PEJABAT TIMBALAN KETUA PENGARAH PENDIDIKAN MALAYSIA

OFFICE OF DEPUTY DIRECTOR-GENERAL OF EDUCATION MALAYSIA

SEKTOR OPERASI SEKOLAH
SCHOOL OPERATIONAL SECTOR
KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
MINISTRY OF EDUCATION MALAYSIA
ARAS 4, BLOK E2, KOMPLEKS E
LEVEL 4, BLOCK E2, COMPLEX E
PUSAT PENTADBIRAN KERAJAAN PERSEKUTUAN Tel : +603-8884 9302
FEDERAL GOVERNMENT ADMINISTRATIVE CENTRE Faks : +603-8889 6680
62604 PUTRAJAYA Website : http://www.moe.gov.my/
MALAYSIA

Ruj. Tuan
Ruj. Kami : KPM.600-17/1/22 Jld. 7 ( 45 )
Tarikh 1
: ., Jun 2023

Seperti Senarai Edaran

YBhg. Datuk/Dato'!Tuan/Puan,

PANDUAN PELAKSANAAN PROGRAM MINDA SIHAT BAGI KALENDAR

AKADEMIK SESI 2023/2024

Dengan segala hormatnya perkara di atas dirujuk.

2. Sukacita dimaklumkan bahawa Panduan Pelaksanaan Program Minda Sihat

bagi Kalendar Akademik Sesi 2023/2024 disediakan sebagai panduan kepada institusi
pendidikan bawah Kementerian Pendidikan Malaysia untuk dilaksanakan dengan
terancang, sistematik dan berkesan. Oleh itu, usaha pencegahan dan pengesanan
awal dilaksanakan melalui Program Minda Sihat bagi meningkatkan kesejahteraan
sosioemosi serta mental yang baik dalam kalangan murid.

3. Objektif pelaksanaan program adalah seperti berikut:

i. meningkatkan kesedaran kesejahteraan sosioemosi dan mental

dalam kalangan murid;
ii. meningkatkan keupayaan murid meregulasi emosi dan kemahiran
gaya daya tindak dengan baik; dan
iii. merujuk murid yang mengalami masalah emosi, psikologi dan
mental kepada pihak yang bertanggungjawab dengan prosedur
yang betul.

4. Sehubungan dengan itu, pengetua, guru besar, pentadbir sekolah, Guru

Bimbingan dan Kaunseling Sepenuh Masa (GBKSM) serta Guru Bimbingan Lantikan
Sekolah (GBLS) hendaklah mematuhi panduan yang ditetapkan. lnstitusi pendidikan
KPM perlu membuat persediaan dengan merujuk panduan yang dilampirkan.

...2/-
KPM.600-17/1/22 Jld. 7 ( 45 )

5. Jabatan pendidikan negeri (JPN) dan pejabat pendidikan daerah (PPD)

dimohon melaksanakan pemantauan serta kunjung bantu bagi memastikan pematuhan
terhadap panduan ini oleh semua institusi pendidikan bawah pentadbiran masing­
masing.

6. Bersama-sama ini di lampirkan Panduan Pelaksanaan Program Minda Sihat bagi

Kalendar Akademik Sesi 2023/2024 seperti Lampiran 1.

7. YBhg. Datuk/Dato'/tuan/puan dimohon mengambil tindakan memaklumkan

kandungan surat ini kepada pegawai yang bertanggungjawab di Sahagian, JPN, PPD
dan institusi pendidikan bawah pentadbiran YBhg. Datuk/Dato'/tuan/puan.

Kerjasama dan keprihatinan YBhg. Datuk/Dato'/tuan/puan amat dihargai dan diucapkan

terima kasih.

Sekian.

"MALAYSIA MADANI"

"BERKHIDMAT UNTUK NEGARA"

Saya yang menjalankan amanah,

,:;�;,=-
(DR. NORISAH BINTI SUHAILI)

s.k. 1. Ketua Pengarah Pendidikan Malaysia

2. Semua Timbalan Ketua Pengarah Pendidikan Malaysia

ukkmlpanduanmindasihat2023-2024/Jun

~2~
KPM.600-17/1/22 Jld. 7 ( 45 )

Senarai Edaran

1. Pengarah
Institut Aminudin Baki
Kementerian Pendidikan Malaysia
Kompleks Pendidikan Nilai
71760 BANDAR ENSTEK

2. Ketua Nazir
Jemaah Nazir
Aras 3-6, Blok E15, Kompleks E
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
62604 PUTRAJAYA

3. Pengarah
Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Dasar Pendidikan
Aras 1 - 4, Blok E8, Kompleks E
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
62604 PUTRAJAYA

4. Pengarah
Bahagian Pengurusan Sekolah Harian
Aras 3 dan 4, Blok E2, Kompleks E
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
62604 PUTRAJAYA

5. Pengarah
Bahagian Pendidikan Latihan Teknik dan Vokasional
Kementerian Pendidikan Malaysia
Aras 5 dan 6, Blok E14, Kompleks E
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
62604 PUTRAJAYA

6. Pengarah
Bahagian Pendidikan Islam
Kementerian Pendidikan Malaysia
Aras Bawah dan Aras 2 No.2251
Jalan Usahawan 1
63000 CYBERJAYA

3
KPM.600-17/1/22 Jld.7 ( 45 )

7. Pengarah
Bahagian Sukan, Kokurikulum dan Kesenian
Kementerian Pendidikan Malaysia
Aras 3, Blok E9, Kompleks E
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
62604 PUTRAJAYA

8. Pengarah
Bahagian Pendidikan Khas
Kementerian Pendidikan Malaysia
Aras 2, Blok E2, Kompleks E
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
62604 PUTRAJAYA

9. Pengarah
Bahagian Pengurusan Sekolah Berasrama Penuh
Kementerian Pendidikan Malaysia
Aras 3, Blok 2251, Jalan Usahawan 1
63000 CYBERJAYA

10. Pengarah
Bahagian Pendidikan Swasta
Kementerian Pendidikan Malaysia
Aras 3, Blok E2, Kompleks E
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
62604 PUTRAJAYA

11. Pengarah Pendidikan

Jabatan Pendidikan Negeri Terengganu
Jalan Bukit Kecil
20604 KUALA TERENGGANU

12. Pengarah Pendidikan

Jabatan Pendidikan Negeri Perlis
Jalan Tun Abdul Razak
01990 Kangar

13. Pengarah Pendidikan

Jabatan Pendidikan Negeri Selangor
Jalan Jambu Bol 4/3E Seksyen 4
20604 SHAH ALAM

4
KPM.600-17/1/22 Jld.7 ( 45 )

14. Pengarah Pendidikan

Jabatan Pendidikan Negeri Sembilan
Jalan Dato’ Hamzah
70990 SEREMBAN

15. Pengarah Pendidikan

Jabatan Pendidikan Negeri Johor
Susur 7, Jalan Tun Abdul Razak
80604 JOHOR BAHRU

16. Pengarah Pendidikan

Jabatan Pendidikan Negeri Kelantan
Bandar Baru Tunjong
16010 KOTA BHARU

17. Pengarah Pendidikan

Jabatan Pendidikan Negeri Perak
Jalan Tun Abdul Razak
30640 IPOH

18. Pengarah Pendidikan

Jabatan Pendidikan Negeri Kedah
Kompleks Pendidikan
Jalan Stadium
05604 ALOR SETAR

19. Pengarah Pendidikan

Jabatan Pendidikan Negeri Pahang
Bandar Indera Mahkota
25604 KUANTAN

20. Pengarah Pendidikan

Jabatan Pendidikan Negeri Pulau Pinang
Jalan Bukit Gambir
11700 GELUGOR

21. Pengarah Pendidikan

Jabatan Pendidikan Negeri Sabah
Wisma Jabatan Pendidikan Negeri Sabah
Jalan Punai Tanah
88450 LIKAS

5
KPM.600-17/1/22 Jld.7 ( 45 )

22. Pengarah Pendidikan

Jabatan Pendidikan Negeri Sarawak
Jalan Diplomatik Off Jalan Bako,
93050 PETRA JAYA

23. Pengarah Pendidikan

Jabatan Pendidikan Negeri Melaka
Jalan Istana, Bukit Beruang
75450 MELAKA

24. Pengarah Pendidikan

Jabatan Pendidikan Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur
Persiaran Tuanku Syed Sirajuddin
50654 KUALA LUMPUR

25. Pengarah Pendidikan

Jabatan Pendidikan Wilayah Persekutuan Labuan
Aras 10 Blok 4
Kompleks Ujana Kewangan, Peti Surat 81097
87020 LABUAN

26. Pengarah Pendidikan

Jabatan Pendidikan Wilayah Persekutuan Putrajaya
Aras 7 Blok E2
Kompleks E, Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
62604 PUTRAJAYA

6
 Lampiran 1

PANDUAN PELAKSANAAN PROGRAM MINDA SIHAT

KALENDAR AKADEMIK SESI 2023/2024
1. Pengenalan

1.1 Program Minda Sihat dilaksanakan sebagai langkah pencegahan

masalah emosi, memperkasa sosioemosi, menyokong kesejahteraan
mental dan melaksanakan intervensi dalam membantu murid
meningkatkan kemahiran gaya daya tindak dengan baik serta merujuk
murid yang dikenal pasti kepada pihak yang bertanggungjawab dengan
prosedur yang betul.
1.2 Program ini bertemakan “Minda Sihat : Emosi Terjaga, Kehidupan
Sejahtera” bagi meningkatkan kesedaran warga institusi pendidikan
tentang kepentingan penjagaan kesejahteraan sosioemosi dan mental.

2. Objektif

Objektif program ini adalah untuk;

2.1 meningkatkan kesedaran kesejahteraan sosioemosi dan mental dalam

kalangan murid;
2.2 meningkatkan keupayaan murid meregulasi emosi dan kemahiran gaya
daya tindak dengan baik; dan
2.3 merujuk murid yang mengalami masalah emosi, psikologi dan mental
kepada pihak yang bertanggungjawab dengan prosedur yang betul.

3. Pendekatan
Program ini menggunakan empat pendekatan utama iaitu pencegahan,
perkembangan, pemulihan dan krisis.

3.1 Pencegahan

Pencegahan dilaksanakan melalui aktiviti berikut:

3.1.1 mempromosikan aktiviti kesejahteraan emosi, gaya hidup sihat

dan teknik relaksasi, mindfullness dalam kalangan murid;
3.1.2 membimbing murid menguruskan emosi dengan baik dengan
meningkatkan kemahiran gaya daya tindak;
3.1.3 mengenal pasti keperluan dan sebab masalah emosi murid
berdasarkan dapatan senarai semak keperluan emosi murid; dan
3.1.4 melaksanakan saringan minda sihat untuk pengesanan awal
masalah emosi, psikologi dan mental murid.

7
3.2 Perkembangan

Perkembangan dilaksanakan melalui perkara berikut:

3.2.1 meningkatkan keupayaan murid berfikir secara sihat, positif,

rasional dan kreatif melalui aktiviti seperti bimbingan individu dan
kelompok, Program Mentor Mentee, Pembimbing Rakan Sebaya
(PRS) dan sebagainya;
3.2.2 meningkatkan kawalan diri, konsep kendiri positif, keyakinan diri
dan daya tahan (resilien);
3.2.3 meningkatkan kemahiran meregulasi emosi melalui sesi
bimbingan individu, kelompok dan latihan dalam kumpulan yang
berterusan; dan
3.2.4 meningkatkan kemahiran membantu dalam aspek pengurusan
emosi kepada PRS dengan kursus Bantuan Awal Psikologi
(Psychological First Aid)

3.3 Pemulihan

Pemulihan dilaksanakan melalui perkara berikut:

3.3.1 melaksanakan intervensi minda sihat kepada murid yang dikenal

pasti berada pada kategori krisis/khusus melalui proses saringan
minda sihat 1;
3.3.2 intervensi dijalankan mengikut garis masa yang telah ditetapkan;
3.3.3 intervensi dilaksanakan menggunakan Modul Program Minda
Sihat, Modul Program Intervensi Minda Sihat (PRISMA),
Kementerian Pendidikan Malaysia atau Modul Kesihatan Remaja,
Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM); dan
3.3.4 melaksanakan sesi kaunseling/bimbingan secara berterusan dan
berfokus bagi meningkatkan kemahiran mendapatkan bantuan
serta kemahiran gaya daya tindak murid.

3.4 Krisis

Krisis dilaksanakan melalui perkara berikut:

3.4.1 mengenal pasti murid yang dikenal pasti berada pada kategori
krisis melalui proses saringan minda sihat 1 dan 2;
3.4.2 mengenal pasti murid yang mengalami tanda-tanda awal
kemurungan dan gangguan/kecelaruan mental contoh
skizofrenia, kecelaruan bipolar, psikososial negatif (idea,
perancangan, cubaan dan tindakan memudaratkan diri/orang
lain);

8
 3.4.3 melapor dan membincangkan kes krisis dengan pengetua atau
guru besar bagi membantu murid;
3.4.4 mengadakan konsultasi dengan ibu/bapa/penjaga untuk merujuk
murid kepada pegawai kesihatan di klinik kesihatan berdekatan;
3.4.5 melaksanakan tindakan kesegeraan bersama-sama
ibu/bapa/penjaga bagi merujuk murid yang mengalami situasi
krisis (memudaratkan diri dan orang lain) kepada pegawai
kesihatan di klinik kesihatan berdekatan;
3.4.6 menyediakan laporan perkembangan murid mengikut
SPI Bil. 7/2011 Pelaksanaan Standard Operating Procedure
(SOP) 1:3:7 kepada Unit Pengurusan Kaunseling dan Kerjaya
Murid, Bahagian Pengurusan Sekolah Harian melalui PPD dan
JPN.
3.4.7 melaksanakan sesi kaunseling secara berterusan, sokongan
emosi, konsultasi ibu/bapa/penjaga untuk menyokong
kesejahteraan emosi dan mental murid bagi memastikan murid
selamat, sihat dan kebajikan terjaga semasa berada di institusi
pendidikan.

4. Peranan dan Tanggungjawab

Peranan dan tanggungjawab pihak yang terlibat dalam melaksanakan program

ini adalah seperti berikut:

4.1 Jabatan Pendidikan Negeri

4.1.1 membimbing pelaksanaan program kepada Timbalan Pegawai

PPD Sektor Pembangunan Murid, Penolong Pegawai Hal Ehwal
Murid (HEM) PPD;
4.1.2 melaksanakan kunjung bantu, pemantauan dan pematuhan
tindak susul kes krisis murid Program Minda Sihat di institusi
pendidikan bawah pentadbiran masing-masing;
4.1.3 menganalisa dan merekodkan kes krisis di JPN masing-masing
bagi tujuan pelaksanaan intervensi dan pematuhan tindak susul
kes krisis di institusi pendidikan bawah pentadbiran masing-
masing; dan
4.1.4 melapor, melaksana tindakan kesegeraan dan intervensi kes
psikososial negatif (idea, perancangan, cubaan dan tindakan
memudaratkan diri/orang lain) mengikut SPI Bil. 7/2011
Pelaksanaan Standard Operating Procedure (SOP) 1:3:7 kepada
Unit Pengurusan Kaunseling dan Kerjaya Murid, Bahagian
Pengurusan Sekolah Harian. (Rujuk lampiran 1)

9
4.2 Pejabat Pendidikan Daerah

4.2.1 membimbing dan menyokong pelaksanaan program kepada

pengetua, guru besar, GBKSM dan GBLS;
4.2.2 melaksanakan kunjung bantu di institusi pendidikan bawah
pentadbiran masing-masing;
4.2.3 melaksanakan kunjung bantu dan pematuhan tindak susul kes
krisis murid Program Minda Sihat di institusi pendidikan bawah
pentadbiran PPD masing-masing;
4.2.4 menganalisa dan merekodkan kes krisis bagi tujuan pelaksanaan
intervensi dan pematuhan tindak susul kes krisis di institusi
pendidikan bawah PPD masing-masing; dan
4.2.5 melapor dan melaksana tindakan kesegeraan serta intervensi kes
psikososial negatif (idea, perancangan, cubaan dan tindakan
memudaratkan diri/orang lain) mengikut SPI Bil. 7/2011
Pelaksanaan Standard Operating Procedure (SOP) 1:3:7 kepada
Ketua Penolong Pengarah Hal Ehwal Murid JPN.

4.3 Pengetua / Guru Besar

4.3.1 merancang dan melaksana program dengan lancar serta

berkesan;
4.3.2 menyokong pelaksanaan promosi, saringan, intervensi,
konsultasi dan rujukan murid bawah Program Minda Sihat;
4.3.3 memantau pelaksanaan program secara berterusan;
4.3.4 memastikan kes dikendalikan dengan berhemah, mematuhi
etika kerahsiaan dan menyantuni murid dengan profesional;
4.3.5 merujuk kes krisis dan khusus murid kepada ibu/bapa/penjaga;
dan
4.3.6 melapor, melaksana tindakan kesegeraan dan intervensi kes
psikososial negatif (idea, perancangan, cubaan dan tindakan
memudaratkan diri/orang lain) mengikut SPI Bil. 7/2011
Pelaksanaan Standard Operating Procedure (SOP) 1:3:7
kepada Timbalan Pegawai PPD Sektor Pembangunan Murid,
Penolong Pegawai Hal Ehwal Murid (HEM) PPD; (rujuk
lampiran 1)

10
4.4 Guru Bimbingan dan Kaunseling Sepenuh Masa (GBKSM) / Guru
Bimbingan Lantikan Sekolah (GBLS)

4.4.1 menyelaras pelaksanaan Program Minda Sihat kepada guru

dan murid;
4.4.2 melaksanakan penataran Program Minda Sihat kepada guru-
guru;
4.4.3 menyebar luas maklumat promosi kesejahteraan emosi dan
mental kepada murid, guru dan ibu/bapa/penjaga;
4.4.4 menyediakan panduan dan bahan program kepada guru;
4.4.5 melatih PRS menguasai kemahiran asas untuk membantu dan
memberi sokongan emosi kepada rakan-rakan murid yang
dikenal pasti;
4.4.6 melaksanakan Saringan Minda Sihat melalui Sistem
ePerkhidmatan Kaunseling Murid (SePKM);
4.4.7 menyediakan profil murid krisis/khusus dan tindak susul dari
segi isu kesejahteraan emosi, psikologi dan mental;
4.4.8 melaksanakan program pencegahan, perkembangan,
pemulihan dan krisis mengikut keperluan murid;
4.4.9 memantau perkembangan murid dari semasa ke semasa;
4.4.10 melaporkan kes krisis dan psikososial negatif murid kepada
pengetua dan guru besar;
4.4.11 memastikan kes murid dikendalikan dengan berhemah,
mematuhi etika kerahsiaan dan profesional;
4.4.12 melaksanakan intervensi umum, khusus dan krisis kepada
sasaran murid yang dikenal pasti;
4.4.13 membentangkan dapatan Saringan Minda Sihat dan tindakan
intervensi dalam mesyuarat pengurusan dan mesyuarat guru di
sekolah;
4.4.14 melaksanakan sesi konsultasi bersama-sama ibu/bapa/penjaga
murid;
4.4.15 menyediakan senarai nama murid intervensi khusus dan krisis
untuk dirujuk kepada GBKSM baharu sekiranya berpindah
sekolah untuk tindak susul intervensi serta sesi kaunseling;
4.4.16 GBLS menyenarai nama murid (krisis/khusus) untuk di rujuk
kepada Timbalan Pegawai PPD Sektor Pembangunan Murid,
Penolong Pegawai Hal Ehwal Murid (HEM) PPD.
4.4.17 menjalinkan kerjasama dengan pejabat kesihatan daerah yang
berdekatan untuk mendapatkan khidmat nasihat, maklum balas
rujukan dan bantuan kepakaran.

11
 4.5 Guru

4.5.1 memastikan pelaksanaan Program Minda Sihat dilaksanakan

dengan lancar;
4.5.2 memberi perhatian, bertanya khabar dan menyokong emosi
murid secara berterusan;
4.5.3 mendidik murid untuk sentiasa membantu menyokong emosi
dan menghindari stigma terhadap rakan murid yang
menghadapi masalah emosi dan kesihatan mental;
4.5.4 memantau perubahan tingkah laku, emosi, pemikiran dan
tindakan murid di luar daripada kebiasaan;
4.5.5 menyantuni murid yang menghadapi masalah emosi dengan
berhemah dan profesional;
4.5.6 merujuk murid yang dikenal pasti mengalami perubahan tingkah
laku, emosi dan pemikiran kepada GBKSM atau GBLS; dan
4.5.7 meningkatkan kesedaran kepentingan kesejahteraan emosi dan
kesihatan mental merentas kurikulum.

5. Pelaksanaan Program Minda Sihat

Program ini dilaksanakan melalui strategi promosi, saringan, intervensi,
konsultasi dan rujukan.

5.1 Promosi Program Minda Sihat

Promosi Program Minda Sihat bertujuan meningkatkan kesedaran

kepentingan kesejahteraan emosi dan mental. Aktiviti yang boleh dijalankan
adalah seperti berikut:
5.1.1 Sebaran Infografik melalui pelbagai medium;
5.1.2 Siaran info bercetak, audio atau video berkaitan Program Minda
Sihat;
5.1.3 Teknik Relaksasi 10B, Teknik Pernafasan dan Panduan
Penjagaan Diri;
5.1.4 Aktiviti Mindfullness, X-Break dan Energizer;
5.1.5 Pembelajaran Sosioemosi;
5.1.6 Kuiz Pengetahuan, Kemahiran dan Afektif Minda Sihat;
5.1.7 Kotak/Jurnal/Ruangan/Medium Luahan Emosi;
5.1.8 Pertandingan poster, lagu dan video pendek Program Minda
Sihat;
5.1.9 Sembang Santai Program Minda Sihat;
5.1.10 Talian Sokongan Psikososial;
5.1.11 Sudut/Lorong/Laman Minda Sihat; dan

12
 5.1.12 Sesi bersemuka atau dalam talian bersama-sama ibu
bapa/penjaga, Kumpulan Sokongan Ibu Bapa (KSIB), Persatuan
Ibu Bapa Komuniti dan Swasta (PIBKS)

5.2 Saringan Minda Sihat

5.2.1 GBKSM/GBLS melaksanakan saringan minda sihat

menggunakan instrumen/soal selidik seperti berikut;

Sekolah
Bil Instrumen
Rendah Menengah
i.Senarai Semak Keperluan Emosi Murid ✔ ✔
ii.Saringan Instrumen Whooley (PHQ-2) ✔
iii.Soal Selidik Pengurusan Emosi ✔
iv. Instrumen Patient Health Questionnaire ✔
(PHQ-9)
v. Instrumen Generalized Anxiety Disorder ✔
(GAD-7)

5.2.2 Murid Berkeperluan Pendidikan Khas (MBPK) cacat penglihatan,

pendengaran dan murid yang boleh mengurus serta
mengekspresi emosi dengan baik SAHAJA disaring melalui
saringan minda sihat dengan bimbingan GBKSM; dan
5.2.3 Saringan Minda Sihat melalui Sistem e-Perkhidmatan Kaunseling
Murid (SePKM).

5.3 Intervensi Minda Sihat

5.3.1 murid yang dikenal pasti mempunyai isu berkaitan emosi, perlu
menjalani intervensi menggunakan Modul Program Minda Sihat
Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM), Modul Minda Sihat
Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM), Modul Kesihatan Mental
Remaja KKM dan Modul Intervensi Minda Sihat (PRISMA) KPM.
(Rujuk Lampiran 4)

5.4 Konsultasi

5.4.1 melaksanakan konsultasi bersama-sama ibu/bapa/penjaga murid

yang telah dikenal pasti bagi membincangkan tindak susul
selanjutnya.

13
 5.5 Rujukan

5.5.1 rujukan segera kepada klinik kesihatan bagi murid yang

menunjukkan tindakan kecenderungan memudaratkan diri; dan
5.5.2 rujukan dibuat selepas penilaian krisis semasa sesi kaunseling
atau selepas saringan kali kedua tidak menunjukkan perubahan.

6. PANDUAN PELAKSANAAN SESI BIMBINGAN SARINGAN MINDA SIHAT

6.1 SEBELUM

6.1.1 GBKSM/GBLS perlu merancang jadual pelaksanaan sesi

bimbingan bagi semua murid berdasarkan panduan yang
diberikan; dan
6.1.2 GBKSM/GBLS memaklumkan jadual pelaksanaan sesi
bimbingan kepada pentadbir, guru dan murid.

6.2 SEMASA

6.2.1 GBKSM/GBLS mengalu-alukan kehadiran murid, memastikan

murid berada dalam keadaan sihat dan bersedia mengikuti
saringan minda sihat;
(Rujuk Lampiran 4- Slaid Manual Pelaksanaan Saringan Minda
Sihat)
6.2.2 murid diminta berada dalam keadaan tenang, selesa dan
memberikan kerjasama yang baik sepanjang saringan minda
sihat dilaksanakan;
6.2.3 GBKSM/GBLS perlu menjelaskan bahawa saringan minda sihat
dilaksanakan untuk mendapat maklum balas bagi menyediakan
perkhidmatan bimbingan dan kaunseling yang memenuhi
keperluan semasa murid;
6.2.4 GBKSM/GBLS perlu mengingatkan murid bahawa tiada
jawapan betul atau salah bagi setiap penyataan. Jawapan
adalah berdasarkan keadaan dan gambaran semasa diri murid
terhadap pernyataan pada instrumen;
6.2.5 murid diminta supaya membaca pernyataan dengan tenang,
teliti, bersikap terbuka dan jujur berdasarkan keadaan yang
dihadapi oleh murid;
6.2.6 sekiranya murid berasa kurang selesa dan terganggu semasa
menjawab soalan yang diberikan sila maklumkan kepada
GBKSM/GBLS;
6.2.7 GBKSM/GBLS memaparkan nombor telefon untuk dihubungi
oleh murid bagi mendapatkan bantuan;

14
6.2.8 dapatan saringan minda sihat dapat membantu menyokong
kesejahteraan diri murid dan menyediakan intervensi berfokus
kepada murid yang memerlukan berdasarkan maklum balas
saringan yang diberikan;
6.2.9 tempoh masa sesi bimbingan saringan bersama-sama dengan
murid adalah seperti berikut:
6.2.9.1 peruntukan masa dicadangkan selama 60 minit untuk
sesi bimbingan;
6.2.9.2 15 minit pertama penerangan berkaitan kepentingan
dan tatacara menjawab saringan minda sihat
menggunakan slaid power point yang telah dibekalkan
oleh Kementerian Pendidikan Malaysia;
6.2.9.3 murid diminta mengakses pautan laman sesawang
seperti berikut;

Saringan 1
6.2.9.3.1 sekolah rendah :
https://sepkm.com/msihatrendah/
6.2.9.3.2 sekolah menengah :
https://sepkm.com/msihatmenengah/
6.2.9.3.3 sekolah model khas (rendah dan
menengah):
https://sepkm.com/msihatkhusus/

Saringan 2
6.2.9.3.4 sekolah rendah :
https://sepkm.com/msihatrendah2/
6.2.9.3.5 sekolah menengah :
https://sepkm.com/msihatmenengah2/
6.2.9.3.6 sekolah model khas (rendah dan
menengah):
https://sepkm.com/msihatkhusus2/

6.2.9.4 30 minit berikutnya diberikan untuk murid menjawab

saringan minda sihat secara dalam talian;
6.2.9.5 15 minit seterusnya digunakan untuk murid
mendapatkan penjelasan lanjut dan bimbingan
tambahan daripada GBKSM/GBLS kepada murid yang
memerlukan; dan
6.2.9.6 GBKSM/GBLS perlu memastikan murid selesai
menjawab dengan baik sebelum sesi bimbingan
ditamatkan.

15
6.3 SELEPAS

6.3.1 GBKSM/GBLS perlu membimbing murid yang memperoleh

skor intervensi khusus secara individu;
6.3.2 GBKSM/GBLS memberikan bantuan segera kepada murid
yang memperoleh skor intervensi khusus; dan
6.3.3 GBKSM/GBLS membuat verifikasi skor yang diperoleh oleh
murid;
6.3.4 GBKSM/GBLS memberikan sokongan lanjut kepada murid
berkenaan.

6.4 Sekolah yang tidak mempunyai akses internet, saringan dilaksanakan

secara manual mengikut kemampuan dan kreativiti GBKSM/GBLS.

16
 CARTA ALIR UMUM SARINGAN MINDA SIHAT SEKOLAH RENDAH

Mula

Promosi Minda Sihat Guru mata pelajaran/ Pencegahan

GBKSM/GBLS Perkembangan

Saringan Minda Sihat

Senarai Semak Keperluan Emosi
Murid
Instrumen Whooley (PHQ-2)
Soal Selidik Pengurusan Emosi
Guru mata pelajaran/
GBKSM/GBLS
Semua murid Tahun 5 dan 6

Intervensi khusus
Saringan Minda Sihat 2
Instrumen Whooley (PHQ-2)
Soal Selidik Pengurusan Emosi
GBKSM/GBLS
Pemulihan
Murid yang dikenal pasti untuk
intervensi khusus melalui
Saringan Minda Sihat
GBKSM/GBLS
Murid yang mengikuti
intervensi khusus

Maklumkan kepada guru besar GBKSM/GBLS

Krisis
Guru Besar

Konsultasi bersama-sama GBKSM/GBLS

Ibu/bapa/penjaga Guru Besar
Ibu/bapa/penjaga

Intervensi, kaunseling, sokongan Ibu/bapa/penjaga

psikososial dan pemantauan GBKSM/GBLS
berterusan

Pelaporan GBKSM/GBLS

Tamat

17
 CARTA ALIR UMUM SARINGAN MINDA SIHAT SEKOLAH MENENGAH

Mula

Promosi Minda Sihat Guru mata pelajaran/ Pencegahan

GBKSM Perkembangan

Saringan Minda Sihat Guru mata pelajaran/

Senarai Semak Keperluan Emosi GBKSM
Murid Semua Murid Peralihan hingga
Instrumen PHQ-9 Tingkatan 6
Instrumen GAD-7

GBKSM
Murid dikenal pasti untuk
Intervensi khusus intervensi khusus melalui Pemulihan
Saringan Minda Sihat

Saringan Minda Sihat 2 GBKSM

Instrumen PHQ-9 Murid yang mengikuti intervensi
Instrumen GAD-7 khusus

Maklumkan kepada pengetua GBKSM

Krisis
Pengetua

GBKSM
Konsultasi ibu/bapa/penjaga
Pengetua
Ibu/bapa/penjaga

Rujukan Pegawai Perubatan Ibu/bapa/penjaga

di klinik kesihatan Murid yang perlu dirujuk
Pegawai Perubatan

Pelaporan GBKSM

Tamat

18
Jadual Panduan Pelaksanaan Program Minda Sihat Bagi Kalendar Akademik
Sesi 2023/2024

Bil Aktiviti Tarikh Pelaksanaan

Dilaksanakan secara berterusan sepanjang

1 Promosi Program Minda Sihat
Sesi Akademik 2023/2024

2 Saringan Minda Sihat 1 4 Julai hingga 8 September 2023

3 Intervensi Umum dan Khusus Setelah selesai Saringan Minda Sihat 1

4 Saringan Minda Sihat 2 25 September 2023 – 17 November 2023

Konsultasi, Rujukan,Tindak
5 Setelah selesai Saringan Minda Sihat 2
Susul

6 Pelaporan 20 November – 5 Disember 2023

19
 SENARAI SEMAK KEPERLUAN EMOSI MURID

Nama : ___________________________Tahun/Tingkatan : ____________

Arahan :

Sila tanda ( / ) pada pernyataan berikut yang jelas menggambarkan tentang diri anda
dalam tempoh sebulan yang lalu.

0 1 2 3
Tiada langsung Kadang-kadang Kerap Sangat Kerap
Not at all atau beberapa hari/ atau lebih daripada 7 atau hampir setiap hari
dalam sebulan hari dalam sebulan dalam sebulan
Sometimes or Several Often or More than 7 days Very often or Nearly every
days in a month in a month day in a month

SKALA
BIL SOALAN
0 1 2 3
1. Saya kurang yakin melakukan sesuatu
2. Saya berasa stres/tertekan
3. Saya rasa tidak dipedulikan
4. Saya gembira dengan diri saya
5. Saya mencederakan diri sendiri
6. Saya menceritakan masalah saya kepada kawan baik
7. Saya dibuli kawan
8. Kawan-kawan tidak mahu berkawan dengan saya
9. Kawan-kawan mempercayai saya
10. Kawan-kawan memberi semangat kepada saya
11. Ibu bapa/penjaga percaya kepada saya
12. Saya bekerja untuk membantu keluarga
13. Saya didera oleh ahli keluarga
14. Ibu bapa/penjaga memahami saya
15. Ibu bapa/penjaga menyokong saya untuk berjaya
16. Saya suka hadir ke sekolah
17. Saya berasa selamat di sekolah
18. Cikgu membantu saya belajar
19. Guru Bimbingan dan Kaunseling boleh dipercayai
20. Cara cikgu mengajar membosankan

20
21. Saya bermain online games/media sosial
22. Saya dibuli di media sosial
23. Media sosial tidak mempengaruhi emosi saya
24. Saya stres apabila tidak dapat melayari internet
25. Saya suka meluahkan perasaan di media sosial

21
 PANDUAN PENGIRAAN SKOR MENGIKUT ITEM
SENARAI SEMAK KEPERLUAN EMOSI MURID

JENIS SKALA
BIL. SOALAN
ITEM 0 1 2 3
1. Negatif Saya kurang yakin melakukan sesuatu 0 1 2 3
2. Negatif Saya berasa stres/tertekan 0 1 2 3
3. Negatif Saya rasa tidak dipedulikan 0 1 2 3
4. Positif Saya gembira dengan diri saya 3 2 1 0
5. Negatif Saya mencederakan diri sendiri 0 1 2 3
6. Positif Saya menceritakan masalah saya kepada kawan baik 3 2 1 0
7. Negatif Saya dibuli kawan 0 1 2 3
8. Negatif Kawan-kawan tidak mahu berkawan dengan saya 0 1 2 3
9. Positif Kawan-kawan mempercayai saya 3 2 1 0
10. Positif Kawan-kawan memberi semangat kepada saya 3 2 1 0
11. Positif Ibu bapa/penjaga percaya kepada saya 3 2 1 0
12. Negatif Saya bekerja untuk membantu keluarga 0 1 2 3
13. Negatif Saya didera oleh ahli keluarga 0 1 2 3
14. Positif Ibu bapa/penjaga memahami saya 3 2 1 0
15. Positif Ibu bapa/penjaga menyokong saya untuk berjaya 3 2 1 0
16. Positif Saya suka hadir ke sekolah 3 2 1 0
17. Positif Saya berasa selamat di sekolah 3 2 1 0
18. Positif Cikgu membantu saya belajar 3 2 1 0
19. Positif Guru Bimbingan dan Kaunseling boleh dipercayai 3 2 1 0
20. Negatif Cara cikgu mengajar membosankan 0 1 2 3
21. Negatif Saya bermain online games/media sosial 0 1 2 3
22. Negatif Saya dibuli di media sosial 0 1 2 3
23. Positif Media sosial tidak mempengaruhi emosi saya 3 2 1 0
24. Negatif Saya stres apabila tidak dapat melayari internet 0 1 2 3
25. Negatif Saya suka meluahkan perasaan di media sosial 0 1 2 3

22
 KEPUTUSAN SOAL SELIDIK
SENARAI SEMAK KEPERLUAN EMOSI MURID

Senaraikan jumlah skor dalam ruang di bawah mengikut kategori dan nombor soalan

JUMLAH SKOR
KATEGORI RENDAH SEDERHANA TINGGI
(0-5) (6-10) (11-15)

PERIBADI (P)

Jumlah skor nombor soalan 1 hingga 5

KELUARGA (K)

Jumlah skor nombor soalan 6 hingga 10

KAWAN (KW)

Jumlah skor nombor soalan 11 hingga 15

GURU DAN SEKOLAH (GS)

Jumlah skor nombor soalan 16 hingga 20

KEBERGANTUNGAN KEPADA
INTERNET (KI)

Jumlah skor nombor soalan 21 hingga 25

23
 INSTRUMEN WHOOLEY (PHQ-2)
SEKOLAH RENDAH
Dalam sebulan yang lalu, berapa kerapkah anda telah terganggu oleh sebarang
masalah berikut ?
Over the past one month, have you been bothered by the following problems?
0 1 2 3
Tiada langsung Kadang-kadang Kerap Sangat Kerap
Not at all atau beberapa hari atau lebih daripada 7 hari atau hampir setiap
dalam sebulan dalam sebulan hari dalam sebulan
Sometimes or Several Often or More than 7 days in Very often or Nearly
days in a month a month every day in a month

SKALA
BIL SOALAN
0 1 2 3
Kurang berminat atau kurang seronok dalam melakukan sesuatu
1 perkara?
Having little interest or pleasure in doing thing?

Rasa sedih, tidak gembira atau berputus asa?

2
Feeling down, depressed or hopeless

24
 Instrumen Whooley (PHQ-2)
Pengiraan skor

i. Kira Jumlah skor kesemua 2 item/soalan mengikut kotak yang di tanda (√ )

ii. Jumlah Skor bagi kesemua 2 item/soalan adalah di antara 0-6
iii. Rujuk jadual di bawah untuk interpretasi skor Instrumen Whooley (PHQ-2)

Interpretasi Skor Whooley (PHQ-2)

Keputusan Jumlah
Tindakan
(Tanda-tanda awal Kemurungan) Skor

Tiada Risiko 0-2 ● Intervensi umum dan

mengamalkan gaya hidup sihat
● Intervensi khusus
menggunakan modul.
● Sokongan psikososial, Program
Berisiko 3-6 pembugaran emosi, teknik
relaksasi, mindfullness, sesi
kaunseling, sokongan emosi
daripada rakan/guru dan
konsultasi ibu bapa/ penjaga.

25
 SOAL SELIDIK PENGURUSAN EMOSI
SEKOLAH RENDAH

Nama : _______________________________ Tahun : ___________________

Arahan :
Sila jawab soalan berikut yang jelas menggambarkan tentang diri anda dalam tempoh
sebulan yang lalu.

0 1 2 3
Tiada langsung Kadang-kadang Kerap Sangat Kerap
Not at all atau beberapa hari atau lebih daripada 7 atau hampir setiap
dalam sebulan hari dalam sebulan hari dalam sebulan
Sometimes or Several Often or More than 7 days Very often or Nearly
days in a month in a month every day in a month

SKALA
BIL SOALAN
0 1 2 3
1. Saya mudah bertenang
2. Saya berasa kesunyian
3. Saya mudah berasa bimbang
Saya menggeletar ketakutan
4. (contohnya menggeletar pada tangan dengan tiba-tiba bukan
disebabkan rasa sejuk)
5. Saya berasa rendah diri
6. Saya berasa dihargai
Saya susah untuk bernafas
7. (contohnya bernafas terlalu cepat, tercunggap-cunggap walaupun
tidak melakukan aktiviti fizikal)
8. Saya boleh mengawal marah
9. Saya berasa sedih
10. Saya mudah terasa hati
11. Saya berasa takut tanpa sebab
12. Saya rasa hidup ini tidak bermakna
JUMLAH

26
 PANDUAN PENSKORAN SOAL SELIDIK PENGURUSAN EMOSI

Arahan :
Sila jawab soalan berikut yang jelas menggambarkan tentang diri anda dalam
tempoh sebulan yang lalu.

JENIS SKALA
BIL SOALAN
ITEM 0 1 2 3
1. Positif Saya mudah bertenang 3 2 1 0

2. Negatif Saya berasa kesunyian 0 1 2 3

3. Negatif Saya mudah berasa bimbang 0 1 2 3

Saya menggeletar ketakutan
4. Negatif (contohnya menggeletar pada tangan dengan tiba-tiba 0 1 2 3
bukan disebabkan rasa sejuk)
5. Negatif Saya berasa rendah diri 0 1 2 3

6. Positif Saya berasa dihargai 3 2 1 0

Saya susah untuk bernafas
7. Negatif (contohnya bernafas terlalu cepat, tercunggap-cunggap 0 1 2 3
walaupun tidak melakukan aktiviti fizikal)
8. Positif Saya boleh mengawal marah 3 2 1 0

9. Negatif Saya berasa sedih 0 1 2 3

10. Negatif Saya mudah terasa hati 0 1 2 3

11. Negatif Saya berasa takut tanpa sebab 0 1 2 3

12. Negatif Saya rasa hidup ini tidak bermakna 0 1 2 3

Jumlah Skor Tindakan

0–9
(Normal) ● Amalan Gaya Hidup Sihat

10 -18
(Sederhana) ● Intervensi Umum

● Intervensi Khusus menggunakan modul

19-36 ● Sokongan psikososial, Program Pembugaran Emosi,
(Tinggi) teknik relaksasi, mindfulness, sesi kaunseling, sokongan
emosi daripada rakan/guru konsultasi ibu bapa/ penjaga
dan intervensi khusus

27
 INSTRUMEN (PHQ-9) SEKOLAH MENENGAH

Dalam tempoh 2 minggu yang lepas, berapa kerap anda terganggu oleh masalah
berikut ?
0 1 2 3
Kadang-kadang Kerap Sangat Kerap
atau beberapa hari atau lebih daripada 7 atau hampir setiap hari
Tiada langsung
dalam sebulan hari dalam sebulan dalam sebulan
Not at all
Sometimes or Several Often or More than 7 Very often or Nearly every
days in a month days in a month day in a month
How often have you been bothered by the following over the past 2 weeks?

SKALA
BIL. SOALAN
0 1 2 3
Kurang berminat atau kurang seronok dalam melakukan sesuatu
1 perkara
Little interest or pleasure in doing things.
Rasa sedih, tidak gembira atau putus asa.
2
Feeling down, depressed or hopeless.
Masalah untuk tidur/tidur nyenyak atau tidur berlebihan.
3
Trouble failing/staying asleep, sleeping too much.
Rasa letih atau mempunyai sedikit tenaga.
4
Feeling tired or having little energy.
Kurang selera atau makan berlebihan
5
Poor appetite or over eating.
Rasa buruk tentang diri anda-atau anda seorang yang gagal atau telah
menyebabkan diri anda atau keluarga kecewa.
6
Feeling bad about yourself-or that you are a failure or have let yourself
or your family down.
Masalah untuk menumpukan perhatian ke atas sesuatu perkara seperti
membaca surat khabar atau menonton televisyen.
7
Trouble concentrating on things, such as reading the newspaper or
watching television.
Bergerak atau bercakap dengan terlalu perlahan sehinggakan orang lain
perasan atau sebaliknya – menjadi sangat resah atau gelisah sehingga
anda telah bergerak dengan banyak daripada biasa.
8
Moving or speaking so slowly that other people could have noticed or
the opposite-being so fidgety or restless that you have been moving
around a lot more than usual.
Memikirkan adalah lebih baik saja jika anda mati atau mencederakan diri
sendiri dalam beberapa cara.
9
Thoughts that you would be better off dead or hurting yourself in some
way.

28
 INSTRUMEN PHQ-9

Panduan Pengiraan skor dan interpretasi

• Kira jumlah skor kesemua 9 item/soalan mengikut kotak yang di tanda (√)
• Jumlah skor bagi ke semua 9 item/soalan adalah antara 0 - 27
• Rujuk jadual di bawah untuk mentafsir skor PHQ-9

INTERPRETASI SKOR PHQ-9

Keputusan Jumlah
Tindakan
( Tahap Kemurungan ) Skor

Normal 0-4 ● Intervensi umum psikopendidikan dan

amalan gaya hidup sihat.

● Intervensi umum, sokongan

Ringan 5-9 psikososial, teknik relaksasi,
mindfulness, sesi kaunseling dan
amalan gaya hidup sihat.

● Intervensi khusus menggunakan modul

Sederhana 10-14
Teruk 15-19 ● Sokongan psikososial , sesi kaunseling,
Program Pembugaran Emosi dan
konsultasi ibu bapa/penjaga.

Sangat Teruk 20-27 ● Rujuk pegawai perubatan di klinik

kesihatan selepas saringan kali kedua
tidak menunjukkan perubahan.

Interpertasi

• Jumlah Skor 5, 10, 15 dan 20 menunjukkan tanda-tanda kemurungan.

• Skor ≥ 10 adalah jumlah skor positif. Setelah intervensi khusus dan saringan
kali kedua telah dilaksanakan namun masih tidak menunjukkan perubahan,ibu
bapa/penjaga murid perlu merujuk murid kepada pegawai perubatan di klinik
kesihatan
• Jika tindakan yang melibatkan keselamatan murid dan mendatangkan
mudarat, murid perlu terus dirujuk SEGERA kepada pegawai perubatan di
klinik kesihatan selepas konsultasi bersama-sama ibu bapa dilaksanakan.
• Nota : Soalan no 9 adalah saringan utama untuk risiko psikososial negatif.
Murid yang menjawab Skor 1, 2 dan 3 bagi soalan no 9 ini PERLU DIBERI PERHATIAN untuk
sesi kaunseling bagi menilai risiko tindakan cubaan psikososial negatif, mencederakan diri dan
RUJUKAN SEGERA kepada pegawai perubatan di klinik kesihatan berdekatan jika menunjukkan
perancangan dan tindakan memudaratkan diri.
29
 INSTRUMEN GAD-7

Dalam tempoh 2 minggu lepas, berapa kerap kali anda terganggu oleh masalah
berikut?

Over the last 2 weeks, how often have you been bothered by any of the following
problems?

0 1 2 3
Tiada langsung Kadang-kadang Kerap Sangat Kerap
Not at all atau beberapa hari atau lebih daripada 7 hari atau hampir setiap
dalam sebulan dalam sebulan hari dalam sebulan
Sometimes or Several Often or More than 7 days Very often or Nearly
days in a month in a month every day in a month

SKALA
BIL SOALAN
0 1 2 3
Berasa tidak senang, bimbang atau resah.
1
Feeling nervous, anxious or on edge.
Tidak mampu untuk berhenti daripada atau mengawal rasa
2 bimbang.
Not being able to stop or control worrying.
Terlalu banyak berasa bimbang tentang berbagai-bagai
perkara.
3
Worrying too much about different things to stop or control
worrying.
Sukar untur relaks.
4
Having trouble relaxing.
Menjadi terlalu gelisah sehinggakan payah untuk duduk diam.
5
Being so restless that it is hard to sit still.
Menjadi mudah naik berang atau lekas marah.
6
Being easily annoyed or irritable.
Berasa takut seolah-olah sesuatu yang sangat buruk mungkin
7 berlaku.
Feeling afraid as if something awful might happen.

30
 INSTRUMEN GENERALISED ANXIETY DISORDER (GAD-7)

Panduan pengiraan skor dan Interpretasi

● Kira jumlah skor kesemua 7 soalan mengikut kotak yang di tanda (√)
● Jumlah skor bagi kesemua 7 soalan adalah antara 0 - 21
● Rujuk jadual di bawah untuk mentafsir skor GAD-7

INTERPRETASI SKOR GAD-7

Keputusan
Jumlah Skor Tindakan
Tahap Kebimbangan

Ringan 0-7 ● Intervensi umum psikopendidikan dan

amalan gaya hidup sihat

● Intervensi khusus menggunakan modul

Sederhana 8-9 ● Sokongan psikososial, sesi kaunseling,
Program Pembugaran Emosi dan
konsultasi ibu bapa/penjaga.

Teruk 10-14 ● Rujuk Pegawai Perubatan di klinik

kesihatan selepas saringan kali kedua
Sangat Teruk 15-21 tidak menunjukkan perubahan.

Interpertasi

● Jumlah Skor 4, 9, 14 dan 21 menunjukkan tanda-tanda kebimbangan (anxiety).

● Skor ≥ 10 adalah jumlah skor positif (Teruk dan Sangat Teruk) perlu
sokongan psikososial, sesi kaunseling, Program Pembugaran Emosi,
intervensi khusus berdasarkan modul yang disediakan sebagai panduan dan
konsultasi ibu bapa/penjaga.

● Sekiranya masih tidak menunjukkan perubahan perlu dirujuk kepada

pegawai perubatan di klinik kesihatan.

● Mana-mana skor positif PHQ-9 dan/atau GAD-7 perlu dirujuk selepas

intervensi dilaksanakan kecuali tindakan melibatkan keselamatan murid
dan mendatangkan mudarat (krisis) perlu dirujuk segera ke pegawai
perubatan di klinik kesihatan selepas konsultasi bersama-sama ibu bapa
dilaksanakan.

31
 CARTA ALIR SARINGAN MINDA SIHAT SEKOLAH RENDAH

Saringan Minda Sihat 1

Senarai Semak Keperluan Emosi Murid
Instrumen Whooley (PHQ-2)
Soal Selidik Pengurusan Emosi

Keputusan Instrumen Whooley)

(Berisiko skor 3-6)
Soal Selidik Pengurusan Emosi
(Berisiko skor 19-36)
Instrumen Whooley
(Tidak berisiko skor 0- 2)
Soal Selidik Pengurusan Emosi Intervensi
(Tidak berisiko skor 0-18) khusus

Saringan Minda Sihat 2

Instrumen Whooley (PHQ 2)
Soal Selidik Pengurusan Emosi
Intervensi
umum dan
amalan gaya Keputusan
hidup sihat
Instrumen Whooley Instrumen Whooley
(Tidak Berisiko skor 0-2) (Berisiko skor 3-6)
Instrumen Pengurusan Emosi Pengurusan Emosi
(Tidak Berisiko skor 0 - 18) (Berisiko skor 19-36)

Maklumkan kepada
Intervensi umum Guru Besar
psikopendidikan, sokongan
berterusan dan amalan
gaya hidup sihat
Konsultasi ibu
bapa/penjaga
INTERVENSI
INTERVENSI UMUM DAN KHUSUS(MODUL)
AMALAN GAYA HIDUP SIHAT
-Sesi Kaunseling
- Sesi Kaunseling Intervensi,
-Kenali emosi
-Teknik Relaksasi kaunseling, sokongan
-Kemahiran daya tindak
-Latihan Pernafasan psikososial dan
-Tangani Stres 10 B
-Senaman bahu dan leher
-Teknik Pernafasan pemantauan
-Urutan bahu dan leher
-Mindfulness berterusan
-Kawal Marah
-Penyelesaian Masalah *Skor skala 1, 2,3 bagi soalan
-Berfikiran Positif nombor 12 Instrumen Pengurusan
-Komunikasi Berkesan
Emosi ini PERLU DIBERI PERHATIAN
-Asertif
dan TINDAKAN SEGERA oleh Guru
Bimbingan dan Kaunseling
32
 CARTA ALIR SARINGAN MINDA SIHAT SEKOLAH MENENGAH

Saringan Minda Sihat 1

Senarai Semak Keperluan Murid
PHQ-9
GAD 7

Keputusan
PHQ-9 skor 0-4 PHQ-9 skor 5-9 PHQ-9 skor ≥10
GAD 7 skor 0-4 GAD 7 skor 5-7 GAD 7 skor skor: ≥ 10

Intervensi
khusus

Intervensi umum Saringan Minda Sihat 2

Intervensi psikopendidikan dan amalkan PHQ-9 dan GAD 7
umum gaya hidup sihat
psikopendidikan
dan amalan
gaya hidup
sihat Keputusan

PHQ-9 skor 0-9 PHQ-9 skor ≥10

GAD 7 skor 0-7 GAD 7 skor: ≥ 10

Maklumkan kepada
Intervensi umum Pengetua
psikopendidikan, sokongan
berterusan dan amalan gaya
hidup sihat
Konsultasi ibu
bapa/penjaga

INTERVENSI UMUM INTERVENSI KHUSUS

- Sesi Kaunseling (MODUL)
-Teknik Relaksasi -Sesi Kaunseling
-Latihan Pernafasan -Kemahiran daya tindak
-Senaman bahu dan leher -Tangani Stres 10 B
-Urutan bahu dan leher -Teknik Pernafasan
-X-Break -Kawal Marah
-Energizer -Penyelesaian Masalah
-Berfikitan Positif
-Komunikasi Berkesan
-Asertif
Rujuk Pegawai
Perubatan
*Skor 1,2 dan 3 bagi soalan no 9
PHQ-9 ini PERLU DIBERI PERHATIAN
dan TINDAKAN SEGERA oleh Guru
Bimbingan dan Kaunseling

33
 CARTA ALIR PROSES RUJUKAN MURID KE FASILITI KESIHATAN
(SEKOLAH MENENGAH)

Ibu bapa/penjaga BERSETUJU

anak dirujuk ke Fasilti Kesihatan

PHQ 9 (Skor 10-14)(Sederhana) PHQ 9 (Skor 15-19)(Teruk) PHQ 9 (Skor >1 Soalan 9)
GAD 7 (Skor 10-14)(Teruk/Sangat Teruk) PHQ 9 (Skor 20-27)(Sangat Teruk) Kes Kritikal/Krisis

Rujukan Rujukan Rujukan

BIASA SEGERA KRISIS

Liason Officer (LO) sekolah LO sekolah hubungi LO di

Klinik Kesihatan(FMS/MO). LO
hubungi LO di Klinik
Klinik Kesihatan(FMS/MO)
Kesihatan (Pasukan Rujuk tatacara KRISIS
akan analisis kategori kes dan
Kesihatan Sekolah) bagi
penetapan temujanji di tentukan keperluan rujukan
Klinik Kesihatan berdekatan sama ada di Klinik
Kesihatan/Mentari/klinik pakar
psikiatrik hospital

Tarikh dan masa temujanji ditetapkan

Ibu bapa/penjaga membawa murid untuk temujanji

bersama dokumen yang diperlukan

Tindak susul dan maklum balas LO Klinik Kesihatan kepada GBK sekolah
selepas temujanji untuk tindakan sekolah

34
CARTA ALIR TATACARA RUJUKAN KES KRISIS MURID KE FASILITI KESIHATAN

Murid dikenal pasti menghadapi situasi

kritikal/krisis Kesihatan Mental dan
memerlukan TINDAKAN SERTA MERTA

LO Sekolah menghubungi talian

kecemasan MERS 999

LO sekolah memaklumkan kepada ibu/

bapa/penjaga

Tindak susul dan maklum balas

Tamat

35
 PROSES KERJA SISTEM RUJUKAN MURID KE FASILITI KESIHATAN
SEKOLAH MENENGAH (KATEGORI RUJUKAN BIASA)

PEGAWAI
BIL. PROSES KERJA DOKUMEN
TANGGUNGJAWAB
Pengetua/PK Dapatkan kebenaran ibu/
Borang Kebenaran ibu/bapa /
HEM/GBKSM bapa/penjaga untuk rujukan
1 penjaga bagi rujukan program
(Liason Officer (LO) murid ke fasiliti kesihatan
minda sihat
Sekolah)

Hubungi LO Pasukan Kesihatan

Pengetua/PK
Sekolah Klinik Kesihatan Senarai nama murid dan no.
2 HEM/GBKSM
berdekatan bagi penetapan telefon ibu/bapa/penjaga
(LO Sekolah)
temujanji

LO Pasukan Kesihatan Memberi tarikh dan masa Buku rekod temujanji di klinik
3
Sekolah Klinik Kesihatan temujanji kepada LO sekolah kesihatan

1. Borang persetujuan ibu/

Menyediakan dokumen yang
bapa/penjaga
diperlukan untuk di bawa
2. Borang Perkembangan
4 LO sekolah semasa sesi rujukan dan
Program Minda Sihat
diberikan kepada
3. Borang Penilaian PHQ9 dan
ibu/bapa/penjaga
GAD 7
1. Borang persetujuan ibu/
Membawa murid untuk temujanji bapa/penjaga
bersama dokumen yang 2. Borang Perkembangan
5 Ibu/bapa/penjaga
diperlukan Program Minda Sihat
3. Borang Penilaian PHQ9 dan
GAD 7
Menyediakan borang maklum
balas selepas temujanji dan Borang maklum balas
6 LO Klinik Kesihatan
diberikan kepada pihak LO program minda sihat
sekolah
Mendapatkan borang maklum
balas daripada
Borang maklum balas
7 LO sekolah murid/ibu/bapa/LO klinik
program minda sihat
kesihatan dan membuat tindak
susul

36
 PROSES KERJA SISTEM RUJUKAN MURID KE FASILITI KESIHATAN
SEKOLAH MENENGAH (KATEGORI RUJUKAN SEGERA)

PEGAWAI
BIL. PROSES KERJA DOKUMEN
TANGGUNGJAWAB
Pengetua/PK Dapatkan kebenaran
Borang Kebenaran ibu/bapa
HEM/GBKSM ibu/bapa/penjaga untuk rujukan
1 penjaga bagi rujukan Program
(Liason Officer (LO) murid ke fasiliti kesihatan.
Minda Sihat.
Sekolah)
Hubungi LO Klinik Kesihatan 1. Buku rekod temujanji di
Pengetua/PK
(Pegawai Perubatan Kesihatan sekolah.
2 HEM/GBKSM
Keluarga) bagi menentukan 2. Senarai nama murid dan no.
(LO Sekolah)
keperluan rujukan. telefon ibu/bapa/penjaga.
Analisis kategori kes dan
tentukan keperluan rujukan
sama ada di Klinik
LO Klinik Buku rekod temujanji di klinik
3 Kesihatan/Mentari/klinik Pakar
Kesihatan kesihatan.
Psikiatrik hospital dan memberi
tarikh dan masa temujanji
kepada LO sekolah.
1. Borang kebenaran ibu/
Menyediakan dokumen yang bapa/penjaga.
diperlukan untuk di bawa 2. Borang Perkembangan
4 LO sekolah
semasa rujukan dan diberikan Program Minda Sihat.
kepada ibu/bapa/penjaga. 3. Borang Penilaian PHQ9 dan
GAD 7.
1. Borang kebenaran
ibu/bapa/penjaga
Membawa murid untuk temujanji
2. Borang Perkembangan
5 Ibu/bapa/penjaga bersama dokumen yang
Program Minda Sihat
diperlukan.
3. Borang Penilaian PHQ9 dan
GAD 7
Menyediakan borang maklum
LO Klinik balas selepas temujanji dan Borang maklum balas Program
6
Kesihatan diberikan kepada pihak LO Minda Sihat
sekolah.
Mendapatkan borang maklum
balas daripada
Borang maklum balas Program
7 LO sekolah murid/ibu/bapa/LO klinik
Minda Sihat
kesihatan dan membuat tindak
susul.

37
 CARTA ALIR PROSES RUJUKAN MURID KE FASILITI KESIHATAN
(SEKOLAH MENENGAH) KATEGORI IBU/BAPA/ PENJAGA TIDAK BERSETUJU

Ibu/bapa/penjaga TIDAK
BERSETUJU anak dirujuk ke
fasilti kesihatan

Proses sesi konsultasi ibu/ Murid dikenal pasti

bapa/penjaga di teruskan menghadapi situasi
kritikal/krisis

Ibu/bapa/penjaga kekal tidak Rujukan

bersetuju KRISIS

Rujuk tatacara
Hubungi talian kasih 15999
KRISIS

Tamat

38
 PROSES KERJA SISTEM RUJUKAN MURID KE FASILITI KESIHATAN
SEKOLAH MENENGAH
(KATEGORI IBU/BAPA/PENJAGA TIDAK BERSETUJU UNTUK DIRUJUK)

PEGAWAI
BIL. PROSES KERJA DOKUMEN
TANGGUNGJAWAB

Pengetua/PK Dokumenkan keputusan Borang Kebenaran

HEM/GBKSM ibu/bapa/penjaga murid yang tidak ibu/bapa/penjaga bagi
1.
(Liason Officer (LO) bersetuju untuk di rujuk ke fasiliti rujukan program minda
Sekolah) kesihatan sihat

Konsultasi ibu/bapa/penjaga untuk

Pengetua/PK rujukan murid ke fasiliti kesihatan
Borang laporan sesi
2. HEM/GBKSM dan maklumkan keperluan rujukan
konsultasi
(LO Sekolah) kepada JKM sekiranya masih tidak
bersetuju
Pengetua/PK Hubungi talian KASIH 15999
3. HEM/GBKSM untuk sokongan pihak Jabatan Makluman jenis kes
(LO Sekolah) Kebajikan Masyarakat (JKM).

39
 INSTRUMEN PENILAIAN PELAKSANAAN PROGRAM MINDA SIHAT

Arahan : Sila tandakan / pada ruangan yang disediakan.

Tahap Skor Deskripsi

Terdapat banyak kekuatan dan boleh dicontohi serta dapat
Cemerlang 4
menunjukkan bahan bukti
Baik 3 Banyak kekuatan dan dapat menunjukkan bahan bukti
Sekadar memenuhi keperluan minimum dan kurang
Memuaskan 2
menunjukkan bahan bukti
Banyak kelemahan yang memerlukan tindakan pembetulan
Sederhana 1
dengan segera
Tidak memuaskan 0 Tidak dapat menunjukkan bukti/bahan

Skala
Bil. Perkara
0 1 2 3 4

1. Melaksanakan pelbagai aktiviti Promosi Minda Sihat

2. Menyediakan perancangan pelaksanaan Program Minda Sihat

Menghebahkan tema “Minda Sihat : Emosi Terjaga, Kehidupan

3. Sejahtera” atau #MindaSihatEmosiTerjagaKehidupanSejahtera di
pelbagai medium

4. Menyediakan analisis data murid Saringan Minda Sihat

5. Melaksanakan intervensi murid daripada data Saringan Minda Sihat

6 Menilai keberkesanan pelaksanaan Program Minda Sihat

Membentangkan dapatan Program Minda Sihat kepada pentadbir, guru,

7 ibu bapa/penjaga dan pihak berkepentingan untuk bersama-sama
membantu menyokong kesejahteraan diri murid
Melaksanakan jaringan pelbagai pihak dalam meningkatkan
8
keberkesanan Program Minda Sihat
Melaksanakan konsultasi, rujukan, kes konferen bagi mencari solusi
9
terbaik dalam menyokong kesejahteraan diri murid
Merekodkan pelaksanaan Program Minda Sihat bagi tujuan
10
penambahbaikan
PERATUS TAHAP
0 - 25.9% Tidak memuaskan
26 - 49% Sederhana
Jumlah skor =_______ x100
40 50 - 74.9% Memuaskan
75 - 85.9% Baik
86 - 100% Cemerlang

40
 SULIT
Lampiran 1

LAPORAN KAUNSELING DAN PERKEMBANGAN MURID

KETERANGAN KES
ISU/KES
TARIKH KEJADIAN
PPD
KOD SEKOLAH:
SEKOLAH:
LATAR BELAKANG MURID
NAMA
NO. KAD PENGENALAN
JANTINA
TINGKATAN
LATAR BELAKANG
KELUARGA
PEMERHATIAN PERKEMBANGAN MURID DI SEKOLAH

SARINGAN 1 SARINGAN 2
PHQ-9 PHQ-9
PERKEMBANGAN
EMOSI PHQ-9 (9) PHQ-9 (9)
*Saringan Minda Sihat GAD-7 GAD-7
PHQ-2 PHQ-2

ULASAN LAPORAN
SARINGAN MINDA
SIHAT
ULASAN LAPORAN
PSIKOMETRIK
ULASAN AKADEMIK
*PBS, PBD
ULASAN FIZIKAL MURID
*SEGAK
PENGLIBATAN SUKAN
DAN KOKURIKULUM
*PAJSK
BANTUAN YANG
DITERIMA MURID
(Kewangan, PIBG dll)
*rujuk Unit Kebajikan dan
3K

SULIT
41
 SULIT

LAPORAN KEHADIRAN
MURID
*APDM
SALAH LAKU MURID
YANG DIREKOD
SEKIRANYA ADA
*SSDM

AMALAN BAIK MURID

*SSDM

SIKAP DAN TINGKAH

LAKU
*pemerhatian guru dan
rakan-rakan
PERGAULAN DENGAN
RAKAN-RAKAN
*pemerhatian guru dan
rakan-rakan

PANDANGAN RAKAN-
RAKAN KEPADA MURID

PANDANGAN GURU-
GURU KEPADA MURID

ULASAN GURU BIMBINGAN DAN KAUNSELING

ANALISIS SESI SESI ZIARAH

PERKHIDMATAN PROGRAM KONSULTASI
INDIVIDU KELOMPOK CAKNA
BIMBINGAN DAN
KAUNSELING
*Lampiran SePKM

RUMUSAN SESI
SECARA
KESELURUHAN

PROGRAM 1.
KAUNSELING / 2.
INTERVENSI YANG 3.
PERNAH DIHADIRI 4.
PERANCANGAN
INTERVENSI YANG
AKAN DILAKSANAKAN
DI SEKOLAH

* sila lampirkan maklumat berkenaan

SULIT

42
SULIT

Disediakan oleh : Disahkan oleh :

................................... ..........................................
(Nama GBK ) (Nama Pengetua)

No. telefon bimbit : No. telefon sekolah :

No. telefon bimbit :

Tarikh :

Cap sekolah :

SULIT

43
 Lampiran 2
Borang Kebenaran ibu/bapa/penjaga bagi rujukan Program Minda Sihat

KEBENARAN IBU/BAPA/PENJAGA BAGI RUJUKAN

PROGRAM MINDA SIHAT

Setelah berbincang dan mendapat nasihat serta pandangan dari pihak sekolah, saya

…………………………………………………………………….........................................

No.KP/Polis/Tentera/……………………………………...................(ibu/bapa/penjaga*)

kepada………………………………………………………………………..........................

No.KP/Pengenalan diri ……………………………………………………………..............

Tandakan ( / ) pada salah satu kotak di bawah :

Bersetuju

Tidak bersetuju

untuk dirujuk ke fasiliti kesihatan bagi mendapatkan intervensi selanjutnya.

Saya faham dan bersetuju bahawa saya tidak akan mengambil apa-apa tindakan
undang-undang terhadap mana-mana pihak berkenaan dengan perkara ini. Saya
faham bahawa rujukan dan intervensi ini penting bagi masa depan anak/anak di
bawah jagaan saya.

Tandatangan ibu/bapa/penjaga:…………………………………………

Nama ibu/bapa/penjaga : ……………………………………………

No.Kad Pengenalan : …………………………………………….
Tarikh : …………………………………………….

Tandatangan saksi : …………………………………………….

Nama saksi : …………………………………………….
No.Kad Pengenalan : …………………………………………….
Tarikh : …………………………………………….

*potong yang tidak berkaitan

44
 Lampiran 3
Borang Perkembangan Murid Program Minda Sihat

Logo No. Telefon :

No. Faks :
Sekolah Emel :

BORANG PERKEMBANGAN MURID PROGRAM MINDA SIHAT

1. Profil Murid (Diisi oleh GBKSM)

Nama : .........................................................................................
No. Kad pengenalan : ........................................................................................
Nama sekolah : .........................................................................................
Kod sekolah : .........................................................................................
Nombor telefon sekolah : .........................................................................................
Tingkatan : .........................................................................................
No. Tel murid (jika ada) : ........................................................................................
Nama ibu/bapa/penjaga : .........................................................................................
No tel ibu/bapa/penjaga : .........................................................................................

2. Dapatan saringan minda sihat :

SKOR
SARINGAN
SEDERHANA TERUK SANGAT TERUK

Patient Health Questionnaire-9 (PHQ-9)

Generalised Anxiety Disorder ( GAD-7)

TIDAK BERISIKO BERISIKO

Whooley (PHQ-2)

3. Rumusan intervensi yang telah dijalankan di sekolah

a. Sesi Kaunseling : Ya jumlah sesi : ...............

Tidak sebab : ..............................................................

b. Lain-lain Intervensi : ...............................................................................................

45
4. Jenis OKU (jika ada)

( ) Fizikal ( ) Mental ( ) Pendengaran ( ) Pertuturan ( ) Penglihatan

( ) Pembelajaran ( ) Kecacatan Lain

5. Ulasan GBKSM

6. Senarai lampiran:
a.Borang persetujuan ibu/bapa/penjaga
b.Borang Perkembangan Program Minda Sihat
c.Borang penilaian PHQ9 dan GAD 7

Tandatangan GBKSM : .......................................

Nama dan Cap Jawatan : ........................................
No. Telefon : ........................................
No. Telefon bimbit : ........................................
Tarikh : ........................................

Disahkan oleh (Pengetua) : .............................................

Nama dan cap jawatan : .............................................
Tarikh : .............................................

TINDAKAN KLINIK KESIHATAN/HOSPITAL

Tarikh Rujukan : Tarikh Temujanji :

46
 Lampiran 4
IMBAS KOD QR MODUL RUJUKAN

Modul Program Minda Sihat Modul Minda Sihat

Kementerian Pendidikan Malaysia Kementerian Kesihatan Malaysia

Modul Kesihatan Mental Remaja Modul Program Intervensi Minda

Kementerian Kesihatan Malaysia Sihat (PRISMA) Sekolah Rendah

Modul Program Intervensi Minda Modul Program Intervensi Minda

Sihat (PRISMA) Sekolah Sihat (PRISMA) Sekolah
Menengah Rendah Menengah Atas
47
 Lampiran Aktiviti Program Lampiran Aktiviti Program
Intervensi Minda Sihat (PRISMA) Intervensi Minda Sihat (PRISMA)
Sekolah Rendah Sekolah Menengah Rendah

Lampiran Aktiviti Program Slide Manual Pelaksanaan

Intervensi Minda Sihat (PRISMA) Saringan Minda Sihat
Sekolah Menengah Atas Sekolah Rendah

Slide Manual Pelaksanaan Slide Manual Pelaksanaan

Saringan Minda Sihat Saringan Minda Sihat
Sekolah Menengah Sekolah Model Khas (Rendah dan Menengah)

48