KATEGORIE KULTURY, AKADEMICKIE I POTOCZNE Ze względu na postulat metodologiczny, kategorie kultury mają być wydzielone w

UJĘCIEA. A. B. C. taki sposób, aby stanowiły podstawę rozłącznej, ekonomicznej klasyfikacji zjawisk
społeczno- kulturalnych.
5. Pomiędzy kategoriami zachodzą jednak pewne zależności.
1. Kazimierz
Alfred Kultura materialnaCywilizacja
Cywilizacja Kultura społeczna Kultura
Kultura ( sztuka,
Dobrowolski
Weber zewnętrzna( technika, wewnętrzna( państwo idee,niematerialna
religia)
6. C. Arzakanintechnologia,
Materialna forma , prawo, moralność) Duchowa forma KATEGORIE tworzą wielkie i zróżnicowane całości, podlegające dalszym
wiedza
działalności działania ( myślenie podziałom. Te wewnątrzkategorialne podziały to DZIEDZINY KULTURY.
stosowana.
2. Robert Porządek Porządek społ. artystyczne.)
Porządek
McIver technologiczny ( sfera ( sfera celów i kulturalny ( sfera
A. Najbardziej jednolity dla wszystkich przedstawicieli ma kolumna
środków) środków) celów)
pierwsza, czyli A. Obejmuje ona działania i wytwory techniczne, służące
3. Alfred Kultura rzeczywistości Kultura wartości Glo
zaspokojeniu naturalnych, bytowych potrzeb człowieka.
Kroeber baln
e
4. Leslie Technologia Społeczeństwo Ideologia Ad. 1. ALFRED WEBER reprezentuje stanowisko KONSEKWENTNEGO
White IDEALIZMU ONTOLOGICZNEGO. Według niego „cywilizacja zewnętrzna” stanowi
wyraz racjonalizacji i intelektualizacji ludzkiego życia. To proces idealny i duchowy
pojęcie kultury ma charakter niewartościujący. W obręb kultury włącza się wszystkie ludzkie w swojej istocie, jednak niższy od właściwej kultury, gdyż służy podtrzymaniu życia
działania i wytwory. fizycznego.

Zakres kultury globalnej jest dzielony w zależności od charakteru składających się na nią Ad. 2. McIver określa świat istot świadomych, jako celowość, która stanowi
zjawisk. bezpośredni wyraz ludzkiego ducha.

HISTORIOZOFICZNA KONCEPCJA TYPÓW KULTURY
OSWALD SPENGLER
Posługiwał się terminem „cywilizacja” jako określeniem ostatniej fazy worzwojowej kultury,
charakteryzującej się jednak upadkiem wszelkich wartości kulturalnych.
- Każda kultura przechodzi przez faze rozwojowe, walcząc o osiągnięcie pełni możliwości.
Gdy ten cel (pełna realizacja idei kultury) zostanie osiągnięty, kultura nagle kostnieje,
zamiera, załamują się siły- staje się ona cywilizacją.
Dla Spenglera największym upadkiem jest miejska i przemysłowa cywilizacja XX w.- jest to
masowe społeczeństwo, które cechuje centralizacja, manipulacja tłumem.
Podobnie do Spenglera twierdzili: Tonnies, Toynbee, Marcuse, Goldmann, Sorokin
(koncepcja FLUKTUACJI kultur przechodzących od ideacyjnej do zmysłowej)
Ad. 3. Neokantyzm, materializm, redukcjonizm. – Kultura jest tylko formą działań
realnych ludzi, wymagającą swoistej metodologii, nie jest zaś odrębną postacią
bytu.
Ad. 4. White -kultura rzeczywistości, jak i technologia, oznaczają kategorię kultury
instrumentalną w stosunku do potrzeb bytowych, wyrażającą się w działaniach i
przedmiotach, których fizyczna forma związana jest z pełnioną przez nie funkcją. W
obręb tej kategorii wchodzą działania, narzędzia i wytwory związane z produkcją,
dystrybucją i czynnościami ochronnymi, zabezpieczającymi gatunek ludzki.

CYWILIZACJA- znaczy tu fazę rozwoju kultury globalnej/ jest również używana do
określenia jednej z kategorii kultury.
KATEGORIE KULTURY- wielkie, podstawowe działy tej kultury wyodrębnione w ujęciu
synchronicznym, a różniące się charakterem składających się na nie elementów.
B. Społeczna kategoria kultury
Charakteryzuje się tym, że podmiotem i przedmiotem kulturalnie określonych
działań, są ludzie. ( stosunki, role, układy ludzi we wzajemnych interakcjach).
1. Alfred Weber- Kultura społeczna jest to cywilizacja wewnętrzna,
polegająca na intelektualizacji wzajemnych stosunków przez państwo,
prawo, moralność. Właściwa kultura zaczyna się jednak dopiero wtedy,
kiedy życie wyzwoli się z konieczności w strukturę ponad nim.
 C. Kultura symboliczna.
Kultura rozumiana jako świat zjawisk transcendencyjnych i autotelicznych, tzn.
stanowiących cel sam w sobie. Składające się na nią zjawiska to znaki i symbole.
2. McIver określa ją jako czystą sferę celowości i bezpośredniej konsumpcji. Tak
samo, jak Weber, uznaje kulturę za wyraz duchowości manifestujący się w
sztuce, filozofii oraz pewnej postaci religii. – jest to stanowisko IDEALISTYCZNE.
Pojmowanie pojęcia „kultura” zależne jest od wykształcenia, jak i od środowiska
społecznego.- potoczne rozumienie kultury ma charakter selektywny i wartościujący,
naukowe traktuje je neutralnie, nie wartościująco, zarówno w kulturze globalnej jak i
kulturę w kategorii trzeciej kolumny.
Antropologiczna koncepcja kultury globalnej zakłada materialną jedność kultury,
która realizuje się poprzez ludzkie działanie i w jego wytworach lub przedmiotach.
Kultura bytu tworzy się poprzez współżycie ludzi. Gdy jest już ukształtowana
wywiera na formy tego współżycie i wszystkie inne dziedziny kultury, wpływ.
Rozciąga się ona na wszystkie formy ludzkich aktywności podtrzymujących byt:
reprodukcję gatunku, czynności techniczno- ekonomiczne, dystrybucję, usługi,
konsumpcję, czynności ochronne w stosunku do sił przyrody, klimatu, zwierząt i
ludzi.
Kultura bytu jest oddzielona od kultury społecznej. Czynności techniczne i
wszystkie operacje na przedmiotach są oddzielone od czynności, których
podmiotem i przedmiotem jest sam człowiek.

SPOŁECZNO- KULTURALNA RZECZYWISTOŚĆ MA CHARAKTER FIZYCZNY,

MATERIALNY.

SEMIOZA- proces tworzenia, przekazywania i odbioru znaków.

CASSIRER- kultura symboliczna to łącząca ludzi więź funkcjonalna i inspiracja, dążąca w

kierunku poszukiwania wspólnej logiki form symbolicznych, czyli systemów symbolicznej
kultury.

Nie cała kultura globalna ma charakter semiotyczny. Wyodrębnia się 3 kategorię kultury:
KULTURA BYTU, KULTURA SPOŁECZNA, KULTURA SYMBOLICZNA.
Kultura symboliczna przenika we wszystkie sfery ludzkiej działalności, towarzyszące często
także aktom kultury bytu.

Max Scheler rozróżnił popędową działalność człowieka skierowaną na realne

przeobrażenia rzeczywistości, oraz działania idealne, skierowane na wartości. ETNOMETODOLOGIA
POPPER- LOGICZNY EMPIRYM- wyróżnił trzy kategorię zjawisk rzeczywistości: - badanie metod, jakimi posługują się ludzie.
Świat1- ogół procesów fizycznych ciał nieożywionych i organizmów.- dynamiczne układy
wydarzeń powiązane wzajemnym oddziaływaniem. Wyzwanie etnometodologiczne
Świat2- procesy psychiczne ludzkie i zwierzęce: postrzeganie, czucie, świadomość siebie i
otoczenia. - wzory organizacji społecznej są realnymi, obiektami, które można poddać
Ś1 i Ś2 wzajemnie oddziałują na siebie. opisowi i badaniom.
Świat3- wytwory umysłu ludzkiego, takie jak: teorie, mity, dzieła sztuki, instytucje
społeczne.- kultura symboliczna. – wizja ta jest odmienna od tutaj prezentowanej.
- w jaki sposób socjologowie i inne grupy ludzkie tworzą i wzajemnie
podtrzymują przekonanie, że świat społeczny ma charakter realny?
Spoiwem łączącym społeczeństwo niekoniecznie są wartości, czy wspólne normy,
lecz stosowanie metody, za pomocą których ludzie wytwarzają przekonanie o
istnieniu porządku społecznego.
- dla etnometodologa tym, co jest bezpośrednio obserwowalne, są ludzkie
wysiłki w kierunku tworzenia wspólnego sensu rzeczywistości.
Powstanie etnometodologii
- zapożycza i rozwija idee symbolicznego interakcjonizmu i fenomenologii.
SYMBOLICZNY INTERAKCJONIZM- komunikacja za pomocą znaczeń i
symboli.
FENOMENOLOGIA- badanie świadomości, analiza myślenia potocznego,
przyjmująca przekonanie o realności świata.
1. Interakcjonizm Blumera i etnometodologia
Herbert Blumer zwraca uwagę na interakcję,
Ludzie działający posiadają umiejętności symbolizowania. Są zdolni do:
a) włączania nowych obiektów do sytuacji
b) przeformułowywania sytuacji
c) uzgadniania ze sobą wspólnych działań
- każdy akt dzieje się za pośrednictwem działających jednostek interpretujących
sytuację z jakimi mają do czynienia.
Istotna jest interakcja, to jak jednostki tworzą wspólne znaczenia wchodząc we
wzajemne stosunki.
Etnometodologia również skupia się na interakcji i tworzeniu znaczeń w
danej sytuacji, lecz interesuje ją w jaki sposób ludzie tworzą poczucie
podzielania wspólnego obrazu świata, jego istnienia „tam, na zewnątrz”.
Bierze w nawias Blumerowskie istnienie zewnętrznego porządku społecznego.
2. Dramaturgiczna analiza Goffmana a etnometodologia.
- interakcjonizm Goffmana skupia się na sposobach, za pomocą których jednostki
manipulują gestami dla wywołania określonego wrażenia na scenie społecznej.
Skupia się na procesie sterowania wrażeniami jako takimi, a nie na ich
zamiarach czy celach.
Etnometodologowie podzielają zainteresowania Goffmana nad
technikami, poprzez które działający wytwarzają wrażenia w
określonych sytuacjach. Jednak interesują się nie jednostkowym
sterowaniem wrażeniami, lecz tym jak wszyscy działający tworzą
poczucie wspólnej rzeczywistości.
Zadają pytanie: w jaki sposób interpersonalne techniki podtrzymują
poczucie rzeczywistości społecznej?
3. Fenomenologia i etnometodologia
Fenomenologia Schutza bada, jak interakcja tworzy i utrzymuje
„nadrzędną rzeczywistość”. Jak działający konstruują samo- przez- się
rozumiany świat, który wprowadza porządek do życia społecznego.
W etnometodologii kładzie się nacisk na proces interakcji, na sposoby
wykorzystywania interpersonalnych technik tworzenia wrażeń
sytuacyjnych oraz na ważności postrzeganej wspólnoty przekonań na
temat świata w utrzymywaniu porządku społecznego.
Pytamy nie o to, w jaki sposób możliwy jest porządek społeczny, lecz o
to, w jaki sposób jest możliwe uzyskanie poczucia takiego porządku.
Etnometafizyka czy etnometodologia?
Etnometodologia owszem, może służyć jako „sprawdzian” pewności i
poprawności obserwacji badacza, poprzez ujawienie jego stronniczości,
lecz dla etnometodologa istotą nie jest problem pewności obserwacji
dokonanych przez badacza, lecz metody użyte, zarówno przez badaczy
naukowych jak i „laików” w celu skonstruowania, utrzymania i zmiany
tego, co każdy z przekonaniem doświadcza, jako uzasadniony zespół
twierdzeń dotyczących porządku w świecie.
Metodologia w etnometodologii interesuje się metodami używanymi przez
ludzi w celu wytwarzania poczucia porządku w różnorodnych sytuacjach,
w których wchodzą oni w interakcję.
Dla interakcjonisty ważne jest, jak powstają różnorodne typy definicji,
normy, wartości i jak wytwarzają one organizacje społeczną, dla
etnometodologa ważne będzie, jak członkowie społeczeństwa osiągają
wspólne wrażenie, że istnieją takie obiekty, jak reguły, czy wartości.
Dzięki jakim rodzajom metod ludzie zaczynają postrzegać, opisywać i stwierdzać
istnienie reguł i definicji. Ważne są metody tworzenia, utrzymywania i zmiany ich
przekonań na temat tego, że porządek społeczny wymuszając określone rodzaje
zachowań, rzeczywiście istnieje tam, na zewnątrz, w realnym świecie.
Pojęcia i zasady etnometodologii
W analizie etnometodologicznej ważny jest rozwój pojęć i zasad, które mogą
pomóc wyjaśnić, w jaki sposób ludzie tworzą, utrzymują i zmieniają poczycie
rzeczywistego świata.
Pojęciowy rdzeń perspektywy etnometodologicznej. Dwa pojęcia kluczowe:
1) zwrotność
2) wskaźnikowość.
1. Działanie zwrotne a interakcja.
Większość interakcji zmierza w kierunku podtrzymania określonej rzeczywistości,
np. działanie rytualne zwrócone na bóstwo- jest przykładem działania zwrotnego:
zmierza do podtrzymania pewnej wizji rzeczywistości.
Jeśli działania rytualne nie wywołują skutku, modlący się tłumaczy sobie, że nie
modlił się na tyle gorliwie, albo że bóstwo ma inne zamiary.
Pojęcie zwrotności koncentruje się wokół tego, jak ludzie w trakcie interakcji
podtrzymują przekonanie, że działają w ramach określonej rzeczywistości.
2. Wskaźnikowa funkcja znaczenia
- kontekst (np. różnice kulturalne)
Zjawisko funkcji wskaźnikowej zajmuje się tym, w jaki sposób jednostki
znajdujące się w danym kontekście konstruują w nim wizję rzeczywistości.
= Dzięki tym dwóm pojęciom zachowane zostaje interakcjonistyczne
zainteresowanie procesem komunikacji symbolicznej.
Etnometodologia zajmuje się tym, jak działający wykorzystują gesty w celu
tworzenia świata, w którym żyjemy, wspólnych przekonań na temat tego, co
jest realne. Nie kładzie nacisku na treść, lecz metody używane przez ludzi w
celu utrzymania wspólnej wizji rzeczywistości.
3. Kilka podstawowych metod interakcyjnych etnometodologów.
1) poszukiwanie normalnej formy
- kiedy jednostki wchodzące w interakcje wyczuwają, że istnieje miedzy
imi różnica poglądów na to, co jest realne, będą emitować gesty w celu
zmuszenia partnerów do przyjęcia własnej perspektywy, co uznaje się za
„normalne”
2) tworzenie przekładalności perspektyw
Jednostki mają przeświadczenie, które sobie przekazują, że przeżywałyby
te same doświadczenia, gdyby nawet zamieniły się zajmowanymi
miejscami.
3) stosowanie zasady et cetera
Jednostki godzą się na to, by uzupełniać, czy oczekiwać- nie pytając
wprost o informację, aby nie dopuścić do rozerwania interakcji (np. wiesz,
rozumiesz)
Celem teorii etnometodologicznej jest wskazanie warunków w jakich
te i inne techniki interpersonalne będą używane do zbudowania,
utrzymania lub zmiany poczucia wspólnej rzeczywistości.
4. Dwa podstawowe twierdzenia etnometodologiczne
1) Porządek społeczny utrzymuje się dzięki stosowaniu technik dających
poczucie działającym, że działają w obrębie wspólnej rzeczywistości.
2) Zawartość wspólnej rzeczywistości jest mniej ważna od akceptacji
działających dla wspólnego zespołu technik.
Dążeniem etnometodologii jest wykrycie określonych warunków, w
jakich poszczególne techniki potoczne zostaną prawdopodobnie użyte
w celu stworzenia spólnego sensu świata wśród jednostek wchodzących
w interakcję.
Odmiany podejścia etnometodologicznego.
1. Garfinkl
Etnometodologia dziedziną dociekań dążących do zrozumienia metod
stosowanych przez ludzi w celu rozpoznania sensu świata. Nacisk na język
jako narzędzie, za pomocą którego dokonuje się budowania rzeczywistości.
Kładzie nacisk na pojęcie funkcji wskaźnikowej.
„Eksperyment przerywania”- normalny tok interakcji umyślnie zakłócony.
(sytuacja ze złapaniem gumy- zasada et cetera i poszukiwanie norm.
formy)
- w każdej interakcji istnieją pewne ramy, które każdy winien znać. Chce on przez
tą metodę wydobyć ukryte etnometody- nakłonić partnerów do odbudowania
zachwianej rzeczywistości.
„Reguły podejmowania decyzji”- przez uczestnictwo w innych układach
społecznych i instrukcji uzyskanych od zawodowych sędziów, przysięgli
zaczynają akceptować „oficjalne” reguły osiągania werdyktu. Są sędziami, zanim
wejdą na salę.
Etnometodologowie badają procesy i metody budowania „Rzeczywistości”
zamiast na treści tego, co wspólnie uznane zostaje za tą rzeczywistość.
2. Analiza lingwistyczna Sacksa
Sformułował fenomenologiczną krytykę socjologii:
Socjologowie zakładają, że język jest środkiem wykorzystywanym do tworzenia
pojęć i budowania teorii świata społecznego. Mylą oni środek z przedmiotem.
Używając języka tworzą rzeczywistość, ich słowa nie są neutralnym środkiem lecz
same stają się przedmiotem dociekań.
Trzeba zrozumieć czyste właściwości języka aby była możliwa obiektywna nauka.
- Sacks bada dosłowne transkrypcje wypowiedzi jednostek i dąży do zrozumienia
formalnych właściwości konwersacji, ignorując jej treść- rozwiązanie problemu
wskaźnikowości. Włącza etnometodologię do lingwistyki formalnej, dążąc do
wykrycia uniwersalnych form interakcji.
3. Podejście Cicourela
Kwestionuje Garfinkla, ze interakcja i relacja słowna są tymi samymi procesami.
Zauważa, że większość tego, co ludzie doznają jest nie do zakomunikowania za
pomocą słów.
Przemianowuje etnometodologię na „socjologię poznawczą”.
Dąży do odkrycia uniwersalnych „procedur interpretujących”, dzięki którym
ludzie organizują swoje poznanie i nadają znaczenie sytuacjom. To za pomocą
interpretacji ludzie konstruują „sens struktury społecznej”.
4. Podejście sytuacyjne Zimmermana, Pollnera i Wiedera.
Próbowali wykryć uniwersalne procedury stosowane przez ludzi w celu nadania
sensu rzeczywistości.
Główne idde:
1. Ludzie próbują wytworzyć „konsens” w interakcji.
2. cechy układu interakcji mogą zawierać postay, opinie etc.
3. Ludzie angażują się w praktyki interpersonalne i metody budowania,
utrzymywania, zmiany „konsensu” obejmującego cechy układu
4. Interspersonalne praktyki przynoszą montowanie i demontowanie bloku
sytuacyjnego (poczucia jednostek, że układ ma uporządkowaną strukturę.)
5.Poczucie „konsensu” jest nie tylko rezultatem zgodności co do „bloku
sytuacyjnego”, ale reż faktu dostosowania się do wspólnych reguł.
6. W każdej interakcji reguły budowania „bloku sytuacyjnego” będą
niepowtarzalne pod pewnymi względami- uniemożliwia to uogólnienie.
7. Stąd budując lub zmieniając reguły budowania tegoż bloku, działający
są zdolni do zaoferowania sobie nawzajem poczucia uporządkowanego i
wspólnego im świata „tam na zewnątrz”.
- skierowanie na metody, jakich ludzie używają w celu zbudowania,
utrzymania i zmiany uporządkowanego i wspólnego im wszystkim świata
społecznego.
Etnometodologom fakty te sugerują, że uwaga w dziedzinie teorii
winna skupiać się na nieustających procesach montowania i
demontowania zjawiska „porządku społecznego” oraz na konkretnych
metodach, jakich w tym celu ludzie używają.
To co jest realne, to próby jednostek, aby przekonać się nawzajem, że
istnieje porządek społeczny i metody, jakie ludzie stosują w tym celu.
Porządek nie jest utrzymywany przez społeczeństwo tam na zewnątrz,
lecz powstaje dzięki zdolności ludzi do wzajemnego przekonywania się,
że społ. Jest tam, na zewnątrz. Treść wizji społeczeństwa jest mniej
ważna dla utrzymania tego porządku od stale zachodzących procesów
budowania takiej wizji. To nie poczucie porządku czyni społeczeństwo
możliwym, lecz zdolność ludzi do aktywnego i nieustannego tworzenia
i wykorzystywania różnych metod przekonywania innych, że istnieje
realny świat.
Kultura jako wyróżnik człowieka
Człowiek:
- zwierzę społeczne
- potrafi używać narzędzi
- istota posługująca się symbolami
- jest twórcą i uczestnikiem kultury
Kultura, której tworzenie umożliwia człowiekowi jego rozwinięty mózg, odróżnia
go od reszty świata zwierzęcego.
PROTOKULTURA- to, co w świecie zwierzęcym jest rezultatem uczenia się oraz
pozagenetycznego przekazu informacji.
Charakterystyka kultury:
a) Kultura obejmuje całość życia człowieka
np. różne ludy mają różne poglądy na temat tego, co można jeść, jak można jeść.
Są najrozmaitsze zwyczaje kulturowe, obejmujące życie codzienne człowieka.
b) Pojęcie tak rozumianej kultury jest niewartościujące
Kulturą jest nie tylko to co piękne i dobre, ale cała działalność człowieka, również
niemoralne zachowania budzące sprzeciw.
c) Kultura jest tworem zbiorowym, nie indywidualnym.
Pojedynczy człowiek może wnieść wkład w tworzenie kultury,ale to co sam
wymyśli stanie się kulturą dopiero wtedy, kiedy zostanie przyjęte przez innych i
wprowadzone w obieg społeczny.
Kulturą zbiorową można interesować się z perspektywy jej zobiektywizowanego
charakteru, zewnętrznego w stosunku do ludzi i jako proces tworzenia się tej
kultury- jak ludzie dziejowo ją kształtowali.
d) Kultura narasta i przekształca się w czasie
Jest skumulowanym doświadczeniem przekazywanym z pokolenia na pokolenie w
drodze pozagenetycznego przekazu.
Treść kultury
Rozumienie kultury jako międzyosobniczego przekazu informacji kwestionuje
przynależność do niej przedmiotów materialnych.
Na dziedzictwo kulturowe składają się wzory reakcji mięśniowych, uczuciowych i
umysłowych, a przedmioty są korelatami dziedzictwa kulturowego.
Treść kultury to: wzory sposobów odczuwania, reagowania i myślenia,
wartości i wyrastające z tych wartości normy, a także sankcje skłaniające
do ich przestrzegania.
Wzory mogą być realne i idealne.
Idealne, to takie które mówią, jak postępować, lub co odczuwać w
określonych okolicznościach. (np. uczucie smutku na pogrzebie)
Wzory realne, to widoczne regularności zachowań członków danej
zbiorowości. Nie określają, jak należy się zachować, ale ukazują, jak ludzie
rzeczywiście się zachodują. (np. późne kończenie dnia w Madrycie)
Wzory te mogą być jawne ( takie, z których członkowie zdają sobie
sprawę- ubieranie choinki) lub ukryte (realizowany bez świadomości,
zachowywania się zgodnie z nim- pole czy dwór).
Wzór idealny może być wzorem jawnym, a ukryty wzorem realnym.
Ludzie mogą dostosowywać się do wzorów ze względu na ich narzucenie z
zewnątrz, ale nie zgadzanie się z nimi, lub utożsamiać się z nimi-
zinternalizowanie
WARTOŚĆ- to dowolny przedmiot materialny lub idealny w stosunku do
którego jednostki lub zbiorowości przyjmują postawę szacunku, przypisują
mu wyraźną rolę w swoim życiu i dążenie do jego osiągnięcia odczuwają
jako przymus.
W różnych zbiorach są różne wartości i różna ich hierarchia.
Wartości:
a) uznawane (imperatyw)- takie, o których człowiek wie, że powinny być
dla niego atrakcyjne i że powinien je cenić- możliwość odczuwania
przymusu.
b) odczuwane(potrzeba)- takie, które zostały wchłonięte i stały się
wewnętrzną częścią świata człowieka.
c) realizowane- realizowane w praktyce życia codziennego (a i b)
Wartości realizowane są to częściej wartości uznawane, robimy coś, bo tak
wypada. Bo to nasz obowiązek, a nie dlatego, ze mamy na to ochotę-
wtedy rezygnujemy z realizacji wartości odczuwanej na rzecz wartości
uznawanej- KONFLIKT WARTOŚCI.
NORMY- regułam przepis. Określają moralność, obyczaje i zwyczaje.
Właściwa danej kulturze konfiguracja norm i wartości jest określana jako jej ŁAD
AKSJOMATYCZNY.
SANKCJE- to kary i nagrody.
Każda zbiorowość ma własny system kar i nagród, za pomocą których zachęca do
pewnych pożądanych zachowań i zniechęca do niepożądanych.
2. WIELOŚĆ KULTUR I RELATYWIZM KULTUROWY
Każda zbiorowość ma inne koleje losu. Inne dzieje, inne przeciwności i
doświadczenia. To powoduje, ogromne zróżnicowanie kultur w obrębie gatunku
ludzkiego.
Każda kultura jest tworem zbiorowości- podział na kultury, to podział na
zbiorowości.
Kultury zbiorowości terytorialnych- izolowane plemiona na wyodrębnionych
obszarach, ale także możemy mówić o kulturze górali karpackich, czy
amerykańskich Indian z Równin.
Kultury narodowe- (np. kultura polska, francuska- kryterium terytorialne łączy się
z kryterium etnicznym)
Odrębność kulturowa ze względu na gospodarkę ( społeczeństwa pierwotne,
rolnicze, przemysłowe)
Segmenty większych zbiorowości ( szlachta mieszczaństwo/ chłopi robotnicy)
Zbiorowości złożone z ludzi należących do tej samej kategorii wiekowej (kultura
młodzieżowa)
Subkultury/ podkultury- pewne regularności kulturowe występujące w danej
zbiorowości.
Czasami subkultura nie zgadza się z wartościami kultury w szerszym
społeczeństwe, wtedy jest to KONTRKULTURA lub KULTURA
ALTERNATYWNA.
Kultura większości zwana jest KULTURĄ DOMINUJĄCĄ.
RELATYWIZM KULTUROWY
Inność kulturowa często oceniana jest negatywnie.
Skłonność do wynoszenia własnej grupy ponad inne i własnej kultury nad
wszystkimi, zwana jest ETNOCENTRYZMEM (np. europocentryzm)
Przeciwieństwem etnocentryzmu jest relatywizm kulturowy.
Relatywizm kulturowy jako zasada metodologiczna oznacza wymóg aby
badacz, obserwując i opisując jakąś kulturę, stosował perspektywę
uczestnika danej kultury.
Relatywizm kulturowy jako element światopoglądu oznacza przekonanie,
że wszystkie kultury są równe.
Relatywizm kulturowy jako teoria i filozofia człowieka jest to pogląd, ze
człowiek jest bez reszty wytworem kultury- KULTURALIZM.
Relatywizm kulturowy jako relatywizm wartości, to pogląd, że nie ma
wartości uniwersalnych.
3. DZIEDZINY KULTURY I KULTURA SYMBOLICZNA
Kultura społeczeństwa pierwotnego była kulturą społeczeństwa
stosunkowo niedużego i mało zróżnicowanego, w którym różne sfery
wzajemnie się przenikały.
W przypadku współczesnych, zróżnicowanych społeczeństw
przemysłowych, w których stopniowo zanikają zbiorowości ogarniające
całość życia człowieka. Tutaj różne sfery życia zbiorowego oddzielają się i
autonomizują.- całościowe badania kultury przestają być możliwe.
Są na to dwa rozwiązania:
a) badacze dalej skupiają uwagę na całości kultury, ale już nie całego
społeczeństwa tylko jego segmentów wyróżnionych kryteriami.
b) badacze wydzielają w całościowej kulturze różne jej dziedziny i skupiają swoja
uwagę tylko na niektórych z nich. (podział na kulturę bytu, społeczną i
symboliczną).

KULTURA BYTU- odnosi się do relacji z naturą, produkcją, dystrybucją dóbr

oraz usług oraz do czynności ochronnych i obronnych.

KULTURA SPOŁECZNA- treści kulturowe odnoszące się do stosunków między

ludźmi, regulujące te stosunki i określające ich formy.

KULTURA SYMBOLICZNA- ta część kultury, która bliska jest temu, co

potocznie postrzegane jest jako kultura po prostu, bez przymiotnika.

KULTURA SYMBOLICZNA

Obejmuje wartości i wzory zachowań związane z zaspakajaniem potrzeb ludzkich

wykraczających poza podstawowe potrzeby człowieka. Zaspakaja takie potrzeby
człowieka, jak dawanie wyrazu uczuciom i impulsom twórczym, oraz poczucia
łączności z innymi ludźmi. Takie potrzeby zwane są ekspresyjno-
integracyjnymi.

Mianem symboli określane są niektóre znaki odznaczające się pewnymi

szczególnymi cechami.
ZNAK w najogólniejszym rozumieniu to każdy przedmiot czy zjawisko, które
ludzie odnoszą do czegoś innego.

Najpowszechniejszym systemem znaków jest język,, czy dowolny alfabet.

Znaczna część znaków pełni funkcje instrumentalne- nie ma własnej treści i ich
wartość jest wyłącznie wartością narzędzia służącego przekazywaniu treści tego,
co jest znaczone.
Istnieją jednak wartości o tak wielkiej wadze, że część przynależnego im respektu
spływa na ich znaki. Znaki te nabierają samoistnej wartości. To są właśnie
symbole.

Dziedzina kultury symbolicznej to świat autotelicznych wartości, symboli i

zachowań.