WYKŁAD I

Egzamin 03.02.2022 od 11 do 12:30 w sali 116

Podręcznik historia współczesnej psychologii Schultzów.
Egzamin: najlepiej stacjonarny, zagadnienia podawane na bieżąco (sporo XD), w sumie będzie ich
8 (pytania otwarte), by zdać należy mieć 50%.
Egzamin zerówkowy – niezobowiązujący egzamin przed sesją, jeśli jest słaba ocena, to można
poprawić, jeśli dobra, to chyba nie musisz dalej pisać egzaminu. Przysługuje tylko osobom, które
osiągnęły 50% punktów za aktywność, nieobowiązkowe zadania domowe – wysyłamy je na maila,
wysyłamy je przeważnie do następnych zajęć (z dziś np. do końca października wypadać będzie
termin :), ale następne to już normalnie).

Pierwsza praca domowa: research gate – artykuły naukowe, można pisać do autora i prosić XD,
zapisujesz się mailem uczelnianym, pani profesor wysyłamy screena z zapisu i masz 1 punkcik.
Druga: baza Ebsco, można dostać się przez bibliotekę uczelni, lub przez e-zasoby.

1 zagadnienie egzaminacyjne:
Na czym polega paradoks powstania psychologii?
Paradoks polega na tym, że psychologię możemy nazwać zarówno jako najstarszą jak i najmłodszą
nauką (pani bardzo lubi). Jej zagadnienia rozstrzygali już starożytni filozofowie (Platon,
Arystoteles), zajmowali się naturą człowieka. Tu pojawia się sens paradoksu: już starożytni
zajmowali się tą nauką, tworzyli jej treść, jednak nie mieli narzędzi do jej weryfikacji. Pod
względem treści jest to więc nauka niezwykle stara (V w p.n.e.), jednak dopiero w XIX w (1879r –
początek psychologii akademickiej) zaczynają powstawać narzędzia do weryfikacji nauki. Czerpane
są z innych nauk, powstają nowe (kwestionariusze), zaczynają być przeprowadzane eksperymenty,
badania psychologiczne (manipulacje zmiennymi).
WYKŁAD II

Zadania:
3. APA (American Psychological Association) – kolejna stronka z badaniami, kiedy powstała, kogo
uznaje się za głównego założyciela, kto był pierwszym prezydentem, co to za organizacja, ojciec
założyciel, obecny prezydent.
4. Ellis Island – z czym się to kojarzy w sensie psychologicznym, gdzie jest, dlaczego była słynna,
dlaczego ma znaczenie dla psychologii?
5. Eksperyment Państwa Clark – krótkimi słowami opisać eksperyment, porównać z jego
powtórzeniem po 50 latach
6. Klif wizualny (E. Gibson) – co to jest

Dlaczego zajmujemy się przeszłością, szukamy źródeł?

Umożliwia to zrozumienie (w kontekście psychologii), dlaczego rzeczy obecnie wyglądają tak, jak
wyglądają. Pierwsze kursy historii psychologii zaczęły powstawać w 1911 roku. W latach 60.
stanowiły ważny czas dla rozwoju psychologii. W 1965 zaczęto zakładać pisma, w których tytule
zaczęła się pojawiać historia psychologii. W tym okresie założono międzynarodowe stowarzyszenie
nauk behawioralnych i społecznych. W latach 80 (1985) rozpoczyna się działania APA, którego
celem były wywiady z prezydentami o historii psychologii.
Historia psychologii ma taki sens jak poznawanie własnej historii XD.

Rekonstrukcja przeszłości psychologii.

Poniżej mamy dane utrudniające badanie i poznawanie historii psychologii:
- Dane utracone – te, których nie mieliśmy dostępu, nie wiedzieliśmy, że istnieją np. Ebbinghaus i
jego eksperyment - jego rozprawy zostały znalezione 70 lat po jego śmierci, Gustaw Fechner – w
1983 roku znaleziono jego dzienniki, Carl Darwin – w 1989 roku dotarto do jego dzienników i
pamiętników
- Dane utajnione – objęte klauzulą, np. można je otworzyć po 100 latach, wiemy, że istnieją, nie
znamy treści. Przykłady: Freud – przez wiele lat umyślnie utajniono różne aspekty z życia Freuda,
jego funkcjonowania, listów, notatek, najsłynniejszy biograf (Ernest Jones) Freuda nawet utajniał
zażywanie Koki przez doktorka. W bibliotece kongresowej USA znajdują się utajnione dokumenty
Freuda nawet do początku następnego wieku. Najbardziej prawdopodobna jest tutaj ochrona
pacjentów Freuda i ich rodzin. Carl Gustav Jung – pozorowana autobiografia napisana rzeczywiści
przez jego asystenta, który chciał go wybielić np. z romansów z pacjentkami, studentkami.
- Dane zniekształcone w przekładzie – niedoskonałe tłumaczenia. Np. swobodne skojarzenie (z
Freuda), pacjent leży na kozetce, a Freud siedzi tak by pacjent go nie widział. Nie jest to termin
dobry, sugeruje związek idei z inną, a Freudowi chodziło nie o skojarzenie, a o wtargnięcie, najazd,
szukał rzeczy niespodziewanych
- Dane stronnicze – Skinner (pan przystojny), pisząc o sobie stronniczo podciągał prawdę o swojej
aktywności w czasie studiów (tylko nauka XD), kumple go zdradzili a on komentował, że chodziło
o postawę. Freud natomiast za swojego życia lubił mówić jaką jest ofiarą niezrozumienia,
niedocenienia a tak naprawdę został np. zaproszony do USA już na początku XX wieku, miał po
prostu zawyżone oczekiwania. Stracił dwóch przyjaciół Adlera i Junga (z pierwszym darł koty do
samego końca). Jednym słowem, by poznać historię psychologii należy sięgać do różnych źródeł.

Czynniki kontekstowe:
- warunki ekonomiczne – nadmiar środków pozwala na rozwój nisz tej nauki.
- wojna
- uprzedzenia i dyskryminacje
WYKŁAD VII

Praca domowa:
1. Niedługi wywiad Ohme – napisać cokolwiek na temat emocji.
2. Skala GSES – skala do badania własnej skuteczności – znajdź i nwm co w sumie – można se
rozwiązać XD

Behawioryzm

Zagadnienie egzaminacyjne:
John Watson
John Watson – uważał, że zachowanie człowieka można kontrolować, miałoby być ono
przewidywalne. O zachowaniu decyduje wpływ środowiska, zakładał, że z jakiegokolwiek
zdrowego dziecka zdolny będzie zrobić kogokolwiek. Watson w wychowaniu nie chciał okazywać
emocji, traktował swoje dzieci przedmiotowo, behawioralnie. Emocje postrzegał jako czysto
biologiczne akcje, fizjologiczną reakcję, a nie indywidualne doznanie. Przyjął trzy emocje
występujące u niemowląt:
- strach
- wściekłość
- miłość
Rok 1913 był kluczowy dla behawioryzmu, jest to rok publikacji artykułu „Psychologia jak widzi ją
behawiorysta”. Z artykułu tego najwięcej można było się dowiedzieć o propozycjach i
rozwiązaniach nowego nurtu, stanowił swoisty manifest. Zawierał postulaty:
1. psychologia powinna być dziedziną obiektywną,
2. eksperymentalną,
3. jest dziedziną nauk przyrodniczych,
4. powinna nie zajmować się zjawiskiem świadomości (nie ma czegoś takiego w
behawioryzmie jak nieświadomość),
5. w manifeście pojawiają się określenia: bodziec i rekcja – to co można mierzyć i badać, to co
jest doświadczalne.
6. Skinner (później) dodał do tego „pusty organizm” – nie ma nic między bodźcem a reakcją.
Stąd się bierze określanie psychologii jako nauki o zachowaniu. Metody behawiorystyczne:
1. obserwacje,
2. metody testowe,
3. metoda odruchu warunkowego.
Eksperyment z Albercikiem udowodnił możliwość warunkowania fobii, później Merry Johnes
udowodniła, że w ramach behawioryzmu fobię można poprzez warunkowanie usunąć.

Edward Tolman
Edward Tolman jako przedstawiciel neobehawioryzmu tworzy nowy paradygmat, mówi, że nie
można już zajmować się tylko bodźcem i reakcją, ale i tym co jest między nimi: organizm
człowieka stanowiący tu zmienną pośredniczącą. Zmienne niezależne w kwestii reakcji:
1. bodźce środowiskowe (ambientalizm – wpływ środowiska)
2. popędy fizjologiczne
3. dziedziczność
4. wiek
Zmienne pośredniczące stanowią wszystkie zmienne zachodzące w organizmie – również są
determinantami ludzkiego zachowania. Pojawienie się Tolmana stanowi początek
neobehawioryzmu (włączenie zmiennych pośredniczących).

Socjo-behawioryzm
Albert Bandura i Julian Rotter
Julian Rotter wprowadził umiejscowienie kontroli, podzielił je na wewnętrzne i zewnętrzne
(umiejscowienie kontroli). Wewnętrzne umiejscowienie jest przekonaniem, że wzmocnienie zależy
od zachowania jednostki, konsekwencje, jakie jednostka napotyka w swoim życiu jest efektem jej
działań – przeciwnie zewnętrzne, wtedy konsekwencje stanowią winę środowiska.
WYKŁAD VIII

Kolejny socjo-behawiotysta/neobehawiorysta:
Albert Bandura stworzył teorię społeczno-poznawczą. Wprowadził poczucie skuteczności,
prowadził badania nad modyfikowaniem zachowania.
• Teoria społeczno-poznawcza zakłada, że reakcje nie są automatyczne – człowiek oprócz
właściwości fizjologicznych ma również wewnętrzne (czy mogą takie być?) przekonania –
ergo ten sam bodziec będzie wywoływał u ludzi różne reakcje. Przekonania można tu
określić mianem bodźca pośredniczącego między bodźcem a reakcją.
• Zachodzić może wzmocnienie zastępcze – nie musimy sami być wzmacniani by się czegoś
nauczyć, nauka może zachodzić poprzez obserwowanie innych. Bandura zakłada, że
możliwe jest to dzięki antycypacji – umiejętność oceniania konsekwencji jakiś zachowań
(tylko w sytuacji, gdy towarzyszy nam refleksja, posiadamy umiejętność tego
wnioslowania). Według Bandury możemy się samorególować zachowanie dzięki właśnie
antycypacji, umiejętność ta pozwala nam następnie podejmować świadome decyzje czy
danego zachowania się podejmować, czy nie. W ramach procesów poznawczych Bandura
zaznaczał, że nie liczy się tylko doświadczenie, ale również jego interpretacja. Nie
wszystkiego więc uczymy się na zasadzie kar i wzmocnień.
• Poczucie skuteczności zdefiniowane prze Bandurę jako poczucie szacunku do siebie i
własnej kompetencji w zmaganiach z problemami życiowymi. Badania potwierdziły, że
osoby o wysokim poczuciu skuteczności lepiej radzą sobie z trudnościami we własnym
życiu, nie boją się wyzwań, nie zniechęcają się pomimo porażek, pokonują przeciwności.
Posiadają większe poczucie kontroli, są wewnątrzsterowne.
• Skuteczność zbiorowa – poczucie skuteczności charakterystyczne dla konkretnej grupy
osób.
• Techniki modelowani – wykorzystywane w terapii poznawcz-behawioralnej.
Wykorzystywane są np. do redukcji lęku.
• W 1914 r Bandura został przewodniczącym APA

Psychologia Humanistyczna
Jej założycielami jest Abraham Maslow i Carl Rogers, psychologia humanistyczna stanowi
rozwinięcie psychoanalizy. Rozwijała się w latach 60. Nazywamy ją trzecią siłą w psychologii (po
psychoanalizie i behawioryzmie). Wynika z opozycji do psychoanalizy i behawioryzmu jako
redukujących człowieka, zajmujących się jego aspektami negatywnymi: determinantami
kierującymi ludzkim życiem. Proponuje nową wizję człowieka, wyznacza jego nową antropologię.
Człowiek ma tu własne aspiracje, kreuje swoje życie. Aspiracje obejmują cele rozciągnięte w
czasie, a nie momentalne. Posiada wolną wolę. Celem człowieka jest tu samorealizacja, a
doświadczenie człowieka jest świadome, samorealizacja jest realizacją potencjału. Psychologia
humanistyczna wprowadza przekonanie o całościowej naturze człowieka: nie tylko negatywy, ale i
pozytywy.
Abraham Maslow – „brzydkie kaczątko”, wzrastał w poczucia bycia gorszym, nie tylko przez
pochodzenie żydowskie, ale był po prostu brzydki. Ojca nie było, z matką miał trudne relacje, miał
poczucie niższości. Dużo czytał by rekompensować te braki. Zwracał uwagę na to co najlepsze w
naturze człowieka, skupiał się na samorealizacji. Stworzył (hierarchię) piramidę potrzeb
człowieka – trudność zaspokojeniem jednej potrzeby generuje trudność w zaspokojeniu wyższych
(idziemy od dołu):
1. Potrzeby fizjologiczne (jedzenie, picie, seks)
2. Potrzeba bezpieczeństwa (stabilność)
3. Przynależności i miłości (potrzeba dawania miłości i jej otrzymywania)
4. Potrzeba szacunku do siebie i ze strony innych
5. Potrzeba samorealizacji (transcendencja, przekraczanie siebie)
Maslow prowadził również badania nad samozrealizowaniem, wyróżnił poszczególne cechy je
wyróżniające:
• obiektywne postrzeganie cech rzeczywistości – znaczy to, że obraz rzeczywistości jest
„niezamazany” (niezdeterminowany przez lęki, obawy itd.), obiektywne spostrzeganie
polega na umiejętności do właściwej oceny rzeczy dobrych i niewłaściwych
• całkowita akceptacja własnej natury – np. potrafi zaakceptować Jungowski cień. Osoba
dostrzega własne wady, jest świadoma długotrwałego procesu w ich przezwyciężaniu. Nie
jest to zgoda na ułomność, a jedynie świadomość własnych skaz, nad którymi się pracuje
• zaangażowanie się i poświęcenie jakiejś pracy – praca nas rozwija, pozwala też wnieść coś
w życie innych
• prostota i naturalność zachowania
• potrzeba autonomii, prywatności i niezależności (a może współzależności?)
• intensywne, szczytowe doświadczenia mistyczne – umiejętność zachwytu nad
rzeczywistością, umiejętność transcendencji
• empatia i umiłowanie ludzkości – wrażliwość na innego obcego
• opór przed konformizmem – „tylko śnięte ryby płyną z prądem”
• demokratyczna struktura charakteru
• twórcza postawa
• wysoki poziom poczucia wspólnoty (w rozumieniu Adlera)
Czy poglądy Maslowa znalazły potwierdzenie w badaniach empirycznych?
Badanie empiryczne pokazują, że najważniejszą potrzebą jest bycie w relacji i dawanie życia.
Ludzie potrzebują zbudować własną stabilność, na trzecim jest potrzeba znalezienia sobie partnera,
na czwartym miejscu jest szacunek, na piątym miejscu jest afiliacja, na szóstym jest self-protection
– bronienie siebie. Diener zwrócił uwagę w trakcie swoich badań, że potrzeby Maslowa są
uniwersalne, występują wszędzie, jednak układ tych potrzeb może być różny w zależności od
miejsca i czasu.
Carl Rogers – zawdzięczamy mu teorię skoncentrowaną na osobie oraz pojęcie empatii. Drugie
dziecko, outsider. Mówił o samourzeczywistnieniu – uważał je za największą siłę motywacyjną,
wyzwala ona siłę do samourzeczywistnienia wtedy, gdy relacja z matką była relacją miłości
bezwarunkowej – jest to miłość i szacunek bez względu na to, jak dziecko się zachowuje. Twierdził,
że „ja” nigdy się nie kończy i jest ciągle urzeczywistniające się: „każdy punkt dojścia jest punktem
wyjścia” – zdrowe niezadowolenie po osiągnięciu celu, nie zatrzymuje się na tym co zdobyłem.
Cechy osoby samourzeczywistniającej się:
• otwartość na każde doświadczenie – każde doświadczenie niesie lekcje dla nas, umożliwia
rozwój
• życie pełną piersią w każdej chwili
• poczucie swobody myślenia i działania
• wysoki poziom twórczości (niekoniecznie artystycznej)
• zdolność podążania za tym co ja myślę, niż za opinią innych
Głównym brakiem psychologii humanistycznej był brak badań.