You are on page 1of 84

Дискретна математика 2

Комбинаторика
Проблеми
o Колку различни телефонски броеви на мрежата на
ВИП постојат?
o Колкав е бројот на различни лозинки со должина 8
и барем еден специјален карактер?
o На колку начини можеме да избоиме 6 соби ако
имаме избор од 4 различни бои?
o На колку начини можам да ви ги вратам тестовите
така да никој не го добие својот?

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Дефиниција
Комбинаторика е гранка од Дискретна
математика која се занимава со определување
на големината на конечни множества, без да
ги нумерира секој елемент.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Што ќе изучуваме
• Правило на производ
• Правило на збир
• Принцип на гулабови дупки
• Пермутации
• Комбинации
• Принцип на вклучување и исклучување
• Биномни коефициенти
• Комбинаторни докази
• Рекурзивни релации

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Основни принципи на броење

o Правило на производ
o Правило на збир

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Правило на производ
Правило на производ: Ако една работа се извршува во
два чекори (со две подзадачи), такви што првиот чекор
може да се изврши на n-начини, и без разлика кој начин
бил избран во првиот чекор, имаме m-начини за да се
изврши вториот чекор, тогаш постојат mn-начини за
завршување на целата работата.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример Гиро
Имамаме избор од
4 различни видови на лепчиња
и 3 различни видови на месо.

На колку начини
можеме да нарачаме
гиро?

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример Гиро

=3

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример Гиро

=3

3+3=6
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
Пример Гиро

=3

3+3+3=9
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
Пример Гиро

=3

3+3+3+3=12
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
Пример Гиро

4 начини 3 начини
за избор x за избор = 12
на леб на месо

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример: Означување

Столчињата во една сала треба да се означат со една мала


буква (a-z) и позитивен број не поголем од 100.
Колку најмногу различни столчиња може да се означат?

Решение:
o {a, b, c, …, z} - 26 букви,
o {1, 2, 3, …, 100} - 100 броеви,
Според правилото на производ имаме вкупно 26·100=2600
начини да ги означиме столчињата.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Обопштено правило на
производ
Обопштено правило на производ: Ако некоја работа се
извршува во k чекори, од кои i-тиот чекор може да се
изврши на ni-начини, независно од останатите чекори,
тогаш постојат
n1  n 2  …  n k
начини за завршување на работата.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример: регистарски
таблици
За да се испише регистерски број за Скопје, до 2012, требаше
да се напише SK, потоа еден од броевите 001 до 999, потоа
една од буквите A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, R, S, T,
U, V, Z и потоа уште една од истите букви.
Колку регистерски таблички можеше да има во Скопје до 2012?

SK број буква буква

бр. на начини 1 999 22 22


пример SK 001 A A

= 1 x 999 x 22 x 22 = 483 516


www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
Пример: Белење
На колку начини можат да се обојат 3 соби ако можеме да
бираме од 4 различни бои ако
A. Може да има соби во иста боја.
B. Не може да има соби во иста боја.
А 44 4 =64 B 43 2 =24

4 4 4 4 2
3
начини начини начини начини начини
начини

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Правило на производ кај множества

o Ако А и В се конечни множества. Тогаш бројот на


елементите во нивниот Декартов производ е
|AB|=|A|·|B|.

o Нека имаме k конечни множества. Тогаш бројот на


елементите во нивниот Декартов производ е

|A1  A2  …  Ak| = |A1 |  |A2|  …  |Ak|

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Задачи
1. Колкав е бројот на различни стрингови од битови со
должина 7?
2. Колку различни регистарски таблички постојат, ако
секоја табличка се состои од низа од 6 елементи, во која
првите 3 се букви (a-z), а последните 3 се цифри?
3. Колкав е бројот на различни функции од множества со m
елементи, во множества со n елементи ?
4. Колкав е бројот на различни подмножества на едно
конечно множество S?

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Задача(број на стрингови)

Колкав е бројот на различни стрингови од битови со


должина 7?

Решение: 1 или 0
2 начини2 начини2 начини 2 начини 2 начини2 начини2 начини

2  2  2  2  2  2  2 = 27 = 128

o Имаме два бита 1 и 0, секој знак (бит) од стрингот може


да биде избран на два начина.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Задача(регистарски таблици 2)

o Колку различни регистарски таблички постојат, ако секоја


табличка се состои од низа од 6 елементи, во која првите
3 се букви (a-z), а последните 3 се цифри?
Решение:
Имаме вкупно 26 букви и 10 цифри. За првата буква имаме
26 можности. Понатаму и за втората и за третата буква,
повторно имаме 26 можности.
За секој избор од 3 букви имаме 10 избори за првата цифра,
па 10 за втората и 10 за третата. Според правилото за
производ имаме вкупно 263 ·103 = 17 576 000 различни
регистарски таблички.
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
Задача (Броење на
функции)
o Колкав е бројот на различни функции од множества со m
елементи, во множества со n елементи ?
Решение: Каде може да
се преслика?
m n
елементи елементи

.
.
.
n можности

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Задача (Броење на
функции)
o Колкав е бројот на различни функции од множества со m
елементи, во множества со n елементи ?
Решение: Каде може да
се преслика?
m n
елементи n елементи

.
.
.
n можности

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Задача (Броење на
функции)
o Колкав е бројот на различни функции од множества со m
елементи, во множества со n елементи ?
Решение: Каде може да
се преслика?
m n
елементи n елементи

n
 .
.

m пати  .
n  n  …  n = nm n n можности

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Задача (Броење на
функции)
o Колкав е бројот на различни функции од множества со m
елементи, во множества со n елементи ?
Решение:
За да дефинираме функција, мора на секој елемент од
доменот да му придружиме точно еден елемент од
кодоменот. Значи, за да ја завршиме работата треба да
завршиме m задачи.
За секој елемент од доменот имаме за избор n елементи од
кодоменот (n начини да ја завршиме секоја задача).
Според правилото за производ се добива дека имаме
вкупно nm различни функции од множества со m елементи во
множества со n елементи.
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
Броење на
подмножества
Колкав е бројот на различни подмножества на едно конечно
множество S?
Решение:
0
0
1
0
1

1 0

2|s|

2  2  2  2  2  2  2

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Броење на
подмножества
Колкав е бројот на различни подмножества на едно конечно
множество S?
Решение:
Секое подмножество од дадено множество се формира на следниот начин:
За секој елемент од множеството кажуваме припаѓа/не припаѓа (1 или 0)
во подмножеството
На овој начин, може да направиме биекција од множеството од сите
подмножества во множеството од битови со должина |S|,
• Го запишуваме множеството S={a1, a2, …, an}. Секое подмножество А од
S го пресликаме во низата од n битови која има 1 на i-тото местото ако
елементот ai е во множеството А и 0, ако елементот ai не е во А.
• Притоа S ќе се преслика во низата со сите единици, а празното
множество во низата со сите нули.
Оттука, бројот на различни подмножества на едно конечно
множество S е 2|S| .
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
Правило на збир
Правило на собирање: Нека претпоставиме дека има 2
различни пристапи за завршување на една работа. Ако
постојат m-начини за да се заврши работата со користење
на првиот пристап и n-нaчини да се заврши со вториот
пристап, тогаш постојат вкупно m+n начини за
завршување на работата.

Различни пристапи значи дека не може еден начин на решавање да се


смести и во првиот и во вториот пристап.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример
Да претпоставиме дека во прва година има запишано 200
студенти кои се на насоките преземени од ПМФ и ФЕИТ и
450 студенти кои се на новите насоки на ФИНКИ.
На колку начини може да се избере еден студент за во
Студентски парламент?

Решение: 200 + 450 = 650

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Обопштено правило на збир

Обопштено правило на збир: Нека претпоставиме дека


за завршување на една работа имаме k различни
пристапи. Нека постојат ni-начини за да се заврши
работата со користење на i-тиот пристап. Тогаш постојат
n1 + n 2 + … + n k
начини за завршување на работата.

29
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
Пример (проекти)

Да претпоставиме дека студентите на ФИНКИ може да бираат


проектод хуманитарни науки од религија, литература или
уметност. Нека се понудени 23 проекти од религија, 15 од
лтература и 19 од уметност. Колку можни проекти за избор
постојат?

Решение:
Бидејќи не постои проект кој е од повеќе области, според
правилото за збир студентите може да изберат проекти на
23 + 15 + 19 = 57 начини.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример (чекална)

Во чекалната на забар има 3 весници, 4 книги поезија и 5


религиозни книги. На колку начини можете да изберете што
да читате?

Решение:
3 + 4 + 5 = 12 начини.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Правило на збир кај множества

o Нека А и В се конечни дисјунктни множества. Тогаш


бројот на елементите во нивната унија е
|A  B|=|A|+|B|.

o Нека имаме k конечни дисјунктни множества, Ai  Aj = 


за i  j Тогаш бројот на елементите во нивната унија е
|A1  A2  …  Ak| = |A1 | + |A2| + … + |Ak|

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Броење со дрва
o Можеме да користиме дијаграми на дрва за броење на
сите можни избори.
• За секоја можност за избор во секој чекор се поставува по една нова гранка
• Штом ќе се нацртацелото дрво, резултатот е бројот на валидните лисја.

o Оваа техника на на рака може да се користи за мали


примери.
o Ако методот го испрограмираме може да се искористи за
пресметвање на поголеми примери
• Ваквите задачи ќе ги најдете како примена на БФС (пребарување прво по
шиочина стратегија)

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример (битови 2)
o Со дијаграм на дрво да се избројат сите битови низи со
должина четири кои немаат повеќе од две последователни
нули
1 0

1 0 1 0

1 0 1
1 0 1 0

1 1 0 1 0
1 0 1 01 0 1 0

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример (битови 2)
o Со дијаграм на дрво да се избројат сите битови низи со
должина четири кои немаат повеќе од две последователни
нули
1 0

1 0 1 0

1 0 1
1 0 1 0

1 1 0 1 0
1 0 1 01 0 1 0 Вкупно има 13
= вакви низи.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Двосмисленост
o Проблем на двосмисленост се јавува кога задачите не се добро
дефинирани или кога тој што го решава проблемот не е доволно
запознаен со тематиката на проблемот.

o Решение или излез од двосмисленоста може да се најде ако тој


што го задава проблемот, истиот добро го дефинира, или тој
што го решава, при решавањето на проблемот, покрај неговото
решение да додаде „под претпоставка дека …..“ и ја наведе
претпоставката за која не е сигурен дали важи.

o Значајно е добро да се дефинираат термините кои се


користат при поставувањето на проблемите (пр. множество,
подмножество, унија, пресек, комплемент, низа и.т.н.).

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Правилен пристап
o При решевање на проблеми од комбинаторика,
често може да се направат грешки. Затое е
значајно
• Добро да го разберете проблемот,
• Детлно да го анализирате
• Да се разгледате некои специфични примери кои
спаѓаат како посебни случаи во дефинираниот
проблем и да видите дали вашата изведена формула
е точна за нив.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример за неточни
“решенија”
За следниот проблем ќе дадеме два неточни обиди
за решение, т.е. погрешни насоки по кои можеме да
тргнеме при решавањето на проблемот.

o Сме виделе дека лозинката на нашиот другар се


состои од 5 мали букви, од кои сме сигурни дека
барем една е “c”. Колку можни такви лозинки може
да има?

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример за неточни
“решенија”
Прв обид
Фиксираме една буква с на една од петте позиции и потоа
останатите четири позиции ги пополнуваме произволно.
Бидејќи имаме 5 можности да избереме позиција за с и по
26 можности за останатите 4 букви добиваме:
5 x 26 x 26 x 26 x 26 = 5 x 264.

Но, вака некои лозинки сме ги изброиле 2 пати, како на


пример cacaa која прв пат ќе ја изброиме кога с се наоѓа на
првата позиција, а вториот пат ќе ја изброиме кога с ќе се
наоѓа на третата позиција.

Значи, ОВА РЕШЕНИЕ НЕ Е ТОЧНО.


www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
Пример за неточни
“решенија”
Втор обид
Ако фиксираме c на една од петте позиции, а на останатите
позиции поставуваме букви различни од c, тогаш го
добиваме следниот резултат за можни комбинации:
5 x 25 x 25 x 25 x 25 = 5 x 254.

Но, вака сме изброиле премалку зборови, затоа што не сме


ги изброиле зборовите кои имаат повеќе од едно с.

што значи дека и ОВА РЕШЕНИЕ НЕ Е ТОЧНО.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример за неточни
“решенија”
Правилен пристап - Точно решение

Максималниот број на можни лозинки изнесува 265, а


вкупниот број на лозинки кои немаат ниту едно c изнесува 255,
следи дека вкупниот број на различни лозинки со барем едно
c во нив ќе биде:
265 - 255 = 2 115 751 лозинка

ОВА РЕШЕНИЕ Е ТОЧНО.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Неколку примери со двете
правила
Пример (лозинки)

Секој корисник на компјутер има лозинка која е со должина 6


до 8 карактери, при што секој карактер е голема буква или
цифра. Секоја лозинка мора да содржи најмалку една цифра.
Колку можни лозинки постојат?
Решение:
P - вкупен број на лозинки го означиме со
P6, P7 и P8 - број на лозинки со должина 6, 7 и 8, соодветно.
P = P6+P7+P8

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Примери – со двете правила

o P6 = (лоз. со дол. 6 со букви и бројки)- (лоз. со дол 6 само со букви)


= 366 – 266 = 1 876 866 560
o P7 = (лоз. со дол. 7 со букви и бројки)- (лоз. со дол 7 само со букви)
= 367 – 267 = 70 332 353 920
o P8 = (лоз. со дол. 8 со букви и бројки)- (лоз. со дол 8 само со букви)
= 368 – 268 = 2 612 282 842 880

ВКУПНО: P=P6 + P7 + P8 = 2 684 483 063 360

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример - IP aдреси
(Internet Protocol ver. 4)

o Секој компјутер поврзан на Интернет има своја


интернет адреса која припаѓа во една од
следниве 3 класи:
• Класа A: адресите соджат 7-битен “netid” ≠ 17 и 24-битен “hostid”
• Класа B: адресите соджат 14-битен “netid” и 16-битен “hostid”
• Класа C: адресите соджат 21-битен “netid” и 8-битен “hostid”.

• Не е дозволено да има “hostid” со сите единици или сите нули.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример - IP адреси
(Internet Protocol)

o Колку валидни компјутерски адреси постојат?

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример - IP адреси
(Internet Protocol)
o (# адреси) = (# ад. од кл. A) + (# ад. од кл. B) + (# ад. од кл. C)
(според правило на збир)
o # адреси од класа A = (# валидни netid)·(# валидни hostid)
(според правило на производ)
За класта А имаме:
o (# валидни netid за класа A) = 27 − 1 = 127.
o (# валидни hostid за класа A) = 224 − 2 = 16 777 214.
o Ако продолжиме слично и за другите класи се добива дека
бројот на валидни IP адреси е:
3 737 091 842 (3.7 билиони)

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Принцип на вклучување и исклучување

Да претпоставиме дека има 2 пристапи за завршување на


една работа, при што m-начини за првиот пристап и n -
нaчини за вториот пристап, но некои од начините можат да
се сместат и во првиот и во вториот пристап. Нека тоа се k
начини. Тогаш бројот на начини за завршување на таа
работа е
mnk.

Со множества:
o Ако A и B не се дисјунктни множества, тогаш
|AB|=|A||B||AB|.
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
Пример (стрингови 3)
Колку стрингови од единици или нули со
должина 8 постојат во кои првиот бит е 1
или последните два бита се 00?
Решение:
o За да го најдеме бројот на вакви
стрингови,
• прво ќе го најдеме бројот на стрингови кои
почнуваат со 1,
• потоа бројот на стрингови кои завршуваат со
00,
• и на крај од збирот на овие два броја ќе го
одземе бројот на стрингови кои имаат 1 на
почеток и 00 на крај.
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
Пример (стрингови 3)
o Бројот на стрингови кои почнуваат со 1, според
правилото на производ е
27 = 128.
o Бројот на стрингови кои завршуваат на 00,
повторно според правилото на производ е 26 = 64.
o Бројот на стрингови кои имаат 1 на почеток и 00 на
крај е е 25 = 32.
o Вкупниот број на стрингови од единици или нули со
должина 8 во кои првиот бит е 1 или последните
два бита се 00, според правилото на вклучување и
исклучување е
128 + 64 – 32 = 160.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Принцип на гулабови
дупки

Ако k+1 објекти треба да се распоредат во k


кутии, тогаш најмалку една кутија мора да има
барем 2 (≥2) објекти.

Доказ: (со контрадикција)


Да претпоставиме дека ниедно од k-те места не содржи повеќе од
еден објект. Тогаш вкупниот број објекти ќе биде најмногу k, што е во
спротивност со претпоставката дека има k+1 објект.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Принцип на гулабови
дупки

Последица:
Ако f :A→B и |A|≥|B|+1, тогаш во некој елемент
од B ќе се пресликаат ≥2 елементи, т.е, f не е
инјекција.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Принцип на Гулабови дупки
(Принцип на Дирихле)

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример
Колку студенти мора да има во групата за да бидеме сигурни
дека најмалку двајца студенти имаат ист број на поени на
завршниот испит, ако испитот се бодува од 0 до 100 поени?

Решение:
o Постојат 101 можности за поени кои може да се добијат на
завршниот испит. Според принципот на Гулабови дупки, ако
има 102 студенти во групата сигурно има најмалку двајца
студенти со ист број на поени.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Обопштен принцип на Гулабови дупки

Ако N ≥ k+1 објекти се распоредени во k кутии, тогаш


најмалку една кутија мора да има барем N/k објекти.

o Пример: Нека во групата има N = 280 студенти. Имаме


k = 52 недели во една година.
• Тогаш, мора да има најмалку една недела во која барем
280/52 = 5.38 = 6
студенти од групата имаат роденден.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Обопштен принцип на Гулабови дупки

Ако N ≥ k+1 објекти се распоредени во k кутии, тогаш


најмалку една кутија мора да има барем N/k објекти.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Доказ на ОПГД
Со контрадикција. Нека секоја кутија има < N/k објекти,
односно ≤ N/k−1.
Тогаш вкупниот број на објекти е најмногу

N    N   N
k     1  k    1  1  k    N
 k    k   k 
o Така, добиваме дека има помалку од N објекти, што е
контрадикција со претпоставката дека имаме N објекти!

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример (ОПГД)
Нека во групата има 280 студенти. Без да знаеме роденден
на ниту еден студент, колкава е најголемата вредност на n,
за која може да се докаже дека најмалку n студенти имаат
роденден во ист месец?

280/12 = 23.3 = 24

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример (ОПГД)
Колкав треба да е најмалиот број на положени студенти на
курсот Дискретна математика за да бидеме сигурни дека
најмалку 6 од нив ќе имаат иста оцена, ако можни оцени се 6,
7, 8, 9 и 10?

Решение:
o Најмалиот број на положени студенти потребни за да
бидеме сигурни дека најмалку 6 од нив ќе имаат иста оцена
е најмалиот цел број N за кој важи N/5=6.
o Најмалиот таков број е N =5·5+1=26.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Проблеми кои се решаваат со
принцип на гулабови дупки

o Иако принципот на гулабови дупки е многу


интуитивен и секој од вас би рекол дека тоа е
многу лесно и јасно, сепак со помош на овој
принцип можат да се решаваат многу тешки
проблеми кои на изглед може воопшто да не ни
личат дека се решаваат со овој принцип.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Задача (точки)
Нека на квадрат со страна 2 се ставени 10 точки. Покажи дека
барем 2 од нив се на растојание помало од 1.

<2 = 2/3
Двете се на
растојание
помало од 1

9 квадрати, 10 точки – според ПГД


мора да постојат две точки во ист
квадрат

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Задача (точки)
Нека на квадрат со страна 2 се ставени 10 точки. Покажи дека
барем 2 од нив се на растојание помало од 1.

o Две точки ќе бидат на најголемо растојание во еден квадрат ако се наоѓаат


на краевите од иста дијагонала. Растојанието меѓу нив ќе биде 22<3.
Да го поделиме нашиот квадрат (со страна 2) на помали квадрати, чија што
дијагонала ќе има должина помала од 1.
Да избереме поделба на квадрати со страна 2/3. Тогаш ќе добиеме
поделба на 9 квадрати, а секој од нив ќе има дијагонала 2 2  1
3
Според ПГД, барем две точки мора да се најдат во еден од помалите 9
квадрати, односно растојанието меѓу нив е помало од 1.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Задача (Проблем на
забава)
Забава со 6 луѓе или има група од 3 гости кои меѓусебно се
познаваат или има група од 3 гости кои меѓусебно не се
познаваат.
Да речеме дека знае барем 3 останати.
Ако било кои давјца од овiе 3 се
Разгледуваме познаваат меѓусебно, заедно со
еден гостин избраниот имаме син , што значи
3 се познаваат меѓусебно.
За секој друг гостин, тој Во спротивно другите тројца формираат
или го познава или не триаголник од странци
го познава.

Но има уште 5 други гости!


Значи тој знае, или непознава,
барем 3 останати (ОГД)

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пермутации и
комбинации
o На колку начини може да се одберат r елементиод
множесво од n еленменти?

одбери

Одбери 4 од 9
избоени топчиња

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пермутации
Пермутација на множество S од различни елементи
е подредено разместување на елементите од S, при
што секој елемент се јавува само еднаш.

Пример: Нека S = {1, 2, 3}. пермутации на S се:


• 1 2 3,
• 2 1 3,
• 3 1 2.
Дали има ли уште?

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пермутации
o Сите можни подредувања на 3 топчиња

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Број на пермутации
Теорема: Бројот на пермутации од множество од n
елементи e производ на првите n природни броеви:
n(n -1) ... 1 = n

Доказ:
Ги подредуваме бирањата на n те објекти во подредени задачи:

Задача 1 Одбери го првиот објект (n избори)


Задача 2 Одбери го првиот објект (n – 1 избори)
...
Задача n Одбери го првиот објект (1 избор)

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример (знамиња)
На колку начини може да се подредат 10 знамиња на
Балканската Олимпијада по информатика?

10  9  8  7  6  5  4  3  2  1 = 3628800

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример (споен
подстринг)
Колкав е бројот на пермутации на буквите ABCDEFGH во кој
што се јавува стрингот ABC?

Решение:
Бидејќи стрингот ABC мора да се јавува како блок, можеме
да го сметаме како “една буква”!
Затоа, бараниот број на пермутации ќе го најдеме со
пресметување на бројот на пермутации со 6 елементи:
блокот ABC како еден елемент и буквите D, E, F, G и H.
Вкупниот број на вакви пермутации е 6!=720.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


r-пермутации
Подредено разместување на r различни
елементи од множеството S се вика r-
пермутација од множество со n елементи, или
r-пермутација од класа n.

одбери

Одбери 4 од 9
избоени топчиња
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
Број на r-пермутации
Теорема: Бројот на r-пермутации на
множеството S со n=|S| елементи е
P(n,r) = n(n−1)…(n−r+1) = n!/(n−r)!

Доказ:
Ги подредуваме бирањата на n те објекти во подредени задачи:

Задача 1 Одбери го првиот објект (n избори)


Задача 2 Одбери го првиот објект (n – 1 избори)
...
Задача r Одбери го првиот објект (n-r+1 избори)

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример (награди)
На колку начини може да се избере прва, втора и трета
награда за 100 различни учесници на натпреварот?

Решение:
Бидејќи е важно кој учесник која награда ќе ја добие,
станува збор за 3-пермутација и нејзиниот број е

P(100,3)=100 ·99 ·98=970 200.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример (замок)
Да претпоставиме дека сте затворени во една просторија од
замок. За да излезете потребно е да отклучите 3 врати. Имате
10 клуча во вас. Секоја врата се отклучува со точно еден од
клучевите. Колкави се вашите шанси да излезете од замокот?

Решение:
P(10,3) = 10·9·8 = 720,
значи вашите шанси да излезете се 1 во 720!

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Задача (Броење на
инјекции)
Колкав е бројот на различни инјекции од множества со m
елементи во множества со n елементи ?
Решение:
Каде може да
се преслика?
m n
елементи елементи

. .
. .
. .
n можности

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Задача (Броење на
функции)
Колкав е бројот на различни инјекции од множества со m
елементи во множества со n елементи ?
Решение:
Каде може да
се преслика?
m n
елементи n елементи

.
.
.
Избраниот
елемент не смее
да се избере
n-1 можности
www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu
Задача (Броење на
функции)
o Колкав е бројот на различни инјекции од множества со m
елементи во множества со n елементи ?
Решение:
Каде може да
се преслика?
m n
елементи n елементи
 .
n-1 .
.

 .
.
 .
n-m+1 n-m+1
можност
n  (n-1)  …  (n-m+1) = n! /(n-m)!

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Броење на инјекции
Колкав е бројот на различни инјекции од множества со m елементи во
множества со n елементи ?
Решение:
o Првиот елемент може да го пресликаме во еден од n-те елементи од
кодоменот.
o Вториот елемент не смееме да го пресликаме во елементот во кој е
пресликан првиот елемент, значи имаме (n - 1) можности.
.
.
.
o m - тиот елемент не смееме да го пресликаме во иту еден од сликите на
претходните (m - 1) слики, значи остануваат n - (m - 1) можности
o Значи вкупно
n(n - 1)…(n – m + 1) = n!/(n - m)! (се разбира, мора m<=n)

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Комбинации
r-комбинација од n елементи е подмножество со r елементи
од множество S со n елементи.
Може да ја гледаме како избор на r елементи од множество S
со n елементи (nr) при што распоредот на избирање не е
битен.

одбери

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Комбинации

Пример:
Нека S={1, 2, 3}. Тогаш
12,
1 3,
23
се 2-комбинации на S.

Има ли други 2-комбинации?

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Комбинации наспроти
Пермутации

ац ии
м ут
пер

Одбери 3

ко Сите
мб пермуации се
и на
ци една
и комбинација

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Комбинации

Теорема: Бројот на r-комбинации C(n,r) на множество со n=|


S| елементи е

Доказ:
Kомбинациите може да се гледаат како неподредени пермутации

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Комбинации

Последица: C(n, r) = C(n, n−r)

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример (карти)
На колку начини може да ви се поделат 7 карти од шпил од
52 карти во играта „макао“?

Решение:

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu


Пример (избор на
група)
На колку начини може да се избере група која ќе ја направи
програмата за курсот Дискретна математика, ако во групата
треба да има 3 членови од одделот за математика и 4 членови
од одделот за компјутерски науки. Во одделот за матаматика
има 9 членови, а во одделот за компјутерски науки има 11
членови?

Решение:
Од правилото за производ имаме:
C(9,3) ·C(11,4) = 27 720.

www.finki.ukim.mk www.facebook.com/FINKI.ukim.mk www.twitter.com/FINKIedu

You might also like