Извод од експоненцијални и

логаритамски функции
Инверзни тригонометриски
функции
Лопиталово правило
 Експоненцијални и логаритамски функции

Потсетување:

lim e x  , lim e x  0, lim ln x  , lim ln x  .

x  x  x  x 0

x x
 1  1
1
lim 1    e, lim 1    e, lim(1  v)  e
v
x 
 x x 
 x v 0
 Изводи од експоненцијални и логаритамски
функции

Во овој дел, ќе покажеме дека f(x) = logbx е диференцијабилна

функција за x > 0 и b > 0 (b  1). За определување на f ′(x) ќе
користиме дефиниција за извод на f(x). За да го пресметаме лимесот,
ќе го искористиме фактот дека logb x е непрекината функција и ќе
искористиме дека

lim(1  v)1/ v  e.
v 0
 Изводи од експоненцијални и логаритамски
функции
log b w  log b x 1 w
(log b x)  lim  lim[  log b ]
w x w x w x w  x x
1 x  ( w  x) 1 x  w x 
 lim[  log b ]  lim[  log b 1  ] (1)
w x w  x x w x
x w  x
 x 
Во последниот лимес воведуваме смена:
w x
v
x
Кога w  x, тогаш v  0. Со воведување на смената во (1), добиваме:
1
11 1
(log b x)  lim[  log b (1  v)]  lim[  log b (1  v) v ]
v 0 x v v 0 x

Бидејќи логаритамската функција е непрекината на својот домен, со

лимесот може да се влезе во аргументот на функцијата, па добиваме:

(log b x) 
1
x
v  0

log b lim(1  v)1/ v 
1
x
log b e.
Така добиваме

1 1 ln e 1 1
(log b x)  log b e   , x  0.
x x ln b x ln b

Kога b = e имаме
1
(ln x)  , x  0.
x

Пример 1. Дали функцијата y = ln x има хоризонтална тангента?

1
Решение. Не, (ln x)   0.
x
Пример 2. Најди (ln(x2 +1))′.

Решение.
2x
(ln( x 2  1)) 
x2  1

 x 2 sin x 
Пример 3. Најди  ln 
 1  x 
Решение.

 x 2 sin x   1  2 1
 ln 
  2 ln x  ln(sin x )  ln(1  x )    cot x 
 1  x   2  x 2(1  x)
Пример 4. Најди (ln| x |)′.

Решение. Df = R\{0}.
1
За x  0, f ( x)  ln x, па f ( x)  .
x
1 1 1
За x  0, f ( x)  ln( x), па f ( x)  (  x )  (1)  .
x x x
Значи, добиваме дека:

1
(ln | x |)  .
x
Пример 5. Најди (ln|sin x|)′.

Решение.

1 1
(ln | sin x |)  (sin x)  (cos x)  ctg x.
sin x sin x
 x 2 3 7 x  14
Пример 6. Најди y′, ако y  .
( x 2  1) 4

Решение. Изводот y′ може да се добие со користење на добро познатите

правила за извод од количник и производ. Во овој случај, постапката ќе
биде поедноставена, ако прво логаритмираме, а потоа диференцираме
користејќи ја постапката за имплицитно диференцирање.

1
ln y  2 ln x  ln 7 x  14  4 ln x 2  1
3
2 1 1 4
(ln y )    7  2  2x
x 3 7 x  14 x 1
1 dy 2 1 8x
   
y dx x 3( x  2) x 2  1
dy 2 1 8 x  x 2  3 7 x  14  2 1 8x 
 y    2       2
.
 x 3x  6 x  1  ( x  1)  x 3x  6 1  x 
2 4
dx
 Правило за извод од степенска функција со
степен реален број
Теорема 1. Ако r е било кој реален број, тогаш

 x   r  x
r r 1
.

Доказ.
Бидејќи y = xr, имаме ln| y | = r ln| x |.
1 dy 1
Со имплицитно диференцирање добиваме   r .
y dx x
Според тоа,

dy y xr
r r  r  x r 1 .
dx x x

Пример 7. a) (xπ)′ = π xπ-1 б) (x 2 )  2 x 2 1

 Извод од експоненцијална функција
Досега ја најдовме формулата за извод на логаритамска функција.
Добивме дека
1 1 1
(log b x)  , x  0. (ln x)  , x  0.
x ln b x
За да најдеме извод на експоненцијална функција, ќе искористиме
дека експоненцијалната функција е инверзна на логаритамската и ќе
го искористиме правилото за извод на инверзна функција. Имено,

y = bx  x = logb y; x R; y > 0.

dy 1 1
   y ln b  b x ln b.
dx dx 1
dy y ln b

(b x )  b x ln b.

Во случај кога b = e имаме:

(e x )  e x .
Пример 8.

(2 x )  2 x ln 2
( e 2 x )  e 2 x (2 x)  2e 2 x

e 
x3 
 e ( x )  3 x 2 e x
x3 3 3

( ecos x )  ecos x (cos x)  (sin x)ecos x

Функциите од облик f (x) = uv во кои u и v се неконстантни функции од x
не се ниту експоненцијални ниту степенски. Функциите од овој облик се
диференцираат со логаритамско диференцирање.
d
Пример 9. Со помош на логаритамско диференцирање најди dx [( x  1) ]
2 sin x

Решение. Нека y = (x2 +1)sin x. Тогаш ln y = ln [(x2 +1)sin x] = sin x ln (x2 +1).
Со диференцирање на двете страни по x добиваме

1 dy d 1
 [(sin x) ln( x 2  1)]  (cos x) ln( x 2  1)  (sin x) 2 (2 x).
y dx dx x 1

Според тоа

dy  2 x sin x  sin x  2 x sin x 

 y (cos x) ln( x 2  1)  2   ( x 2
 1)  (cos x ) ln( x 2
 1)   .
dx  x 1   x 1 
2
Инверзни тригонометриски функции и нивни
изводи

Многу често во тригонометрија потребно е да се определи агол x ако е

позната вредноста на sin x, cos x или некоја друга тригонометриска
функција. Задачите од овој тип вклучуваат пресметување на функциите
arcsin x, arccos x и други. Во продолжение ќе ги изучуваме овие функции
од аспект на инверзни функции.

Шесте основни тригонометриски функции немаат инверзни функции

бидејќи нивните графици не поминуваат на тестот со хоризонтална
права. За да го надминеме овој проблем ќе направиме рестрикција на
доменот на тригонометриските функции за да добиеме инјективни
функции и потоа ќе ги дефинираме инверзните тригонометриски
функции како инверзни на тие рестрикции.
1. Инверзна функција на y = sin x

Дефиниција. Инверзната синусна функција, се означува со arcsin x (или

sin1x) и се дефинира како инверзна функција на рестрикцијата на
синусната функција
sin x, /2  x  /2
 
Dsin x  [ , ], Rsin x  [1,1].
2 2
 
Darcsin x  [1,1], Rarcsin x  [ , ].
2 2
y = arcsin x  x = sin y;
1 ≤ x ≤ 1;  π/2 ≤ y ≤ π/2
y  sin x
y  arcsin x


x
 arcsin(sin x)  x, за   / 2  x   / 2
2 2
sin(arcsin x)  x, за  1  x  1
 Забелешка:

Изразот arcsin(sin x) е дефиниран за секој реален број x, но равенството

arcsin(sin x) = x важи само за  π/2 ≤ x ≤ π/2.

Пример 10. Најди arcsin(sin 2π/3).

Решение.
 2   3   2
arcsin  sin   arcsin     .
 3   2  3 3
Извод на arcsin x

Да ја разгледаме функцијата arcsin x. Ако ставиме f(x) = sin x за

 π/2 ≤ x ≤ π/2, тогаш f 1(x) = arcsin x ќе биде диференцијабилна во
било која точка x каде што cos(arcsin x)  0. Oва е еквивалентно на
условот
 
arcsin x   и arcsin x  ,
2 2
т.е. x  1 и x  1. Затоа arcsin x e диференцијабилна на интервалот
(1,1). Ако
y = arcsin x  x = sin y; 1 ≤ x ≤ 1;  π/2 ≤ y ≤ π/2

dy 1 1 1 1
    ,1  x  1.
dx dx cos y 1  sin y
2
1 x 2

dy
Значи,
1
(arcsin x)  ,  1  x  1.
1 x 2
2. Инверзна функција на y = tg x

Дефиниција 2. Инверзната тангенсна функција arctg x (или tg1x) се

дефинира како инверзна функција на рестрикцијата на тангенсната
функција
tg x, /2 < x < /2

 
Dtg x  ( , ), Rtg x  R.
2 2
 
Darctan x  R, Rarctan x  ( , ).
2 2

y = arctg x  x = tg y;
x  R; π/2 < y < π/2
y  tg x
y  arctg x
 
 x arctg(tg x)  x, за   / 2  x   / 2
2 2
tg(arctg x)  x, за    x  
Извод на arctg(x)

y = arctgx  x = tg y; x  R; π/2 < y < π/2

dy 1 1 1 1
   cos 2 y  
dx dx 1 1  tg 2 y 1  x 2
dy cos 2 y

Добиваме:

1
(arctan x)  .
1 x 2
3. Инверзна функција на y = cos x

Дефиниција. Инверзната косинусна функција arccos x (или cos1x) се

дефинира како инверзна функција на рестрикцијата на косинусната
функција
cos x, 0  x  .

Dcos x  [0,  ], Rcos x  [1,1].

Darccos x  [1,1], Rarccos x  [0,  ].

y = arccosx  x=cosy;
1 ≤ x ≤1; 0 ≤ y ≤ π.
y  cos x y  arccos x
0 x  arccos(cos x)  x, за 0  x  
cos(arccos x)  x, за  1  x  1
Извод на arccos(x)

y = arccos x  x=cos y; 1 ≤ x ≤ 1; 0 ≤ y ≤ π.

dy 1 1 1 1
    ,1  x  1.
dx dx  sin y 1  cos y
2
1 x 2

dy
Добиваме:

1
(arccos x)   ,  1  x  1.
1 x 2
4. Инверзна функција на y = ctg x

y = arcctg x  x = ctg y; x  R; 0<y<π

Dctg x  (0,  ), Rctg x  R.

Darcctg x  R, Rarcctgx  (0,  ).

Извод на arcctg(x)
dy 1 1 1 1
    sin 2 y     .
dx dx  1 1  ctg y
2
1 x 2

2
dy sin y

Добиваме:
1
(arcctgx)   .
1 x 2
Идентитети за инверзни тригонометриски функции
Ако го интерпретираме arcsin x како агол во радијани чиј што синус е x, и ако
аголот е ненегативен, тогаш можеме да го претставиме arcsin x геометриски
како агол во правоаголен триаголник со хипотенуза со должина 1 и страна
наспроти аголот arcsin x со должина x. (види цртеж). Уште повеќе
неозначениот остар агол на цртежот е arccos x, бидејќи косинусот од овој
агол е x, и неозначената страна на цртежот има должина 1 − 𝑥 2
според Питагоровата теорема. Од овој триаголник се добиваат
тригонометриските идентитети со инверзните тригонометриски функции
кои важат за 1 x 1. На пример,

arcsin x  arccos x  ;
2
x
cos(arcsin x)  1  x 2 ; sin(arccos x)  1  x 2 ; tg(arcsin x) 
1  x2
 Лопиталово правило, неопределени облици
Во овој дел ќе дискутираме општ метод за користење на изводи при
наоѓање на лимеси. Со овој метод ќе може да решаваме лимеси кои
претходно можевме да ги претпоставиме нумерички или графички.
Методот кој ќе го дискутираме е многу моќен и се користи во многу
компјутерски програми за пресметување на различни видови на лимеси.
1. Неопределен облик од типот 0/0
Да се потсетиме дека лимесот од облик
f ( x)
lim
x a g ( x)

во кој f(x)  0 и g(x)  0 кога x  a се нарекува неопределен облик од

типот 0/0. Еве неколку примери

x2 1 sin x 1  cos x
lim 2 lim 1 lim 0
x 1 x  1 x 0 x x 0 x
• Претходно разгледуваме лимеси кои може да бидат определени со
проверка или некои алгебарски операции.
• Покажавме дека
sin x 1  cos x
lim 1 lim 0
x 0 x x  0 x
• Првиот лимес го изведовме со сендвич теорема, примена на некои
неравенства, а вториот со примена на идентитетот sin2 x + cos2 x = 1.
• Сега со примена на дефиницијата за извод на sin x и cos x имаме:

sin x sin x  sin 0

lim  lim  (sin x) x 0  cos 0  1
x 0 x x 0 x0
1  cos x  cos x  cos 0  cos x  cos 0
lim  lim      lim  (cos x)  sin 0  0
x 0 x x  0
 x0  x  0 x0 x 0
• Да го разгледаме следниот лимес:
e2 x  1
lim .
x 0 sin x

• За овој лимес пресметувањето на изводот на функцијата во x = 0 не е

едноставно како претходно.
• Но, можеме да запишеме:

e2 x  e20 e2 x  e20
e2 x  1
lim ( e 2x
) 0
lim  lim x0 
x  0 x0  x 0

2e
 2.
x 0 sin x x 0 sin x  sin 0 sin x  sin 0 (sin x) cos 0
lim x 0
x0 x 0 x0
• Овој метод може да се формулира и за општ случај. Да претпоставиме
дека f и g се диференцијабилни функции во x = a и дека

f ( x)
lim
x a g ( x)
е неопределен од типот 0/0, односно
lim f ( x)  0 и lim g ( x)  0.
x a x a

• Од диференцијабилноста на f и g во x = a следува дека f и g се

непрекинати во x = a, и

f (a)  lim f ( x)  0 и g (a)  lim g ( x)  0.

x a x a
• Уште повеќе, бидејќи f и g се диференцијабилни во x = a,
f ( x) f ( x)  f (a)
lim  lim  f (a)
x a xa x  a xa
и
g ( x) g ( x)  g (a )
lim  lim  g (a).
x a x  a x a xa
• Ако g′(a)  0 тогаш
f ( x) f ( x)  f ( a )
lim
f (a)
 lim x  a  xa
f ( x) x a
lim  .
x a g ( x) x a g ( x ) g ( x)  g (a) g (a)
lim
x  a x a xa
• Ако f ′(x) и g′(x) се непрекинати во x = a, претходниот резултат е
специјален случај на Лопиталово правило, кој што го претвора
неопределениот облик од типот 0/0 во нов лимес што вклучува
изводи.
Добиениот резултат под услов f и g да имаат непрекинати изводи во x = a и
g(x)  0, важи и под послаби услови и важи и за еднострани лимеси и
лимеси во + и . Следнава теорема, која е прецизна формулација на
Лопиталовото правило, ќе ја дадеме без доказ.

Теорема 1. (Лопиталово правило за облик 0/0) Нека f и g се

диференцијабилни функции на отворен интервал што ја содржи x = a,
освен можеби во x = a, и нека
lim f ( x)  0 и lim g ( x)  0
x a x a

Ако lim[ f ( x) / g ( x)] постои или ако е + и , тогаш

x a

f ( x) f ( x)
lim  lim
x a g ( x) x a g ( x)

Уште повеќе, тврдењето е точно и кога x  a, x  a+, x   или кога

x  +.
Пример 1 . Најди
x2  4
lim
x 2 x  2

со користење на Лопиталово правило и направи проверка со разложување на

множители.
Решение. Броителот и именителот имаат лимес еднаков на 0, па имаме
неопределеност од типот 0/0. Со примена на Лопиталово правило добиваме

x2  4 ( x 2  4) 2x
lim  lim  lim 4
x2 x  2 x  2 ( x  2) x2 1

Ова е во согласност со резултатот добиен со разложување

x2  4 ( x  2)( x  2)
lim  lim  lim( x  2)  4
x 2 x  2 x 2 x2 x 2

Пример 2. Потврди дека лимесите се неопределеност од типот 0/0 и

пресметај ги со помош на Лопиталово правило.
sin 2 x 1  sin x еx 1
a) lim б) lim в) lim 3
x 0 x x   / 2 cos x x 0 x
tg x 1  cos x x 4 / 3
г) lim 2 д) lim 2
ѓ) lim
x 0 x x 0 x x  sin(1/ x )
Решение. а) Броителот и именителот имаат лимес еднаков на 0, па имаме
неопределеност од типот 0/0. Со примена на Лопиталово правило добиваме

sin 2 x (sin 2 x) 2 cos 2 x

lim  lim  lim  2,
x 0 x x 0 ( x) x 0 1

што е во согласност со резултатот добиен со користење на лимесот изведен

со користење на сендвич теоремата.
Решение. б) Броителот и именителот имаат лимес еднаков на 0, па имаме
неопределеност од типот 0/0. Со примена на Лопиталово правило добиваме

1  sin x (1  sin x)  cos x 0

lim  lim  lim   0.
x  / 2 cos x x  / 2 (cos x ) x  / 2  sin x 1

Решение. в) Броителот и именителот имаат лимес еднаков на 0, па имаме

неопределеност од типот 0/0. Со примена на Лопиталово правило добиваме

ex 1 (e x  1) ex
lim 3  lim  lim 2  .
x 0 x x  0 ( x 3 ) x 0 3 x
Решение. г) Броителот и именителот имаат лимес еднаков на 0, па имаме
неопределеност од типот 0/0. Со примена на Лопиталово правило добиваме
1
tg x cos 2
x  .
lim 2  lim
x 0 x x 0 2x
Решение. д) Броителот и именителот имаат лимес еднаков на 0, па имаме
неопределеност од типот 0/0. Со примена на Лопиталово правило добиваме
1  cos x sin x
lim 2
 lim .
x 0 x x  0 2x

Повторно броителот и именителот имаат лимес еднаков на 0, па имаме

неопределеност од типот 0/0. Со повторна примена на Лопиталово правило
добиваме
sin x cos x 1
lim  lim  .
x 0 2 x x 0 2 2
 Решение. ѓ) Броителот и именителот имаат лимес еднаков на 0, па имаме
неопределеност од типот 0/0. Со примена на Лопиталово правило добиваме

x 4 / 3 (4 / 3) x 4 / 31 4 x 2  x 7 / 3 4 x 1/ 3 4 0

lim  lim  lim  lim    0.
x  sin(1/ x ) x  cos(1/ x )( 1/ x 2 ) 3 x  cos(1/ x) 3 x  cos(1/ x) 3 1

Забелешка. Примена на Лопиталово правило за лимеси кои што не се

неопределени може да доведе до грешка. На пример, пресметката

x6 ( x  6) 1
lim  lim  lim  1
x 0 x  2 x  0 ( x  2) x 0 1

не е точна, бидејќи немаме неопределен облик. Точниот резултат е

x6 06
lim  3
x 0 x2 02
2. Неопределени облици од типот / 
Кога сакаме да назначиме дека лимесот (или едностран лимес) на
функција е + или  без да го нагласиме знакот, ќе велиме дека лимесот
е . На пример

lim f ( x)   значи дека lim f ( x)   или lim f ( x)  

xa x a x a

lim f ( x)   значи дека lim f ( x)   или lim f ( x)  

x  x  x 

lim f ( x)   значи дека lim f ( x)   и lim f ( x)  

xa xa x a

Лимес на количник, f(x) / g(x), во кој броителот и именителот имаат

лимес  се нарекува неопределен облик од типот  / . Следната
теорема која што ќе ја дадеме без доказ е верзија на Лопиталово правило
кое се користи во пресметување на лимеси од овој тип.
Теорема 2. (Лопиталово правило за облик /) Нека f и g се
диференцијабилни функции на отворен интервал што ја содржи x = a,
освен можеби во x = a, и нека
lim f ( x)   и lim g ( x)  .
xa x a

Ако lim[ f ( x) / g ( x)] постои или ако е + и , тогаш

x a

f ( x) f ( x)
lim  lim
x a g ( x) xa g ( x)
Уште повеќе, тврдењето е точно кога x  a, x  a+, x   или кога
x  +.
Пример 3. Потврди дека лимесот е неопределен облик од типот / и
примени Лопиталово правило
x
lim
x  e x

Решение. Броителот и именителот имаат лимес +, па имаме

неопределеност од типот /. Со примена на Лопиталово правило
добиваме
x 1
lim  lim x  0
x  e x x  e
 Анализа на растењето на експоненцијална
функција
Ако n e позитивен број, тогаш xn+ кога x+. Вакви степенски
функции понекогаш се користат за да се опише колку брзо расте друга
функција. На пример, знаеме дека еx+ кога x+ и растењето на еx е
многу брзо; меѓутоа растењето на xn е исто така брзо кога n е голем број, па
разумно е да се запрашаме дали функциите xn, за голем број n, растат побрзо
или побавно од еx. Еден начин да се испита ова е да се провери количникот
xn/ex кога x+. На цртежот лево е прикажан графикот на y = x5/ex.
Графикот сугерира дека x5/ex0 кога x+, и ова повлекува дека
функцијата ex расте побрзо и количникот се намалува до нула. До истиот
заклучок ќе дојдеме ако го испитаме однесувањето на количникот ex/x5 кога
x+ (цртежот десно). Функцијата ex расте побрзо и количникот тежи кон
+. Во општ случај, може да го примениме Лопиталовото правило за да
покажеме дека ex расте побрзо xn, за било кој позитивен број n.
xn
lim 0
x  e x

ex
lim  
x  x n
 xn
lim 0
x  e x

ex
lim  
x  x n

Двата лимеси се неопределени облици од типот / кои што може да се

пресметаат со Лопиталово правило. На пример, за да го потврдиме
првиот од овие два лимеси го применуваме Лопиталовото правило n пати.
n-тиот извод на xn e n(n1)(n2)…1 = n!. Според тоа, со примена на
Лопиталовото правило n пати добиваме

xn n!
lim  lim x  0
x  e x x  e

Вториот лимес се определува аналогно.

3. Неопределени облици од типот 0 · 

До сега дискутиравме неопределени облици од типот 0/0 и /. Меѓутоа тоа

не се сите можности; во општ случај лимесот на израз кој има еден од
облиците
f ( x)
, f ( x)  g ( x), f ( x) g ( x ) , f ( x)  g ( x), f ( x)  g ( x)
g ( x)
се нарекуваат неопределени облици ако лимесите на f(x) и g(x) пооделно
допринесуваат за неопределеност на лимесот на целиот израз. На пример,
лимесот
lim x ln x
x 0

е неопределен облик од типот 0· бидејќи лимесот на првиот множител е 0, а

лимесот на вториот множител е , а 0  не е дефинирано. Од друга страна,
лимесот
lim x (1  x 2 )
x 

не е неопределен бидејќи лимесот на првиот множител е +, а лимесот на

вториот множител е , па лимесот на производот е .
Неопределени облици од типот 0 ·  се пресметуваат со презапишување во
облик на количник и примена на Лопиталово правило за неопределените
облици 0/0 и /.
Пример 4. Пресметај
lim x ln x.
x  0

Решение. Множителот x има лимес 0, а множителот ln x има лимес , па

имаме неопределен облик од типот 0·. Има два можни пристапи. Можеме
лимесот да го запишеме како
x ln x
lim или lim .
x  0 1/ ln x x  0 1/ x

Првиот лимес има неопределеност од типот 0/0, а вториот лимес има

неопределеност од типот /. Сепак вториот облик е позгоден бидејќи
изводот на 1/x е полесен за пресметување од изводот на 1/lnx. Со примена
на Лопиталово правило добиваме
ln x 1/ x
lim  lim  lim (  x)  0.
x 0 1/ x x 0 1/ x x 0
2
4. Неопределени облици од типот   

Лимесите кои водат до некој од изразите

()  () ()  ()
()  () ()  ()
се наречени неопределен облик од типот   . Овие лимеси се
неопределени бидејќи двата члена даваат неопределеност; еден се
зголемува неограничено, а другиот се намалува неограничено. Лимесот
кои се сведува на еден од изразите
()  () ()  ()
()  () ()  ()
не дава неопределеност, бидејќи двата члена се согласни (горните даваат
+ , а долните даваат  .)
Неопределени облици од типот    понекогаш може да се пресметаат
со сведување на неопределени облици 0/0 или  / .
Пример 5. Пресметај
1 1 
lim   
x 0  x sin x 
Решение. Двете функции имаат лимес +, па изразот е неопределеност
од типот   . Со сведување на заеднички именител добиваме
1 1   sin x  x 
lim     lim  
x 0  x sin x  x0  x sin x 

Овој лимес е неопределен од типот 0/0. Со примена на Лопиталовото

правило два пати добиваме

1 1   sin x  x   cos x  1 
lim     xlim     xlim   
x  0  x sin x   0  x sin x   0  sin x  x cos x 
  sin x  0
 lim     0.
x  0  cos x  cos x  x sin x  2
5. Неопределени облици од типот 00, 0, и 1
Лимесот од облик lim f ( x) g ( x )
може да даде неопределени облици од типот 00, 0, и 1. На пример,
лимесот
lim (1  x)1/ x
x 0

чија вредност изнесува е е неопределен облик од типот 1. Функцијата

1 + x тежи кон 1, додека 1/ x тежи кон +.
Неопределени облици од типот 00, 0, и 1 понекогаш може да се решат со
воведување на зависна променлива

y  f ( x) g ( x )
и потоа да се пресмета лимес од ln y. Бидејќи
ln y  ln f ( x) g ( x )  g ( x)  ln f ( x),
лимесот од ln y има неопределеност од типот 0·. Ако го пресметаме
лимесот на ln y лесно може да го најдеме лимесот на
y  f ( x) g ( x )
Пример 6. Најди
lim(1  sin x)1/ x
x 0

Решение. Започнуваме со дефинирање на зависната променлива

y  (1  sin x)1/ x
и логаритмирање на двете страни
1 ln(1  sin x)
ln y  ln(1  sin x) 1/ x
 ln(1  sin x) 
x x
Оттука,
ln(1  sin x)
lim ln y  lim
x 0 x 0 x
што е неопределеност од типот 0/0, па со Лопиталово правило добиваме
1
cos x
ln(1  sin x)
lim ln y  lim  lim 1  sin x  1.
x 0 x 0 x x  0 1
Покажавме дека ln y  1 кога x  0. Заради непрекинатоста на
логаритамската функција со лимесот може да се влезе во аргументот на
функцијата, па
 x 0

ln lim y  1, lim y  e1  e, т.е. lim(1  sin x)1/ x  e.
x 0 x 0