You are on page 1of 59

Дискретна математика

2021/2022

1
2
Литература
o Kenneth H. Rosen, AT&T Laboratories,
DISCRETE MATHEMATICS AND ITS
APPLICATIONS (Sixth International
Edition). The McGraw-Hill Companies,
2007, ISBN-13: 978-007-124474-9

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Дискретна математика

Исказно сметање

3
4 Исказно сметање

Исказната логика е логика на сложени


искази кои се градат од поедноставни
реченици и користење на таканаречени
George Boole
Булови сврзници. (1815-1864)

Некои примени во информатиката:


o дизајнирање на дигитални електронски кола,
o изразување на услови во програми,
o прашалници за бази на податоци и машини за
пребарување. Aristotel
(384 B.C. –
322 B.C.)
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
5 Дефиниција на ИСКАЗ

❖Дефиниција: ИСКАЗ е декларативна реченица (т.е.


изјава) со одредено конкретно значење, која е
точна или неточна, но не и двете или нешто
„помеѓу“.
• Може и да не ја знаете соодветната вистинитосна
вредност.
• Вистинитосната вредност може да зависи од
ситуацијата или контекстот.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


6 Дефиниција на ИСКАЗ

o Исказите се означуваат со мали латински букви: p, q, r, …


кои се нарекуваат и исказни променливи.
o Вистинитосната вредност на исказот се означува со:
• Т ако исказот е точен
• ⊥ или F ако исказот е неточен
o Математичките тврдења се конструираат со
комбинирање на искази.
o Нови искази, наречени сложени искази, се креираат со
помош на логички операции или логички сврзници.

6
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
7 Примери на искази

o “Надвор врне.” (во дадена ситуација.)


o “Студирам на ФИНКИ.”
o “2 + 2 = 5”

o Следните реченици не се искази:


o “Колку е часот?”
o “Ла ла ла ла ла.”
o “Направи го тоа!”
o “1 + 2”

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


8
Логички оператори
или логички сврзници

Оператор (операција) или сврзник комбинира еден


или повеќе искази во поголем исказ.
– Унарните оператори се извршуваат на еден исказ.
– Бинарни оператори се извршуваат на два искази.
– n-арните оператори се извршуваат на n искази.
Логички (исказни или Булови) оператори
дејствуваат на искази (или нивни
вистинитосни вредности).

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


9 Попознати Булови операции

Формално име Назив n-Арност Симбол

Негација НЕ (NOT) Унарна ¬


Конјункција И (AND) Бинарна 
Дисјункција ИЛИ (OR) Бинарна 
Екслузивна дисјункција Или-Или (XOR) Бинарна 
Импликација ПОВЛЕКУВА (IMPLIES) Бинарна →
Еквиваленција АККО (IFF) Бинарна 

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


10
Оператор 1: Негација

➢Унарниот оператор негација “¬” (НЕ) го


трансформира дадениот исказ во неговата
логичка негација.
❑Пример: Нека p е “Јас студирам на ФИНКИ.”
тогаш ¬p е “Јас не студирам на ФИНКИ.”
o Вистинитосна таблица за
p p
негација: T ⊥
T :≡ Точно; ⊥ :≡ Неточно
“:≡” значи “е дефинирано со” ⊥ T
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
11 Оператор 2: Конјункција

Бинарниот оператор конјункција “” (И)


комбинира два искази за формирање на нивна
логичка конјункција.
Конјукцијата на исказите p и q се означува со p 
q и се чита “p и q”.
o Нека p е исказот “Јас јадам салата”
o Нека q е исказот “Јас јадам риба”,
o Тогаш под конјункција pq се подразбира
исказот: “Јас јадам салата и јас јадам риба”
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
12 Оператор 2: Конјункција

Вистинитосна таблица
на конјукција:
p q pq
➢Конјункција е точна само
ако и двата искази се точни.   
 ⊥ ⊥
⊥  ⊥
ND ⊥ ⊥ ⊥

Аналогија: “” изгледа како “A”, од “ND”


www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
13 Оператор 3: Дисјункција

❖Бинарниот оператор дисјункција “” (ИЛИ)


комбинира два искази во нивна логичка
дисјункција.
❖Дисјункција на исказите p и q се означува со p  q,
а се чита “p или q”.
o p: “Вардар тече низ Скопје.”
o q: “Скопје е главен град на Р.М.”
o Дисјункција pq: “Вардар тече низ Скопје или
Скопје е главен град на Р.М.”
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
14
Таблица на вистинитост на
дисјункција

➢pq значи дека p е точно, p q pq


или q е точно, или
и двете се точни!   
o Овој оператор е познат и како  ⊥ 
инклузивно или ⊥  
со значење дека ја
вклучува можноста и ⊥ ⊥ ⊥
двата искази p и q да се точни.
➢Дисјункција на два искази е неточна само ако и
двата искази се неточни.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


15
Исклучителна дисјункција

❖Бинарниот оператор исклучително или “” (XOR)


комбинира два искази во нивна исклучителна
дисјункција.
❖Исклучителна дисјункција на исказте p и q се
означува со p  q, а се чита “или p или q”.
o Пример:
p : “Јас ќе се запишам на ФИНКИ”
q : “Јас ќе се запишам на ФЕИТ”
p  q : “Или ќе се запишам на ФИНКИ или ќе се
запишам на ФЕИТ“ (но не и двете)
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
16
Таблица на вистинитост на
исклучително или

➢pq значи дека p е точно, p q pq


или q е точно, но не и двете!   ⊥
 ⊥ T
o Се нарекува исклучително или
затоа што ја исклучува ⊥  T
можноста дека и двата искази, ⊥ ⊥ ⊥
p и q се точни.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


17 Оператор 4: Импликација

❖Импликација на два искази p и q е исказот “Ако p,


тогаш q”. Се означува со p → q.
❖Импликацијата p → q значи дека p го повлекува q
o Ако p е точно, тогаш q е точно; но ако p е неточно
тогаш q може да биде или точно или неточно.
o Пример, нека p е “Јас учам напорно”
q е “Јас ќе добијам висока оцена”
o Импликација p → q е исказот “Ако јас учам
напорно, тогаш јас ќе добијам висока оцена”

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


18
Таблица на вистинитост на
импликација

➢p → q е неточно само кога p q p→q


p е точно но q е неточно.
  T
o p → q не значи дека p  ⊥ ⊥
е причина за q!
⊥  

o За p → q да е точно не е потребно ⊥ T
p или q да се воопшто точни!
o На пример “(1=0) → слоновите можат да летаат”
е ТОЧНО!

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


19
Како да се запамети таблицата на
вистинитост за импликација
Да претпоставиме дека од владата на РМ ветила:
o Ако нашата кошаркарска репрезентација земе медал, тогаш
владата ќе им организира голем пречек на аеродром.
Кога може да сметаме дека владата не го исполнила
ветувањето?
Ако нашата репрезетација навистина земе медал, сите ќе
очекуваме таа да го исполни ветувањето и да организира
пречек на аеродром. Но и ако не земе медал, а владата
сепак организира пречек на аеродром, нема да се
чувствуваме измамени. Нема да се чувствуваме измамени
ни ако владата не организира пречек на аеродром кога
репрезентацијата не зела медал.
Значи, навивачите ќе се чувствуваат излажани само во еден
случај: кога репрезентацијата зела медал, а владата нема да
организира пречек.
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
20
Примери на импликација

o “Ако овој час воопшто заврши, тогаш сонцето ќе


изгрее утре.” Точно или Неточно?
o “Ако вторник е ден од неделата, тогаш јас сум
пингвин.” Точно или Неточно?
o “Ако 1+1=6, тогаш Иванов е претседател на
Македонија.”
Точно или Неточно?
o “Ако месечината е направена од сирење, тогаш јас
сум побогат од Бил Гејтс.” Точно или Неточно?

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


21
Различни записи p → q во
говорниот јазик

•“p го повлекува q” •“p само ако q”


•“Ако p, тогаш q” •“p е доволно за q”
•“Ако p, q” •“q е потребно за p”
•“Кога p, q” •“q следи од p”
•“Секогаш кога p, q” •“q е имплицирано од p”
•“q ако p”
•“q кога p”
•“q секогаш кога p”

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


22
Примери за различните записи на
p → q во говорниот јазик
•“Ако p, тогаш q”
• Ако не отидам на училиште, тогаш ќе мора да однесам оправдување.
•“Ако p, q”
• Ако одиме на стадион, ќе седиме на северната трибина.
•“p повлекува q”
• x+1=3 повлекува х=2 (ако x+1=3, тогаш х=2)
•“кога p, q”
• Кога ќе се разбудам, ќе ти се јавам.
•“секогаш кога p, q”
• Секогаш кога одиме на излет, врне.
•q ако p”
• Не можам да ги решам задачите ако не сум го прочитала предавањето.
•“q кога p”
• Учениците влегуваат во училницата кога ќе заѕвони ѕвончето.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


23
Примери за различните записи на
p → q во говорниот јазик
•“q секогаш кога p”
• Професорот ме прашува секогаш кога нема да дигнам рака.
•“p само ако q”
• Тестот ќе го решам само ако го научам материјалот.
•“p е доволно за q”
• Да одговорам на три прашања е доволно за да положам.
•“q е потребно за p”
• За да положам потребно е да одговорам на 3 прашања.
•“q следи од p”
• Неговото унапредување во фирмата следи од тоа што тој многу работи
•“q е имплицирано од p”
• х=1 е имплицирано од х+1=2

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Може да настане забуна помеѓу
24
„Ако p, q“ и „Само ако p, q“

❑ Нека p: Јас ќе добијам нов компјутер, q: Јас ќе го положам испитот.


o Да претпоставиме дека на родителите сте им рекле:
• Ако јас добијам нов компјутер, јас ќе го положам испитот (ако p, q)
• Со оваа изјава ветувате дека ако добиете нов компјутер ќе го
положите испитот, но може да го положите испитот дури и да
не добиете нов комјутер. Ветувањето нема да биде исполнето
ако сте добиле нов компјутер, а испитот не сте го положиле.
• Само ако добијам нов комјутер, јас ќе го положам испитот. (само
ако p, q)
• Со оваа изјава кажувате дека нема шанси испитот да се положи
без нов компјутер. Сега не би било лага ако не сте го положиле
испитот, а сте добиле нов компјутер, но лага би било ако
положите, а не сте добиле нов компјутер (значи новиот комјутер
не бил неопходен за положувањето на испитот).

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


25
“Ако p, тогаш q” и
“p само ако q”

❑Нека
o p: Јас ќе добијам премија на лото
o q: Јас уплатив ливче за лото
o Ако p тогаш q
o Ако јас добијам премија на лото тогаш јас уплатив ливче
за лото
o p само ако q
o Јас ќе добијам премија на лото само ако јас уплатив ливче
за лото

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


26 Оператор 5: Еквиваленција

➢Еквиваленција p  q е исказот “p ако и само ако


(акко) q”.
➢Пример
op: “Вие можете да се возите во автобусот”
oq: “Вие купивте билет”
op  q: “Вие можете да се возите во автобусот ако и
само ако вие купивте билет“

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


27
Таблица на вистинитост на
еквиваленција
➢p  q значи дека p и q p q pq
имаат иста вистинитосна T T T
вредност.
T ⊥ ⊥
o Забелешка. Вистинитосната
таблица е спротивна на таа на !
⊥ T ⊥
• Според тоа, p  q значи ¬(p  q) ⊥ ⊥ T
o p  q не значи дека p и q се точни или дека било
кое од нив е причина за другото или дека имаат
иста причина.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


28 Предност на логички сврзници

o За да се утврди вистинитоста на некој сложен исказ,


може да се направи таблица во која постепено ќе се
определат вредностите на секој дел од сложениот
исказ. Притоа, треба да се има предвид предноста на
логичките оператори. Таблица на предност на оператори
o Истата е дадена во Оператор Предност
следната таблица -->  1
 2
 3
→ 4
 5

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


29
Преведување на реченици од
говорниот јазик

o Постојат повеќе причини за преведување на


реченици од говорниот јазик:
• Ја оттргнуваат двосмисленоста
• Реченицата која е преведена во логички јазик
полесно може да се анализира и да се најде
нејзината вистинитосна вредност

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


30
Говорни реченици со симболички
јазик
o Нека се дадени исказите
a: “Вие имате пристап до интернет од лабораторија“,
c: “Вие сте студент на ФИНКИ“ и
f: “Вие сте бруцош“ тогаш
o Имате пристап на интернет од лабораторија ако сте студент
на ФИНКИ или не сте бруцош.
• (c   f) → a
o Имате пристап на интернет од лабораторија само ако сте
студент на ФИНКИ или не сте бруцош.
• a → (c   f)

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


31
Говорни реченици со симболички
јазик
o Нека се дадени исказите
r: “Вие можете да се возите на ролер-костер”,
f: “Вие сте пониски од 120 см“,
s: “Вие сте постари од 16 години“. Тогаш
o Ако сте пониски од 120 см, а вие не сте постари од 16 години,
вие не можете да се возите на ролер-костер.
(f   s) →  r
o Вие можете да се возите на ролер-костер само ако сте
повисоки од 120 см или сте постари од 16 години
r → ( f  s)

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


32 Системски спецификации

o Кога се бара да се изготви некаков систем,


барањата од страна на клиентот се даваат во
говорен јазик.
o Едно такво барање се нарекува спецификација.
• Пример: „Автоматскиот одговор не може да биде
испратен кога системот е полн“.
o Спецификациите на еден систем се конзистентни,
ако не содржат конфликтни побарувања
(побарувања кои не се можни заедно).

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


33 Системски спецификации

o Проверете дали спецификациите се конзистентни:


• Дијагностичката порака се става во баферот или се препраќа.
• Дијагностичката порака не се става во бафер.
• Ако дијагностичката порака се стави во бафер, тогаш таа се препраќа.
• p: Дијагностичката порака се става во баферот
• q: Дијагностичката порака се препраќа
• (pq)p(p→q) може да биде Т ако p⊥ и qT, па системот е
конзистентен.
o Дали е конзистентен системот ако се додаде
спецификацијата: Дијагностичката порака не се препраќа.
• Се додава q, па системот не е конзистентен.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Дискретна математика

Исказни еквиваленции

34
35
Вовед
o Замена на едно тврдење со друго кое има иста
вистинитосна вредност
o Во конструкцијата на математичките аргументи
многу се користат методите со кои се изведуваат
искази со иста вистинитосна вредност, како дадени
сложени искази.
• Сложен исказ се однесува на израз формиран од исказни
променливи со користење на логички оператори.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


36
Сложени искази или исказни
формули
o Определуваме множество симболи од кои ќе
градиме сложени изрази. Ова множество го
сочинуваат:
o исказните букви односно исказните променливи: p,
q, r, s, t, …,
o логичките константи: T, ⊥,
o логичките сврзници: , , , →,  и 
o помошните симболи: ( , ).
o Со помош на овие симболи постепено ќе ги
градиме оние сложени изрази кои ќе ги викаме
исказни формули.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


37
Исказни формули
o Исказните формули ги означуваме со:
A, B, C, D, или , , , . . . или
A(p, q) или (p1, p2, . . . , pn) или едноставно со
p, q, r, s, …

o Секоја исказна формула определува функција на


вистинитост која може да се претстави со
соодветна таблица на вистинитост.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


38
Исказни формули -
пример 1
o Секоја исказна формула определува функција на
вистинитост која може да се претстави со
соодветна таблица на вистинитост.
o Да се напише таблица на вистинитост за следнава
исказна формула

(p → q)  (q → r) → (p → r)

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


39
(p → q)  (q → r) → (p → r)

p q r p→q q→r p→r (p→q)(q→r) (p→q)(q→r)→(p→r)


T T T T T T T T
T T ⊥ T ⊥ ⊥ ⊥ T
T ⊥ T ⊥ T  ⊥ T
T ⊥ ⊥ ⊥ T ⊥ ⊥ T
⊥ T T T T T T T
⊥ T ⊥ T ⊥ T ⊥ T
⊥ ⊥ T T T T T T
⊥ ⊥ ⊥ T T T T T

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


40
Задоволлива исказна
формула

Дефиниција. За една исказна формула велиме дека е


задоволлива (остварлива) ако постојат вистинитосни
вредности на променливите за кои исказната формула е
точна.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


41
Исказни формули -
пример 2
o Да се провери дали исказната формула

(p  q) → (p  r)  q

е задоволлива.
Односно: Дали постојат вистинитосни вредности на
променливите за кои формулата ќе прими вредност
Т?

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


42
Исказни формули -
пример 2
o Нека со  ја означиме формулата
(p  q) → (p  r)  q
со  ја означиме формулата (p  q), а
со  формулата (p  r)  q.
Вредноста на формулата  ја означуваме со ().

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


43
Исказни формули -
пример 2
()=T, ако
()=T и ()=T или
()=⊥ и ()=T или
()=⊥ и ()=⊥

Нека ()=⊥ и ()=T


Од ()=⊥ следи (p)=⊥ и (q)=⊥

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


44
Исказни формули -
пример 2
Ако се замени во  се добива вредноста на r:
((p  r)  q)=T
((Т  r)  Т)=T
Од замената се гледа дека за која било вредност на
r, ()=T, па една вредност на исказните променливи
за кои формулата прима вредност Т е:
(p)=⊥, (q)=⊥ и (r)=Т.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


45
Тавтологии и
контрадикции
Дефиниција: Тавтологија е исказна формула која е точна
за која било вистинитосна вредност на исказните
променливи кои ја сочинуваат, односно формула која
секогаш е точна.
Примери: p  p; (p  q) → (p  q) ;
Дефиниција: Контрадикција е исказна формула која е
неточна за која било вистинитосна вредност на исказните
променливи кои ја сочинуваат, односно формула која
секогаш е неточна.
Пример: p  p; pp;
Останатите исказни формули велиме дека се
непредвидливи или контингенции.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


46
Логички
еквивалентности
o Два синтаксички (т.е. текстуално) различни изрази
можат да бидат семантички идентични (т.е. имаат
исто значење). Во тој случај велиме дека се логички
еквивалентни.
o За две исказни формули  и  кои имаат исти
вистинитосни вредности за кои било вредности на
променливите, велиме дека се логички
еквивалентни. Тогаш пишуваме    или   .

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример
o Покажи дека (p  q) и p  q се логички еквивалентни.
p q pq (pq) p q p  q
T T T ⊥ ⊥ ⊥ ⊥
T ⊥ T ⊥ ⊥ T ⊥
⊥ T T ⊥ T ⊥ ⊥
⊥ ⊥ ⊥ T T T T

o Покажи дека p  q и p → q се логички еквивалентни.


p q p pq p→q

T T ⊥ T T
T ⊥ ⊥ ⊥ ⊥
⊥ T T T T
⊥ ⊥ T T T
47
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
48
Логички еквиваленции
Логички закони
o Закони за идентитет (т.е. за нула)
• pTp
• p⊥p

o Закони за доминација
• pTТ
• p⊥⊥

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


49
Логички еквиваленции
Логички закони
o Закони за идемпотентност
• ppp
• ppp

o Закон за двојна негација


• (p)  p

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


50
Логички еквиваленции
Логички закони
o Комутативни закони
• (p  q)  (q  p)
• (p  q)  (q  p)
o Асоцијативни закони
• (p  q)  r  p  (q  r)
• (p  q)  r  p  (q  r)
o Дистрибутивни закони
• p  (q  r)  (p  q)  (p  r)
• p  (q  r)  (p  q)  (p  r)
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
51
Логички еквиваленции
Логички закони
o Де Морганови закони
• (p  q)  p  q
• (p  q)  p  q
o Закони за апсорпција
• p  (p  q)  p
• p  (p  q)  p
o Закони за негација
• p  p  T
• p  p  ⊥
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
52
Обопштени
Де Морганови закони

o (p1  p2  …  pn)  p1   p2  …   pn

o (p1  p2  …  pn)  p1   p2  …   pn

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


53
Логички еквиваленции кои
вклучуваат условни тврдења
o p → q  p  q (закон за замена на импликација)
• Ако ја погледнеме табелата на вистинитост за импликација се гледа
дека импликацијата е точна ако р е неточно или ако q е точно и
обратно.
o p → q  q → p (контрапозиција)
• p → q значи дека ако е точно p тогаш мора и q да биде точно. Оттука
не може q да биде неточно а p да е точно, т.е. мора да важи дека ако
q е неточно, тогаш и p е неточно.
o p  q  (p → q)  (q → p) (закон за замена на еквиваленција)
• Ако p и q се еквивалентни, тогаш и од p следи q и од q следи p

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


54
Логички еквиваленции кои
вклучуваат условни тврдења
o (p → q)  (p → r )  p → (q  r)
• Ако знаеме дека p го повлекува q и дека p го повлекува r, тогаш ако p е
точно ќе бидат точни и q и r. Важи и обратното.
o (p → r)  (q → r )  (p  q) → r
• Ако знаеме дека r следува од p и дека r следува од q, тогаш за да
заклучиме дека r е точно, доволно е едно од p или q да биде точно.
Обратно, ако знаеме дека е доволно едно од p или q да биде точно за да
заклучиме дека и r е точно, тогаш тоа може да биде комбинацијата p да е
точно, a q да е неточно, од каде ќе важи p → r. Исто така тоа може да биде
комбинацијата p да е неточно, a q да е точно, од каде ќе важи q → r.
o (p → q)  (p → r )  p → (q  r)
• Ако знаеме дека барем една од импликациите p го повлекува q и p го
повлекува r е точна, тогаш ако p е точно барем едно од q и r ќе биде точно.
Исто важи и обратното.
o (p → r)  (q → r )  (p  q) → r
• Ако знаеме дека r е последица од барем едно од p или q, тогаш за да
заклучиме дека r е точно, мора да бидат точни и p и q. Обратно, ако мора и
p и q да се точни за да заклучиме дека r е точно, тогаш барем едно од нив
две е услов за да важи r.
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
Логички еквиваленции кои
55
вклучуваат двојноусловни
тврдења
o p  q  p  q
• Ако p и q имаат иста вистинитосна вредност, тогаш p и q исто така
имаат иста вистинитосна вредност
o p  q  (p  q)  (p  q)
• Ако p и q се еквивалентни, тогаш двете се точни или двете се неточни
(може да се рече дека или двете се точни или двете се неточни, затоа
што едно од нив не може во исто време да биде и точно и неточно)
o (p  q )  p  q  p  q
• Ако не е точно дека p и q се еквивалентни, тогаш тие имаат различни
вистинитосни вредности, па p има иста вистинитосна вредност со q.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


56
Користење на
Де Моргановите закони
o Да се негира реченицата: Мики има мобилен телефон и
компјутер.
• p: Мики има мобилен телефон.
• q: Мики има компјутер.
• Реченицата е зададена со p  q.
• Нам ни треба (p  q) т.е. p  q: Мики нема мобилен телефон
или нема компјутер.
o Да се негира реченицата: Марко ќе оди на театар или
Филип ќе оди на театар.
• Реченицата е зададена со p  q.
• Нам ни треба (p  q) т.е. p  q: Марко нема да оди на театар и
Филип нема да оди на театар.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


57
Конструкција на нови
логички еквиваленции
o Проверката на еквиваленции може да се прави
• Со табели
• Со користење на логичките закони
o Примери:
• (p → q)  p  q
• (p  (p  q))  p  q

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


58
Негација на сложени
реченици
o Да се негира реченицата: Денес ќе ја научам лекцијата само ако останам
дома и не ми дојдат гости.
• p: Денес ќе ја научам лекцијата.
• q: Ќе останам дома.
• r: Ќе ми дојдат гости.
• p → (q  r)
• (p → (q  r))  (p  (q  r))  p  (q  r)
 p  (q  r)  (p q)  (p  r)  (q → r)  p

o p  (q  r): Денес ќе ја научам лекцијата, а нема да останам дома или ќе ми


дојдат гости. (Нема да останам дома или ќе ми дојдат гости и ќе ја научам
лекцијата.)
o (p q)  (p  r): Денес ќе ја научам лекцијата и нема да останам дома или
денес ќе ја научам лекцијата и ќе ми дојдат гости.
o (q → r)  p: Ако денес останам дома ќе ми дојдат гости, но денес ќе ја
научам лекцијата.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Прашања?

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu

You might also like