Функции

Поим за функција
Начини на задавање
Нули на функција

1
Од историјата
 Двајца французи, Pierre de Fermat i
Rene Descartes, посебно ја
задолжиле математиката внесувајќи
ја идејата за метода на координати во
геометријата
 Со тоа овозможиле претварање на
криви во равенка и тоа примена на
алгебрата во геометриски проблеми

2
Pierre de Fermat
 Правник кој се занимавал
со математика од хоби
 Проблемите на максимум
и минимум, веројатност,
теорија на броеви
(последна докажана
теорема во 1993 од
страна на Andrew Wiles )
 Во 1629. го пишува
делото во кое ја
применува алебрата и
методата на координати
во изучување на
геометриските криви

3
Rene Descartes

 1596. – 1650.
 Првиот голем модерен
филозоф, биолог,
физичар и
математичар
 Го вовел поимот
променлива величина
и координатен систем

4
Вовед
 Научниците многу често се занимаваат со
истражувања за односот на една променлива со
друга
 Тоа понекогаш може да биде многу едноставен
однос. На пример зависноста на плоштината на
круг од неговиот радиус.
 Понекогаш односот може да биде многу сложен.
На пример за колку време ќе биде завршена
некоја работа зависи од бројот на работници, но
и од нивната мотивација ( и од многу други
фактори)

5
 Опис

влез излез
функција
Аргумент на Вредност на
функцијата функцијата

6
Математичка дефиниција
 Функција или пресликување од множеството A во
множеството B е правило со кое на секој елемент
x од множеството A се придружува точно еден
елемент y од множеството B

f
A B
x
Домен или y Кодомен
дефинициона или
област множество
на
вредности
7
Дали ова е функција?

кодомен
Домен

f(x)

8
Дали ова е функција?

9
Дали ова е функција?

10
Дали ова е функција?

11
Ознаки

 f: A  B
 x од A – аргумент или независна
променлива
 y од B – вредност на функцијата
или зависна променлива
 y = f(x)

12
Реални функции
 Ако доменот на функцијата е некое
подмножество на множеството на реалните
броеви тогаш таа функција се вика реална
функција

13
Начини на задавање на функција
x f(x)
-2 -3
0 -1
2 3
4 7
6 12

log 2 x
Описно
f(x) =
x3 -1

14
Табеларно задавање на функција
 Табеларното задавање на функција
x f(x) е едноставен приказ на доменот во
една, а кодоменто во друга редица
-2 -3 или колона
 Воспоставена е едноставна врска
0 -1 меѓу елементите на доменот и
кодоменот
2 3 • f(-2) = -3
• f(0) = -1
4 7
• f(2) = 3
6 12  Пример се старите логаритамски
таблици

15
Табеларно задавање на
функција

x f(x)

2 -3  Секоја таблица на
1 -2
претставува функција
 Дали оваа таблица
0 -1 претставува функција?
2 0

-1 -5

16
Графичко задавање на функција

f = (x,y): xD, y=f(x) 

17
Графичко задавање на функција

18
Графичко задавање на функција

19
 Функции зададени описно
 Правилото на придружување е дадено со
зборови, описно
 Примери
• v(t) е брзина на телото за време t
• T(t) е температура на телото за време t
• V(a) е волумен на коцка со страна a
• E(v) е кинетичка енергија која зависи од брзината

20
 Аналитичко задавање на
функции
 За функцијата
зададена со формула
велиме дека е
зададена аналитички
log 2 x Формулата
f(x) =

претставува
x3 -1 алгебарски операции
со кои на секој реален
број x се придружува
реалниот број f(x) .

21
 Аналитичко задавање на
функции
 Дали алгебарските опеарции
придружуваат на секој реален број x
единствен реален број f(x)?
 Пример f(x) = x + 3
 Пример f(x) = x2
 Пример f(x) = sin x

22
 Аналитичко задавање на
функции
 Постојат три елементи на кои мора да се
обрне внимание при аналитичкото
задавање:
1. Именителот на дропката мора да биде
различен од нула f(x)=x/(1-x2)
2. Подкореновата величина не смее да биде
негативен број f(x)=sqrt(1-x)
3. Аргументот на логаритамската функција
мора да биде позитивен f(x)= log(1-x2)

23
 Сурјекција

Функцијата е сурјекција ако за секој y ε B

Постои барем еден x ε A таков што f(x)=y

A
B
°x1 °y1

°x2 °y2

°x3
°y3
°x4
 Инјекција

Функцијата е инјекција ако за секои x1 x2 ε A

важи
f(x1)=f(x2) x1 = x 2

или x1 ≠ x 2 f(x1) ≠f(x2)

A B
°x1 °y1

°x2 °y2

°x3 °y3

°y4
Биекција

Функцијата е биекција ако е сурјекција и

инјекција

A
B
°x1 °y1

°x2 °y2

°x3 °y3

°x4 °y4
Инверзна функција

Инверзната ги враќа сите елементи назад,

откаде што дошле!
A
B
°x1 °y1

°x2 °y2

°x3 °y3
Инверзна функција - дефиниција

Ако f : A ―› B е биекција, тогаш постои само

една функција f -1 : B ―› A која ја
нарекуваме инверзна функција на
функцијата f и за која важи:
f -1(f(x)) = x за секој x ε A
f (f-1(y)) = y за секој y ε B

A f B

°x1 °y1

f -1
Изработила

Проф. Роза Стаменковска

29