Wprowadzenie do psychologii

Ksiądz Andrzej Gretkowski

9.10.2021

26 lutego – zakończenie spotkań. Egzamin

Lektura: Strelau.

AG: profesor zwyczajny, jest księdzem diecezji płockiej. UKSW skończył. Jest psychoonkologiem
certyfikowanym.

Egogramy

Analiza transakcyjna

Ego Rodzic opiekuńczy krytyczny , dorosły, dziecko naturalne przystosowane. Poczytać. Uzupełnić
notatki z tego wykładu.

Rys. 1. Egogram Mary (przed) UR= Uprzedzony Rodzic OR= Opiekunczy Rodzic Do= Dorosly
DzN= Dziecko Naturalne DzP= Dziecko Przystosowane Stan Ja-Dziecko Naturalne, który
również miał niskie notowania w zakresie mocy działania w porównaniu z innymi stanami-ja
używanymi przez Mary, został wzmocnione podczas minionego roku poprzez użycie technik
Gestalt, spotkania i lekcje masażu wprowadzane do programu wspólnej pracy niezależnie od
nieprzerwanie prowadzonej z Mary psychoterapii.

W teście mogą być zagadnienia nie omówione na wykładzie. Zaliczenie w postaci testu. Kazał
się nie denerwować.

30.10.2021

Jak długo istnieje człowiek, tak długo istnieje psychologia. Zawsze istniała potrzeba / piramida
Maslova. Psychologia jest dziedziną naukową (ma język intersubiektywnie sensowny,
odpowiednio prowadzone badania itp. czynniki niezbędne aby nazwać ją nauką). Umowna
data powstania psychologii jako odrębnej nauki to rok1879, gdy niemiecki uczony Wilhelm
Wundt założył w Lipsku pierwsze laboratorium psychologiczne.

Wundt wskazał jako zadanie dla psychologii analizowanie procesów życia

duchowego metodami eksperymentalnymi, dlatego ma on ogromne znaczenie dla
rozwoju psychologii naukowej. W psychologii przyjmuje pewne elementy duchowe,
których dalej rozłożyć nie można. Z elementów stara się rozbudować życie
psychiczne na podstawie praw połączeń. Za najważniejsze prawo uważa zasadę
twórczej syntezy. Wyniki badań nad najprostszymi formami procesów duchowych
stara się zastosować do psychologii ludów („Völkerpsychologie”). W metafizyce był
zwolennikiem woluntaryzmu, w etyce ewolucjonizmu.
W 1879 roku Wundt założył w Lipsku słynne laboratorium psychologiczne. Data ta
jest uważana za początek psychologii klasycznej (eksperymentalnej).
Filozofię Wundt uważał za światopogląd, który zaspokaja potrzeby umysłu oraz
uczucia, a także hipotetyczne uzupełnienie nauk szczegółowych. Jego zdaniem
umysł przechodzi przez trzy fazy poznania:
 • początkowo operuje konkretnymi postrzeżeniami,
• następnie zastępuje postrzeżenia przez pojęcia ogólne,
• wreszcie ujmuje całość świata w światopogląd.
W trzecim etapie wychodzi poza doświadczenie budując metafizykę. Ten proces
jest nieuchronny i konieczny, bo metafizyka jest potrzebą psychiczną na pewnym
etapie rozwoju.
Metafizyka Wundta miała spirytualistyczny charakter: jego zdaniem świat jest
zgromadzeniem istot, obdarzonych wolną wolą. Ponieważ działania tych istot
powodują nieprzewidziane skutki, zatem stawiają sobie wciąż nowe cele i nowe
idee („heterogenia celów”)
Wundt także zajmował się badaniami nad sferą sacrum oraz religiami. Podobnie
jak ewolucjoniści antropologii uważał, że i religia ma swój stadialny rozwój od form
prostych do bardziej złożonych. Za pierwotną formę religii uważał animizm
pierwotny, za kolejne stadium totemizm oraz manizm. Dopiero z nich wykształcona
wiara w istnienie dusz dała możliwość rozwoju religii właściwej. Animizm uważał za
przedreligijne stadium wiedzy. Samą religię zaś za świadomość przynależności
człowieka i bytu do wyższego świata (sacrum).

Głównym przedmiotem psychologii są zachowania celowe, złożone z czynności. Tak więc (jak
mówi Tadeusz Tomaszewski) psychologię można określić jako naukę o czynnościach człowieka
i o człowieku jako podmiocie tych czynności. Podmiot badań psychologicznych to oczywiście
człowiek. A przedmiot – zachowania celowe złożone z czynności.

Psychologia jest nauką. Spełnia wszystkie warunki, jakie przypisuje się nauce. Głównym
zainteresowaniem psychologii jest pojedynczy człowiek lub grupa ludzi. Celem jest badanie
zachowania i procesów psychicznych. W uproszczeniu można powiedzieć, że psychologowie
poszukują odpowiedzi na pytanie jaka jest natura ludzka, kim jest człowiek. Aby uzyskać
odpowiedź na to pytanie poddają analizie procesy wewnętrzne jednostki oraz procesy jakie
zachodzą w środowisku społecznym i fizycznym. Psychologia jest nauką humanistyczną.
Wyodrębniła się z filozofii jako samodzielna nauka w 19stym wieku.

Psychologia w sposób naukowy bada zachowanie żywych organizmów.

Pozwala ustalić co porusza ludźmi i jak funkcjonuje ich psychika.

Psychologia to sposób myślenia o tym jak żywe stworzenia radzą sobie ze swoim
środowiskiem i jak zachowują się względem siebie.

Psychologia odnosi się nie tylko do człowieka, ale i do zwierząt.

Psychologia to nauka zajmująca się tym co odróżnia żywe istoty od maszyn.

Jest to rodzaj wiedzy i sposób ujmowania zjawisk, który można wykorzystać do podniesienia
jakości ludzkiego życia.

Cele psychologii:

- opisywanie tego co dzieje się naprawdę,

- wyjaśnienie tego co w ogóle się dzieje,

- przewidywanie tego co się może zdarzyć,

- sterowanie tym, co się dzieje w danej chwili,

- podnoszenie jakości życia przez zmianę tego co się w danej sytuacji dzieje.

Jakim ja jestem człowiekiem. Kim jest człowiek. Kim powinien być dobry psycholog:

- dokładnie obserwuje rzeczywistość,

- wie jak sprawdzać swoje przypuszczenia,

- obiektywnie ocenia dowody i wyciąga uzasadnione, sensowne, naukowe wnioski (nie „tak mi
się wydaje”).

Nie należy oceniać osób bliskich i samego siebie. Nie należy przyjmować bliskich jako
pacjentów. Nie jest się wtedy obiektywnym w ocenie dowodów.

Psychologia odpowiada na pytanie jaki jest związek między procesami psychicznymi i

fizycznymi.

Psychologia wie jak sprawdzać swoje przypuszczenia.

Psychologia jest badaniem umysłu i zachowania człowieka.

Czy my akceptujemy samego siebie? Czy rozumiemy samego siebie? Trudno jest zrozumieć
innych, gdy nie rozumiem siebie.

Dobry psycholog pozytywnie odpowiada na prośby człowieka. Prośba: bądź przy mnie, nie
opuszczaj mnie, pomóż mi i delikatnie dotykaj mojej duszy. 4 zasady psychoonkologii. Warto
kierować się nimi.

Etymologia

Psycho Logos – nauka o duszy jako przeżyć wewnętrznych człowieka.

Początki myśli psychologicznej.

Ojciec filozofii, Arystoteles. Sądził, że siedliskiem umysłu jest serce. Przeżycia. Realność tkwi w
konkretnych przedmiotach, których doświadczamy zmysłowo. Tak więc realność widzianego
przez nas krzesła, zawiera się w tym właśnie krześle, a nie w jakiejś jego abstrakcyjnej idei.
Platon. Sądził, że siedliskiem umysłu jest mózg. Wg niego realność przysługuje nie konkretnym
obiektom, których doświadczamy za pośrednictwem zmysłów, lecz abstrakcyjnym formom
reprezentującym te obiekty.

Średniowiecze – filozofowie tacy jak święty Augustyn, Tomasz z Akwinu skłonni byli bardziej
zajmować się życiem po śmierci, a nie doczesnym. Dlatego postęp jaki wówczas się dokonał w
zrozumieniu praw psychologicznych był mniejszy niż w innych okresach.

Odrodzenie – humanistyczni myśliciele (Erasmus z Rotterdamu) zapoczątkowują dociekania

nad rolą człowieka w świecie, przesunęli wagę uczonych na świat i na ludzi.

Współczesność – w wieku 17/18 w centrum zainteresowania ponownie znalazło się wiele

kwestii rozważanych wcześniej przez Platona i Arystotelesa. 3 nazwiska:

- Kartezjusz (racjonalista jak Platon i wprowadził pogląd zakładający dualizm ciała i umysłu,
jakościowo różne i odrębne)

- John Lock (empirysta, uważał że interakcja między umysłem a ciałem jest symetrycznym
związkiem między dwoma aspektami tego samego jednolitego zjawiska).

- Pod koniec 18go wieku – Emmanuel Kant (podejmuje próbę dokonania syntezy stanowisk
racjonalistów i empirystów).

Pojawiają się różne podejścia do przedmiotu badań:

- strukturalizm

- funkcjonalizm

- ewolucjonizm

- Behawioryzm

- Koncepcje psycho-dynamiczne

- Koncepcje poznawcze

- Podejście funkcjonalistyczne

W podręczniku to jest, więc nie zostało omówione.

Psychologia ogólna – jedna z pierwszych dziedzin psychologii / działów. Stanowi podstawę

wszystkich innych dziedzin psychologicznych. Bada prawidłowości procesów psychicznych.
Obejmuje zagadnienia procesów poznawczych, to znaczy wrażeń, wyobrażeń, spostrzeżeń,
pamięci, myślenia oraz procesów uczuciowych i motywacyjnych. Zajmuje się również strukturą
osobowości człowieka i różnicami indywidualnymi między ludźmi.

Psychologia osobowości. Zajmuje się całokształtem życia psychicznego jednostki i jego

funkcjonowania w środowisku społeczno-kulturowym. Przedmiotem jej badań jest to, co
powoduje, że ludzie w różnych sytuacjach zachowują się w ten sam sposób, oraz tym co
stanowi o tożsamości człowieka. Osobowość jest względnie stabilna i trwała, stanowi trwałą
organizację jednostki, obejmującą:

Charakter

Temperament

Uzdolnienia

Potrzeby psychiczne

Postawy

Emocje.

Do komponentów struktury osobowości zaliczamy:

Charakter

Postawy systemów / system nawyków (pojawiły się te 2 sformułowania na wykładzie)

Inteligencja

Uzdolnienia

Wola

Emocje

Potrzeby

Popędy

Mechanizmy obronne

Psychologia rozwojowa. Rozwoju wyższych czynności człowieka. Najczęściej dzieci i

młodzieży, bo to główny etap rozwoju (od poczęcia do wieku dojrzałego uznawanego jako 18
lat).

Okres prenatalny

Okres po-prenatalny

Małe dziecko …. itd.

Psychologia rozwojowa bada procesy i ustanawia prawa rozwoju psychofizycznego.
Przedmiotem ps. rozwojowej jest przedmiot badań nad rozwojem człowieka.

Młodzieniec w okresie adolescencji jest jak mieszkanie w czasie przeprowadzki 😊 Trzeba

wszystko poukładać.

Psychologia społeczna. Zajmuje się zagadnieniami człowieka jako członka grup społecznych
(klas szkolnych, grup zawodowych, narodowościowych etc.).

Powstają nowe dzieciny psychologii. Psychologia ludzi starszych, geriatrii, wieku sędziwego
(czyli powyżej 90 lat); psychoonkologia dzieci i dorosłych, psychologia sportu, psychologia
zwierząt.

Psychologia wychowawcza. Obejmuje ona całokształt zagadnień związanych z

wychowaniem człowieka w różnych okresach życia. Ściśle łączy się z p rozwojową, skupia się
na osobowości i psychice dziecka jako podmiotu i przedmiotu nauczania i wychowania.
Opracowuje metody kierowania jej rozwojem i w ten sposób służy bezpośrednio praktyce
życia codziennego.

Psychologia kliniczna. Zaburzenia zachowania, profilaktyka, diagnostyka, terapia zaburzeń

zachowania. Do zaburzeń zalicza się wszystkie zaburzenia psychotyczne, przy których
regulacja czynności jest tak głęboko zaburzona, że eliminuje / wyklucza człowieka z życia
społecznego ze względu na niektóre funkcje i spełniane zadania.

Psychologia rewalidacyjna / rehabilitacyjna – zajmuje się wypływem inwalidztwa na rozwój

i funkcjonowanie psychiki oraz przywracanie sprawności psycho-fizycznej człowiekowi, który
utracił je w różnym stopniu i z różnego powodu. Stanowi ona teoretyczną podstawę nauczania
specjalnego i rehabilitacji. Zajmuje się problematyką wychowawczą, rehabilitacyjną,
foniatryczną, logopedyczną. Stara się dotrzeć i zbadać przyczyny niedorozwoju umysłowego.
Wielka rola np. w chorobie nowotworowej po amputacjach. Rehabilitacja rozpoczyna się nie
po operacji, czy po chemii, ale powinien zacząć się po postawieniu diagnozy i przygotowania
pacjenta do dalszych działań. Służy poprawieniu jakości życia.

Metody badań psychologicznych.

Zadaniem każdej dziedziny naukowej jest dostarczanie nowych informacji, nowych hipotez,
sprawdzalnych twierdzeń, które mają na celu poszerzenie zasobu naszej wiedzy w badanym
przedmiocie. Aby to osiągnąć musimy dysponować odpowiednimi metodami badań. Tadeusz
Kotarbiński określa metodę jako sposób systematyczny stosowany w danym miejscu.
Psychologia jest dziedziną, w której stosuje się metody specyficzne dla niej i zapożyczone z
innych dziedzin naukowych.

Metody specyficzne – są konkretne dla danego przedmiotu. Takie, które stosuje się tylko w
psychologii

- eksperyment naturalny - rodzaj działań występujący w życiu codziennym

- eksperyment laboratoryjny – planowa zmiana natężenia, osłabienie bądź całkowite

powstrzymanie procesów,

- obserwacja siebie samego, introspekcja, analiza własnych przeżyć,

- obserwacja innych, analiza działań w określonym środowisku,

- testy sprawnościowe, wiadomości, inwentarze osobowości, skala ocen, wywiad,

ankieta, kwestionariusz,

- analiza dokumentów (uwaga na to co sami piszemy, nasze wypowiedzi, artykuły,

pamiętniki, mogą być poddane analizie).

Metody niespecyficzne – stosowane również w innych naukach.

Metody subiektywne

Metody obiektywne

Metody socjometryczne, analiza wytworów dziecka (rysunek, użyte kolory, co ryzuje, gdzie
etc).

Metoda jest to zespół czynności, który badacz musi wykonać oraz zespół procesów, które
muszą się odbyć, aby można było wydać sąd prawdziwy o procesach oraz właściwościach
psychicznych.

Metoda indywidualnego przypadku. Specyficzny sposób zbierania informacji o problemie

badawczym lub klinicznym akcentujący jakościowy a nie ilościowy ich charakter. Metoda
indywidualnego przypadku stosowana jest do obserwacji, wyjaśnienia historycznych
pojedynczych osób i procesów zachodzących w jednostkowym i społecznym życiu oraz
funkcjonowaniu instytucji i grup społecznych. Celem MIP jest zaobserwowanie wzajemnych
relacji pomiędzy współwystępującymi czynnikami wewnętrznymi i zewnętrznymi tak, by
można było ustalić najbardziej prawdopodobne związki przyczynowo-skutkowe. Podstawowe
stosowane w niej narzędzia to

Rozmowa kierowana

Wywiad w oparciu o przygotowany kwestionariusz

Obserwacja zachowań, reakcji, środowiska

Badania testowe
Analiza danych formalnych i obiektywnych

Bardzo ważne jest ostateczne zestawienie czynników ryzyka mających związek z

nieprzystosowaniem lub z przestępczością oraz czynników pozytywnych tzw. Chroniących.

Ankieta.

Metoda badania ankietowego wykorzystuje proces zadawania pytań, udzielania odpowiedzi,

odwołując się do stanów poznawczych, emocjonalnych lub programów działania badanych
osób w stosunku do interesującego badacza obszaru rzeczywistości.

Wywiad.

Rozmowa mająca na celu pozyskanie informacji o problemie, który ma być rozwiązanych w

procesie choćby socjalizacji czy resocjalizacji.

Testy.

Uznawana jest za najbardziej specyficzną metodę badania i diagnozy w psychologii. Zmierza

do oszacowania wartości cech psychologicznych. Do najważniejszych parametrów
psychometrycznych testu należą rzetelność, trafność, normalizacja.