây ra
những thay đổi trong tông màu. Sử dụng các sản phẩm hóa chất có nồng độ khác
1
nhau: Nếu mức độ hóa chất đầu vào khác nhau giữa các lô sản phẩm khác nhau
thì sẽ xảy ra sự khác biệt về màu sắc.
2. Cài đặt nhiệt quá mức:Sự ổn định nhiệt ảnh hưởng đến sự hình thành các liên kết
sắc tố trong sợi tổng hợp. Việc cài đặt nhiệt không đều và quá mức có thể khiến
bóng thay đổi.
3. Sự cẩu thả của người lao động:Do sơ suất của công nhân, sự thay đổi bóng râm
xảy ra.
4. Liều lượng màu không phù hợp:Liều lượng màu không chính xác có thể gây ra
sự thay đổi màu sắc.
5. Chiều dài dây & Thời gian chu kỳ:Nếu chiều dài của cáp giống nhau nhưng thời
gian chu kỳ thay đổi từ lô này sang lô khác, nó có thể gây ra sự thay đổi của bóng
râm. Ví dụ, nếu thời gian của chu kỳ lô đầu tiên dài hơn kết quả của lô thứ hai,
mỗi phần của vòng lặp sẽ không nhận được cùng một thời gian để xả và cài đặt
thuốc nhuộm. Do đó, tỷ lệ thâm nhập của thuốc nhuộm trở nên cao hơn đối với
lô đầu tiên.
6. Biến động điện năng và nhiệt độ:Sự gia tăng và giảm xuống của nguồn điện và
nhiệt độ cũng là nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt.
7. Thời gian chạy:Thời gian chạy là một yếu tố khác để thay đổi cao độ từ đợt này
sang đợt khác. Do thời gian thực hiện các công đoạn nhuộm khác nhau có sự
chênh lệch nên các hóa chất / thuốc nhuộm cùng công việc sử dụng trong các lô
khác nhau cũng thay đổi theo từng lô khác nhau. Do đó, thời gian thực hiện cũng
có thể gây ra sự thay đổi trong bóng râm từ đợt này sang đợt khác.
8. PH:Trong toàn bộ quá trình nhuộm, độ pH có tác động đáng kể đến sự thay đổi
màu sắc. Trong nhuộm tương tác, xác định pH là cần thiết để đạt được tông màu
đồng nhất. Mỗi loại thuốc nhuộm xuất hiện trong các điều kiện khác nhau dưới
các điều kiện pH khác nhau. Người ta quan sát thấy rằng nếu độ pH của thuốc
2
nhuộm polyester không nằm trong phạm vi, tông màu sẽ chuyển sang màu vàng,
sẫm, v.v.
9. Xà phòng:Theo độ sâu của bóng râm; lượng xà phòng, thời gian xà phòng và
nhiệt độ có thể thay đổi bóng râm và có thể tạo ra các biến thể trong bóng râm.
10. Trung hòa không đúng cách:Nếu quá trình trung hòa không được thực hiện đúng
cách, kiềm dư có thể ảnh hưởng đến quá trình nhuộm cũng như thay đổi tông
màu.
11. Hoạt động cố định cation cuối cùng:Quá trình lắp đặt có thể gây ra sự tương phản
bóng râm trong trường hợp thời gian và độ sâu bóng râm.
12. Tương quan giữa phòng thí nghiệm với hàng loạt kém:Theo phòng thí nghiệm,
nếu tỷ lệ rượu, công thức, sản phẩm hóa học, các bước quy trình, thời gian thực
hiện, v.v. không được tuân thủ trong sản xuất hàng loạt, sẽ có nhiều cơ hội bị
thay đổi giai điệu, cũng như các lỗi quy trình khác.
13. Không chỉ quá trình chuẩn bị và nhuộm màu là quan trọng mà quá trình hoàn
thiện cuối cùng cũng rất quan trọng để tránh thay đổi hàng loạt.Nhiệt độ sấy
không đều:Nếu nhiệt độ sấy không đồng đều, sự khác biệt về bóng râm xảy ra.
14. Chất lượng làm mềm:Theo sự khác biệt về chất lượng của chất làm mềm, có thể
quan sát thấy sự thay đổi, bản chất, nồng độ, pH, v.v., sự thay đổi màu sắc trong
quá trình hoàn thiện.
1.2.2 Sử dụng
Ở đây chúng ta đang nói về những yếu tố ảnh hưởng đến độ bền màu. Có 3 yếu tố
khác nhau xuất hiện ở độ bền màu của vải đó là:
 Vải bền màu: Tùy theo loại sợi vải mà độ bền liên kết giữa thuốc nhuộm và sợi
vải mạnh hay yếu. Từ đó sẽ ảnh hưởng đến độ bền màu của thuốc nhuộm lên vải
sẽ là cao hay thấp tương ứng.
Ví dụ sợi cenllulose:
3
Loại vải sợi Cellulose (Cotton) thì thích hợp với thuốc nhuộm hoạt tính. Thuốc nhuộm
hoạt tính có độ bền màu rất tốt vì nó tạo ra liên kết cộng hóa trị xảy ra trong quá trình
nhuộm. Thuốc nhuộm hoạt tính được sử dụng phổ biến nhất trong nhuộm cellulose như
bông hoặc lanh….
Hình 1.1. thuốc nhuộm hoạt tính liên kết với cenlulose
Ví dụ sợi polyester:
Loại vải sợi Polyester thì ta thường dùng thuốc nhuộm phân tán. Thuốc nhuộm phân tán
là thuốc nhuộm không tan trong nước duy nhất nhuộm polyester và sợi acetate. Phân tử
thuốc nhuộm phân tán là phân tử thuốc nhuộm nhỏ nhất trong số tất cả các thuốc nhuộm.
Vì vậy khi nhuộm phân tử thuốc nhuộm với độ phân tán cao sẽ khuếch tán sâu vào trong
mao quản xơ sợi đang ở trạng thái trương nở lớn ở điều kiện nhiệt độ cao. Khi hạ nhiệt
xuống thấp các mao quản xơ sợi co hẹp lại từ đó giữ chặt các phân tử thuốc nhuộm. Sau
4
quá trình nhuộm phân tán chỉ cần giặt sạch phần thuốc nhuộm còn sót lại bên ngoài bề
mặt xơ sợi, thì độ bền màu của vải sợi là rất tốt.
Hình 1.2. thuốc nhuộm phân tán
 Bền màu: Tùy theo kỹ thuật nhuộm, loại thuốc nhuộm có thích hợp hay không,
cường độ màu nhuộm đậm hay nhạt như thế nào, cách giặt giữ màu ra sao, vai
trò của một số kỹ thuật khác, hóa chất cầm màu cũng sẽ ảnh hưởng đến độ bền
màu của vải.
Lấy sợi cellulose (Cotton) ra làm ví dụ. Nếu ta sử dụng thuốc nhuộm hoạt tính thì
sẽ giống như trên.
Còn nếu ta dùng một thuốc nhuộm khác như thuốc nhuộm trực tiếp .Thuốc nhuộm
trực tiếp sẽ tạo liên kết Hidro và lực hấp phụ Van der Waals trong quá trình nhuộm nên
chúng có độ bền màu yếu hơn. Từ đó cho nên độ bền màu của loại vải này rất yếu hơn
do yếu tố thuốc nhuộm. Vì độ bền màu yếu, nếu ta muốn màu có cường độ cao, trung
bình thì ta buộc phải nhờ tới tác dụng của hóa chất cầm màu (fixing agent), mới có được
độ bền màu chấp nhận được nhờ yếu tố chất cầm màu (fixing agent). Và nhiều yếu tố
khác nữa.
5
 Những yếu tố khác trong quá trình sử dụng: cũng là những yếu tố ảnh hưởng
mạnh mẽ tới độ bền màu của vải.
Những yếu tố khác trong quá trình sử dụng:
Những yếu tố như…. cũng là những yếu tố ảnh hưởng mạnh mẽ tới độ bền màu
của vải.
 Nắng, mưa, mưa axit….
 Nước, nước clo, nước tẩy, xà bông….
 Nước biển, nước clo hồ bơi….
 Giặt ủi, sấy khô, vắt xả, ma sát trong máy vắt
 Mồ hôi
Cả 3 yếu tố “Vải Bền Màu” “Bền Màu” và “Môi Trường” là 3 yếu tố sẽ bổ trợ cho
nhau từ đó tổng hợp thành độ bền màu chung cho sản phẩm.
1.3 Vai trò của độ bền màu

Nguy cơ về độ bền màu kém của hàng dệt là khá rõ ràng. Khi các sản phẩm dệt có
độ bền màu kém tiếp xúc với nước, mồ hôi, ánh nắng mặt trời hoặc ma sát vật lý, thuốc
nhuộm có thể rơi ra hoặc phai màu. Dẫn đến hình thức bên ngoài của sản phẩm dệt may
bị ảnh hưởng tiêu cực vì đây là tiêu chí dễ nhận biết nhất, người tiêu dùng thường đánh
giá sản phẩm họ mua dựa qua độ bền màu của nó. Nếu sản phẩm có độ bền màu tốt thì
họ cho rằng chất lượng vải cao và nếu sản phẩm có độ bền màu kém thì họ cho rằng
chất lượng vải kém.
Trong quá trình sử dụng, các phân tử thuốc nhuộm bị bong ra hoặc các ion kim
loại nặng có thể được cơ thể người hấp thụ qua da, từ đó gây nguy hiểm cho sức khỏe
người dùng, nói tóm lại, độ bền màu kém là không thể chấp nhận được.
1.4 Tiêu chí đánh giá độ bền màu
6
1.4.1 Sự thay đổi màu sắc – Color change
Trong in và nhuộm vải dưới các yếu tố môi trường cụ thể, các hoạt động và phản
ứng nhất định bên trong hàng dệt có thể dẫn đến thay đổi sắc độ màu, sắc độ và độ sáng.
Hiệu ứng này được gọi là sự đổi màu. Một số sự cố này xảy ra trong hàng dệt may bao
gồm: khi một phần của thuốc nhuộm bị tách ra khỏi sợi, hoặc nhóm phát quang của
thuốc nhuộm bị phá hủy, hoặc một nhóm phát quang mới được tạo ra.
Hình 1.3. Color change
1.4.2 Sự chạy màu – Color Staining
Chạy màu là hiện tượng một phần thuốc nhuộm trên miếng vải bị tách ra khỏi sợi
dính ban đầu của nó và chuyển sang các loại vải lót khác khi đặt dưới các tác nhân môi
7
trường khác nhau, từ đó làm ố vải lót.
Hình 1.3. Color staining
Đối với hàng may mặc bao gồm các bộ phận có màu sắc khác nhau, thuốc nhuộm
đôi khi di chuyển từ vùng vải này sang vùng vải khác, trong quá trình bảo quản và
thường từ vùng tối sang vùng sáng. Hiện tượng này khác với sự thăng hoa vì nó được
thực hiện ở nhiệt độ dưới nhiệt độ thăng hoa, và nó cũng xảy ra với thuốc nhuộm không
thăng hoa. Chúng ta có thể thấy điều này trong quá trình di chuyển thuốc nhuộm trong
polyester và các loại vải sợi hóa học khác, cũng như các nguyên liệu thô khác.
Việc chuyển màu chủ yếu do 2 nguyên nhân: thứ nhất là do thuốc nhuộm chuyển
màu, đặc biệt là màu nổi của thuốc nhuộm phân tán và hoạt tính. Những thuốc nhuộm
này có thể di chuyển, thoát ra khỏi sợi và nhuộm sợi trên bề mặt của mẫu khác. Điều
này thường xảy ra với các thuốc nhuộm màu tối nhuộm trên màu sáng và lưu lại trên bề
mặt của mẫu khác ở dạng hạt và nổi. Thứ hai là các sợi rơi ra dưới tác dụng của ma sát
và truyền từ mẫu này sang mẫu khác.
8
2. Đánh giá độ bền màu
2.1 Nguyên nhân cần test

Nghiên cứu và phát triễn để tạo ra những sản phẩm dệt nhuộm có giá trị cao
 Đánh giá hoạt tính của sản phẩm để xác định sản phẩm dệt nhuộm có thể đáp
ứng các nhu cầu và mục đích sử dụng không
 Kiểm soát chất lượng của sản phẩm để chắc là vải được sản xuất đúng cách
và hiệu quả , giảm thiểu các sản phẩm trả về
 Xác định các vấn đề và nghiên cứu giảm định tại sao vải hay sản phẩm dệt
không đáp ứng được các yêu cầu
 So sánh các sản phẩm để xác định vật liệu nào sẽ cho ra giá trị tốt hơn để
phòng chống mua lãng phí
 Để hỗ trợ quãng cáo ,giúp tạo ra các mẫu quảng cáo trung thực , không gây
hiểu lầm hay sai lệch
 Thực hiện theo đúng các quy chuẩn của nhà nước để sản phẩm được bán mà
không vi phạm pháp luật
2.2. Các công cụ trong đánh giá độ bền mà
2.2.1. Thước xám
Độ bền màu của vải dệt được phân loại bằng thước xám đo độ bền màu và thước
xám đo độ chạy màu. Các thước xám hiện đang được sử dụng bao gồm thước xám
AATCC, thước xám ISO, thước xám JIS và thước xám GB tiêu chuẩn quốc gia. Các
thước xám này chỉ khác một chút về thang độ xám.
thước xám xếp hạng độ bền màu là thước được đặc trưng bởi sự tăng hoặc giảm
của gradient màu cụ thể. thước xám đổi màu bao gồm một nhóm cấp độ xám tiêu chuẩn
và một nhóm cấp độ xám thay đổi màu khác. Các mức xám ban đầu không thay đổi
trong suốt quá trình thử nghiệm, trong khi nhóm thứ hai có mức xám thay đổi màu giảm
dần để tạo thành sự tương phản đổi màu giữa cả hai.
9
 Thước xám đo độ bền màu.
Thước xám dùng để đo độ bền màu được thiết kế bao gồm mười cặp màu xám.
Những cặp màu này đánh số từ 1 đến 5.
Ở cấp số 5 có hai màu xám giống hệt nhau điều này chứng tỏ độ bền màu rất tốt.
Ở cấp số 1 màu xám cho thấy sự tương phản lớn nhất cho ta thấy được độ bền màu
là kém
Ở cấp số 2, 3, 4 có sự tương phản trung bình, mức độ tương phản tăng dần từ 5
xuống 1 cho ta thấy được độ bền màu trung bình tăng dần từ 5 -> 1.
Hình 2.1. Thước xám đo độ bền màu
Hướng dẫn sử dụng :
Mẫu màu sau khi kiểm tra sẽ được so màu với mẫu màu ban đầu (không xử lý kiểm
tra) và so sánh độ tương phản trong tủ soi màu, dựa vào thang trên thước xám này để
đánh giá. Khi không có sự thay đổi về màu sắc của mẫu kiểm tra so với mẫu ban đầu ,
mẫu đó sẽ được phân loại là 5 tức là độ bền màu rất tốt. Tương tự, sự thay đổi màu của
10
mẫu quá nhiều gây ra mức tương phản như cặp xám số 1, nó sẽ bị đánh giá độ thay đổi
màu cấp 1, hay là độ bền màu rất kém.
 Thước xám đo độ chạy màu
Thước xám dùng để đo chạy màu được thiết kế bao gồm mười cặp màu trắng và
xám. Những cặp màu này được đánh số từ 1 tới 5.
Ở cấp số 5 có hai màu bao gồm hai màu trắng giống hệt nhau. Điều này chứng tỏ
màu không xảy ra hiện tượng chạy màu (dây màu, lem màu).
Ở cấp số 1 có hai màu bao gồm một màu xám và một màu trắng với cường độ màu
khác biệt lớn nhất trong thang màu. Điều này cho thấy sự tương phản lớn, từ đó ta có
thể nhận xét được rằng hiện tượng chạy màu diễn ra là rất lớn, nên suy ra độ bền màu
của vật liệu thử nghiệm là Kém nhất
Ở cấp số 2, 3, 4 có sự tương phản trung bình, mức độ tương phản tăng dần từ 5
xuống 1 với mức độ tương phản tăng dần. Điều này cho ta biết mức độ bền màu của vật
liệu thử nghiệm giảm dần từ 5 xuống 1.
Hình 2.2. Thước xám đo độ chạy màu
Hướng dẫn sử dụng
11
Mẫu màu sau khi kiểm tra sẽ được so màu với mẫu màu ban đầu (không xử lý kiểm
tra) và so sánh độ tương phản trong tủ soi màu, dựa vào thang trên thước xám này để
đánh giá. Khi không có hiện tượng chạy màu xảy ra (dây màu, lem màu) thì mẫu đó
được xếp loại ở cấp số 5, tức là độ bền màu vật liệu là tốt nhất.
Bảng 2.1. Bảng đánh giá
Từ dữ liệu trên có thể thấy rằng phương pháp giảm độ dốc gradient màu xuất hiện
dưới dạng 1: 2: 4: 8: 16. Thẻ xám nhìn vào mức độ chuyển màu của gradient màu sắc,
vì vậy cần phải quan sát mức độ gradient chuyển màu của sự thay đổi này khi phân loại
để không xảy ra sự cố như chỉ đánh giá màu xám và đen mà không có các màu khác.
 Sử dụng đúng cách
Việc sử dụng thẻ che sẽ có lợi hơn để tập trung vào các mẫu cần phân loại đồng
thời che các khu vực khác để tránh các màu khác ảnh hưởng đến tầm nhìn.
12
Khi chấm điểm, thẻ che cần được liên kết với nhau và với mẫu cần chấm, giữ khe
hở càng nhỏ càng tốt để không bị lộ màu của tấm bìa từ đó ảnh hưởng đến tầm nhìn.
Đảm bảo sử dụng thẻ che để che mẫu ban đầu và môi trường xung quanh của mẫu cần
được phân loại và giữ nó ở cùng mức độ với thẻ màu xám đã phân loại.
2.2.2. Blue Wool
Blue Wools được sử dụng để kiểm tra độ bền ánh sáng và thời tiết, để đo lường và
hiệu chỉnh tính lâu dài của vật liệu màu, và đã được sử dụng trong nhiều năm để đánh
giá kết quả thử nghiệm và cho mục đích phân loại. Kiểm tra phản ứng của vật liệu với
ánh sáng và độ ẩm là một trong những lĩnh vực kiểm tra độ bền màu quan trọng nhất
nhưng khó khăn .
Bức xạ tia cực tím (UV) trong ánh sáng là nguyên nhân làm cho mực bị phai và do
đó làm thay đổi lớp len màu xanh lam. Do đó, thang đo len màu xanh lam (blue wool )
đã được sử dụng rộng rãi như một tiêu chuẩn trong quá trình tiếp xúc với tia cực tím
hoặc các thử nghiệm thời tiết có UV.
Quy trình thông thường là lấy hai mẫu thuốc nhuộm hoặc chất màu giống nhau.
Một cái được đặt trong bóng tối làm vật chuẩn và cái kia được đặt ở nơi chiếu ánh sáng
mặt trời trong khoảng thời gian 3 tháng. Sau đó, lượng phai màu được đo bằng cách so
sánh với màu gốc và xếp hạng từ 0 đến 8. Số không biểu thị độ bền màu cực kỳ kém
trong khi xếp hạng tám được coi là không thay đổi so với ban đầu và do đó được coi là
màu sáng. Hầu hết quần áo sẽ có độ bền nhẹ là 4 trong khi hầu hết đồ nội thất sẽ có độ
bền sáng là 6 và hầu hết các vật liệu polyme để sử dụng ngoài trời sẽ yêu cầu độ bền
sáng từ 7 trở lên.
13
(a) (b)
Hình 2.3 a-blue wool không bị chiếu sáng
b-blue wool bị chiếu với ánh sáng mặt trời sau 800 giờ
Thẻ hoặc bộ dụng cụ làm phai màu bằng len màu xanh lam thường bao gồm 8 mẫu
len màu xanh lam được nhuộm ở các cấp độ khác nhau. Chúng bao gồm tám dải len
được gắn cạnh nhau trên một tấm thẻ nhỏ; mỗi dải hoặc phần tham chiếu được tô màu
bằng thuốc nhuộm màu xanh lam sẽ bị nhạt dần sau khi tiếp xúc với một lượng ánh sáng
đã biết. Thuốc nhuộm được chọn để sao cho mỗi tham chiếu mất khoảng hai đến ba lần
lâu hơn để bắt đầu phai màu so với tham chiếu thấp hơn tiếp theo trong thang đo. (Trong
điều kiện kiểm tra năng lượng mặt trời bình thường, tham chiếu 1, ít lâu dài nhất, sẽ bắt
đầu mờ dần sau 3 giờ đến 3 ngày, tùy thuộc vào vị trí địa lý, mùa, độ che phủ của mây
và độ ẩm; tham chiếu 3 sẽ mờ dần sau 5 ngày đến 2 tuần; tham chiếu 6 trong 6 đến 16
tuần; và tham chiếu 8, lâu nhất, trong từ 6 đến 15 tháng.) Các thang đo này được sử dụng
để kiểm tra độ bền sáng của sơn theo tiêu chuẩn quốc tế ISO 105-B và cũng được sử
dụng bởi các giám tuyển phòng trưng bày để đo lượng tích lũy của ánh sáng nhận được
từ bảo tàng trưng bày tranh, hàng dệt hoặc bản in ảnh. Các thẻ thang điểm len màu xanh
thường sẽ được sử dụng cùng với các thẻ thang điểm màu xám để đánh giá mức độ thay
đổi.
2.3. Điều kiện môi trường test
14
2.3.1. Nguồn sáng
Nguồn sáng chung được ưu tiên là nguồn sáng D65. Ống tuổi thọ của nó là 2000
giờ. ta cũng có thể chỉ định các nguồn sáng khác, chẳng hạn như nguồn sáng F, nguồn
sáng 84-P, nguồn sáng UV, v.v.
Hình 2.4. Phòng tối
2.3.2. Phòng tối
Quá trình đánh giá phải được thực hiện trong phòng tối có độ ẩm ổn định và nhiệt
độ phòng không đổi. Màu của tường phòng tối và các đồ vật trên tường cũng phải được
sơn bằng màu xám trung tính, tương tự như thẻ màu xám xếp hạng giữa cấp độ 1 và cấp
độ 2 (xấp xỉ Thẻ màu Monsell N5). Như trong hình trên, bên trái là bức tường xám trung
tính khi bật đèn, và hình bên phải hiển thị khi tắt đèn. Yêu cầu toàn bộ phòng tối không
được có bất kỳ nguồn sáng nào khác ngoại trừ nguồn sáng của hộp đèn xếp hạng. Ngoài
ra, hãy đảm bảo rằng không có đồ lặt vặt nào khác xuất hiện trên đế xếp hạng.
2.3.3. Hướng và góc độ đánh giá
Để sử dụng thẻ xám để xếp hạng các mẫu, bạn cần sử dụng góc xếp hạng chính
xác. Tiêu chuẩn thường sử dụng yêu cầu mẫu và mặt phẳng ngang phải ở 45 ° trong khi
15
nguồn sáng để đánh giá và mẫu được giữ ở 45 °. Mắt của người chấm điểm phải ở 90 °
so với mẫu trong khi khoảng cách giữa mắt và mẫu phải là 50-70cm.
Hình 2.5. Góc chiếu
2.3.4. Yêu cầu cá nhân
 Người chấm điểm không được mù màu. Họ có thể được kiểm tra bằng
cách sử dụng biểu đồ phát hiện mù màu hoặc bộ kiểm tra 100 sắc độ
Farnsworth-Munsell.
 Yêu cầu về quần áo: Tốt nhất là quần áo màu xám. Tránh quần áo sáng
màu, sơn móng tay sáng màu và bất kỳ vật dụng nào có thể phản chiếu
nguồn sáng.
 Không đeo kính màu.
 Không đánh giá khi mệt mỏi hoặc ốm. Đánh giá là một hoạt động chủ
quan, và tâm trạng sẽ ảnh hưởng đến tâm lý đánh giá chủ quan về màu
sắc; đối với cùng một mẫu, khi một người vui vẻ, thì đó là một kết quả.
Khi họ đi buồn bã, đó là một kết quả khác.
16
 Người đánh giá phải thích nghi với điều kiện ánh sáng tiêu chuẩn trong ít
nhất 2 phút trước khi bắt đầu quan sát. Điều này là để mắt thích nghi với
môi trường nguồn sáng hiện tại.
 Người đánh giá yêu cầu đào tạo nghiêm ngặt và phải vượt qua tiêu chuẩn
đặt trước.
Các nhân viên khác nhau phải thực hiện hiệu chuẩn mắt trên cùng một mẫu theo
định kỳ để đảm bảo rằng sai số giữa các nhân viên được giảm thiểu. Thỉnh thoảng cũng
cần thực hiện hiệu chuẩn mắt giữa các phòng thí nghiệm.
Công việc đánh giá hiển thị kết quả kiểm tra độ bền màu là quá trình cuối cùng
của công việc kiểm tra độ bền màu. Cho dù các quy trình trước đó có chính xác và tiêu
chuẩn hóa đến đâu, sẽ có sai sót trong việc chấm điểm, và tất cả những nỗ lực của quy
trình trước đây có thể trở nên vô ích. Đối với thử nghiệm độ bền màu hiện tại, việc đánh
giá luôn là một nhiệm vụ khó quản lý. Ở quy mô nhỏ, cần đảm bảo sự nhất quán của tất
cả các nhân viên trong phòng thí nghiệm. Trên diện rộng, cần đảm bảo tính thống nhất
về mắt thường giữa các cơ sở khảo thí. Vì mỗi thương hiệu hợp tác với nhiều phòng thí
nghiệm nên sự nhất quán về thị lực giữa các phòng thí nghiệm là đặc biệt quan trọng.
2.4. Các tiêu chuẩn đánh giá độ bền màu
2.4.1. Tiêu chuẩn AATCC
AATCC (tiếng Anh: American Association of Textile Chemists and Colorists): là

tiêu chuẩn của hiệp hội khoa học & màu sắc của các nhà dệt may hoa kỳ. Họ đưa ra tới
66 quy trình thử nghiệm về độ bền màu khác nhau.
Hình 2.6. Logo AATCC

17
2.4.2. Tiêu chuẩn SDC
SDC (tiếng Anh: Society of Dyers and Colorists): là Tiêu chuẩn của hiệp hội kiểm
tra độ bền màu của châu âu (EU) thành lập năm 1929.
Hình 2.7. Logo SDC
2.4.3. Tiêu chuẩn ISO
ISO (International Organization for Standardization): là tiêu chuẩn của tổ chức tiêu
chuẩn hóa Quốc tế. Vào năm 1947, tổ chức ISO thành lập tiểu ban chuyên về tiêu chuẩn
hóa độ bền màu cho quốc tế sử dụng. Họ đưa ra thang đo tiêu chuẩn sự bền màu như
sau:
Thang đo độ bền màu đối với yếu tố ánh sáng: Có giá trị từ 1~8.
Thang đo độ bền màu đối với các yếu tố khác: Có giá trị từ 1~5.
Hình 2.8. Logo ISO
18
3. Độ bền màu với ma sát
3.1. Độ bền màu với ma sát

Độ bền màu ma sát (tiếng Anh: Color Fastness to Crocking or Rubbing
Fastness) là một thuật ngữ chỉ đặc điểm của hiện tượng sức kháng lại của sự chạy
màu và phai màu vải khi màu của nó chuyển từ bề mặt của loại vải A sang bề mặt của
loại vải B trong quá trình ma sát ở điều kiện vải khô hoặc ướt.
3.2. Crocking test

Crocking test là tên của phương pháp kiểm tra về độ bền màu của vải bằng cách
cọ xát của 2 loại vải lại với nhau làm chuyển màu từ vải A sang vải thử B màu trắng ở
điều kiện khô và ướt. Sau đó so sánh mức độ chuyển màu từ vải A sang vải thử B bằng
thước xám tiêu chuẩn (tiếng Anh: Grey Scale) từ đó cho ta biết được độ bền màu của
vải dựa vào thang màu tiêu chuẩn của ISO, AATCC, JIS, GB .
Trong Crocking test bao gồm:
 Dry Crocking
 Wet Crocking
Rock Meter là loại thiết bị dùng để đo độ bền màu ma sát của vải trong các bài
kiểm tra Crocking test
Thiết bị này gồm có 2 dạng:
 CrockMeter dạng thường sử dụng tay quay.
 Automatic Crock Meter dạng tự động hiện đại.
19
Hình 3.1. Crockmeter
3.3. Các tiêu chuẩn đánh giá độ bền ma sát

Chúng ta xác định độ bền vải bằng bài kiểm tra Crocking test rồi so sánh các mẫu
thử dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế. Có hai tiêu chuẩn phổ biến để kiểm tra độ bền ma
sát phổ biến thường được các nhà sản xuất sử dụng bao gồm:
1. ISO – Tiêu chuẩn của tổ chức tiêu chuẩn quốc tế: ISO-105-X12/ ISO-105 -x16.
Loại tiêu chuẩn ISO được nhiều nước trên thế giới áp dụng nên phổ biến
2. AATCC – Tiêu chuẩn của hiệp hội khoa học & màu sắc Hoa Kỳ: AATCC-08/
AATCC-116/ AATCC-165. Loại tiêu chuẩn AATCC thường được Hoa Kỳ sử
dụng, vì Hoa Kỳ là thị trường lớn với tiêu chuẩn cao nên AATCC được áp dụng
khá phổ biến để do lường độ bền màu của sản phẩm.
3.4. Thực hiện xác định độ bền ma sát của vải
3.4.1. Chuẩn bị trước khi làm kiểm tra
Trước khi làm bài kiểm tra độ bền màu ma sát của vải ta phải chuẩn bị những thứ
sau:
A. Mẫu loại vải (Mẫu A) cần kiểm tra độ bền màu.
B. Mẫu vải thử tiêu chuẩn (Mẫu B) được sản xuất để sử dụng cho phương pháp test
độ bền màu ma sát của vải.
C. Chuẩn bị máy kiểm tra độ bền màu ma sát của vải thường có loại tự động và thủ
công
20
D. Thước xám tiêu chuẩn ISO hoặc AATCC tùy theo bài test.
Giải thích chi tiết về thiết bị Crockmeter loại thiết bị được dùng để thử nghiệm đồ bền
ma sát của vải.
Bảng 3.1. Sơ lược cách thực hiện theo tiêu chuẩn ISO & AATCC
ISO-105 - ISO-105 -
AATCC-165
x12/AATCC-08 x16/AATCC-116
Rotary vertical
Loại Thiết Bị Crockmeter Crockmeter
Crockmeter
(16±0.1) mm/
Kích cỡ thử mẫu vải
(19×25.4)mm đối 2.5cm (19×25.4)mm
tiêu chuẩn (Mẫu B)
với vải dệt cộc
Lực ép xuống mẫu

(9±0.2)N 11.1N±10% (9±0.2)N
thử (Mẫu A)
95–100% đối với

Độ ướt trong chà xát 95–100% đối với 95–100% đối với
tiêu chuẩn ISO /
ướt tiêu chuẩn ISO / tiêu chuẩn ISO /
65% + 5 % đối
21
với thiêu chuẩn 65% đối với tiêu 65% đối với tiêu
AATCC chuẩn AATCC chuẩn AATCC
10 lần trong 10 Khoảng 40 lượt đối

Số chu kỳ / lượt Test 10 lần trong 10 giây
giây ứng
3.4.2. Thực hiện phương pháp kiểm tra Khô – Dry Crocking
Dry Crocking là phương pháp kiểm tra độ bền màu ma sát của vải ở điều kiện khô.
Ở trong phương pháp kiểm tra khô, việc chà xát theo phương pháp thử được đưa ra trong
khuyến nghị, đánh giá so sánh độ bền màu trước/sau với thước xám dựa theo tiêu chuẩn
thang màu của ISO & AATCC
 Quy trình gồm 5 bước chi tiết như sau:
Bước 1: Phải chuẩn bị 2 mẫu vải cần thử (Mẫu A). Một mẫu dành cho việc kiểm
tra độ bền màu ma sát của sợi dọc (warp/length), mẫu còn lại dùng cho việc kiểm tra sợi
ngang (weft/width).
Bước 2: Sử dụng kẹp giữ để gắn mẫu vải thử tiêu chuẩn (Mẫu B) vào cọc chân thử
của Crockmeter. Hướng mẫu thử song song với rãnh cọ. Đảm bảo phải đảm bảo mẫu
vải thử tiêu chuẩn (Mẫu B) nằm phẳng, căng dưới cọc chân thử của Crockmeter.
Bước 3: Gắn mẫu vải cần kiểm tra độ bền màu (Mẫu A) vào đầu chốt của
Crockmeter và giữ phẳng và chặt nó bằng cách các chốt lò xo (hoặc chốt tùy kiểu máy)
của thiết bị. Đảm bảo rằng mẫu vải (Mẫu A) phải đặt chính xác vào rãnh cọ nợi cọc chân
thử của Crockmeter sẽ di chuyển qua.
Bước 4: Dùng giác quan nhạy của ngónn tay kiểm tra lại Mẫu vải A và Mẫu vải
B xem chúng có căng và được cố định chắc chắn chưa. Nếu không kiểm tra kỹ thì việc
xê dịch 2 mẫu vải trong quá trình chà xát sẽ làm sai lệch kết quả.
22
Bước 5: Bắt đầu khởi động việc thử nghiệm bằng cách chà xát 2 mẫu thử A &
B qua lại với nhau trên một rãnh thẳng dài 100mm + 8 mm. Với lực được chỉnh trên
Crockmeter là (9±0.2) Newton. Theo chu kỳ 10 lần trong 10 giây, tốc độ mỗi 1 giây 1
chu kỳ chà xát.
3.4.3. Thực hiện phương pháp kiểm tra Ướt – Wet Crocking
Wet Crocking là phương pháp kiểm tra độ bền màu ma sát của vải ở điều kiện
ƯỚT. Ở trong phương pháp kiểm Ướt, việc chà xát theo phương pháp ướt được tiến
hành gần giống với phương pháp khô nhưng có thêm một số chi tiết quan trọng cần lưu
ý như sau:
 Làm ướt Mẫu vải cần kiểm tra độ bền màu (Mẫu A) bằng nước cất/nước khử Ion
không lẫn tạp chất trong nước.
 Phải hoàn toàn nắm được chất lượng của loại nước dùng làm ướt mẫu vải A, nước
được sử dụng phải là nước sạch cấp độ 3. Vì nước có lẫn tạp chất sẽ làm ảnh
hưởng tới kết quả thử nghiệm kiểm tra.
 Cân Mẫu vải cần kiểm tra (Mẫu A lúc còn khô) trên cân điện tử. Sau đó làm
ướt Mẫu vải cần kiểm tra (Mẫu A) bằng nước cất/nước khử Ion. Sau đó đem
cân mẫu vải cần kiểm tra (Mẫu A đã ướt) sao cho độ ướt nước trong vải
là 100% nếu sử dụng tiêu chuẩn ISO, 65% nếu sử dụng tiêu chuẩn AATCC
 Để biết mẫu vải cần kiểm tra (Mẫu A đã ướt) có đạt độ ướt 100% hay chưa ta
tính theo công thức: Khối lượng khô X2 = Khối lượng ướt. Công thức áp dụng
cho (Mẫu A đã ướt) có đạt độ ướt 65% hay chưa: Khối lượng khô X1.65 = Khối
lượng ướt.
 Dùng giấy thấm nước căng chỉnh sao cho mẫu vải cần kiểm tra (Mẫu A đã ướt)
có độ ướt chính xác 100% nếu sử dụng tiêu chuẩn ISO, 65% nếu sử dụng tiêu
chuẩn AATCC
 Có thể sử dụng phương pháp kiểm tra ướt dưới nhiệt độ phòng
23
3.5. Đánh giá độ bền màu ma sát của vải
3.5.1. Lưu ý trước khi đánh giá
 Điều 1: Chúng ta sẽ đánh giá dựa vào mẫu vải tiêu chuẩn (Mẫu B)
 Điều 2: Chúng ta sẽ sử dụng thước xám dành cho độ dây màu để đo độ dây màu
(chạy màu) trên mẫu vải tiêu chuẩn (Mẫu B) rồi từ đó suy ra độ bền màu ma sát
của mẫu vải cần thử nghiệm (Mẫu A)
3.5.2. Các bước đánh giá độ bền màu ma sát
1. Trong phương pháp này người ta sẽ sử dụng mẫu vải tiêu chuẩn (Mẫu B) để đem
ra so sánh đánh độ chạy màu từ đó suy ra độ bền màu của loại vải cần kiểm tra
độ bền màu ma sát. Để mẫu vải tiêu chuẩn (Mẫu B) trong điều kiện phòng thường
trong 4 -5 tiếng trước khi tiến hành đánh giá.
2. Sự đánh giá và so sánh giữa mẫu vải tiêu chuẩn (Mẫu B) được thử nghiệm trước
và sau khi mài mòn sẽ giúp ta xếp hạng.
3. Xem xét so sánh sự chạy màu (độ dây màu, lem mầu) của màu của 2 mẫu vải tiêu
chuẩn (Mẫu B) trước và sau thử nghiệm được thực hiện bằng việc sử dụng thước
xám dành cho độ dây màu . Hay nói cách khác là mẫu thử (Mẫu B) sẽ được so
sánh với mẫu vật liệu nguyên bản ban đầu của nó bằng thước xám dành cho độ
dây màu, rồi so sánh tham chiếu chúng trên thang màu tiêu chuẩn.
4. Xếp hạng bằng cách so sánh chúng với tiêu chuẩn của ISO hoặc AATCC hoặc
SDC tùy theo nhu cầu, yêu cầu của đơn hàng.
5. Việc chấp nhận độ bền màu của sản phẩm ra sao và như thế nào? Sẽ tùy thuộc
vào nhu cầu của 2 bên nhà sản xuất và phía khách hàng. Độ bền màu của sản
phẩm được chấp nhận dựa vào thảo luận chi tiết trong đơn đặt hàng.
3.6. Ví dụ đánh giá độ bền màu theo tiêu chuẩn ISO

Thang thước đo độ bền màu đối với các yếu tố khác theo tiêu chuẩn của ISO có
giá trị từ cấp 1~5 với 9 mức độ bền màu khác nhau. Giá trị càng cao thì độ bền màu
càng tốt.
24
Ở đây ta sẽ sử dụng một bộ thước xám đo độ chạy màu bao gồm các mức độ khác
nhau của các cặp màu trắng- xám được sử dụng để đo. Mẫu vải tiêu chuẩn (Mẫu B) sẽ
được kỹ thuật viên so màu dưới ánh sáng của tủ so màu để có kết quả đọc thống nhất.
Độ dây màu từ mẫu vải tiêu chuẩn (Mẫu B) sẽ được so sánh với một mẫu màu trắng tiêu
chuẩn (Mẫu B tiêu chuẩn chưa qua kiểm tra tiếp xúc dây màu) và dựa vào thước xám
chạy màu này để đánh giá độ bền màu.
Bảng 3.2 Kết quả tiêu chuẩn của Độ bền màu ma sát của vải theo phương pháp
tiêu chuẩn ISO sẽ đạt được trong điều kiện bình thường.
Mức độ nhuộm Phương Pháp khô Phương Pháp uớt
Màu nhuộm đậm Cấp 3.0 – 4.0 Cấp 2.0 – 2.5
Màu nhuộm trung bình Cấp 4.0 Cấp 3.0
Màu nhuộm ít Cấp 4.0 – 5.0 Cấp 3.5 – 4.0
Chú ý: Nên so màu dưới ánh sáng của tủ so màu để có kết quả đọc thống nhất
giữa các bên đọc và giữa các lần đọc. Vì ánh sáng trong tủ so màu là ổn định. Tất cả các
gam màu đều có thể đọc kết quả dựa vào độ tương phản giữa phần trắng và phần xám
trong thước xám.
Hình 3.2. Sử dụng thước xám (grey scale) để so sánh độ bền màu. giữa hai mẫu vải.
Phía trên là thước xám, phía dưới là 2 mẫu vải đang so sánh
25
4. Độ bền màu với mồ hôi
4.1. Độ bền màu với mồ hôi

Đồ bền màu với mô hôi (độ bền màu mô hồi, độ bền màu của vải với mô hôi, tiếng
Anh: Color fastness to perspiration) là một thuật ngữ được chuyên môn sử dụng trong
ngành nhuộm các vật liệu dệt may, để chỉ đặc trưng cho khả năng kháng lại sự phai màu
và mất màu của vật liệu nhuộm trong môi trường tiếp xúc liên tục với mô hôi của con
người. Sự phai màu xảy ra là do các thành phần thuốc nhuộm phản ứng với mồ hôi con
người. Thành phần có trong mồ hôi con người thay đổi theo từng cá nhân, trong từng
điều kiện khác nhau mức mồ hôi sẽ ít nhiều khác nhau.
4.2. Mục đích xác định độ bền màu của vải đối với mồ hôi
Ở các sản phẩm may mặc, nhất là ở những quốc gia có khi hậu nóng bức thì việc
quần áo người mặc hàng ngày sẽ luôn ít nhều tiếp xúc liên tục trong môi trường có mồ
hôi của con người. Không chỉ quần áo mặc hàng ngày, hiện nay các loại đồ thể thao tập
gym ngày càng phổ biến. Việc tích tụ mồ hôi tại một số vùng đặt biệt ,việc mồ hôi phản
ứng với nhiệt độ & ánh sáng mặt trời được coi là nguyên nhân gây ra việc phai màu,
lem màu gây khó chịu phiền hà cho người sử dụng. Ngoài ra các loại khăn tắm, khăn cá
nhân, nón… cũng là những sản phẩm tiếp xúc nhiều với mô hôi của con người.
Vì những lý do trên các nhà sản xuất dệt may luôn phải dành mối quan tâm đặc
biệt cho độ bền màu của vải đối với mồ hôi là điều hoàn toàn đúng đắn.
4.3. Phương pháp xác định độ bền màu của vải đối với mồ hôi
Các phương pháp kiểm tra mức độ bền của vật liệu nhuộm kháng mồ hôi đã được
thành lập bởi ISO, AATCC và các tiêu chuẩn khác. Các tiêu chuẩn này qui định phương
pháp xác định độ bền màu của tất cả các loại và các dạng vật liệu dệt đối với tác động
của mồ hôi người.
Vì vậy để đánh giá kiểm tra độ bền màu của vải trong điều kiện môi trường tiếp
xúc liên tục với mồ hôi con người, nhà sản xuất thường thử nghiệm các mẫu vải dựa
trên 2 tiêu chuẩn cơ bản như sau.
26
 ISO 105 – EO4 1994 – Tiêu chuẩn của tổ chức tiêu chuẩn quốc tế dành cho đánh
giá độ bền của vải đối với mô hôi của con người. Mẫu được thử nghiệm và đánh
giá trong môi trường Acid và Kiềm.
 AATCC 15:2002 – Tiêu chuẩn của hiệp hội khoa học & màu sắc ngành dệt may
Hoa Kỳ dành cho đánh giá độ bền màu của vải. Mẫu được thử nghiệm và đánh
giá trong môi trường Acid.
4.4. Thực hiện thử nghiệm đánh giá độ bền màu

Dưới đây chúng ta hãy cùng nhau sơ lược qua quá trình thực hiện thử nghiệm đánh
giá độ bền của vải bằng dựa trên 2 tiêu chuẩn ISO 105 – EO4 1994 & AATCC 15:2002
4.4.1. Tóm tắt nhanh quá trình thực hiện
Mẫu thử bao gồm các mẫu thử vật liệu dệt (Mẫu A) được cho tiếp xúc với vải đa
sợi (Mẫu B), rồi ngầm chúng vào dung dịch kiềm và axit mô phỏng mồ hôi con người.
Đặt mẫu thử vào giữa hai tấm thủy tinh hoặc nhựa rồi cho vào máy ép chuyên dụng
dùng để thử độ bền màu của vải (tiếng Anh: Perspiration Tester) dưới áp lực (sức ép) và
thời gian theo tiêu chuẩn đánh giá của ISO hoặc AATCC. Sấy khô mẫu thử rồi dùng
thước xám để đánh giá sự chạy màu từ mẫu vải A sang B rồi xếp hạng độ bền màu của
chúng.
27
Bảng 4.1 Đánh giá độ bền theo ISO và AATCC
AATCC 15 – 2002
ISO 105 – E04
(1994)
Thành Phần Hóa Chất
Thuốc thử Thuốc thử
Thuốc thử Acid
Kiềm Acid
L- histidine monohydrochloride
0.5 g 0.5 g 0.25 ± 0.001 g
monohydrate (C6H9O2N3.HCl.H2O)
Sodium chloride (NaCl) 5.0 g 5.0 g 10 ± 0.01 g
Disodium hydrogen orthophosphate

dodecahydrate (Na2HPO4 .12H2O)
or Disodium hydrogen 5.0 g
orthophosphate dihydrate
(Na2HPO4.2H2O
Sodium dihydrogen orthophosphate,

2.5 g 2.2 g 10 ± 0.01 g
anhydrous (Na2HPO4)
Lactic acid (85%) 10 ± 0.01 g
Tổng khối lượng 1 lít 1 lít 1 lít
pH 8.0 5.5 4.3 ± 0.2
Kích thước mẫu thử 100 x 40 mm 60 x 60 mm
Giữ trong lò với

Giữ trong lò với nhiệt độ 37 ±
nhiệt độ 38 ± 1°C
Điều kiện kiểm tra 2°C trong 4 giờ dưới áp suất 5
trong 6 giờ dưới áp
kg.
suất 4.54 kg.
28
4.4.2 Chi tiết cách thực hiện theo tiêu chuẩn ISO 105 – E04
Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ thiết bị thử nghiệm.
1. Máy ép chuyên dụng (tiếng Anh: Perspiration Tester)
2. Lò gia nhiệt (Oven).
3. Thước xám (Grey scale).
4. Tủ so màu (tiếng Anh: Color matching chamber).
5. 2 tấm thủy tinh hoặc nhựa.
6. Dĩa thủy tinh đáy phẳng (dùng trong phòng thí nghiệm).
7. Mẫu vải thử đa sợi tiêu chuẩn .
8. Và một số dụng cụ trong phòng thí nghiệm.khác.
Hình 4.1. Dụng cụ thử nghiệm độ bền mồ hôi
Bước 2: Chuẩn bị thuốc thử.
29
Dung dịch thuốc thử kiềm:
Dung dịch kiềm, mới pha, trong 1 lít chứa: 0,5 g L-histidin monohydroclorua
monohydrate (C6H9O2N3.HCl.H2O); 5 g natri clorua (NaCl); và 5 g dinatri hydro
octophosphat dodecahydrat (Na2HPO4.12H2O); hoặc 2,5 g dinatri hydro octophosphat
dihydrat (Na2HPO4.2H2O). Dung dịch được điều chỉnh tới pH 8 (± 0,2) bằng dung dịch
natri hydroxit 0,1 mol/l.
Dung dịch thuốc thử Axit:
Dung dịch axit, mới pha, trong 1 lít chứa: 0,5 g L-histidin monohydroclorua
monohydrat (C6H9O2N3.HCl.H2O); 5 g natri clorua (NaCl); 2,2 g natri dihydro
octophosphat dihyrat (NaH2PO4.2H2O). Dung dịch được điều chỉnh tới pH 5,5 (± 0,2)
bằng dung dịch natri hydroxit 0,1 mol/l.
Bước 3: Chuẩn bị mẫu thử
Mẫu thử bao gồm các mẫu thử vật liệu dệt (Mẫu A) được cho tiếp xúc với vải đa
sợi (Mẫu B). Mẫu Vải, Xơ, Sợi nhuộm cần thử nghiệm đồ bền màu đối với nước được
chuẩn bị với kích thước tiêu chuẩn 40 X 100 mm (4 x 10 cm).
 Nếu mẫu thử là Vải: Ta khâu 2 Mẫu A & B với nhau dọc theo cạnh ngắn nhất
của vải sao cho vải thử kèm áp mặt của phải (mặt nhuộm) mẫu vải cần thử.
 Nếu mẫu thử là Xơ, Sợi: Ta lấy lượng sợi hoặc xơ bằng một nửa khối lượng của
các vải thử kèm. Đặt xơ, sợi (Mẫu A) này giữa 2 mẫu vải bao gồm: Mẫu vải trắng
tiêu chuẩn thử kèm (Mẫu B). Kích thước 4 x 10 cm. Một mẫu vải không bắt thuốc
nhuộm (Mẫu C). Kích thước 4 x 10 cm. Khâu 4 cạnh của mẫu B & C sao cho
mẫu A nằm giữa không bị rơi ra ngoài.
*Chú thích: Phân biệt những mẫu như sau
 Mẫu Thử = Mẫu vải A + B + C (mẫu C được dùng nếu A là xơ sợi)
 Mẫu vải A = Mẫu vải cần thử.(có thể là vải, sơ, sợi)
30
 Mẫu vải B = Mẫu vải trắng tiêu chuẩn thử kèm. Có thể là vải đợn sơi hoặc vải
đa sợi.
 Mẩu vải C = Mẫu vải không bắt thuốc nhuộm. Chỉ dùng để may túi thử nếu Mẫu
A là sơ hoặc sợi.
Bước 4: Thực hiện thử nghiệm.
 Bước A: Cân từng mẫu thử lấy cân nặng ban đầu của chúng. Đặt phẳng một mẫu
thử vào trong đĩa thủy tinh đáy phẳng và đổ ngập dung dịch thuốc thử kiềm vào.
 Bước B: Để ngấm ướt hoàn toàn mẫu thử trong dung dịch thuốc thử kiềm ở pH
8 (± 0,2) với tỷ lệ dung dịch 50:1 và mẫu được giữ nguyên trong dung dịch ở
nhiệt độ phòng trong thơi gian là 30 phút. Thỉnh thoảng ép và trở mẫu để đảm
bảo mẫu ngấm đều dung dịch.
 Bước C: Sau 30 phút đổ bỏ dung dịch thuốc thử kiềm dùng đũa thủy tinh ép bỏ
bớt dung dịch dư ra khỏi mẫu thử. Cân lại mẫu ghép để đảm bảo rằng mẫu nặng
từ 2 đến 2,5 lần khối lượng ban đầu.
 Bước D: Đặt mẫu thử vào giữa các miếng nhựa (hoặc kính) bằng que thủy tinh
sao cho không có bóng khí ở giữa các mẫu thử. Cho chúng vào máy ép chuyên
dụng (Perspiration Tester) áp suất 12,5 KPa (lực ép 5 kg)
 Bước E: Đặt máy ép chuyên dụng có chứa mẫu thử vào Lò gia nhiệt ở nhiệt độ
ổn định 37± 2°C liên tục trong 4 giờ.
 Bước F: Lấy mẫu thử ra khỏi lò, tháo chúng ra khỏi máy ép. Trải dài mẫu thử ra
chỉ để chúng tiếp xúc nhau ở đường chỉ khâu ở cạnh. Làm khô mẫu thử bằng thiết
bị hong khô ở nhiệt độ không quá 60°C.
 Bước G: Bằng qui trình tương tự, làm ướt một mẫu thử trong dung dịch thuốc
thử axit ở pH 5,5 (± 0,2) và sau đó thử trong dụng cụ riêng biệt và qui trình như
trên.
 Bước H: Chuyển qua cho kỹ thuật viên so sánh đưa ra đánh giá.
31
Bước 5: Đánh giá độ bền màu đối với mồ hôi của vải theo ISO 105 – E04
Kỹ thuật viên sẽ dùng thước đánh giá bằng thước xám dùng để đo chạy màu (Grey
Scale for staining) để so sánh đánh giá sự của mẫu dây màu của Mẫu vải trắng đa sợi
tiêu chuẩn thử kèm (Mẫu B) bằng cách so sánh với thang màu xám rồi đưa ra xếp hạng
cấp bền màu của Mẫu vải thử độ bền (Mẫu B). Thang Xám dùng để đo chạy màu (Grey
Scale for staining) gồm 5 cấp độ bền màu của vật liệu thử nghiệm giảm dần từ 5 xuống
1.
32
5. Độ bền màu với nhiệt
5.1. Định nghĩa và đo độ bền màu nhiệt

Độ bền màu nhiệt đề cập đến khả năng giữ màu nguyên bản của vải nhuộm trong
các điều kiện nhiệt độ khác nhau. Kiểm tra độ bền màu nhiệt có thể được thực hiện trong
môi trường khô, thủy triều, ẩm ướt, tùy thuộc vào việc sử dụng hàng dệt may. Máy sử
dụng trong kiểm tra độ bền màu nhiệt là Máy kiểm tra độ bền màu của bàn ủi Thăng
hoa. Khi thử nghiệm, mẫu đã nhuộm dán với một hoặc hai tấm vải liền kề theo quy định
tiếp xúc chặt chẽ với thiết bị gia nhiệt, được nung nóng trong thời gian nhất định dưới
nhiệt độ và áp suất quy định.
 Ép khô là mẫu khô được ép trong thiết bị gia nhiệt với nhiệt độ và áp suất quy
định trong thời gian nhất định.
 Ép thủy triều có nghĩa là mẫu khô được ép trong thiết bị gia nhiệt với nhiệt độ và
áp suất quy định trong một thời gian nhất định sau khi được phủ bởi một lớp bông
ướt bên cạnh vải.
 Ép ướt nghĩa là mẫu ướt được ép trong thiết bị gia nhiệt với nhiệt độ và áp suất
quy định trong một thời gian nhất định sau khi được phủ bởi một lớp vải bông
ướt bên cạnh. Sự đổi màu của mẫu và độ nhuộm của vải liền kề được đo bằng thẻ
xám.
5.2. Kiểm tra độ bền màu nhiệt

 Chuẩn bị Dụng cụ và Vật liệu Kiểm tra
33
Máy đo độ bền màu khi ủi thăng hoa (Hình 4), Vải liền kề nhiều sợi hoặc Vải
liền kề sợi đơn tiêu chuẩn, Mẫu cần thử.
Hình 5.1 Máy đo độ bền màu thăng hoa là ủi
1-Tấm trên 2-Tấm dưới 3-Phích cắm nguồn 4-Công tắc nguồn 5-LCD 6-Phím phải
7-Phím lên
8-Phím trái 9-Phím xuống 10-Bắt đầu 11-OK 12-Dừng
5.3 Phương pháp thử nghiệm
5.3.1. Chuẩn bị mẫu
Nếu mẫu thử nghiệm là vải, lấy mẫu 40mm * 100mm. Nếu mẫu thử là sợi thì dệt
thành vải và lấy mẫu 40mm * 100mm; hoặc sợi được quấn chặt chẽ trên vật liệu trơ
nóng có kích thước 40mm * 100mm để tạo thành một lớp mỏng chỉ bằng độ dày sợi.
Nếu mẫu là sợi rải rác, lấy lượng vừa đủ và chải thành một lớp mỏng 40mm * 100mm,
sau đó may trên vải liền kề bằng cotton.
5.3.2. Quy trình hoạt động
 Mẫu kết hợp được đặt giữa hai tấm gia nhiệt kim loại được điều khiển chính xác
bằng hệ thống gia nhiệt, được nung nóng dưới nhiệt độ và áp suất vừa phải. Nhiệt
34
độ ép phụ thuộc vào loại sợi và cấu trúc tổ chức của vải và hàng may mặc. Chúng
tôi thường sử dụng ba loại nhiệt độ: 110 ℃ ± 2 ℃, 150 ℃ ± 2 ℃, 200 ℃ ± 2 ℃.
Nếu cần, bạn có thể áp dụng nhiệt độ khác. Nếu mẫu là vải pha, nhiệt độ sử dụng
phải phù hợp với sợi chịu nhiệt kém nhất.
 Mẫu thử nghiệm đã qua xử lý gia nhiệt và sấy khô phải điều chỉnh độ ẩm trong
môi trường tiêu chuẩn trước khi thử nghiệm.
 Tấm amiăng, Flannel len, bông khô không nhuộm màu phải được che phủ mọi
lúc, bất kể tấm sưởi dưới của thiết bị sưởi có đang sưởi ấm hay không.
 Mô hình vải được ép nóng theo yêu cầu.
1. Ép khô: mẫu khô được đặt trên vải bông có lót len flannel; đặt tấm gia nhiệt lên
xuống, để ép nóng trong 15 giây ở nhiệt độ quy định.
2. Ép thủy triều: mẫu khô được đặt trên vải bông có lót len flannel; Lấy một tấm vải
liền kề bằng cotton có kích thước 40mm * 100mm, ngâm nó trong nước và làm
cho hàm lượng nước tương đương với chất lượng của nó thông qua vắt hoặc ném,
sau đó đặt vải ướt lên mẫu khô; đặt tấm gia nhiệt lên xuống, để ép nóng trong 15
giây ở nhiệt độ quy định.
3. Ép ướt: mẫu thử nghiệm được ngâm cùng với vải liền kề bằng bông có kích thước
40mm * 100mm trong nước, và làm cho hàm lượng nước tương đương với chất
lượng của nó thông qua vắt hoặc ném, sau đó đặt nó trên vải bông được phủ bởi
lớp lót bằng len; đặt tấm gia nhiệt lên xuống, để ép nóng trong 15 giây ở nhiệt độ
quy định.
 Lấy mẫu đã kiểm tra ra, dùng thẻ xám để đánh giá sự đổi màu của mẫu ban đầu
và độ ngả màu của vải trắng. Sau đó đặt nó trong môi trường tiêu chuẩn (có nghĩa
là nhiệt độ là 20 ℃ ± 2 ℃, độ ẩm tương đối là 65% ± 2%) trong 4 giờ, sau đó
đánh giá lại.
35
6. Độ bền màu với xà phòng
Có hai chỉ số được đo trong thử nghiệm độ bền màu khi giặt, bao gồm: độ phai
màu của mẫu thử nghiệm và độ dây màu của vải thử kèm. Độ phai màu của mẫu ban
đầu là sự thay đổi màu sắc của vải nhuộm trước và sau khi giặt với xà phòng. Vết bẩn
màu ở vải thử kèm là tình trạng vải thử kèm bị dính xà phòng cùng với thuốc nhuộm
của mẫu thử nghiệm.
Trong thử nghiệm, mẫu đã nhuộm được khâu lại với nhau với một hoặc hai loại
vải dệt theo quy định, cho vào dung dịch xà phòng, khuấy cơ học ở một thời gian và
nhiệt độ xác định, sau đó rửa sạch và sấy khô. Tại thời điểm này, mẫu nhuộm mờ dần
và làm dây màu các vải bên cạnh.
6.1. Yếu tố ảnh hưởng

Hiệu suất giặt của hàng dệt nhuộm phụ thuộc vào nhiều yếu tố, chẳng hạn (Chakraborty,
2011):
 Tính chất hóa học thuốc nhuộm

 kích thước và độ hòa tan của thuốc nhuộm
 bản chất của gắn thuốc nhuộm - sợi
 tương tác thuốc nhuộm - dung môi
 vị trí của thuốc nhuộm trên cấu trúc sợi
 công thức chất tẩy rửa được sử dụng trong quá trình giặt.
Cụ thể, thuốc nhuộm hoạt tính có thể hòa tan trong nước cũng như có thể thủy
phân trong bể nhuộm do tương tác giữa nước và thuốc nhuộm. Thuốc nhuộm
monochlorotriazine và vinyl sulphone là đơn chức; chúng gắn vào sợi thông qua liên kết
cộng hóa trị nhưng cũng trải qua phản ứng thủy phân cạnh tranh với nước trong bể
nhuộm. Việc giặt kỹ sau khi nhuộm sẽ loại bỏ hoàn toàn thuốc nhuộm đã thủy phân do
đó mang lại độ bền giặt tuyệt vời. Đây là lý do tại sao những loại thuốc nhuộm này rất
được ưa chuộng trong in ấn. Ngược lại, thuốc nhuộm hoạt tính dichlorotriazine tạo thành
thuốc nhuộm thủy phân một phần và do đó cho thấy độ bền rửa kém.
36
Thuốc nhuộm trực tiếp hòa tan trong nước và quá trình nhuộm không bao giờ được
giặt trừ khi đã qua xử lý; trong quá trình sau khi xử lý, phân tử thuốc nhuộm được tạo
ra lớn hơn bằng cách phản ứng với các hóa chất bên ngoài để giữ lại tại chỗ trên cotton.
Trong hai trường hợp trên, đặc biệt là đối với các màu đậm, bất kỳ thuốc nhuộm
trên bề mặt tiếp xúc lỏng lẻo với vải đều phải được rửa sạch hoàn toàn để đảm bảo độ
bền màu có thể chấp nhận được.
Việc mở cấu trúc của polyester trong quá trình nhuộm nhiệt độ cao áp suất cao,
phải đủ để đảm bảo thuốc nhuộm đi vào bên trong sợi vải. Các trường hợp rò rỉ hoặc
ngưng tụ trong đường ống cấp trong thiết bị vào mùa đông, có thể gây giảm áp suất hơi.
Điều này dẫn đến việc mở cấu trúc sợi không đầy đủ ở nhiệt độ dưới 130 ± 2 ºC và hạn
chế vị trí của hầu hết thuốc nhuộm chỉ trên bề mặt và dẫn đến độ bền giặt kém trong quá
trình giặt.
Cấu trúc cuối cùng của thuốc nhuộm phải đủ lớn để có thể bị giữ lại tại chỗ trong
quá trình điều chế. Điều này có thể đạt được bằng sự kết tụ thuốc nhuộm. Nếu thuốc
nhuộm không hòa tan và có cấu trúc nhỏ hơn, mức độ kết tụ sẽ quyết định hiệu suất giặt.
Sự kết tụ ở thuốc nhuộm hoàn nguyên anthraquinoid hứa hẹn độ bền giặt tuyệt vời so
với các tập hợp thuốc nhuộm sulphur tương đối nhỏ hơn, chỉ cho thấy độ bền giặt rất
tốt. Điều thú vị là trong cả hai trường hợp này, sợi là cotton và phương thức gắn kết là
bằng các lực vật lý.
M. Khatri và cộng sự đã thử nghiệm hai loại thuốc nhuộm trên sợi nano cellulose
(Khatri et al., 2016). Kết quả ở hình 3.1 cho thấy, thuốc nhuộm CI Reactive Black 4 trên
sợi nano cellulose có độ bền giặt tốt hơn thuốc nhuộm CI Reactive Red 195, không có
hiện tượng dây màu. Lý giải cho điều này, có thể là do sự cố định của màu sắc thuốc
nhuộm CI Reactive Black 4 trên vải.
37
Bảng 6.1 Độ bền giặt với xà phòng của sợi nano cellulose
Ratings
Color fastness
CI Reactive Black 4 CI Reactive Red 195
Change in color 5 4–5
Acetate 5 4–5
Cotton 5 4–5
Nylon 5 4–5
Staining
Polyester 5 4–5
Acrylic 5 4–5
Wool 5 4–5
Đối với các loại sợi kị nước như UHMWPE (Ultra high molecular weight
polyethywoole), thuốc nhuộm cũng cần kị nước để có ái lực với loại sợi này (Kim &
Chae, 2014). Tại nghiên cứu này các tác giả đã điều chỉnh thuốc nhuộm, tăng mạch alkyl
kị nước để tăng độ bền màu sắc của thuốc nhuộm trong quá trình giặt, chà xát, tiếp xúc
với ánh sáng.
6.2. Phương pháp đánh giá

Dựa trên tiêu chuẩn ISO 105-C10: Độ bền màu với xà phòng, soda.
 Chuẩn bị: mẫu đã nhuộm có kích thước 10 cm x 4 cm.

 Lựa chọn vải thử kèm:
 Vải đa sợi: loại DW có chứa wool và acetate, thử nghiệm ở 40 ºC và 50
ºC; loại TV không chứa wool và acetate, phép thử ở 60 ºC và 95 ºC
 Hai vải đơn sợi: vải đầu tiên sẽ cùng loại xơ với vải đang thử/ vải chiếm
ưu thế trong hỗn hợp xơ, chưa nhuộm màu; vải thứ hai thì phụ thuộc vào mẫu đã
nhuộm, theo quy định như bảng 3.2
Vải wool được sử dụng nhiều nhất để làm vải lót thứ hai liền kề vì nó tương tác
cao với một số lượng lớn thuốc nhuộm.
38
Bảng 6.2 Lựa chọn vải thử kèm khi kiểm tra độ bền màu giặt
Vải thứ hai

Vải đầu tiên
40oC hoặc 50oC 60oC hoặc 95oC
Cotton Wool Viscose
Wool Cotton –
Silk Wool –
Linen Wool Viscose
Viscose Wool Cotton
Cellulose acetate Viscose Viscose
Polyamide Cotton, wool Cotton
Polyester Cotton, wool Cotton
Polyacrylonitrile Cotton, wool Cotton
 Chuẩn bị mẫu kết hợp:
 Nếu vải thử kèm là vải đa sợi: đặt vải đa sợi có cùng kích cỡ chồng lên vải
thử nghiệm (10 cm x 4 cm) và khâu lại.
 Nếu vải thử kèm là hai vải đơn sợi: hai vải đơn sợi có kích cỡ 5 cm x 4
cm phủ lên 2 mặt mẫu đã nhuộm; ba mảnh được khâu quạnh các cạnh, để hở 5 cm
x 4 cm của mẫu đã nhuộm như hình 3.1
39
Hình 6.1 Mẫu vải kết hợp (vải thử kèm là hai loại sợi đơn)
 Phương pháp thử nghiệm
Năm bộ mẫu kết hợp được chuẩn bị và xử lý riêng biệt trong năm bể khác nhau
với công thức hóa học và điều kiện thử nghiệm khác nhau để đánh giá độ bền màu với
xà phòng cấp 1 – 5. Đặc biệt dựa trên việc xử lý trong dung dịch xà phòng giặt có mức
độ tăng dần với việc bổ sung kiềm và tăng dần nhiệt độ để phù hợp với giặt tay đến giặt
ở nhiệt độ cao (Chakraborty, 2011).
Các phương pháp thử nghiệm đều sử dụng dung dịch xà phòng 5g/l. Trong điều
kiện thử 1 và 2 không sử dụng Na2CO3, ở điều kiện thử 3, 4 và 5 sử dụng 2 g/l Na2CO3.
Sau khi chuẩn bị mẫu, đặt mẫu kết hợp vào cốc chứa cùng với một số lượng bi
thép qui định (bảng 3.3). Thêm lượng dung dịch xà phòng cần thiết được đun nóng trước
đến nhiệt độ thử ± 2 ºC, theo bảng 3.2, để đạt được tỉ lệ dung dịch là 50:1 ml/g. Đậy kín
cốc chứa và bật máy ở nhiệt độ và thời gian như qui định trong bảng 3.2. Bắt đầu tính
thời gian ngay khi đậy kín cốc.
Mẫu kết hợp được lấy ra trong thời gian nhất định và rửa bằng nước cấp 3 hai
lần. Sau đó, nó được xả sạch trong dòng nước mát chảy, vắt bớt nước thừa. Cuối cùng
được tách ra, mẫu được liên kết với vải liền kề bằng đường khâu cạnh ngắn, được treo
và làm khô trong không khí không quá 60 ℃.
40
Bảng 7.3 Các phương pháp thử nghiệm để đánh giá độ bền giặt
Sau thử nghiệm, các mũi khâu trên mẫu kết hợp được loại bỏ, hai hoặc ba mảnh
vải được đánh giá riêng biệt (lần lượt với sử dụng vải thử kèm là vải đa sợi và hai vải
đơn sợi). Đánh giá sự đổi màu của mẫu thử nghiệm và màu của vải thử kèm bằng thước
xám. Đối với mẫu thử nghiệm so với thước xám “change in colour” để đánh giá mức độ
phai màu. Đối với các vải thử kèm (vải đa sợi hoặc hai loại vải đơn sợi), so với thước
xám “change in staining” để đánh giá mức độ dây màu.
6.3. Thiết bị và dụng cụ
 Thiết bị trong thử nghiệm
Máy giặt cơ học phù hợp, gồm một thùng nước có một trục quay mang các cốc
bằng thép không gỉ đường kính ( 75 mm ± 5 mm) cao (125 mm ± 10 mm) có dung tích
(550 ± 50) ml, đáy của cốc chứa cách tâm của trục (45 ± 10) mm. Tổ hợp trục/cốc được
quay với tần số (40 ± 2) vòng/phút. Nhiệt độ của nước được điều khiển ổn định để duy
trì dung dịch thử ở nhiệt độ qui định ± 2 ºC. Máy khuấy cơ học, tối thiểu 16,667 s-1
(1000 vòng/phút) để đảm bảo phân tán hoàn toàn và không bị lắng.
41
Hình 6.2 Máy kiểm tra độ bền giặt
 Dụng cụ, thiết bị đánh giá

 Sử dụng hai loại thước xám để đánh giá sự thay đổi màu sắc và sự phai màu dựa
trên độ tương phản của mẫu kết hợp trước và sau khi giặt với xà phòng (hình 3.4). Độ
bền màu theo thước xám được chia thành 5 và 9 loại, trong đó loại tốt nhất là loại 5 và
loại kém nhất là loại 1.
Hình 6.3 Thước xám đo sự thay đổi màu sắc và sự dây màu
42
 Đo sự khác biệt màu sắc bằng máy quang phổ hoặc máy đo màu, sử dụng không
gian màu CIE Lab.
Hình 6.4. Thiết bị đo màu sắc
43
7. Độ bền màu với ánh sáng mặt trời
Độ bền màu với ánh sáng đại diện cho một thách thức cụ thể để đánh giá trong một
bài kiểm tra tiêu chuẩn và đã là chủ đề của nhiều nghiên cứu. Vấn đề chính bắt nguồn
từ sự thay đổi lớn của việc tiếp xúc với ánh sáng trong đời thực, bao gồm ánh sáng trực
tiếp và gián tiếp, mặt trời so với mây, thay đổi độ ẩm, độ cao của mặt trời trên bầu trời,
v.v. Tất cả các chất màu dệt đều dễ bị phai màu dưới ánh sáng mặt trời, vì bản chất chất
màu hấp thụ các bước sóng nhất định. Phơi sáng tự nhiên thường mất nhiều thời gian để
tạo ra sự thay đổi màu sắc có ý nghĩa, vì vậy các nhà sản xuất dụng cụ đã sản xuất một
loạt các thiết bị phơi sáng chiếu ánh sáng lên sợi vải để mô phỏng hiệu ứng của ánh sáng
trong cuộc sống thực. Để đạt được độ mờ dần trong một thời gian hợp lý cần có ánh
sáng cường độ cao, ổn định.
Độ bền màu với ánh sáng, còn được gọi là độ bền màu với ánh sáng mặt trời, là
đặt mẫu thử và thang len xanh (blue wool scale) tiếp xúc với ánh sáng nhân tạo tương
đương với ánh sáng ban ngày trong các điều kiện quy định, sau đó so sánh mẫu và màu
sắc của blue wool, để đánh giá xếp hạng độ bền ánh sáng của mẫu. Độ bền ánh sáng
được chia thành tám cấp độ, cấp độ đầu tiên là kém nhất và cấp độ thứ tám là cấp độ tốt
nhất (Ha, Shan, & Zeng).
7.1. Yếu tố ảnh hưởng

 Độ kết tinh của sợi (Ha et al.)
Đối với xơ cellulose: Độ kết tinh của sợi cellulose ảnh hưởng đến quá trình nhuộm.
Xơ cellulose thường hòa tan thuốc nhuộm hoặc phân tán trong nước khi nhuộm, dung
dịch thuốc nhuộm chỉ có thể thấm vào vùng vô định hình và vùng rìa của vùng kết tinh
của sợi. Nếu sợi có độ kết tinh cao và ít vùng vô định hình, cấu trúc chặt chẽ thì thuốc
nhuộm không dễ đi vào trong, khả năng hấp thụ kém hơn và màu nhạt hơn.
Đối với xơ tổng hợp: Dacron (tên thương mại của sợi polyester) loại trừ nhóm ưa
nước, chỉ tồn tại một ít este phân cực -COO-, là sợi kỵ nước, có độ hút ẩm thấp và sắc
độ thấp. Dacron có chuỗi phân tử thẳng, không có nhóm cồng kềnh và nhánh trên phân
tử, do đó phân tử chồng chất lên nhau và dễ hình thành vùng kết tinh, tạo thành sợi có
44
độ bền cơ học cao và hình thái ổn định. Cái khó của nhuộm dacron là cấu trúc sợi chặt
chẽ, các kẽ nhỏ của chuỗi phân tử, độ hút ẩm của sợi thấp và độ trương nở trong nước
thấp.
 Nồng độ thuốc nhuộm (Ha et al.)
Độ bền ánh sáng của vải thay đổi theo nồng độ thuốc nhuộm, độ bền ánh sáng tăng
khi nồng độ thuốc nhuộm tăng khi nhuộm cùng một loại thuốc nhuộm trên cùng một
loại sợi. Việc tăng nồng độ thuốc nhuộm sẽ làm tăng tỷ lệ cốt liệu trên sợi, cốt liệu càng
nhiều và càng ít không gian cho không khí và nước tiếp xúc trên mỗi đơn vị khối lượng
sợi. Độ bền ánh sáng cao hơn đối với vải màu trầm và vải sáng có độ bền màu thấp hơn.
Tuy nhiên, vẫn có một số thay đổi thuốc nhuộm với nồng độ thuốc nhuộm nhưng độ bền
ánh sáng không có sự thay đổi khác nhau, chẳng hạn như thuốc nhuộm hoạt tính màu
vàng S-3R, màu đỏ C-2BL.
 Sự phối màu sắc (Ha et al.)
Đa số màu nguyên liệu may chủ yếu phối ba màu cơ bản, khi phối màu, mỗi thành
phần có độ bền màu với ánh sáng khác nhau, nếu một trong hai thành phần có độ bền
màu với ánh sáng thấp sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ độ bền sáng của màu phụ. Nếu thuốc
nhuộm hoạt tính màu vàng S3R có cùng nồng độ và độ bền màu cao với ánh sáng phối
với thuốc nhuộm hoạt tính màu đỏ S3B có độ bền ánh sáng thấp, thì độ bền màu của vải
với ánh sáng được quyết định bởi thuốc nhuộm hoạt tính màu đỏ S3B có độ bền màu
thấp với ánh sáng. Do đó, khi phối, mỗi thành phần phải có cùng một cấp độ bền màu
với ánh sáng, nếu một trong số chúng có độ bền màu với ánh sáng thấp; nó sẽ ảnh hưởng
đến toàn bộ độ bền ánh sáng của các màu phụ.
 Thành phần không khí (Ha et al.)
Nitơ, oxy, sulfur dioxide và nitric oxide trong thành phần khí quyển xung quanh
đều có thể khiến thuốc nhuộm thay đổi màu sắc và phai màu, cũng như thay đổi độ bền
màu với ánh sáng. Điều cần quan tâm là oxy không phải là yếu tố chính ảnh hưởng đến
tất cả sự phai màu của ánh sáng dệt. Trong nitơ khô, nhiều thuốc nhuộm có độ phai nhạt
nặng hơn đối với cotton, silk, wool và visco, vinegar este, sợi acrylic hơn là oxy. Vì nitơ
45
có trong không khí là 78%, với độ ẩm thấp xung quanh, tốt hơn hết bạn nên phơi quần
áo trong bóng râm hoặc bếp trực tiếp để tránh ánh sáng phai màu.
 Độ ẩm và nhiệt độ (Giles, Walsh, & Sinclair, 1977; Ha et al.)
Độ ẩm và nhiệt độ của mẫu là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến độ bền
màu với ánh sáng. Phần trăm độ ẩm cao có thể làm tăng tốc độ phai màu, trong khi mức
độ bền màu thay đổi theo ưu điểm của sợi vải và thuốc nhuộm.
Thuốc nhuộm phân tán ít bị ảnh hưởng bởi tỷ lệ độ ẩm đến độ bền màu với ánh
sáng trong sợi polyester. Sợi cotton nhạy cảm với tỷ lệ phần trăm độ ẩm của sợi trong
độ bền màu của thuốc nhuộm với ánh sáng.
Khi nâng độ ẩm tương đối từ 45% lên 80%, tốc độ phai màu của nhiều mẫu vải
cotton khi nhuộm với thuốc nhuộm trực tiếp, hoàn nguyên và azoic tăng lên 200% -
300%. Đối với thuốc nhuộm base, tốc độ phai màu có thể tăng lên 500%.
Độ ẩm hiệu quả tạo điều kiện thuận lợi cho sự khuếch tán oxy đến cấu trúc thuốc
nhuộm thoát ra ngoài hoặc hoạt động như một môi trường phản ứng điện môi cao. Thuốc
nhuộm phát sinh từ nhiễu ảnh, màu vàng vat thúc đẩy sự phai nhạt của màu xanh lam
khi ở trong hỗn hợp; phần sau vẫn ổn định nếu tiếp xúc một mình. Nhiệt độ càng cao,
tốc độ phai màu càng nhanh; tiếp xúc lâu với ánh sáng khả kiến gây ra quá trình oxy hóa
quang tùy thuộc vào sự sẵn có của oxy. Không thể dễ dàng đánh giá mức độ phai màu
trong một thời gian ngắn trong sắc màu đậm, nhưng sẽ dễ dàng làm như vậy trên sắc
màu sáng vì tỷ lệ thuốc nhuộm bị phá hủy cao hơn so với tổng lượng thuốc nhuộm trong
sắc màu sáng
 Thời gian tiếp xúc (Chakraborty, 2011)
Tiếp xúc ngắn giúp sợi nhuộm có đủ thời gian giải phóng năng lượng để trở lại trạng
thái cơ bản.
 Diện tích bề mặt tiếp xúc, kích thước thuốc nhuộm
46
Thuốc nhuộm có kích thước lớn hơn thường mất nhiều thời gian hơn để bắt đầu
phai màu: sự phai màu tỷ lệ nghịch với bán kính của hạt thuốc nhuộm do hiệu ứng lớp
quang hóa (Giles et al., 1977).
Một loại sợi thô hơn bị phai màu từ từ do tỷ lệ diện tích bề mặt trên thể tích thấp
hơn, ngụ ý rằng sẽ có ít thuốc nhuộm trên bề mặt hơn; tỷ lệ phai màu rõ ràng sẽ cao hơn
đối với sợi dẹt và sợi siêu nhỏ (Chakraborty, 2011).
 Bước sóng tới của bức xạ
Bước sóng tới càng ngắn thì năng lượng giải phóng trên bề mặt vải màu càng cao và tốc
độ phai màu càng cao (Chakraborty, 2011).
 Tương tác thuốc nhuộm với sợi
Thực tế là thuốc nhuộm basic tạo ra các sắc thái nhanh nhạt trên acrylic nhưng không
tạo ra màu tương tự trên wool, silk,… (Bentley, McKellar, & Phillips, 1974)
 Cấu trúc thuốc nhuộm
Các cấu trúc anthraquinoid (thuốc nhuộm hoàn nguyên) cho thấy độ bền ánh sáng tuyệt
vời trên vải cotton do cấu trúc thuốc nhuộm có tính chặt chẽ, điều mà các loại thuốc
nhuộm khác không thể có được. Sợi nhỏ gọn hơn sẽ che khuất các lỗ chân lông và không
cho phép oxy hoặc hơi ẩm đi qua bên trong vải, do đó ngăn chặn sự phai màu
(Chakraborty, 2011).
 Tạp chất của quá trình nhuộm
Một số tạp chất cần thiết cho quá trình nhuộm, như chất mang, chất phân tán, v.v., hoặc
kim loại trong cấu trúc sợi hoặc thuốc nhuộm, thúc đẩy quá trình phai màu. Một thực tế
đã biết là các chất mang như o-phenylphenol làm giảm độ bền ánh sáng của polyester
nhuộm phân tán (Chakraborty, 2011).
7.2. Phân loại nguồn sáng

Độ bền ánh sáng của mẫu màu được đánh giá bằng cách cho mẫu thử tiếp xúc với
nguồn ánh sáng nhân tạo thích hợp có dạng phân bố năng lượng mô phỏng ánh sáng mặt
47
trời, ví dụ: hồ quang cacbon, hồ quang xenon, đèn mặt trời huỳnh quang (FS 40) hoặc
đèn huỳnh quang vonfram thủy ngân (Pugh & Guthrie, 2001). Thử nghiệm sẽ trở nên
quá dài nếu được thực hiện dưới ánh sáng ban ngày vì cường độ không nhất quán.
Đèn hồ quang carbon ban đầu cho thấy mối tương quan kém với ánh sáng mặt trời.
Tuy nhiên, vào những năm 1930, Atlas Instruments đã phát triển hồ quang Sunshine
Carbon. Nguồn này có phân bố quang phổ gần giống với ánh sáng ban ngày hơn. Nguồn
sáng Sunshine Carbon Arc có các dải bức xạ cường độ cao hơn ở đầu cực tím của quang
phổ (Wagner, Leslie, & Schlaeppi, 1985).
Loại nguồn sáng nhân tạo phổ biến nhất là đèn hồ quang xenon. Một dòng điện đi
qua hơi xenon được bao bọc dưới áp suất cao, gây ra hiện tượng ion hóa. Đèn hồ quang
xenon là nguồn sáng nhân tạo được chỉ định trong các bài kiểm tra độ bền ánh sáng gia
tốc của ISO (BS EN IS0 105:B02 (1999)) và Viện tiêu chuẩn Anh (BS 1006:B02
(1999)). Nó cũng được quy định trong DIN của Đức và một số phương pháp kiểm tra
AATCC. Đèn hồ quang xenon thường được chấp nhận là nguồn sáng quốc tế để kiểm
tra độ bền ánh sáng tăng tốc. Đầu đốt hồ quang xenon được Hereaus Industrietechnik
giới thiệu vào những năm 1950 và là nguồn sáng nhân tạo gần giống nhất với ánh sáng
ban ngày (Wagner et al., 1985).
Để có thêm thông tin chính xác về các cấp độ bền ánh sáng, nhiệt tăng trên các
mẫu màu được loại bỏ bằng một phụ kiện làm mát. Độ ẩm là một yếu tố quan trọng
khác, cho thấy tác động của nó đối với cấp độ bền vì thử nghiệm được thực hiện trong
một khoảng thời gian đáng kể (Chakraborty, 2011).
7.3. Phương pháp đánh giá

Độ bền ánh sáng được xếp loại từ 1 đến 8; với 1 là độ bền kém nhất trong khi 8 là
tương ứng cho hiệu suất vượt trội (Pugh & Guthrie, 2001). Sử dụng tám mẫu trong blue
wool scale có độ bền ánh sáng đã biết từ 1 đến 8 được sử dụng để so sánh với mẫu thử
có độ bền được đánh giá. Tám mẫu này được sản xuất bằng cách nhuộm vải wool đã
được cọ rửa và tẩy với thuốc nhuộm màu xanh lam có độ bền ánh sáng đã biết được
phân loại theo thứ tự tăng dần là C.I. Acid Blue 104, C.I. Acid Blue 109, C.I. Acid Blue
48
83, C.I. Acid Blue 121, C.I. Acid Blue 47, C.I. Acid Blue 23, C.I. Soluble Vat Blue 5
and C.I. Soluble Vat Blue 8 (Chakraborty, 2011).
 Chuẩn bị mẫu đo
Sử dụng tám mẫu trong blue wool scale và mẫu thử nghiệm, mỗi mẫu 1 cm x 4,5
cm, được đặt cạnh nhau trên một tấm bìa mờ có bản lề và một phần ba trung tâm của
mỗi mẫu được bao phủ bởi một tấm bìa đen AB như được minh họa trong hình 3.4.
Hình 7.1 Cách bố trí vải thử nghiệm và mẫu đối chứng để đo độ bền màu với ánh sáng
 Tiếp xúc với ánh sáng nhân tạo
Các mẫu để thử nghiệm được gắn trên thẻ trắng không chứa chất làm sáng huỳnh
quang và được đặt xung quanh nguồn sáng. Khoảng cách từ bộ lọc đến mẫu thử được
xác định theo tiêu chuẩn thích hợp. Giá đỡ mẫu được cố định ở vị trí của nó hoặc có thể
xoay 180 ºC sau mỗi vòng quay xung quanh nguồn sáng.
Sự quay này gây ra sự thay đổi độ ẩm và nhiệt độ. Khi mẫu quay ra xa ánh sáng,
nó sẽ có độ ẩm tương đối cao hơn và nhiệt độ thấp hơn. Sự luân phiên của khoảng thời
gian sáng và khoảng thời gian tối, trái ngược với việc tiếp xúc liên tục với ánh sáng,
ngăn các mẫu không bị quá nóng. Tuy nhiên, điều này làm tăng tốc độ phai màu của sợi
ưa nước. Mẫu nguội đi trong thời kỳ tối, cho phép hấp thụ nhiều độ ẩm hơn, do độ ẩm
49
tương đối tăng lên. Việc hấp thụ độ ẩm có thể làm cho sợi phồng lên, tạo điều kiện cho
quá trình thâm nhập nhiều oxy hơn vào sợi, điều này có thể thúc đẩy quá trình phai màu.
Tiếp xúc liên tục thường được sử dụng để giảm thời gian thử nghiệm. Trong quá
trình kiểm tra độ bền ánh sáng, các mẫu được tiếp xúc với ánh sáng nhân tạo cường độ
cao do đèn hồ quang Xenon tạo ra, đi qua một loạt các bộ lọc để đảm bảo rằng quang
phổ của nó gần giống với ánh sáng tự nhiên ban ngày. trong khi độ ẩm và nhiệt độ của
môi trường thử nghiệm được kiểm soát (Chakraborty, 2011).
 Phương pháp thử nghiệm
ISO 105 B02 có bốn chu kỳ phơi sáng khác nhau với các mức độ ẩm và nhiệt độ
khác nhau, bao gồm A1, A2, A3 và B. Nhiều nhà nhập khẩu sử dụng A2 vì điều kiện độ
ẩm của nó cực thấp. Trong ISO 105 B02 - A2, đèn cũng có thể có cảm biến bảng màu
đen (không cách nhiệt) hoặc cảm biến tiêu chuẩn đen (cách nhiệt) để kiểm soát nhiệt độ.
AATCC 16 bao gồm năm tùy chọn thử nghiệm khác nhau. “Option 3” được sử
dụng phổ biến nhất vì nó mô phỏng các điều kiện độ ẩm cực thấp và tương đương nhất
với chu trình A2 của ISO 105 B02. Quy trình “Option 3” điều chỉnh vải với ánh sáng
liên tục , trong khi một số tùy chọn AATCC 16 khác áp dụng vải vào điều kiện sáng và
tối xen kẽ. “Option 3” sử dụng đèn Xenon với cảm biến bảng màu đen, trong khi “Option
4,5” sử dụng cảm biến tiêu chuẩn màu đen.
Bảng 7.1 So sánh phương pháp thử nghiệm theo ISO 105 B02 – A2 và AATCC 16 –
Option 3
Test method ISO 105 B02 – A2 AATCC 16 – Option 3
Effective humidity Less than 15% N/A
Determined by effective
Relative humidity 30 ± 5%
humidity
Max black panel/ Panel: 60 ± 3 ºC Standard:

63 ± 1 ºC
standard temp 62 ± 3 ºC
50
Chamber air temperature N/A 43 ± 2 ºC
Irradiance at 420 nm 1.1 ± 0.02 W/m2/nm 1.1 ± 0.03 W/m2/nm
Irradiance at 300 – 400

42 ± 2 W/m2 48 ± 1 W/m2
nm
Assessment Blue wool scale 1 to 8 Standard Grey scale 1 to 5
 Đánh giá
Sử dụng thước xám: bất kỳ sự thay đổi màu sắc nào trong mẫu vật đều được kiểm
tra bằng cách nhấc tấm phủ màu đen lên cho đến khi độ tương phản giữa các vị trí được
che phủ và vị trí tiếp xúc của mẫu thử tương đương với cấp 4 trên thang màu xám
“change in colour”. Đây đại khái là đánh giá độ bền ánh sáng của mẫu vật. Nếu control
7 cũng giảm dần đến hạng 4 trên cùng scale, bài kiểm tra có thể bị kết thúc ở giai đoạn
này. Nếu control 7 không mờ dần đến cấp 4, thì một nửa của tất cả các controls và mẫu
thử cùng với một nửa bìa đen trung tâm ở một mặt được che bằng tấm bìa đen khác và
được phơi sáng cho đến khi độ tương phản giữa các phần phơi sáng và được che chắn
hoàn toàn, trở thành cấp 3 trên thang màu xám “change in colour”. Bài kiểm tra được
kết thúc vào thời điểm này.
Sử dụng thang len xanh: mẫu vật và phần control giờ đây có ba vùng rõ ràng, tức
là vùng được che chắn hoàn toàn ở giữa, vùng phơi sáng vĩnh viễn ở bên phải của AB
và vùng phơi sáng một phần ở bên trái; Các vùng được so sánh với control và nếu hai
mức độ mờ dần trên mẫu không cùng control tương ứng, thì độ bền nên là giá trị trung
bình của cả hai (Chakraborty, 2011)
7.4. Thiết bị và dụng cụ

 Dụng cụ
Sự thay đổi màu sắc của vải được đo bằng thước xám, như trong các tiêu chuẩn
kiểm tra độ bền màu khác của AATCC. Các nhà nhập khẩu thường sẽ chấp nhận thang
4 cho kiểm tra này.
51
Vải kiểm tra độ ẩm được sử dụng để kiểm tra độ ẩm tương đối hoặc độ ẩm hiệu
quả. Đây là loại vải cotton nhuộm Azoic (CI Azoic Red 21) với đặc tính phai màu cụ
thể, thay đổi theo độ ẩm tương đối. Độ bền ánh sáng của thuốc nhuộm này phụ thuộc
nhiều vào độ ẩm: độ bền giảm khi độ ẩm tăng. Nó được sử dụng như một công cụ hiệu
chuẩn để kiểm tra độ bền ánh sáng. Khi độ ẩm tương đối của máy kiểm tra độ bền ánh
sáng được cài đặt chính xác, nó sẽ mờ dần với tỷ lệ giống với tiêu chuẩn độ bền ánh
sáng số 5. Vải kiểm tra độ ẩm SDC ISO 105 B02, kích thước 15x25cm.
 Thiết bị
Máy đo thời tiết gia tốc
 Sử dụng đèn hồ quang xenon (8 bóng), không cần giám sát trong quá trình thử
nghiệm, ít tốn kém hơn phơi sáng ngoài trời, thử nghiệm thời tiết trên nhiều loại vât liệu
(tia cực tím, nhiệt độ, độ ẩm); máy có thể kiểm tra nhiều điều kiện khác nhau (ngoài
trời, sốc nhiệt), bao gồm tiêu chuẩn AATCC TM186 (được lập trình trong 14 giờ tiếp
xúc với tia UV-A từ đèn UVA-340 (365–295 nm) và nhiệt độ 50 ºC).
 Giá đỡ mẫu được gắn cách đều với các ống, như được mô tả trong Hình 3.5. Mặc
dù đây là một phương tiện kiểm tra hữu ích, nhưng nó không tính đến ảnh hưởng của
ánh sáng nhìn thấy.
Hình 7.2 Máy đo thời tiết gia tốc QUV
52
Thiết bị Xenotest và Atlas Ci3000, Atlas 34000 Weather-Ometers
 Đều là máy kiểm tra thời tiết gia tốc sử dụng đèn hồ quang xenon làm nguồn
sáng. Những loại đèn như vậy có phân bố quang phổ tương tự như ánh sáng ban ngày
 Máy có thể được lập trình để có độ ẩm tương đối cụ thể trong buồng thử nghiệm,
khoảng thời gian sáng (và tối nếu muốn) được chỉ định và phun để mô phỏng mưa.
 Một số đặc tính của sợi có thể được theo dõi khi thực hiện các bài kiểm tra độ
bền với thời tiết. Chúng bao gồm thay đổi màu sắc, khuyết tật bề mặt, độ phai, nứt và
thay đổi các tính chất vật lý, chẳng hạn như cường độ kéo và va đập. Các kỹ thuật phân
tích như quang phổ hồng ngoại cũng có thể được sử dụng để đánh giá ảnh hưởng của
thời tiết lên mẫu vật (McEven, Verma, & Turner, 1987).
Hình 7.3 Thiết bị Xenotest và Atlas Ci3000
Thiết bị đọc và quét màu (trước và sau khi phơi sáng, lấy kết quả ∆E *): Máy đo
sắc độ Konica Minolta CR-5 sử dụng không gian màu CIE L * a * b *, sử dụng cài đặt
Reflectance với khẩu độ 30 mm. Máy quét màu Epson Perfection V370 Photo được sử
dụng để quét tất cả 5 bản sao của mỗi loại vải / thuốc nhuộm.
53
Hình 7.4 Máy đo màu quang phổ Konica Minolta Colorimeter CR-5
Hình 7.5 Máy scan Epson V370
7.5. Độ bền màu với ánh sáng của một số loại vải/ thuốc nhuộm
Ha và cộng sự (Ha et al.) đã thử nghiệm độ bền ánh sáng của một số sợi tự nhiên
như cotton, gai dầu, linen, hỗn hợp linen (68%) và lụa (32%), tre trong khoảng thời gian
khác nhau.
Bảng 7.5 Độ bền ánh sáng của sợi tự nhiên
Thời gian
Cotton Gai dầu Lanh Lanh và lụa Tre
(giờ)
3 4 – 4.3 2 – 2.7 4.3 – 4.7 4 – 4.7 4.7 – 5
6 4 – 4.3 2–3 4 – 4.7 4 – 4.7 4.7 – 5
9 4 – 4.3 2–3 4 – 4.7 4 4.7 – 5
12 4.3 – 5 2.3 – 3 4.3 – 5 3.7 – 4 4.3 – 5
15 4.7 – 5 3 4.7 – 5 3–4 5.7 – 6
18 5 – 5.3 3 5 3–4 6 – 6.7
54
21 5.3 – 6 3 5.7 – 6 3 – 3.7 6.3 – 7
Kết quả cho thấy, độ bền màu của vải tự nhiên với ánh sáng là: tre>lanh >cotton>
hỗn hợp lanh và lụa > gai dầu. Tại nghiên cứu này, các tác giả cũng xác định yếu tố ảnh
hưởng đến độ bền màu với ảnh sáng là cấu trúc của vải, sau đó là thuốc nhuộm. Ngoài
ra quá trình nhuộm và lắng cũng có thể ảnh hưởng đến độ bền màu của vải (Ha et al.).
Bait và cộng sự (Bait, Shinde, Adivarekar, & Sekar, 2020) cũng tổng hợp thành
công thuốc nhuộm azo mới dựa trên 2,4-dihydroxy benzophenone và 2-hydroxy 4-
methoxy benzophenone và sau đó được sử dụng để nhuộm wool và silk. Các loại vải
nhuộm được mô tả là ngăn chặn > 95% tia UVA và UVB do sự hiện diện của gốc
benzophenone trong thuốc nhuộm tổng hợp. Nó cũng cho thấy độ bền ánh sáng tuyệt
vời, đặc tính rửa và cọ xát cùng với hoạt tính kháng khuẩn cao hơn> 99% chống lại K.
pneumonia và S. aureus.
Ramugade và cộng sự (Ramugade, Warde, & Sekar, 2019) tổng hợp một loạt năm
thuốc nhuộm phân tán azo dựa trên dihydroxy naphthoate. Các thuốc nhuộm tổng hợp
này chứa một vòng azole với các nhóm keto, hydroxy và este được biết là thể hiện sự
chuyển proton nội phân tử ở trạng thái kích thích (ESPIT), có khả năng tăng độ bền ánh
sáng và chỉ số tính điện (Ramugade et al., 2019).
Geršak và cộng sự (Geršak, 2013) đã nghiên cứu tiêu chuẩn về độ bền màu của
nghành may mặc (hình 7.6)
55
Bảng 7.6 Các tiêu chuẩn chất lượng tối thiểu về độ bền màu của vải sau khi tiếp xúc với
ánh sáng so với blue wool standard của Châu Âu (DTB, 2006) (Geršak, 2013)
Trang phục Độ bền Trang phục Độ bền
Quần tây, quần đùi 5 Quần áo ngủ 4
Chân váy 5 Áo sơ mi, váy 5
Áo khoác 5 Đồ lót 4
Áo ấm 5 Đồ bơi 5
Quần áo dệt kim 5 Vải lót quần áo 4
Đồ trượt tuyết/ thể

5
thao
56
8. Cải thiện độ bền màu
Độ bền thuốc nhuộm của vải liên quan đến sợi, cấu trúc sợi, cấu trúc vải, phương
pháp in và nhuộm, loại thuốc nhuộm và ngoại lực.
Sau đây là các nguyên tắc chung để cải thiện Độ bền màu của hàng dệt. Khi nói
đến Độ bền màu riêng lẻ, sẽ có các phương pháp cải thiện mục tiêu.
Bắt đầu với ba khía cạnh sau:
8.1 Lựa chọn thuốc nhuộm

Độ nhanh của sản phẩm phụ thuộc nhiều vào việc lựa chọn thuốc nhuộm. Nếu lựa
chọn nguyên liệu nhuộm không phù hợp thì dù chất phụ trợ tốt đến đâu và quy trình
nhuộm tốt nhất cũng không có cách nào nhuộm được Độ bền màu cao. Chỉ bằng cách
chọn thuốc nhuộm phù hợp, chúng ta mới có thể nói về bước tiếp theo.
(1) Chọn thuốc nhuộm theo đặc tính của sợi: Các loại thuốc nhuộm và sợi khác
nhau có các dạng liên kết khác nhau, và độ bền của các liên kết liên kết cũng khác nhau.
Sau khi xác định được loại thuốc nhuộm, chọn thuốc nhuộm có hiệu suất nhuộm cao.
Ví dụ, khi nhuộm vải len, chúng cũng là thuốc nhuộm axit mạnh. Thuốc nhuộm axit
mạnh sản xuất trong nước không tốt bằng thuốc nhuộm axit mạnh nhập khẩu. Không
chỉ màu trước không đẹp mà độ bền liên kết của chúng cũng không tốt bằng loại sau.
Các loại thuốc nhuộm khác nhau có độ bền liên kết khác nhau đối với len và độ sặc sỡ
của màu nhuộm. Ví dụ, độ bền màu của sợi len được nhuộm bằng thuốc nhuộm axit yếu
cao hơn so với thuốc nhuộm axit mạnh. Trong trường hợp vải bông nguyên chất hoặc
vải sợi xenlulo tái sinh, thuốc nhuộm trực tiếp (loại thuốc nhuộm được sử dụng trực tiếp
cho vải xenlulo) hoặc thuốc nhuộm hoạt tính (một nhóm thuốc nhuộm được coi là thuốc
nhuộm vĩnh cửu nhất vì đặc tính bám của chúng để dệt sợi và hình thành liên kết cộng
hóa trị) có thể được sử dụng. Ngoài thuốc nhuộm axit và một số thuốc nhuộm hoạt tính,
cũng có thể sử dụng thuốc nhuộm trực tiếp riêng lẻ.
(2) Chọn thuốc nhuộm theo độ đậm của màu: Sau khi xác định được loại thuốc
nhuộm, cần xác định thêm sẽ sử dụng loại thuốc nhuộm nào theo hệ màu và độ sâu của
màu nhuộm. Cố gắng chọn thuốc nhuộm có sắc thái gần với màu mong muốn. Nếu có
57
sự sai lệch, hãy sử dụng thuốc nhuộm khác để tạo màu. Thứ hai, hãy xem chỉ số Độ bền
màu của chính loại thuốc nhuộm đã chọn. Nếu độ bền màu của thuốc nhuộm kém, thì
quá trình này có thể cải thiện một nửa Độ bền màu. Cuối cùng, xem liệu độ bão hòa của
thuốc nhuộm có thể đạt được độ sâu màu cần thiết hay không. Chọn loại thuốc nhuộm
có tỷ lệ nhuộm rất thấp, ngay cả khi màu có độ sâu cao mong muốn có thể tạm thời đạt
được sau khi xử lý. Sự kết hợp của thuốc nhuộm sẽ không được chắc chắn và nó sẽ rơi
ra trong quá trình sử dụng lại.
(3) Chọn thuốc nhuộm theo cấp độ Bền màu của nó: Trong phần giới thiệu của
mỗi loại thuốc nhuộm, cấp độ Bền màu của thuốc nhuộm cũng được giới thiệu. Khi
chọn thuốc nhuộm, bạn phải chọn thuốc nhuộm theo cấp độ Bền màu mà sản phẩm yêu
cầu, và độ bền thuốc nhuộm của thuốc nhuộm của các màu phù hợp phải tương tự nhau.
Ví dụ, độ bền màu của thuốc nhuộm chỉ có thể đạt 2 ~ 3 hoặc thậm chí là 1 ~ 2, cho dù
quy trình phụ trợ và nhuộm có tốt đến đâu thì một sản phẩm có độ bền màu 4 ~ 5 cũng
không thể nhuộm được. Vì độ bền màu của thuốc nhuộm chủ yếu phụ thuộc vào lực liên
kết giữa thuốc nhuộm và sợi, nếu liên kết giữa hai chất này không đủ mạnh thì không
có ngoại lực nào có thể làm cho chúng liên kết chắc chắn, ngay cả khi màu được cải
thiện. Chúng cũng không chịu được tác hại của các yếu tố bên ngoài như giặt và ma sát.
(4) Tỷ lệ hấp thụ thuốc nhuộm của sợi: Các loại thuốc nhuộm khác nhau sẽ thể
hiện tỷ lệ hấp thụ thuốc nhuộm khác nhau, và trong các điều kiện nhuộm khác nhau, tỷ
lệ hấp thụ thuốc nhuộm của cùng một loại thuốc nhuộm cũng khác nhau. Vì vậy, tỷ lệ
nhuộm phải được cân nhắc khi chọn thuốc nhuộm. Nếu không, sẽ có sự cạnh tranh giữa
các loại thuốc nhuộm. Một trong các loại thuốc nhuộm chiếm vị trí nhuộm trước của sợi
để các thuốc nhuộm khác chỉ nhuộm được trên bề mặt sợi, không được đều màu. Nó tạo
thành một liên kết mạnh mẽ với chất xơ, được phá hủy đầu tiên trong quá trình tiếp theo
hoặc sử dụng hàng ngày. Đó là lý do tại sao một số màu nhạt dần và hiển thị một hệ màu
hoàn toàn khác với màu gốc. Vì vậy, khi chọn thuốc nhuộm phải chọn thuốc nhuộm có
tốc độ nhuộm tương tự nhau trong cùng điều kiện, điều này cũng rất có lợi cho bước
tiếp theo của quy trình pha chế.
58
(5) Cần có sự tương thích tốt giữa các loại thuốc nhuộm: Các loại thuốc nhuộm
khác nhau trong cùng một loại vải có khả năng tương thích khác nhau - giá trị tương
thích càng lớn thì khả năng phối màu của thuốc nhuộm càng tốt. Phải có sự tương thích
tốt giữa các loại thuốc nhuộm phù hợp với màu sắc. Tốt nhất nên dùng ba màu cơ bản
để có màu không dễ đánh. Ba màu cơ bản có khả năng tương thích tốt nhất trong mỗi
loại thuốc nhuộm và chúng cũng là ba màu nhuộm có khả năng phối màu hoàn chỉnh
nhất và tích cực nhất. Vì vậy, cách tốt nhất là sử dụng ba màu cơ bản để phù hợp với
một số màu khó hơn, lạ hơn, và cố gắng không sử dụng các loại thuốc nhuộm khác để
đánh. Dễ bị tranh nhuộm, nhuộm hoa. 2.1.6 Để giảm thiểu số lượng thuốc nhuộm cần
thiết, trước tiên hãy chọn thuốc nhuộm có sắc thái tương tự với màu cần thiết khi chọn
thuốc nhuộm, sau đó sử dụng một hoặc hai thuốc nhuộm để bổ sung sự thiếu sắc thái
trong thuốc nhuộm chính. Đối với thuốc nhuộm của cùng một loạt màu, màu nhuộm
theo cách này phải tinh khiết, mịn, đẹp và đầy đặn. Cố gắng không sử dụng bốn hoặc
năm loại thuốc nhuộm để nhuộm màu, vì nó không dễ lên màu, cũng không dễ xử lý
nhuộm hàng loạt. Hơn nữa, mặc dù màu sắc và độ bóng phù hợp nhưng màu nhuộm
không sáng và đầy đủ, và thuốc nhuộm không thể kết hợp hoàn toàn với sợi, dẫn đến độ
bền màu kém.
8.2 Lựa chọn và sử dụng phụ gia

(1) Chọn phụ gia phù hợp: Sau khi xác định loại thuốc nhuộm, việc lựa chọn phụ
gia cũng rất quan trọng. Nói chung, hãy cố gắng chọn chất phụ trợ phù hợp với thuốc
nhuộm; nếu nó là thuốc nhuộm thông thường được sử dụng thường xuyên, cần nhấn
mạnh việc xác định lượng chất phụ trợ và phương pháp sử dụng. Đối với những màu
tối, thuốc nhuộm không dễ bị hết màu. Tác nhân phụ có thể được thêm vào từng mẻ để
tăng tốc độ cạn kiệt và cải thiện độ bền hấp phụ thuốc nhuộm để đóng vai trò cố định
màu.
(2) Giảm thiểu số lượng chất làm chậm: Cần giảm lượng chất làm chậm đóng vai
trò làm chậm quá trình nhuộm càng nhiều càng tốt. Nếu không, nó sẽ có tác dụng không
mong muốn là tước. Một mặt, nó sẽ làm giảm hấp thu thuốc nhuộm, mặt khác, nó sẽ
làm suy yếu lực liên kết của thuốc nhuộm và sợi, làm cho Độ bền màu kém hơn. Đối
59
với những màu dễ nhuộm, có thể đạt được hiệu quả làm đều màu thông qua việc sử dụng
thuốc nhuộm và tốc độ gia nhiệt.
(3) Lựa chọn đại lý cố định: Việc sử dụng chất cố định sẽ cải thiện đáng kể Độ
bền màu của thuốc nhuộm, nói chung ít nhất là 0.5 ~ 1 cấp, nhưng việc lựa chọn chất cố
định cũng nên dựa trên độ bền của thuốc nhuộm, thay vì chỉ từng mục riêng lẻ. Ví dụ,
sau khi thuốc nhuộm hoạt tính được xử lý bằng các chất cố định dạng polyamine hoặc
phân tử lượng thấp cation, độ bền giặt của vải là 4 ~ 5, nhưng độ bền nhẹ sẽ giảm. Hơn
nữa, khi sửa chữa phải kiểm soát chặt chẽ lượng chất cố định, nhiệt độ cố định và thời
gian cố định.
(4) Xà phòng và giặt: Khi giặt xà phòng phải giặt kỹ và chú ý nhiệt độ, thời gian
giặt; nếu không, màu nổi trên bề mặt vải sẽ bị phai trong quá trình sử dụng.
(5) Sử dụng chất làm mềm: Để làm cho sản phẩm căng mọng và mềm mại, cần
thêm chất làm mềm. Chất làm mềm được phân loại là cation, anion, không ion và
silicone. Làm mềm là quá trình cuối cùng sau quá trình nhuộm. Thuốc nhuộm và chất
làm mềm phản ứng mạnh hơn, làm giảm Độ bền màu đặc biệt khi thuốc nhuộm axit
được nhuộm bằng chất làm mềm silicon hữu cơ. Một số chất nhuộm thậm chí sẽ bị loại
bỏ trong quá trình làm mềm. Để làm sáng màu một chút. Vì vậy, lượng chất làm mềm
được sử dụng trong xử lý làm mềm phải vừa phải; nếu không sẽ có cảm giác dính và
ảnh hưởng đến quá trình nhuộm.
8.3. Cải tiến quy trình nhuộm và hoàn tất

Giảm hoàn toàn độ kết tinh của phần kết tinh của cấu trúc đại phân tử sợi và tăng
độ kết tinh của vùng không kết tinh. Độ kết tinh của các khu vực khác nhau bên trong
sợi có xu hướng nhất quán. Điều này để sau khi thuốc nhuộm đi vào sợi, sự kết hợp của
sợi sẽ đồng đều hơn.
Điều này không chỉ có thể cải thiện mức độ nhuộm mà còn cải thiện độ nhanh
thăng hoa. Nếu độ kết tinh của các phần khác nhau bên trong sợi không đủ cân bằng,
phần lớn thuốc nhuộm nằm trong vùng vô định hình với cấu trúc tương đối lỏng lẻo.
Sau trạng thái khắc nghiệt của điều kiện bên ngoài, thuốc nhuộm sẽ dễ dàng tách ra khỏi
60
vùng vô định hình bên trong sợi và thăng hoa lên bề mặt vải, do đó làm giảm độ bền
thăng hoa của hàng dệt.
Việc cọ rửa và làm mềm vải bông, thu nhỏ và định cỡ trước vải polyester đều là
những quy trình xử lý để cân bằng độ kết tinh của sợi. Sau khi làm sạch và tẩm hóa các
loại vải cotton và vải polyester đã được thu nhỏ và định hình trước, độ sâu nhuộm và
Độ bền màu có thể được cải thiện đáng kể.
Tăng cường xử lý sau và giặt và loại bỏ nhiều màu nổi trên bề mặt cũng có thể cải
thiện đáng kể độ bền thăng hoa của vải. Giảm nhiệt độ cài đặt một cách thích hợp trong
quá trình đông kết có thể cải thiện đáng kể độ bền thăng hoa của vải. Độ ổn định chiều
của vải bị giảm do làm mát có thể được bù đắp bằng cách giảm tốc độ đông kết một
cách thích hợp. Khi lựa chọn chất hoàn thiện, cũng cần chú ý đến ảnh hưởng của phụ
gia đến độ bền màu. Ví dụ, sau khi sử dụng chất làm mềm cation để hoàn thiện mềm vải
polyester, sự di chuyển nhiệt của thuốc nhuộm phân tán có thể dẫn đến thử nghiệm độ
bền thăng hoa của thuốc nhuộm phân tán không đạt. Từ quan điểm của loại nhiệt độ của
thuốc nhuộm phân tán, thuốc nhuộm phân tán ở nhiệt độ cao có độ bền thăng hoa tốt
hơn.
Tóm lại:
Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến độ bền màu. Đối với các yếu tố bên trong, tất
cả các quy trình sản xuất được thực hiện để đảm bảo rằng sản phẩm có thể có các chỉ số
Độ bền màu tuyệt vời để đáp ứng các yêu cầu sử dụng hàng ngày và tái chế; Đối với các
yếu tố bên ngoài, Chúng ta phải chú ý đến nhiệt độ giặt, chất tẩy rửa và phương pháp
giặt, độ bền ma sát, thời gian tiếp xúc và các yếu tố khác có thể làm giảm độ bền màu
theo yêu cầu sử dụng của sản phẩm, để sản phẩm được sử dụng tốt hơn (Delamare &
Guineau, 2000).
61
Tài liệu tham khảo
Bait, S., Shinde, S., Adivarekar, R., & Sekar, N. (2020). Multifunctional properties of
benzophenone based acid dyes: Synthesis, spectral properties and
computational study. Dyes and pigments, 180, 108420.
Bentley, P., McKellar, J. F., & Phillips, G. O. (1974). The Photochemistry of Dyes,
Fibres and Dye‐Fibre Systems. Review of Progress in Coloration and Related
Topics, 5(1), 33-48.
Chakraborty, J. N. (2011). An overview of dye fastness testing. Handbook of textile
and industrial dyeing, 207-224.
Delamare, F., & Guineau, B. (2000). Colour: Making and using dyes and pigments.
Geršak, J. (2013). 8 - Quality requirements for clothing materials. In J. Geršak (Ed.),
Design of Clothing Manufacturing Processes (pp. 250-294): Woodhead
Publishing.
Giles, C. H., Walsh, D. J., & Sinclair, R. S. (1977). The relation between light fastness
of colorants and their particle size. Journal of the Society of Dyers and
Colourists, 93(9), 348-352.
Ha, F. F., Shan, Y. F., & Zeng, H. (2012). Study on the Color Fastness to Light of the
Natural Fiber Fabric.
Khatri, M., Ahmed, F., Jatoi, A. W., Mahar, R. B., Khatri, Z., & Kim, I. S. (2016).
Ultrasonic dyeing of cellulose nanofibers. Ultrasonics sonochemistry, 31, 350-
354.
Kim, T., & Chae, Y. (2014). Synthesis and application of novel high light fastness red
dyes for ultra high molecular weight polyethylene fibers. Fibers and Polymers,
15(2), 248-253.
McEven, D. J., Verma, M. H., & Turner, R. O. (1987). Accelerated weathering of
automotive paints measured by gloss and infrared spectroscopy. JCT, Journal
of coatings technology, 59(755), 123-129.
Pugh, S. L., & Guthrie, J. T. (2001). The development of light fastness testing and
light fastness standards. Review of Progress in Coloration and Related Topics,
31(1), 42-56.
Ramugade, S. H., Warde, U. S., & Sekar, N. (2019). Azo dyes with ESIPT core for
textile applications and DFT study. Dyes and pigments, 170, 107626.
Wagner, R. D., Leslie, R. C., & Schlaeppi, F. (1985). Test Methods for Determining
Colorfastness to Light. Textile Chemist & Colorist, 17(2).
https://www.testextextile.com/color-fastness-the-ultimate-guide/
http://www.drb-mattech.co.uk/uv%20blue%20wool.html
https://www.intouch-quality.com/blog/5-color-fastness-tests-to-prevent-textile-fading
and-staining
62

Nhóm 7 - Color and Color Fastness Assessment

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nhóm 7 - Color and Color Fastness Assessment

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Color and color fastness assessment Nhóm 7

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

BÀI TẬP LỚN

Color and color fastness assessment

Trần Thu Hiền 1711336

Thomas Werner May 1813037

Huỳnh Thịnh Phát 1712560

Nguyễn Ngọc Tân 1813943

Đặng Tấn Đạt 1631044

TP. HỒ CHÍ MINH, 2021

MỤC LỤC ........................................................................................................................ i

DANH MỤC HÌNH ẢNH .............................................................................................. iv

DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................................ vi

1. Giới thiệu chung .......................................................................................................... 1

1.1. Định nghĩa....................................................................................................1

1.2. Những yếu tố ảnh hưởng độ bền màu: ........................................................1

1.2.1. Quy trình ............................................................................................... 1

1.2.2 Sử dụng ..................................................................................................3

1.3 Vai trò của độ bền màu .................................................................................6

1.4 Tiêu chí đánh giá độ bền màu .......................................................................6

1.4.1 Sự thay đổi màu sắc – Color change .....................................................7

1.4.2 Sự chạy màu – Color Staining ............................................................... 7

2. Đánh giá độ bền màu ................................................................................................... 9

2.1 Nguyên nhân cần test ....................................................................................9

2.2. Các công cụ trong đánh giá độ bền mà .......................................................9

2.2.1. Thước xám ............................................................................................9

2.2.2. Blue Wool ...........................................................................................13

2.3. Điều kiện môi trường test ..........................................................................14

2.3.1. Nguồn sáng .........................................................................................15

2.3.2. Phòng tối ............................................................................................. 15

2.3.3. Hướng và góc độ đánh giá ..................................................................15

2.3.4. Yêu cầu cá nhân ..................................................................................16

2.4. Các tiêu chuẩn đánh giá độ bền màu .........................................................17

2.4.1. Tiêu chuẩn AATCC ............................................................................17

2.4.2. Tiêu chuẩn SDC ..................................................................................18

2.4.3. Tiêu chuẩn ISO ...................................................................................18

3. Độ bền màu với ma sát .............................................................................................. 19

3.1. Độ bền màu với ma sát ..............................................................................19

3.2. Crocking test .............................................................................................. 19

3.3. Các tiêu chuẩn đánh giá độ bền ma sát ......................................................20

3.4.1. Chuẩn bị trước khi làm kiểm tra .........................................................20

3.5. Đánh giá độ bền màu ma sát của vải .........................................................24

3.5.1. Lưu ý trước khi đánh giá ...................................................................24

3.5.2. Các bước đánh giá độ bền màu ma sát ..............................................24

4. Độ bền màu với mồ hôi ............................................................................................. 26

4.1. Độ bền màu với mồ hôi .............................................................................26

4.4.1. Tóm tắt nhanh quá trình thực hiện ......................................................27

5. Độ bền màu với nhiệt ................................................................................................ 33

5.1. Định nghĩa và đo độ bền màu nhiệt ...........................................................33

5.2. Kiểm tra độ bền màu nhiệt.........................................................................33

5.3.1. Chuẩn bị mẫu ......................................................................................34

5.3.2. Quy trình hoạt động ............................................................................34

6. Độ bền màu với xà phòng.......................................................................................... 36

6.1. Yếu tố ảnh hưởng.......................................................................................36

6.2. Phương pháp đánh giá ...............................................................................38

6.3. Thiết bị và dụng cụ ....................................................................................41

7. Độ bền màu với ánh sáng mặt trời............................................................................. 44

7.1. Yếu tố ảnh hưởng.......................................................................................44

7.2. Phân loại nguồn sáng .................................................................................47

7.3. Phương pháp đánh giá ...............................................................................48

7.4. Thiết bị và dụng cụ ....................................................................................51

8. Cải thiện độ bền màu ................................................................................................. 57

8.1 Lựa chọn thuốc nhuộm ...............................................................................57