SISTEM PERAKAUNAN

KOPERASI

INSTITUT KOPERASI MALAYSIA

 Undang-undang berkaitan akaun
 Definisi perakaunan
 Pengguna perakaunan
 Kepentingan perakaunan
 Dokumen Punca
 Kelas-kelas Akaun
 Buku Catatan Pertama
 Imbangan Duga
 Penyata Kewangan 2
UNDANG-UNDANG BERKAITAN AKAUN

SEKSYEN 58 (1)
• Tiap-tiap koperasi berdaftar hendaklah
menyenggara rekod perakaunan dan rekod lain
dengan secukupnya (koperasi dan subsidiari)
bagi membolehkannya diaudit. [UUK 74(1)]

SEKSYEN 58 (2)
• Tiap-tiap koperasi berdaftar hendaklah
menyebabkan catatan-catatan yang sesuai di
buat dalam rekod perakaunan dengan seberapa
segera tetapi tidak lewat daripada 30 hari dari
selesainya transaksi [UUK 74(2)]
33
SEKSYEN 58(3)
• Tiap-tiap koperasi hendaklah menyediakan dengan
seberapa segera yang mungkin, tidak lewat daripada 2
bulan selepas tamatnya tahun kewangan, akaun
perdagangan dan untung rugi, kunci kira-kira serta

4
dokumen lain bagi maksud pengauditan.
• Rujukan tambahan: UUK 74(3)

SEKSYEN 58(4)
• Menyimpan rekod-rekod di pejabat berdaftar koperasi
atau di mana tempat lain yang difikirkan patut oleh
lembaga dan terbuka untuk diperiksa oleh Suruhanjaya
atau mana-mana orang yang diberi kuasa secara am
atau khas secara bertulis.
• Rujukan tambahan: UUK 74(5)
4
SEKSYEN 58(5)
• Suruhanjaya boleh memerintahkan supaya rekod perakaunan dan
rekod lain (koperasi dan subsidiari) dibuka untuk pemeriksaan oleh
juruaudit yang diluluskan oleh Suruhanjaya. Maklumat yang

5
diperolehi tidak boleh didedahkan.
• Rujukan tambahan: UUK 74(8)

SEKSYEN 58 (6)
• Mana-mana koperasi atau pegawai koperasi yang tidak mematuhi
subseksyen (1), (2), (3) atau (4) melakukan suatu kesalahan dan boleh
apabila disabitkan, didenda tidak melebihi dua ratus ribu ringgit
dan boleh, sebagai tambahan, didenda harian tidak melebihi lima
ratus ringgit bagi setiap hari kesalahan itu berterusan selepas
sabitan.
5
 DEFINISI PERAKAUNAN

 Mengikut beberapa badan perakaunan

professional :

Satu cara merekod dan mengelas

serta meringkas urusniaga dan aktiviti
yang melibatkan wang dengan cara
yang teratur mengikut aliran wang
serta mentafsirkannya

6
 PENGGUNA PERAKAUNAN

Pemilik Pengurus
Pelabur
Perniagaan Perniagaan

Pekerja Pemiutang Kerajaan

7
 KEPENTINGAN PERAKAUNAN

• Merekod urusniaga
Urusniaga
• Merancang kewangan

• Keputusan perniagaan
Keputusan
• Keputusan pelaburan

Pematuhan • Perundangan Koperasi

8
 PERSAMAAN PERAKAUNAN

 Idea persamaan perakaunan adalah berasaskan

kepada persamaan berikut:

Sumber dalam perniagaan = Sumber dibekalkan oleh

pemilik dan sumber lain

9
 PERSAMAAN PERAKAUNAN

 Apabila sumber diperolehi daripada pemilik sahaja :

ASET = MODAL

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

 Apabila sumber diperolehi daripada pemilik dan
orang lain :

ASET = MODAL + LIABILITI

10
 PERSAMAAN PERAKAUNAN

 Dan apabila sumber turut dipengaruhi oleh hasil

dan belanja :

ASET + BELANJA = MODAL + LIABILITI + HASIL

11
 Urusniaga

Penyata
Dokumen Punca
Kewangan

ALIRAN
PERAKAUNAN
KOPERASI

Buku Catatan
Imbangan Duga
Pertama

Lejar
12
DOKUMEN
PUNCA

13
 • Membuktikan transaksi telah
berlaku (terbit dari dalam atau
luar koperasi).
• Alat kawalan urusniaga
• Memberi ringkasan maklumat
DOKUMEN tentang urusniaga yang telah
berlaku
PUNCA
• Dokumen asas untuk merekod
transaksi yang berlaku

14
 • Resit/ bil tunai
• Baucer
• Baucer tunai runcit
• Invois jualan
• Invois belian
DOKUMEN • Nota kredit/ debit
PUNCA • Borang-borang
permohonan
• Slip bank

15
 RESIT RASMI
 Dokumen yang mengesahkan penerimaan wang

 Disediakan dalam dua salinan

 Penggunaan buku resit dikawal & dipertanggungjawabkan

melalui:

 Buku Daftar Resit

 Pra nombor
 Resit batal atau sementara
 Tanggungjawab tandatangan dan penyimpanan

 Setiap resit hendaklah ditandatangani oleh Bendahari atau

pegawai yang diberi kuasa oleh lembaga [UUK 75(1)] 16
 • Nama koperasi
• Nombor bersiri dan bercetak
• Butir penerimaan (siapa,
Butiran berapa dan untuk apa)
Asas • Tandatangan dan nama
Dalam orang yang mengeluarkan
resit
Resit
• Maklumat terimaan (Tunai/
No. Cek)

17

17
Resit Rasmi

Tarikh : I Feb 2015

18

18
 BAUCER BAYARAN
• Dokumen-Kebenaran untuk membuat pembayaran
• Penyediaan disokong oleh dokumen lain.
• Kelulusan pembayaran dibuat mengikut polisi dan had
kuasa yang ditentukan.
• Keterangan pembayaran - catatan dalam buku
perakaunan.
• Hendaklah ditandatangani oleh Bendahari atau
Pengurus serta disahkan oleh dua orang daripada
pegawai yang diberikuasa oleh lembaga [UUK 75(2)].

19
 • Nama Koperasi.
• Nombor baucer bersiri & tarikh.
• Butir penerima bayaran.
• Butir urus niaga (untuk apa,
amaun, butir kaedah bayaran).
• Maklumat Kelulusan
Butiran (tandatangan, nama, jawatan).
Asas • Cop ‘Sudah Bayar’ sebagai
pengesahan untuk
Dalam mengelakkan bayaran
Baucer bertindih.
• Pengesahan penerima ( tarikh,
amaun, tandatangan).

20
 KOPERASI KAKITANGAN
RAHMAT BHD
BAUCER

ASAL

Bayar kepada :- No. bau: 11-02/32

Sharifah Yasmin bin Syed Yazid

Tarikh: 11/02/2011

Kod Akaun :

Baucer Perkara RM

Bayaran pengeluaran Modal Yuran seperti dilampiran:-

Bayaran Modal Yuran

( - ) pengeluaran
5,000.00
1,000.00
Baki 4,000.00

CIMB -

Jumlah 4,000.00

Disediakan oleh :-

Saya mengaku menerima wang yang tersebut di atas sebanyak

:-
Satu ribu sahaja. Disemak oleh :-

Diluluskan oleh :-
21
…………………………………………………………………..
Tandatangan penerima
 BAUCER TUNAI RUNCIT

• Merekod bayaran runcit yang dibuat

secara tunai sahaja
• Pembayaran disokong dengan bukti asal
urusniaga
• Penyediaan dan kawalan pihak yang
dipertanggungjawabkan

22
 • Nama Koperasi.
• Nombor baucer tunai runcit
bersiri & tarikh.
• Nama penerima bayaran.
• Butir urus niaga (amaun,
Butiran Asas untuk apa).
Dalam
• Tandatangan pemegang tunai
Baucer Tunai
runcit.
Runcit
• Tandatangan penerima.

23
Baucer Tunai Runcit

24

24
 BIL TUNAI
DMS COMPUTER SHOP (DAMANSARA) Sdn. Bhd. (28833 - T)
BOX 234 LG2, LOWER GROUND , DIGITAL TWO, DAMANSARA MUTIARA, NO. JALAN 5/3
52110 DAMANSARA, SELANGOR
TEL: 03-41241243 FAX : 03-41241233

CASH SALE NO: 82668

DATE : 01/02/2011

PRODUCT CODE DESCRIPTION QTY UNIT PRICE AMOUNT

1 TO8 - HP 7115A TONER - HP LJ 1000/ 1200/ 3300 1 PCS 200.00 200.00

# C7115A

TOTAL (RM) : 200.00

Goods sold ara not returnable

DMS COMPUTER SHOP (DAMANSARA) Sdn. Bhd. (28833 - T) 25

 INVOIS
• Dokumen yang membuktikan urusniaga yang
telah berlaku, diserahkan untuk tujuan
menuntut pembayaran
• Invois Jualan (Jualan Hutang)
• dikeluarkan oleh koperasi kepada
pelanggan.
• Invois Belian (Belian Hutang)
• diterima oleh koperasi daripada pihak
pembekal.
26

26
 • Nama syarikat atau koperasi
yang mengeluarkan invois.
• Maklumat pelanggan.
Butiran • Tarikh invois dikeluarkan.
Asas • Maklumat barang niaga.
(keterangan barang, kuantiti,
Dalam harga seunit, jumlah harga)
Invois • Nama & tandatangan pihak
pembekal.
• Pengesahan penerima.
(tandatangan, nama, tarikh)
27

27
Contoh Invois

28

28
 KELAS-KELAS AKAUN

Aset Modal Liabiliti

Hasil Belanja
(Revenue) (Expenses)

29
ZON TENGAH MKM@ Copyrights 2017
BUKU CATATAN
PERTAMA

30
 MEREKOD URUS NIAGA
(PENJURNALAN)

Proses perakaunan Jenis Buku

untuk mencatatkan Catatan Pertama
• Buku Tunai
butiran urus niaga
• Buku Tunai Runcit
ke dalam Buku
• Jurnal Belian
Catatan Pertama • Jurnal Jualan
(jurnal) • Jurnal Am

31
 BUKU TUNAI

• Merekod semua terimaan dan

pembayaran secara tunai dan
cek
• Mempunyai ruangan analisis
untuk mencatatkan jenis
terimaan dan pembayaran.
32

32
 BUKU TUNAI RUNCIT

• digunakan hanya untuk merekod

bayaran runcit yang bernilai kecil
melalui panjar tunai runcit

• diwujudkan untuk tujuan kawalan

tunai yang lebih baik.

33

33
Jurnal Jualan
• digunakan untuk mencatatkan
jualan barang niaga secara kredit
sahaja.

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

Jurnal Belian
• digunakan untuk mencatatkan belian
barang niaga secara kredit sahaja.

34

34
 JURNAL AM

• Mencatatkan urus niaga khusus

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

seperti:
• Pembelian aset secara kredit
• Pembetulan kesilapan merekod
• Pembetulan pindahan akaun
• Pelarasan akhir tahun
• Catatan pembukaan dan penutupan

35
 PINDAHAN AKAUN KE LEJAR
• Catatan dalam Buku Catatan Pertama
akan dipindahkan ke Lejar Am setiap

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

hujung bulan dan ke Lejar Kecil pada
tarikh urus niaga.
• Lejar Am:
• adalah keseluruhan akaun koperasi
• Lejar Kecil:
• akaun individu/subsidiari bagi akaun
kawalan dalam Lejar Am
36

36
 LEJAR KECIL

• Lejar Kecil Modal Syer/Yuran

• Lejar Kecil Pinjaman

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

• Lejar Kecil Simpanan
• Lejar Kecil Penghutang
• Lejar Kecil Pemiutang

37
37
Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017
38
38
IMBANGAN
DUGA
 IMBANGAN DUGA

 Senarai baki-baki akaun dari:

 Buku Lejar Am

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

39
 Buku Tunai
 Buku Tunai Runcit

 Semua baki-baki akaun disenaraikan di

Imbangan Duga, jumlah di ruangan ‘DEBIT’ dan
‘KREDIT’ adalah sama

39
 PENYEDIAAN LAPORAN BERKALA &
PENYATA KEWANGAN

LAPORAN

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

LAPORAN BERKALA/BULANAN
TAHUNAN

Penyata Akaun
Penyata Jadual Penyata
Penerimaan Perdagangan
Penyesuaian Pengumuran Kewangan
dan dan Untung
Bank Penghutang Tahunan
Pembayaran Rugi

40
 PENYATA PENERIMAAN DAN PEMBAYARAN
BAGI BULAN JANUARI 2011
BAKI AWAL
TUNAI -
BANK 3,971.19 3,971.19
TAMBAH : PENERIMAAN
JUALAN 17,325.00
YURAN 5,000.00
SIMPANAN 800.00
YURAN PROSES 30.00

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

PGHT - HAMDAN 300.00
PGHT - SARA 250.00
FAEDAH DITERIMA 50.34 23,755.34
27,726.53
TOLAK : PEMBAYARAN
TUNAI RUNCIT 200.00
BIL 175.00
BELIAN 8,220.00
SEWA 1,000.00
ALAT TULIS 150.00
ALATAN 850.00
PINJAMAN 3,000.00
GAJI 1,800.00
KWSP 204.00
PEMIUTANG 3,000.00 18,599.00
BAKI AKHIR : 41
TUNAI -
BANK 9,127.53 9,127.53
 PENYATA AKAUN
Commerce International Merchant
Bank (CIMB)
Petaling Jaya
Selangor
NO.
1248-0063432-655
AKAUN
31 Januari 2011

TARIKH PERKARA NO. CEK/ PENGELUA SIMPANA BAKI (RM)

RUJUKAN RAN (RM) N (RM)

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

2/1/2011 Simpanan tunai 123512 10,500.00 10,500.00
5/1/2011 Cek tempatan 110101 2,000.00 8,500.00
11/1/2011 Simpanan tunai 148299 2,700.00 11,200.00
16/1/2011 Simpanan tunai 162507 3,800.00 15,000.00
18/1/2011 Cek tempatan 110105 2,200.00 12,800.00
20/1/2011 Cek tempatan 110104 450.00 12,350.00
22/1/2011 Simpanan tunai 241609 3,650.00 16,000.00
24/1/2011 Cek tempatan 110107 4,000.00 12,000.00
28/1/2011 Simpanan tunai 274101 2,810.00 14,810.00
29/1/2011 Cek tempatan 110109 2,000.00 12,810.00
30/1/2011 Cek tempatan 110110 1,638.00 11,172.00
30/1/2011 Cek tempatan 110108 1,650.00 9,522.00
30/1/2011 Cek tempatan 110106 360.00 9,162.00
31/1/2011 Cek tempatan 110102 1,300.00 7,862.00
42
31/1/2011 Faedah 1220 32.45 7,894.45
42
 PENYATA PENYESUAIAN BANK BAGI
BULAN JANUARI 2011

BAKI SEPERTI PENYATA BANK 7,894.45

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

TOLAK :
CEK YANG BELUM DITUNAIKAN
TARIKH NO CEK AMAUN
1/30/2011 110111 750.00

1/31/2011 110112 2,800.00 3,550.00

BAKI SEPERTI BUKU TUNAI 4,344.45

43
Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017
44
KEWANGAN
PENYATA
 PENYATA KEWANGAN
AKAUN PERDAGANGAN & UNTUNG RUGI
(TRADING& PROFIT &LOSS ACC)

AKAUN PEMBAHAGIAN KEUNTUNGAN

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

(DISTRIBUTION OF PROFIT ACC)

KUNCI KIRA-KIRA(BALANCE SHEET)

PENYATA ALIRAN TUNAI (CASH FLOW

STATEMENT)

45
45
NOTA KEPADA AKAUN (NOTES ACC)
 AKAUN
PERDAGANGAN

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

Akaun yang menunjukkan jualan dan
kos jualan sesuatu aktiviti perniagaan
serta keuntungan/ kerugian kasar yang
diperolehi

Boleh dibuat secara berasingan bagi

setiap aktiviti perniagaan koperasi
46

46
AKAUN UNTUNG
RUGI
Menunjukkan semua keuntungan kasar dari setiap

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

aktiviti perniagaan & lain-lain pendapatan.

Untung bersih teraudit koperasi ditentukan selepas

ditolak belanja pengendalian, peruntukan bagi
hutang lapuk dan hutang ragu, susut nilai dan
penghausan nilai pelaburan.
(Sek. 56 Akta Koperasi)

Menunjukkan sama ada koperasi mendapat

keuntungan atau kerugian bersih daripada
keseluruhan aktiviti. 47

47
AKAUN PEMBAHAGIAN
KEUNTUNGAN
• Menunjukkan pengagihan keuntungan bersih
koperasi mengikut Seksyen 57 Akta Koperasi
1993.

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

• Seksyen 57(1), 1A hingga 1E, (2) hingga (8).
• Perintah pemindahan kepada Kumpulan Wang
Rizab Statutori (KWRS).
• Perintah pembayaran kepada KWA Pendidikan &
Kumpulan Wang Amanah Pembangunan.
• Pekeliling Bil. 1/2009 Panduan Penyenggaraan
KWRS.
48

48
KUNCI KIRA-KIRA
• Melaporkan kedudukan
kewangan koperasi pada suatu

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

tarikh tertentu.

• Menunjukkan kedudukan aset,

liabiliti dan kumpulan wang
anggota pada suatu masa.
49

49
PENYATA ALIRAN TUNAI
• Mempamerkan perubahan dalam kedudukan
wang tunai dan aset setara tunai.

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

• Menjelaskan dari mana koperasi
memperolehi sumber kewangan dan
bagaimana ia digunakan.

50

50
 NOTA KEPADA AKAUN
• Mengandungi huraian terperinci bagi setiap
item yang terdapat dalam kunci kira-kira,
penyata pendapatan, dan penyata aliran
tunai.

Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017

• Dianggap sebagai sebahagian daripada
penyata kewangan. Tanpanya penyata
kewangan yang disediakan tidak lengkap.
• Digunakan untuk dibaca bersama penyata
kewangan.

51

51
Zon Sabah MKM @ Copyrights 2017
52