PengenalandanLat

arBel
akang
Perj
anji
anPangkor
Perjanj
ianPangkormemai nkanper ananpent ingdalam r
ent etanperi
st i
wa
sej
ar ahdiMalay si
ay angmenggambar kanper tembungankuasapenj aj
ah
denganst r
ukturpolitikyangt el
ahlamawuj uddal am masy arakattempat an.
Padaabadke- 19,semangatpener okaandanpenakl ukanduni amencapai
kemuncakny adi kalangannegar a-negaraEr opah,yangber usahaunt uk
mengembangkanbi dangpengar uhdanper dagangan.Hasi ldaripada
perubahanini,kuasapenj ajahEropaht elahmengambi li
nisiati
funtuk
meluaskanr angkaiankuasamer ekakesel uruhAsiaTenggar at er
masuk
kawasany angki nidikenalisebagaiMal aysia.

Perj
anjianPangkori t
usendi ri
bukanlahsatuperist
iway angberdir
isendir
i,
tet
api mer upakant iti
kt engahdalam beberapasiri
peristi
wadan
peningkatanket eganganant arakuasakolonialdankuasat empatan.Keti
ka
i
tu,Kesul t
ananMel ayuMel akayangmenj adipusatperdagangandan
kebuday aant elahtumbangaki batpenjaj
ahanPor t
ugisdanBel andapada
abadsebel umny a.Initelahmembawakepadakebangki tanbeberapanegeri
Melayusebagai pusatkuasabar udi semenanjung,sepertiPer
ak,Selangor,
NegeriSembi landanPahang.

Walaubagai manapun, kesinambunganpol i

ti
kdanekonomi yangr ancakdi
negara-negarainitegangakibatpersai
nganant ar
anegar a-negar ater
sebut,
di
tambahpul adenganuj ianpengar
uhl uaryangsemaki nket ara.Sebagai
ti
ndakbal askepadaper golakanyangsemaki nmeni ngkat,Sy ari
katHindia
TimurIngger i
st el
ahmengambi lperananunt ukmenst abi
lkankeadaani ni
untukmemast ikankeselamatandankest abil
andalam per dagangan
mer ekadi r
antauini.
Perjanji
anPangkory angdirundi
ngkanpadatahun1874olehseor ang
pegawai Brit
ish,JamesW.W.Bi r
ch,diPul
auPangkor,
mencet uskan
perubahanasasdal am poli
tikdanhubungankuasadisemenanjung.
Perjanji
aninimel i
batkancampurt anganBri
ti
shdalam halehwalnegeri-
neger iMel
ayu, danmenj adiasaskepadabentukpemerint
ahany anglebi
h
ter
at urdanterkawal olehpenjaj
ah.

Dalam bahagianberikut,
kitaakanmeny el
ami denganlebi
hmendalam
kontekssejarahabadke- 19diMalaysi
ay angmembawakepada
ter
met er
ainyaPer j
anji
anPangkor ,
sert
abut i
ransebenarperj
anji
anyang
memai nkanper ananpentingdalam membent uknasi
bdanhal atuj
umasa
depanMal aysia.

Kont
eksSej
arahMal
aysi
aAbadKe-
19
Abadke- 19meny aksi
kanperubahanbesaryangmembent uklandskap
poli
tik,
sosialdanekonomi Malaysi
a.Padaawalabadini
,Malaysiamasi h
dipenuhidengankeraj
aanMel ayuyangmemer i
ntahdipel
bagai wil
ayah.
Namun, keseimbanganiniberubahdengankedatanganer
aimper i
ali
sme
yangmeny aksikankuasaEropahberlumba-
lumbamenubuhkanempay ar
global.

Padaawalabadi ni,
negar a-negaraEropahsepert
i Br
it
ain,Belanda,dan
Peranci
sbersaingunt ukmel uaskansferapengaruhmer ekakesel ur
uh
dunia.Mal
aysiat i
dakt erkecualidari
padaperubahanbesari ni.Dibawah
pengaruht
eknol ogiy angsemaki ncanggihdandor onganunt ukmencapai
sumberasliyangkay a, kuasaEr opahmul ameli
hatkear ahAsi aTenggar
a,
ter
masukMal aysi a,sebagai desti
nasipenti
nguntukdikuasai.

Per
daganganmenj adi sal
ahsatufaktorut
amadal am perubahanini.
Pel
abuhandi Malay siamenar i
kminatyangkuatdaripadakuasaEr opah
ker
anal okasi
nyayangst r
ategi
kdilal
uanperdaganganant ar
aAsiaTi mur
danIndia.Kedudukangeogr afiMalay
siasebagaipusatperdagangandan
sumbersumberasl i sepert
ibij
iht
imahdanbi j
ihti
maht urutmenarik
per
hatian.

Sel
ainit
u,teknologidankomunikasiy
angsemakinmaj ujuga
membolehkankuasaEr opahuntukmenegaskankedudukanmer eka
denganlebihcekap.Perkembangankapalwapdant el
egrafmembuka
pel
uangunt ukmengawal j
arakj
auhdenganlebi
hmudah, menjadikanny
a
l
ebi
hmudahbagi
tent
eradanpent
adbi
ranunt
ukmengawal
wil
ayahy
ang
j
auh.

Perubahaninimemai nkanper ananpenti

ngdal am membent ukkeadaan
yangakhirnyamembawakepadat ermeterai
nyaPer j
anji
anPangkor.
Penjaj
ahanEr opahdi rantauinitel
ahmeny ebabkanper ubahanbesardal
am
pentadbi
ran,strukt
urpol i
tik,
danekonomi negeri
-negeriMelay
u.Tekanan
untukmengekal kankedudukandankepent i
ngankuasapenj aj
ahdalam
perdagangandangeopol it
ikmengi l
hamkanper ubahany ang
mengakibatkanper golakandanhur u-har
adi negeri-
negeriMelay
u.

KesanPerangLar
utTahun
1861Hingga1874
20Januar
i2019byI
skandarZul
qar
nai
n

PerangLarutmer
upakanepi
sodempatsi
ripeper
anganyangter
cetus
ber
mul apadaJul
ai1861danber
akhi
rset
elahter
meterai
nyaPer
janji
an
Pangkorpada1861.

Konf
li
kper
bal
ahanber
senj
atai
nimel
i
bat
kankumpul
ankongsi
gel
apci
na
dalam per
ebutanuntukmenguasai l
ombong- l
ombongbiji
htimahdiTai
ping
yangkemudiannyaturutmenjadiperangproksiant
arabangsawandan
kerabatdi
raj
aPeraky angber
balahiaituRaj
aAbdullahdanNgahIbrahi
m.

Ramai yangsudahmenget ahuiki

sahsejar
ahininamun,padakalii
ni
orangperak.
com melalui
sumbersejarahyanglebi
hmendalam, kamii
ngin
membawapembacaunt uklebi
hmemahami apasebenarny
ay angberl
aku
padamasat ersebutsehi
nggaberjay
amer ubahlandskappoli
ti
kdiTanah
Melayudankesanny asehinggakeharii
ni.

Revol
usiperi
ndustri
andiGreatBr
it
aintel
ahmeny ebabkanpermi
ntaanbi
ji
h
ti
mahmeni ngkatdenganketar
adieropah.SemenanjungTanahMelayu
merupakanpengeluarbi
ji
htimahyangterbesardi
duniapadaket
ikait
u.

NamunhasratBri
ti
shuntukmenguasaibekalanti
mahdari
negeri
-neger
i
Melay
utergangguaki
batperbal
ahandankekacauanyangmeli
batkan
pembesar
-pembesarneger
idanjugaseranganlanundi
Sel
atMelaka.

Sebelum tahun1861, pembekalantimahkepadaBr i

ti
shdar
ipadadaerah
Larutber j
alanbai
k.WalaupunOr angKayaMenteriPadukaTuanNgah
Ibrahim mengenakancukai keatashasi
lti
mah,pulanganl
umay anyang
diperol
ehi olehBr
it
ishhasi
ljual
anbiji
hti
maht el
ahmenampungker ugian
yangdi sebabkanolehcukaiter
sebut.
 Per
angLar
utPer
tama1861–1862

Padatahun1861,bekalanti
mahdari
padaLarutt
erganggudisebabkan
ol
ehtercet
usnyaPerangLaruty
angpert
ama.Konfli
kiniber
puncaakibat
per
gaduhanmengenai l
aluanai
rkekawasanperl
ombongan.

Sumberai
rpenti
nguntukpr osesperl
ombonganbiji
hti
mahkeranakaedah
per
lombonganpal
ongdi gunakan.Ker
anatidakber
puashati
,kumpul
an
GheeHindiKl
ianBar
ut elahdiser
angolehkumpulanHaiSandari
Kli
an
Pauh.

Gangguanbekalanti
mahtelahmeny ebabkanpedagangCi nadi Pul
au
Pinangyangtel
ahmembuatpel aburanbesardidal
am industri
perl
ombonganbi j
i
hmengalami kerugi
andanmer ekatelahmembuataduan
kepadaGabenorNegeri
-Negeri
Selatsupayamengambi l t
indakanuntuk
memul i
hkankeadaan.

Disebabkantekanandari
padapeniaga-peniagadi Pul
auPinang,
Gabenor
Negeri-
NegeriSelatKol
onelWi
ll
iam OrfeurCav enaghtel
ahcampurtangan
danakhirnyamemaksaNgahI brahim bert
indakmenenangkankeadaan.

NgahIbrahim,bagipi
hakSult
anPerak,
dipaksamembay ar$17,
447
sebagaigantir
ugikepadakumpul
anGheeHi n.Kedamai
antibasebent
ardi
daerahLarut.

Per
angLar
utKedua1865

Perdamaianyangberl
ansungti
dakber panj
angan.I
nikeranakedua-
dua
kumpulanmasihberdendam di
antarasatusamay anglai
ndansebarang
i
sukecilakanmenyebabkanperbalahanbesar.

Selang4t ahunkemudian,
PerangLar
utkeduamelet
usberpuncadaripada
pergaduhansemasaper mainanj
udimel
ibat
kankumpul
anahl i
-ahl
ikongsi
gelap.KumpulanHai Sanmenawan14orangahl
iKumpulanGheeHi n
sebagaitebusan,danakhi
rnyamembunuh13orangdar
ipadamer eka
dengankej am.

Tebusanterakhirber
jay
amelepaskandir
idanmember
it
ahukej
adi
an
ter
sebutkepadakumpul anny
a.KumpulanGheeHi
nmembalasdendam dan
menyerangper kampunganHaiSan.

Mer
ekamembakarbangunandi
dal
am kampungi
tudanmembunuh40
orangpendudukkampung.Sekal il
agi
,bekal
ankel
uarbi
ji
hterganggu.
Perbal
ahankalii
nisangatterukdanmerebaksehi
nggakeSeberangPer ai
sert
aPulauPinangsertaturutdi
sert
aiol
ehkumpulankongsi
gelapy ang
l
ain.

Selangbeberapaketi
kakemudi ankedua- duapihakyangtel
ahkel et
ihan
akhirnyaber
setuj
uuntukmengadakanper bi
ncangan.Hasil
siasatanyang
dij
alankanpi
hakberkuasaBrit
ishmendapat ikedua-
duaKumpul anGhee
HindanKumpul anHai SanbersalahkeranamengganggukeamananPul au
Pinangdanmasi ng-
masingdikenakandenda$5, 000danbeber apa
pemi mpinmerekadibuangneger i.Buatseketi
ka,bekal
antimahdi t
eruskan.

Namunpi hakBr
iti
shmul air
isaumengenai perbalahan-
perbal
ahany ang
mengganggubekalantimahmer eka.Keri
sauanBr i
ti
shmembuatNgah
I
brahim mengambilti
ndakanproakti
fdenganmengambi l
KaptenTristam
SpeedysebagaiSeti
ausaha(Pentadbir
)diLarut,khususnyauntuk
memodenkansistem pentadbir
andi Lar
utdanmeni ngkat
kankeselamatan
dankeamanan.

Untukt
ujuani
ni,
KaptenTr i
stam Speedymembawa110or
angaskarSepoi
Si
khdariPunj
abkePer akuntukmengganti
kan40or
angPoli
sMelayudi
bawahdanayangdisediakanolehNgahIbr
ahi
m.

Per
angLar
utKet
iga1871–1872

PerangLarutKeti
gater
cetussetel
ahkhabaranginyangter
sebar
meny at
akanketuakumpulankongsigel
apGheeHi ntel
ahmempuny ai
hubungansuli
tdenganist
erisepupukepadaketuakumpulanHaiSani
ait
u
ChungKengQuee.

Setelahper
lakuanmerekater
bongkar,pasangantersebutt
elahdit
angkap,
diseksadankemudiannyadimasukkandalam bakulbabikemudiandibuang
kedalam l
ombongy angti
daklagidi
gunakandandi biar
kanlemas.

Sebagaimenuntutbelakemati
anket uamereka,kumpulanGheeHi n
dengan4,000tenter
aupahany angdibawamasukdar itanahbesarChi
na
melal
uiPulauPinangtelahmenyerangkumpul anHaiSandanbuatpertama
kal
inyakumpulanHai Sanber
jayadiusirdar
ipadadaerahLarut
.

Ki
ra-ki
ra10,000pengi
kutHaiSanmenjadipel
ari
andiPul
auPinang.
Beberapabulankemudian,
kumpul
anHai Sandengandi
bant
uolehNgah
I
brahim ber
jayamendudukikembal
il
ombongbi j
ihti
mahkepunyaan
merekadi MatangdanLarut
.
Padamasaini,
RajaAbdull
ahyangmenuntuttakhtaneger
iPerakjuga
musuhkepadaNgahIbrahim,t
elahmenyokongpihakyangmenent angHai
SandanNgahIbrahi
m.Inikemudianny
amengubahper angdaripada
kumpul
anpelombongcinakepadaperangsaudarayangmelibatkan
pembesar
-pembesarMelayuPerak.

Kemangkat anSultanAlidalam t
ahun1871dii
kuti
denganper ebut
ankuasa
dikal
anganpembesarMel ayu,
iai
tuRaj
aIsmail
,RajaYusofdanRaja
Abdull
ah.Raj aAbdull
ahtidakmenghadir
imajl
ispengkebumianAl-marhum
Sult
anAlitelahmeni mbulkankemarahanpembesar-pembesarPerak.

Akibat
ny a,
segolonganbesarpembesarnegeribersama-
samaMent er
i
LarutNgahI br
ahim menabalkanRajaIsmai
lsebagaiSul
tanPer
ak.
Pembesarneger idiselat
anPerakturutmemberi
kansokongankepadaRaj
a
Ismaildanmenabal kannyasebagaiSult
an.

Pertabal
ani nidit
entangolehRajaAbdull
ah,tet
apiRajaAbdullaht
idak
mempuny ai tapaksertasokonganuntukberkuasa.Untukmendapat kan
sokongandanpengar uh,RajaAbdul
lahtel
ahmember i
kansokongan
kepadakumpul anGheeHi ndenganharapansekirany
amer ekamenang
dalam perbalahanmer ekadengankumpulanHai San,kedudukanNgah
Ibr
ahim akant erhaki
sdankedudukanRaj aAbdull
ahsendiriakanteguh,
membol ehkanbagi ndamencabarper t
abalanSult
anIsmailsebagaiSult
an
Perak.

RajaAbdullahj
ugacubaunt ukmendapat kansokongandar ipadapedagang
Bri
tishbernamaW. H.M.Ready angjugamerupakanr akanper ni
agaan
baginda.RajaAbdull
ahtelahmeny at
akankesediaanny akepadaReaduntuk
mener i
mapenasihatBrit
ishsekirany
abagindaditabalkansebagaiSult
an
Perak.

NamunnGabenorNegeri
-Neger
iSel
atti
dakmelayanpermintaantersebut
ker
anahendakmemberikanpel
uangkepadaNgahIbrahim unt
uk
menyel
esai
kanmasalahPerangLar
uttanpadi
bantupihakBrit
ish.

Akhir
nya,askarSepoidibawahpimpinanKaptenTrist
am Speedyberjaya
membant uNgahI br
ahim mengembalikanpenguasaanpi
hakHai Sanke
atasKli
anPauh.Dengankekalahanitu,kumpulanGheeHintidakberupaya
membant uRajaAbdullahdal
am usahabagindauntukdit
abalkansebagai
Sult
an.

Per
angLar
utKeempatDanYangTer
akhi
r1873
PerangLarutKeempatmeletuspadat ahun1873, kurangsetahunselepas
berakhi
rny
aPer angLar
utKetiga.SelepasKumpulanHai Sandengan
bantuanNgahIbrahi
m menguasai semulakawasanl ombongdi Kli
anPauh,
KumpulanGheeHi nyangdisokongoehRaj aAbdullahmeny erangbalas
denganbantuanaskarupahandansenj atayangdibawadar iSingapur
adan
China.

Har
tabendami l
i
kNgahI brahi
mjugat ur
utdimusnahkandanpenduduk
Mel
ay udi
bunuhdanhartabendamer ekadimusnahkan.Kekacauan
merebakkedaerahKr
ian,PulauPangkordanDindi
ng.

PembesarMel ayuyangsebelum i
tumenyebel
ahikumpulan-
kumpul
anCina
yangber bal
ah,akhi
rny
aterkej
utmeli
hathuruhar
aakibatper
bal
ahanyang
disebabkanolehkumpulanCinater
sebut
.

Kemusnahanyangdibawaoleh40,000orangCi nayangberbalahtel
ah
membawapadahbesarkepadaneger iPerak.PeniagadiPulauPinang
sekali
lagi
mel
ihatpelabur
anmerekahancurl eburaki
batperbalahandan
sekali
lagi
memintaGabenorNegeri-
NegeriSelatmengambi lt
indakan
untukmemuli
hkankeamanandi Perakagarper ni
agaanmerekat i
daklagi
kerugi
an

KerabatDir
ajaPeraky angterl
ibatdal
am per ebutant
akhtatidakmampu
untukmemper tahankankeamanandi kawasanber kenaan.Keadaansudah
menjaditi
dakterkawal danhuruharay angber l
akumembawapadah
kepadaorang-orangMel ayu,
Ci nadanBrit
ish.

Didalam buku“TheGoldenChersoneseandTheWayThi ther

”(Publ
i
shed
1892G.P.Putnam’sSons)pengembar aeraVict
ori
abernamaIsabel
laLucy
Bir
d(1831–1904)meny ebut
kanbagai manaRajaMudaAbdullahper
gi
berj
umpakawanbagi ndadiSingapuraiai
tuTanKim Chi
ng.

Tan,bersamapedagangI nggeri
sdi Si
ngapuramer angkasat usur atkepada
GabenorSi rAndrewCl arkey angmanadi t
andatangani olehRaj aAbdullah.
Suratter
sebutmeny atakanhasr atRaj
aAbdullahunt ukmel etakkanPer ak
dibawahper li
ndunganBr iti
sh,danjugauntukmenghant ar“seorangy ang
cukupber wibawaunt ukmenunj ukkan(kepadabagi nda)sat usistem
keraj
aany angbaik”.

Pada26Sept ember1872,ChungKengQueet el
ahmenghant arpeti
syen
yangditandat
anganiol
ehbeliausendir
ibersam 44ketuaci
nay anglain,
untukmemi nt
acampurt anganBrit
ishberi
kutanserangankeatas12,000
ahliChungShanoleh2,
000ahl iSenNing.
Keperl
uanuntukmengembal i
kankeamanandanundang-undangdiPerak
tel
ahmeny ebabkanBri
ti
shmengubahpoli
sibaruuntukcampurtangan
dal
am urusannegeri
-neger
iMelay
uy angmenyebabkanter
meterai
nya
Perj
anj
ianPangkor.

Pada1874, GabenorNegeri-
NegeriSelatSi
rAndrewClarkemengadakan
perj
umpaanunt ukmengadakanper janji
andiPul
auPangkor,danakhi
rnya
SultanAbdull
ahtel
ahditabalkanuntukmenduduki t
akht
anegeriPer
ak
tanpakehadir
anseterubagindaiai
tuSultanIsmail
.

Dokumen- dokumenperjanj
iantel
ahditandatanganpada20Januar i1874
di
ataskapal HMSPlutodi Pul
auPangkotunt ukmeny elesai
kanper balahan
orangCina,menyel
esaikanperbalahanmengenai tuntutantakht
aneger i
Perakdanmeny edi
akanj al
ankearahwuj udnyaResidenBr i
ti
shdi Perak.

Kapt enSpeedykemudi annyadilant

iksebagaipent
adbirLarutserta
pembant ukepadaResi denBr i
ti
sh.ChungKengQueedanChi nAhYam,
ketuakepadakumpul ankongsi HaiSandanGheeHi n,kedua-duamereka
dianugerahkangelaranKapitanCinaolehBrit
ishdanbandarLar utser
ta
KlianPauht elahdi
namakansebagai Tai
ping(Tai
pingdalam bahasaCina
ber maksudKeamananBer panjangan)sebagaimerai
kanper j
anji
ajdamai
diantaramer eka.

Ti
gahar i
kemudian,ChungKengQueet el
ahdil
anti
ksebagaiahl
i
Suruhanj
ayaPerdamaianyangdi
ketuaolehKaptenS.Dunl
op,Messr
s.
FrankSwett
enham sertaWil
li
am A.Pi
ckeri
ng.

Satudaripadaobj
ekti
fsuruhanjayainii
alahuntukmengaturkan
penempat anyangber
selerakandi seki
tardaer
ahLarut.Sur
uhanjayajuga
memut uskanuntukmembahagi kankawasanperlombongandi Kli
anPauh
(Tai
ping)kepadakumpulanHai SandanKl i
anBharu(Kamunting)kepada
kumpulanGheeHi n.