Ôn đội tuyển Vòng 1 GV:Nguyễn Tiến Lâm

Hình học Tổ hợp (Part 2)

1 Bài tập tại lớp

1. Bên trong hoặc trên cạnh của một tam giác đều có cạnh là 2 xét 5 điểm tuỳ ý.
Chứng minh trong n điểm này luôn tồn tại hai điểm có khoảng cách không vượt quá
1. Khẳng định bài toán còn đúng không nếu thay 5 điểm bằng 4 điểm.

2. Bên trong hoặc trên cạnh của một hình chữ nhật cỡ 3 × 4 cho
√ n điểm bất kỳ. Chứng
minh rằng tồn tại hai điểm có khoảng cách không vượt quá 5 khi
a) n = 7
b) n = 6
Khẳng định bài toán còn đúng không khi n = 5.

3. Bên trong hoặc trên cạnh của một hình chữ nhật cỡ 5 × 12 cho
√ n điểm bất kỳ. Chứng

m
minh rằng tồn tại hai điểm có khoảng cách không vượt quá 13 khi
a) n = 11

Lâ
b) n = 10

4. Bên trong một hình chữ nhật cỡ 35 × 36 cho 55 điểm tuỳ ý. Chứng
√ minh rằng trong
55 điểm này tồn tại hai điểm có khoảng cách không vượt quá 50.
ến
5. Lấy 13 điểm phân biệt nằm trong hay trên cạnh của một tam giác đều có cạnh 6.
Ti

Chứng minh rằng luôn tồn tại

√ hai điểm trong số 13 điểm đã cho mà khoảng cách
giữa chúng không vượt quá 3.

6. Cho 9 điểm trên mặt phẳng, cứ bất kỳ ba điểm nào cũng là đỉnh của một tam giác
ễn

mà cạnh được tô xanh hoặc tô đỏ, trong đó bao giờ cũng có cạnh đỏ. Chứng minh
rằng tồn tại một tứ giác có các cạnh và các đường chéo cùng tô màu đỏ.
uy

7. Bên trong hình vuông cạnh 9 có 32 điểm phân biệt. Chứng minh rằng trong 32 điểm
này có hai điểm có khoảng cách không vượt quá 2.
Ng

8. Bên trong hình vuông cạnh 11 có 30 điểm phân biệt. Chứng minh rằng có thể dựng
một hình trong có bán kính 1 nằm trong hình vuông đã cho và không chứa bất kỳ
điểm nào trong 30 điểm nói trên.

2 Bài tập về nhà

1. Một hình tròn có bán kính 1 được phủ kín bởi 7 hình tròn có bán kính bằng nhau và
1
bằng r. Chứng minh rằng r ≥ .
2

Chứng minh. Trên đường tròn bán kính 1 đánh dấu 6 điểm cách đều nhau, khoảng
1
cách giữa hai điểm liên tiếp sẽ là 1. Mỗi hình tròn bán kính r < phủ tối đa 1 điểm,
2
do đó phải dùng ít nhất 7 hình tròn.

2. Cho một đa giác lồi có chu vi 2. Chứng minh rằng tồn tại một hình tròn có bán kính
1 chứa tất cả các đỉnh của đa giác đã cho.
Ôn đội tuyển Vòng 1 GV:Nguyễn Tiến Lâm

3. Cho tam giác ABC. Tìm hình tròn có bán kính nhỏ nhất phủ kín tam giác ABC.

4. Trong mặt phẳng cho n ≥ 3 điểm phân biệt, trong đó ba điểm nào cũng tạo thành
một tam giác có diện tích không vượt quá 1. Chứng minh rằng tồn tại một tam giác
có diện tích bằng 4 chứa tất cả n điểm này.

5. Trong mặt phẳng cho n ≥ 3 điểm phân biệt, trong đó ba điểm nào nằm trong một
hình tròn có bán kính 1. Chứng minh rằng tồn tại một hình tròn bán kính 1 chứa tất
cả n điểm này.

6. Cho một đa giác lồi n ≥ 3 cạnh. Chứng minh tồn tại ba đỉnh liên tiếp của đa giác mà
hình tròn đi qua ba đỉnh này chứa tất cả các đỉnh còn lại của đa giác.

Chứng minh. Trong tất cả các hình tròn đi qua ba đỉnh của đa giác, ta chọn ra hình
tròn có bán kính lớn nhất. Thế thì hình tròn này sẽ chứa tất cả các đỉnh còn lại.
Thật vậy, gọi đường tròn đó là (ABC) đi qua ba đỉnh A, B,C của đa giác. Giả sử tồn
tại đỉnh D của đa giác nằm ngoài (ABC). Thế thì hình tròn qua ba đỉnh D, X,Y với

m
X,Y là hai điểm nào đó thuộc tập {A, B,C} sẽ có bán kính lớn hơn hình tròn (ABC),
mâu thuẫn.

Lâ
Tiếp theo ta chứng minh hình tròn có bán kính lớn nhất phải đi qua ba đỉnh liên tiếp
A, B,C. Thật vậy nếu A, B,C không là ba đỉnh liên tiếp, không mất tính tổng quát có
thể gọi A0 là điểm ở giữa B,C. Khi đó A0 nằm trong hình tròn (ABC). Ta dễ chứng
minh hình tròn (A0 BC) có bán kính lớn hơn hình tròn (ABC).
ến
7. Có n ≥ 3 điểm trong mặt phẳng trong đó không có ba điểm nào thẳng hàng. Chứng
Ti

minh rằng số tam giác có diện tích bằng 1 có các đỉnh là các đỉnh đã cho không vượt
2
quá (n2 − n).
3
ễn

Chứng minh. Với mỗi đoạn thẳng AB bất kỳ thì có tối đa bốn điểm sao cho mỗi điểm
này tạo với đoạn AB một tam giác có diện tích bằng 1. Suy ra số tam giác có diện
uy

4
tích bằng 1 không vượt quá Cn2 vì mỗi tam giác được đếm 3 lần theo mỗi cạnh.
3
Ng

8. Có 100 hình tròn bán kính 1. Biết rằng ba tâm đường tròn bất kỳ tạo thành một
tam giác có diện tích không vượt quá 2021, chứng minh rằng có một đường thẳng
cắt ít nhất ba hình tròn trong số các hình tròn đã cho.

Chứng minh. Gọi S là tập hợp tất cả tâm của 100 hình tròn đã cho. Trong các tâm
đó, gọi hai tâm A, B là hai tâm có khoảng cách xa nhau nhất và giả sử AB = d. Thế
4042
thì với C ∈ S bất kỳ, ta luôn có khoảng cách từ C tới AB không vượt quá do
d
mỗi tam giác tạo thành từ ba tâm bất kỳ có diện tích không vượt quá 2021. Xét một
đường thẳng l vuông góc với AB thì tất cả các hình chiếu của tâm các hình tròn sẽ
8084
thuộc một đoạn thẳng có độ dài không vượt quá nằm trên AB. Hơn thế nữa
d
tất cả các hình chiếu này cũng thuộc một đoạn thẳng có độ dài d nằm trên l. Suy
ra hình chiếu
 của  các điểm thuộc S sẽ thuộc một đoạn thẳng có độ dài không vượt
8084 √
quá min d, < 8084 < 90.
d
Thế thì khi chiếu các hình tròn trên l thì tất cả các hình chiếu này sẽ là các đoạn có
độ dài 2 và nằm trong đoạn thẳng có độ dài 90 + 2 = 92. Vì có 100 hình tròn nên
Ôn đội tuyển Vòng 1 GV:Nguyễn Tiến Lâm

tổng độ dài các hình chiếu là 200, theo nguyên lý Dirichlet tồn tại ít nhất ba hình
chiếu có điểm trong chung. Từ đây dễ suy ra đpcm.

9. Có 13 điểm được đánh dấu trên một đường tròn có bán kính 13. Chứng minh rằng
trong 13 điểm này có thể chọn ra 3 điểm tạo thành một tam giác có diện tích nhỏ
hơn 13.

10. Trong mặt phẳng có 2021 điểm thoả mãn trong 5 điểm bất kỳ luôn chọn được 2
điểm có khoảng cách nhỏ hơn 1. Chứng minh rằng tồn tại một hình tròn bán kính 1
chứa ít nhất 505 điểm trong các điểm đã cho.

Chứng minh. Xét một điểm A trong 2015 điểm đã cho. Vẽ hình tròn (A; 1). Nếu
tất cả các điểm còn lại thuộc hình tròn này thì xong. Ngược lại, tồn tại một điểm
B nằm ngoài A. Tương tự lại vẽ hình tròn (B; 1). Nếu tất cả các điểm còn lại
thuộc hình tròn (B; 1) thì cũng xong. Ngược lại có C... Cứ thế ta sẽ có 4 hình tròn

m
(A; 1), (B; 1), (C; 1), (D; 1). Thế thì 2017 điểm còn lại sẽ phải thuộc vào một trong
bốn hình tròn này.

Lâ
11. Cho tam giác đều ABC. Mỗi điểm thuộc biên của tam giác đó được tô bởi một trong
hai màu xanh hoặc đỏ. Chứng minh rằng tồn tại một tam giác vuông có ba đỉnh
thuộc biên của tam giác đó mà ba đỉnh đó được tô cùng màu.
ến
Chứng minh. Trên các cạnh AB, BC,CA lấy các điểm tương ứng D, G, F sao cho
2
Ti

AD = BG = CF = AB. Dễ thấy AFD [ = BDG [ = CGF [ = 90◦ .

3
Ba điểm D, G, F có hai điểm cùng màu, giả sử là D, F được tô đỏ. Nếu trên cạnh AC
có một điểm M được tô đỏ thì bài toán được chứng minh. Ngược lại tất cả các điểm
ễn

trên AC được tô xanh. Có ba trường hợp

• Mọi điểm trên AB, BC đều được tô đỏ thì...

uy

• Trên cạnh BC tồn tại một điểm N được tô xanh thì...

Ng

• Trên cạnh AB tồn tại một điểm K được tô xanh thì...