Предавање 2

Дејан Спасов
Формули
• (p  q) → (p  r)  q

• Ако p е точен исказ, не пишуваме p=Т

• Ако p e точен исказ, тогаш пишуваме вака: (p)= Т

• Ова е само нотација

Тавтологија
• Формула која е секогаш точна
• Υ: p  p
• (p)=T, тогаш (Υ)=T
• (p)=F, тогаш (Υ)=T
• Значи гама е тавтологија

• Друг пример (p  q) → (p  q)
Контрадикција
• Слично на тавтологија, но НЕ спротивно на тавтологија

• Исказна формула која е секогасш НЕТОЧНА

• Пример: p  p
Контингенција
• Останатите формули, кои се и точни и неточни

• Спротивно на тавтологија е контингенција

• Спротивно на контрадикција е контингенција

Логичка еквивалентност
•
•

•  - Ова е оператор кој комбинира два искази

• АB не е оператор, tuku samo kaжува дека А и B имаат исти

вистинитосни вредности
Пример:
• Покажи дека p  q и p → q се логички еквивалентни.
• Односно, покажи дека p  q  p → q
• Теорема: p  q  p → q
• Доказ на теоремата:
p q p pq p→q

T T ⊥ T T
T ⊥ ⊥ ⊥ ⊥
⊥ T T T T
⊥ ⊥ T T T
Основни логички закони
• Закон за идентитет
• pTp
• p⊥p

• Закони за доминација
• pTТ
• p⊥⊥
Основни логички закони
• Зошто се потребни?

1. Во сложен исказ, ако наидете на нешто вакво p  T слободно

можете да го замените со p

• Добивате поедноставен исказ еквивалентен со претходниот

• 2. За докажување на нови теореми
Основни логички закони(ctd…)
• Закони за идемпотентност
• ppp
• ppp
• Закон за двојна негација
• (p)  p
Основни логички закони(ctd…)
• Најбитните:

• Комутативни закони
• (p  q)  (q  p)
• (p  q)  (q  p)
• Асоцијативни закони
• (p  q)  r  p  (q  r)
• (p  q)  r  p  (q  r)
Основни логички закони(ctd…)
• Најбитните:

• Дистрибутивни закони
• p  (q  r)  (p  q)  (p  r)
• p  (q  r)  (p  q)  (p  r)
Основни логички закони(ctd…)
• Закони за апсорпција (често користен)
• p  (p  q)  p
• p  (p  q)  p
• Закони за негација
• p  p  T
• p  p  ⊥
Основни логички закони(ctd…)
• Без овој закон нема положување и дипломирање

• Де Морганови закони
• (p  q)  p  q
• (p  q)  p  q
Основни логички закони(ctd…)
• Научете ги напамет логичките закони
• Некои се логички и не одземаат многу време
Уште некои битни закони
• закон за замена на импликација

• p → q – ова е сложен исказ кој тешко се упростува

• p → q  p  q
• Во сложен исказ,
• p → q може да се замени со p  q
Уште некои битни закони
• Контрапозиција

• q →  p  p → q

• закон за замена на еквиваленција

• p  q  (p → q)  (q → p)
Пример:
• Докажи дека ￢(p ∨ (￢p ∧ q))  ￢p ∧￢q

• Доказ нека А: (￢p ∧ q)

• ￢(p ∨ (￢p ∧ q))  ￢(p ∨ А)  ￢ p ∧ ￢А – ова доаѓа од
деморгановите закони

• ￢ p ∧ ￢А  ￢ p ∧ ￢(￢p ∧ q)  ￢ p ∧ (￢ ￢ p ∨ ￢q) – povtorno

primenet demorganov zakon
Пример (ctd…):

• ￢ p ∧ ￢А  ￢ p ∧ ￢(￢p ∧ q)  ￢ p ∧ (￢ ￢ p ∨ ￢q) – povtorno

primenet demorganov zakon

• ￢ p ∧ (￢ ￢ p ∨ ￢q)  ￢ p ∧ ( p ∨ ￢q) – dvojna negacija

• ￢ p ∧ ( p ∨ ￢q)  (￢ p ∧ p) ∨ (￢ p ∧ ￢q) – od distributive zakon
• (￢ p ∧ p) ∨ (￢ p ∧ ￢q)  F ∨ (￢ p ∧ ￢q)
• F ∨ (￢ p ∧ ￢q)  (￢ p ∧ ￢q) - zakon za dominacija
• Со ова докажавме дека левата страна е еднаква на десната
Пример за Деморганови:
• Задача: Да се негира реченицата
• Υ: Мики има мобилен телефон и компјутер.
• p: Мики има мобилен телефон
• q: Мики има компјутер
• Υp∧q
• ￢ Υ  ￢ (p ∧ q)  ￢ p ∨ ￢q – од ДеМоргановите закони

• Мики нема мобилен телефон или Мики нема компјутер

Зошто ни е сето ова потребно?
• За докажување нови теореми
• Теорема е и функцијата на електрични кола
• Пример: логиката во лифтовите

• Пример: Сите студенти на ФИНКИ имаат компјутер

• Дали Магдалена Ѓоргиевска има конпјутер?

Предикати и квантификатори
• Пример:
• Цела недела ќе биде сончево
• Денес ќе биде сончево?

• X > 3 – дали е ова исказ? НЕ е исказ

• За X=2, дали X>3 е исказ

Предикати и квантификатори

• X > 3 – исказна функција

• P(x): x>3 – предикат

• P(2) e netocno, пишуваме P(2) ⊥

• P(4) e tocno, пишуваме P(4) T

Предикати и квантификатори
• Generalizacija
• Р(x1, x2, …, xn )
• Исказна функција со n променливи

• Нека е дадена P(x): x>3

• Домен: множество на вредности на x
• Primer N, R, Z, или {0, 1, 2, 3, 4}
Primer
• Една исказна функција
• P(x): x > 3 → 2|x

• 2|x значи 2 го дели x без остаток

• 2| 5 e netочен исказ

• 2| 8 е точен исказ
Primer
• Една исказна функција
• P(x): x > 3 → 2|x

• P(x) e составена од две функции x > 3 и 2|x врзани со операторот

импликација →
• Q(x,y)/\Z(y)->W(y)

• Дозволено е комбинирање исказни функции со оператори

Primer
• Една исказна функција
• P(x): x > 3 → 2|x
• Најди го множеството решенија на P(x)
• Множеството решенија е вредности на x за кои P(x) e точен
иосказ
• Нека домен за x е {1, 2, 3, 4, 5, 6}
Primer
• Една исказна функција
• P(x): x > 3 → 2|x
• домен за x е {1, 2, 3, 4, 5, 6}

• Neka x=1, тогаш 1>3 e неточен исказ, 2|1 е исто така неточен исказ
• P(1): F → F што значи P(1) e Tocen iskaz
Primer
• Една исказна функција
• P(x): x > 3 → 2|x
• домен за x е {1, 2, 3, 4, 5, 6}

• 1>3→2|1  ⊥→⊥  Т
• 2>3→2|2  ⊥→Т  Т
• 3>3→2|3  ⊥→⊥  Т Множеството решенија е {1, 2, 3, 4, 6}
• 4>3→2|4  Т→Т  Т
• 5>3→2|5  Т→⊥  ⊥
• 6>3→2|6  Т→Т  Т
ПАУЗА до 10:55
ПОЧНУВАМЕ
Пример:
• Мартин ќе положи ДМ
• Лука ќе положи ДМ
• Мехмед ќе положи ДМ

• Михаил ќе положи ДМ
Пример:
• 200001 ќе положи ДМ
• 200002 ќе положи ДМ
• 200003 ќе положи ДМ
• 200004 ќе положи ДМ

• P(x) : x ќе положи ДМ

• Како ќе напишеме
• Сите ќе положат ДМ?
• Барем еден ќе положи ДМ?
• Одговор: со квантификатори
Квантификатори
• Исказна Функција станува исказ со квантифицирање

• Два квантигфикатори
• Универзален
• Егзистенцијален
• Универзална квантификација – P(x) за секое x
• P(x) x ќе положи ДМ
• x P(x)
•  - универзален квантификатор
• Се чита: за секое x P(x)
Квантификатори
• Primer
• P(x): x+1>x

• Дали е точен исказот x P(x)?

• Пример Домен {x1, x2,…, xn},

• x P(x)  P(x1)  P(x2)  …  P(xn)
Univerzalen kvantifikator 
• Тригер зборови
• за секој
• за секое
• за кој било
• за кое било
• сите од
• Секој
• за произволно
Егзистенцијален квантификатор
• P(x) : x ќе положи ДМ

• Постои барем еден студент кој ќе положи ДМ

• xP(x)
•  - егзистенцијален квантификатор

• Постои x
• За некое x

• x P(x) е неточна ако сите паднат ДМ

ПРИМЕР:
• P(x): x > 3
• Домен – природните броеви

• Дали е точен исказот x P(x)?

• НЕ, затоа што P(1) е F

• Дали е точен исказот xP(x)?

• ДА, zatoa што P(4) e T
Чекај малку .....
• Дали со промер можам да ги докажам сите тврдења во ДМ?
• Категорично НЕ

• Зошто?
• За да докажеш дека x P(x) е Т мора да докаже за секое X во
доменот
• За да докажеш дека x P(x) е F најди само едно x за кое P(x) e F
Чекај малку .....
• Дали со промер можам да ги докажам сите тврдења во ДМ?
• Категорично НЕ

• Зошто?
• За да докажеш дека xP(x) е Т најди само едно x за кое P(x) e T
• За да докажеш дека xP(x) е F мора да докаже за секое X во
доменот
Има многу други квантификатори
• Не мора да ги знаете

• Пример:
• Квантификатор за единственост (уникатност) !

• Postoi еднo и само едно X за кое важи P(x)

Има многу други квантификатори
• Kvantifikatori so ограничен домен

• Пример нека доменот се сите цели броеви

• х>0 P(x)

• Може да се запише вака:

• х ((x>0)  P(x))
Има многу други квантификатори
• Kvantifikatori so ограничен домен

• Пример нека доменот се сите цели броеви

• х>0 P(x)

• Може да се запише вака:

•  х ((x>0) → P(x)) – vnimavajte na zagradite
Prioritet na Kvantifikatorite
• Квантификаторите имаат најголем приоритет

• Уште еднаш ВНИМАВАЈТЕ

• Ако напишете вака х P(x)Q(x), тоа не значи дека сте напишале

• х (P(x)Q(x))
Ограничени променливи
• P(x) – x ќе положи ДМ
• Q(x) – x ќе положи калкулус
• Domen studentite na FINKI
• х (P(x)Q(x)) Sekoj student x, x kje polozi DM I x kje polozi Kalku;us

• х P(x)Q(y) – ова не е исказ, туку функција затоа што y е слободна

променлива. X се вика ограничена променлива

• х P(x) y Q(y) Секој студент x на ФИНКИ ќе положи ДМ и секој

студент y на ФИНКИ ќе положи калкучус. X и y се ограничени
Логички закон со квантификатори
• x (P(x)  Q(x))  x P(x)  x Q(x)

• x (P(x)  Q(x))  x P(x)  x Q(x)

• ВНИМАНИЕ:
• x (P(x)  Q(x))  x P(x)  y Q(y)
• Primer Бојан положил ДМ но не положил Калкулус
Логички закон со квантификатори
• ВНИМАНИЕ:
• x (P(x)  Q(x))  x P(x)  y Q(y)
• Primer
• Бојан положил ДМ но не положил Калкулус
• John положил Kalkulus но не положил DM

• Дали е точен исказот x (P(x)  Q(x)) e точен

Логички закон со квантификатори
• ВНИМАНИЕ:
• x (P(x)  Q(x))  x P(x)  y Q(y)
• Primer
• Бојан положил ДМ но не положил Калкулус
• John положил Kalkulus но не положил DM

• Дали е точен исказот x P(x) ?

• Исказот не е точен
Логички закон со квантификатори
• ВНИМАНИЕ:
• x (P(x)  Q(x))  x P(x)  y Q(y)
• Primer
• Бојан положил ДМ но не положил Калкулус
• John положил Kalkulus но не положил DM

• Дали е точен исказот y Q(y)?

• И овој исказ не е точен
Логички закон со квантификатори
• ВНИМАНИЕ:
• x (P(x)  Q(x))  x P(x)  y Q(y)
• Primer

• Имаме problem Т  F  F

• Значи ова не важи x (P(x)  Q(x))  x P(x)  y Q(y)