Professional Documents
Culture Documents
@= ;+lawfgsf] kl/efiff
;+ljwfg g]kfnL zAb xf], h;sf] c+u|]hL zAb Constitution xf], h'g Nofl6g efiffsf] slG:66\o'/] -Constituere_ af6 cfPsf] xf] .
h;sf] cy{ x'G5, :yfkgf ug'{ -To establish_ . zAb pTkltsf b[li6af6 x]bf{ ;+ljwfg eg]sf] ;/sf/sf] :yfkgfsf] cfwf/ xf] . o;sf]
:yfkgf ;+j}wflgs clwj]zgsf] dfWodaf6 jf qmlds ljsf;af6 x'g] ub{5 . ;+;f/sf clwsf+z d'n'sx?df klxnf] cfwf/df / la|6]g,
Oh/fon, Go"lhNof08df dfq bf];|f] k|lqmofaf6 ag]sf 5g . cyjf hxfF lnlvt ;+ljwfg 5}g lt b]zx?df ;+ljwfg qmlds ljsf;af6
ag]sf] kfOG5 .
;+ljwfg zf;g ;+rfng ug]{ dfu{bz{s b:tfj]h xf] . ;+ljwfg s'g} klg d'n'ssf] ;d[l4sf] cfwf/ xf] . gful/sx?sf] ljZjf;sf] lnvt xf]
. ;+s'lrt cy{df ;+ljwfg eg]sf] sfg"g;Ddt lgodx?sf] ;+ufnf] xf] . Jofks cy{df sfg"g;Ddt / c;Ddt -Legal and
nonlegal _ lgodx?sf] ;+ufnf] jf k|0ffln xf] .
;+ljwfgdf /fi6«, hgtf, /fli6«otf, gful/stf, df}lns xs, /fi6«k|d'v, ;/sf/ k|d'v, ;+;b, Gofokflnsf, :jtGq ;+j}wflgs c+ux?,
;+qmd0fsflng Joj:yfx?, /fHosf gLlt tyf lgb]{zs l;4fGtx? cfbL cfbL sf] Joj:yf ul/Psf] x'G5 . ;+ljwfgnfO{ cIf/df xf]Og,
efjdf c+lusf/ ug{'kb{5 eGg] dt kfOG5 .
Prof. K.C. Where sfg';f/ æ;+ljwfg b]zsf] ;Dk''0f{ zf;g k|0fnL ;+rfng ug{nfO{ hDdf ul/Psf] lgod xf], h;n] ;/sf/sf]
:yfkgf, ;+rfng / ;/sf/nfO{ g} zfl;t ub{5 .Æ
Thomas Pains sf cg';f/ æ;+ljwfg ;/sf/sf] sfo{ xf]Og t/ hgtfn] ;/sf/ agfpFb5g / ;/sf/ ;+ljwfgs} pkh xf] .Æ
pN;]sf] cg';f/ æ;+ljwfg lt l;2fGtx?sf] ;+u|x xf], h;sfg';f/ ;/sf/sf zlQmx?, zflift -hgtf_ sf clwsf/x? tyf lt b'O{sf
aLrsf] ;DaGwsf]] ;dGjo ul/Psf] x''G5 .Æ
;+ljwfgsf k|sf/
o lnlvt / clnlvt ;+ljwfg
o s7f]/ / g/d ;+ljwfg M a]nfot, k|mfG;, Sofg]l8g g/d ;+ljwfg
o ;+3fTds / PsfTds ;+ljwfg
o zlQmk[ysLs/0f / s]lGb|s[t ;+ljwfg
o ;+;bLo / /fi6«klto ;+ljwfg M hgtfsf] 5f]/f 5f]/L /fi6«klt x'g] / sfo{sfl/0fL clwsf/ k|of]u ug{ kfpg] u/L agfPsf] ;+ljwfgnfO{
/fi6«klto ;+ljwfg elgG5 . h:t} cd]l/sf, k|mfG;, hd{gL, >Ln+sf cfbL . eg] hxfF ;+;bLo Joj:yfsf] ;+ljwfg x'G5 To;nfO{
;+;bLo ;+ljwfg elgG5 . h:t} ef/t, g]kfn, hfkfg cfbL .
o /fhtGqfTds / lg/+s'ztGqfTds ;+ljwfg M wd{, ;+:s[lt tyf k'/ftg ;f]r / zlQmsf cf8df zf;g ug]{ ;+ ljwfg /fhtGqfTds
;+ljwfg xf] . a]nfot, hfkfg, ;fpbL, nufot @& d'n'sx? o; cGtu{t kb{5g . eg] ;}lgs zf;gsf cfwf/df ;]gf, /fhf jf
JoflQmn] zf;g ug]{ u/L agOPsf] ;+ljwfg lg/+s'ztGqfTds ;+ljwfg xf] . adf{, pQ/ sf]l/of, O/fg cfbL .
#= ;+ljwfgsf ;|f]tx?
o hgtfsf] hgfb]z M– hgtf g} ;+ljwfgsf lgdf{tf x'g . ;dy{g, lj/f]w, cfGbf]ng, ljb|f]x,qmflGt jf dtbfg u/]/
o sfg"gx? M– cl3Nnf] ;+ljwfg adf]lhd ;+;bn] agfPsf ljeGg P]g, sfg"gx? h:t} Joj:yflksf P]g, @)&), ;+ljwfg;ef Pg],
@)&) cfbL .
o l4tLo ljwfog / c? lgodx? M– ;+j}wflgs sfg"gsf] ;|f]tsf] ?kdf ;+;bn] agfPsf P]g, sfg"g afx]s P]gsf] p2]Zo k"tL{sf
nflu agfOPsf lgod, ljlgod, u7g cfb]z, ;"rgf,lgb]{lzsf cfbL .
o Goflos lg0f{o M– sfg"gsf] JofVof cbfntn] ug]{ sfd .
o k|yf k/Dk/f M– ;dfhdf rlncfPsf wd{, ;+:sf/, ;:s[tL, d'No dfGotf, l/ltl/jfh cfbL .
o cflwsf/Ls k':tsx? M– AV Dicy, Hood Philips, Ivor Jennigs cfbL 4f/f lnlvt k':tsx? .
o cGt/f{li6«o ;GwL ;Demf}tfx? M g]kfn kIf /fi6 ePsf ;Dk'0f{ ;lGw ;Demf}tfx? ;+ljwfgsf ;|f ]t x'g . ;lGw P]g, @)$& sf]
bkmf -*_, -(_ .
@))$ ;fn df >L # kB+zDz]/ hj/faf6 hf/L ePsf] ;+ljwfg @))% ;fn a}zfv ! ut]b]lv qmdz ;f] jif{e/Ldf nfu' e} ;Sg]
egLPsf] lyof] . t/ nfu' x'g ;s]g .
^ efu, ^* wf/f / ! cg';"rL
sfo{sf/0fL clwsf/ M pQm ;+ljwfgdf sfo{sf/0fL clwsf/ >L % / >L # df ;+o'Qm /xg] elgPtf klg >L # df dfq lglxt /xof] .
of] ;+ljwfg sf] d:of}bf ;ldltsf] cWoIf >L k|sfz u'Ktf /x]sf lyP .
Jojyfks ;ef -Joj:yflksf ;ef_ M >L #, /fi6;ef / ef/bf/L ;ef af6 Joj:yflksf aGg] pNn]v lyof] . /fi6;efdf #@ lhNnfsf
k|wfg k~r, pkTosfsf #, la/u~h gu/k~rfotsf k|wfgk~r, dgf]lgt ul/ hDdf ^) b]lv &) hgf ;b:o / ef/bf/L ;efdf
ljleGg If]qsf lj1af6 @) b]lv #) hgf ;b:o /xg] Joj:yf lyof] . /fi6;ef / ef/bf/L ;ef af6 kfl/t d:of}bf >L # af6 v8\u
lg;fg 5fk nfu]kl5 P]g aGbYof] .
df}lns xssf] Joj:yf M JoflQmut :jtGqtf, jfs :jtGqtf, k|sfz;g :jtGqtf, clgjfo{ lgMz'Ns k|f/lDes lzIffsf] :jtGqtf,
dlxnf k"?if b'j}nfO{ dtbfg ug]{ xs, ;Dkltsf] ;+/If0f cfbL
Gofo ;DaGwL Joj:yf M Gofo ;DaGwL clGtd clwsf/ >L # df lglxt lyof] . z'? d'2fx? u|fd k+rfot clkn cbfntn] x]g]{
Joj:yf ul/Psf] lyof] . ck/em6 cj:yfdf ljz]if cbfnt >L # af6 Joj:yfks ;ef ;b:o af6 !# hgf ;Dd / cGo @ hgf
;b:o /x]sf] Goflwsf/L ;ldlt u7g ug]{ Joj:yf lyof], GofofwLz / cbfntsf sd{rf/LnfO{ jft gnfuf]; egL arfp ug]{, dfkmL,
ldgfx >L # n] lbg], k|rng a;fOof] .
df]xgzDz]/ >L # dxf/fh k|wfgdGqL ag]kl5 a}wflgs sfg"gnfO{ /l2sf] 6f]s/Ldf xfn] / nfu' ePg .
of] ;+ljwfg g]kfndf nfu' ePsf] cfwf/df klxnf] / ;+j}wflgs ljsf;qmddf bf];|f] ;+ljwfg xf] . o;df & efu, &# wf/f / # cg';"lr
/x]sf] of] ;+ljwfg ^ k6s ;+zf]wg eof] .
of] ;+ljwfg d:of}bf ;ldltsf] cWoIf df]xg zdz]/ /x]sf lyP .
lbNnL ;Demf}tf cg';f/ /f0ffx?sf lj?4 rln/x]sf] ;z:q qmflGt @))& k'if @$ ut] :ylut ul/of] / /fhf lqe'jg ;kl/jf/ kmfu'g
$ ut] sf7df8f}+ lkmtf{ ePkl5 kmfNu'g & df df]xg zDz]/sf] k|wfgdGqLTjdf g]kfnL sf+u|];sf] % hgf / /fhfsf] % hgf u/L !)
hgfsf] dGqLkl/ifb\n] u7g ul/of] .
hgtfsf k|ltlglwn] ;+ljwfg lgd{0f gu?Gh]n cGtl/dsfnsf] nflu @))& ;fn r}q !& ut] dGqLkl/ifbaf6 kfl/t ul/ @))& ;fn
r}q @( ut] g]kfnsf] cGtl/d zf;g ljwfg, nfu" ul/of] . h;sf] d'Vo ljz]iftfx? b]xfoadf]lhd /x]sf 5g M
u= g]kfn clw/fHosf] ;+ljwfg, @)!% (The Constituton of the Kingdom of Nepa, 1959)
@))& ;fndf df]xgzDz]/sf] k|wfgdGqLTjdf ul7t /f0ff / sf+u]|;sf] ;+o'Qm ;/sf/ lju7g ePkl5 @))* ;fndf dft[sf k|;fb
sf]O/fnfsf] k|wfgdGqLTjdf g]kfnL sf+u|;sf] Psnf}l6 ;/sf/ aGof] .
@))& ;fn b]lv @)!% ;fn;Dd /fhfaf6 u7g ePsf k|hftgqsf] cEof;df /x]sf bnLo ;/sf/x?n] /fhfsf] ;Qf :jfy{nfO{ a'emL
;+ljwfg kl/ifb -;ef_ sf] lgjf{rgsf] nflu e'ldsf v]Ng g;Sbf /fhfn] Pskl5 csf{] ub{} ;Dk'0f{{ zf;gflwsf/ cfkm"df s]Gb|Lt u/L
df3 !(, @)!$ ;fndf cfufld & kmfNu'g, @)!% ;fndf ;+;bsf] lgjf{rg x'g]5 egL 3f]if0ff u/] .
/fhf lqe"jgn] 3f]if0ff u/]sf] ;+ljwfg kl/ifbsf] lgjf{rg nTofO{ /fhf dx]Gb|n] @)!$ ;fn r}q ! ut] eujltk|;fb l;+xsf]
cWoIftfdf Pp6f ;+ljwfg d:of}bf cfof]u u7g u/] . pQm ;+ljwfg lgdf{0fdf ;Nnfx / ;xof]u ug{ egL /fhf dx]Gb|n] la|l6;
cfOj/h]lgª nfO{ cfdGq0f ul/of] .
o; cfof]un] lgdf{0f u/]sf] ;+ljwfgsf] d:of}bfnfO{ /fhaf6 dGqLk/ifb\sf] /fo lnO{ @)!% ;fn kmfNu'g ! ut] g]kfn clw/fHosf]
;+ljwfg, @)!% hf/L ul/ wf/f &% / && tTsfn nfu' u/L kmfNu'g & ut]af6 ;+;bsf] lgjf{rg ;DkGg eof] / cGo wf/fx? qmdz
nfu' ul/Psf] lyof] .
!) efu, && wf/f, ePsf] of] ;+ljwfgsf] d'Vo ljz]iftfx? lgDg /x]sf] 5g M
o ;+ljwfg b]zsf] d'n sfg"gsf] ?kdf,
o /fhtGq / k|hftGqsf] ;dGjo,
o sfo{sf/L clwsf/ /fhf / dGqLd08ndf,
o lxGb' clw/fHo ;+j}wflgs ?kdf :jLsf/,
o ;fj{ef}d;Qf /fhfdf lglxt
o Dff}lns xssf] Joj:yf
o zlQm k[ysLs/0fsf] l;4fGtsf] cjnDag
/fhf dx]Gb|af6 d'n'ssf] zf;g Joj:yf cfkm\gf] xftdf lnPkl5 ;+ljwfg cg';f/ zf;g ;+rfng ug{ egL @)!( ;fn a}zfv @^
ut] Xlifs]z zfxsf] cWoIftfdf ^ ;b:o ;+ljwfg d:of}bf cfof]u u7g,
@)!( kf}if ! ut] /fhf dx]Gb|af6 ;+ljwfg hf/L,
@) efu, (& wf/f / ^ cg';"rL /xsf] pQm ;+ljwfg tLg k6s ;+zf]wg ePsf] ;+ljwfgsf d'Vo ljz]iftfx? b]xfo lyP,
o ;lqmo /fhtGqfTds PsfTds Joj:yf,
o bnljlxg k~rfotL Joj:yf,
o >L % sf] cWoIftfdf dGqLkl/ifb u7g,
o ;fj{ef}d;Qf /fhfdf lglxt lxGb' clw/fHo,
o Ps ;bgfTds Joj:yflksf M /fli6o k+rfot -/fhfaf6 dgf]lgt @* hgf / aflnu dtflwsf/sf] cfwf/df lgjf{lrt !!@
hgf ul/ hDdf !$) ;b:o_
o Dff}lns xssf] Joj:yf,
o ;+j}wflgs c+ux?sf] Joj:yf,
o ljs]Gb|Ls/0f
o Gofofkflnsf M ;jf]{Rr cbfntsf Gofoflwzx? >L % sf] :jljj]sdf lgo"Qm x'g],
o /fhf/fgL, /fhkl/jf/sf ;b:ox? tyf k+rfotL k|0ffnLsf] l;4fGtsf] ljifodf 5nkmn, s'/fsfgL, n]v /rgf ug{ aGb]h
nufO{sf],
RED Academy, New-Baneshwor, Baneshowor, Pipalbot. Ph. 01-4492124, 9864298042 or 9808448322
of] ;+ljwfgdf hlt;'s} /fd|f / k|hftflGqs k|fjwfgx? ;dfj]z ug{ vf]lhPtfklg of] Joj:yf lgb{no ePsf]n] slxn] klg k|hftflGqs aGg
;s]g .
g]kfn clw/fHosf] ;+ljwfg, @)$& @)!% (The Constituton of the Kingdom of Nepa, 1990)
@)$& ;fn a}zfv ^ ut] s[i0f k|;fb e6\6/fO{sf] k|wfgdGqLTjdf /fhfsf k|ltgLlw ;lxt !! ;b:oLo dGqLkl/ifb u7g eof] .
jfdkGyLx?af6 ;+ljwfg;efaf6 ;+ljwfg lgdf{0f ug]{ wf/0ff cfPklg k|hftfGqLs wf/af6 To;df ;xdt x' g g;s]kl5 dGqL
kl/ifbsf] k/fdz{df /fhf jL/]Gb||n] @)$& ;fn h]7 !^ ut] ;jf]{Rr cbfntsf tTsflng GofofwLz ljZjgfy pkfWofosf] cWoIftfdf
!) ;b:o ;+ljwfg ;'emfj cfof]u u7g u/] .
g]kfnL sf+u|;, jfddf]rf{ / /fhfsf k|ltgLlwx? ;+nUg /x]sf] of] cfof]un] tof/ kf/]sf] ;+ljwfgsf] d:of}bfnfO{ dGqLkl/ifbsf] ;Nnf;
cg';f/ @)$& ;fn sflt{s @# ut] /fhf / ax'bnjfbLx?aLrsf] ;Demf}tfsf] b:tfj]hsf] ?kdf g]kfn clw/fHosf] ;+ljwfg, @)$&
/fhfsf] 3f]if0ffaf6 nfu' eof] .
@# efu, !## wf/f / # cg';'rL ;dfj]z /x]sf] of] ;+ljwfsf d"Vo ljz]iftfx?df,
o ;+j}wflgs /fhf
o sfo{sf/L clwsf/ /fhf / dlGqkl/ifbdf lglxt
o ;+;bLo Joj:yf
o Dff}lns xssf] Joj:yf
o b'O{ ;bgfTds Joj:yflksf M /fli6o;ef / k|ltgLlw;ef -@^% hgf lgjf{lrt_
o :jtGq Gofofkflnsf
o lxGb' ;+j}wflgs /fhtGqfTds clw/fHo
o /fhfaf6 zflx ;]gfsf] kl/rfng x'g]
@)^# c;f/ @ ut] ;ft /fhgLlts bn / g]skf dfcf]jfbLlar lzv/ jftf{ ;DkGg eO ;+ljwfg;efsf] lgjf{rg ug{ / cGtl/d
;+ljwfg agfpg * a'b] ;dembf/L,
@)^# ;fn d+l;/ % ut] ;DkGg g]kfn ;/sf/ / g]skf dfcf]jfbLaLr ePsf] lj:t[t zflGt ;Demf}tf / ;+o'Qm /fi6;+3sf k|ltlglw
Oog dfl6{g ;fIfL /xsf] ;g @))& -@)^$_ sf] "Agreement on Monitoring of the Menagment of Arms
and Armies" nfO{ klg cGtl/d ;+ljwfgsf] c+u agfOof] .
k|ltlglw;ef k'g:yf{kgfkl5 @)^# h]7 $ ut] /fhfsf] clwsf/ s6f}lt u/L k|ltlglw;efnfO{ ;fj{ef}d zlQm ;DkGg 3f]if0ff ul/of] .
c;f/ @ ut] ;ft /fhgLlts bn / g]skf dfcf]jfbLsf lzif{ g]tfx?aLr lzv/ jftf{ ;DkGg eO{ ;+ljwfg;efsf] :jtGq, lgZkIf /
wfwnL /lxt lgjf{rgsf] k|fjwfg ;lxt cGtl/d ;+ljwfg agfpg] * a'b] ;Demf}tf,
ToxL ;Demf}tfsf] cfwf/df @)^# df3 ! ut] cGtl/d ;+ljwfg hfl/ eof],
@% efu !^& wf/f / $ cg';"lr /x]sf] cGtl/d ;+ljwfg !# k6s ;+zf]wg ul/Psf] ;+ljwfgsf k|d'v ljz]iftfx? M
o ;+ljwfgnfO{ d'n sfg"gsf] ?kdf :jLsf/,
o ;fj{ef}d ;Qf / /fhsLo ;Qf g]kfnL hgtfdf lglxt,
o g]kfn Ps ;+3Lo, nf]stflGqs, u0ftGqfTds /fHo,
o /fhtGqfTds Joj:yfsf] cGTo,
o g]kfnL efiff ;/sf/L efiff / ;j} dft[ efiffx? /fi6«efiff x'g],
o df}lns xs / st{Josf] Joj:yf,
o /fHosf] k|d'v bfloTj, lgb]{zs l;4fGt / gLltx?sf] Joj:yf,
o /fi6«fWoIfsf] ?kddf /fi6klt /xg],
o sfo{sf/L clwsf/ dlGqkl/ifbdf lglxt,
o ;+ljwfg;efn] ;+ljwfg lgdf{0f ug]{,
o :jtGq Gofofkflnsfsf] Joj:yf,
o afwf c8\sfp km'sfp clwsf/ / ;+s6sflng clwsf/ dlGqkl/ifbn] ug{],
o ;+j}wflgs c+ux?sf] Joj:yf,
o bndfly k|ltaGw nufpg gkfOg],
o ;]gf ;DaGwL Joj:yf dlGqkl/ifbn] ug]{,
Ps ;jf]{Rr cbfnt, k|To]s k|b]zdf Ps pRr cbfnt / To;sf d'sfdx? / k|To]s lhNnfdf Ps lhNnf cbfnt /x]g u/L tLg
txsf] cbfntsf] ;+/rgf /x]sf] 5 .
s]Gb|df @% ;b:o dGqLkl/ifb u7g ug]{ Joj:yf,
;+;bLo ;'g'jfOsf] Joj:yf M wf/f @(@
/fhg}lts bn;DaGwL Joj:yf M
^=;+ljwfgjfb
;+ljwfgjfb eGgfn] ;fdfGo cy{df zf;g ;+rfng JolQmsf] ;jf]{Rrtf geO{ sfg"g adf]lhd zf;g eGg] x'G5 . ;+ljwfgjfb
k|hftflGqs ;/sf/sf] d]?b08 xf] . o;n] :j]R5frf/L tyf lg/+s'z ;/sf/sf] cGTo / sfg'gL zf;gsf] dfu ub{5 . x/]s ;+ljwfg
;+ljwfgjfbdf cfwfl/t x'g h?/L x'G5 .
;+ljwfgjfb eGgfn] To:tf]] d"NodfGotf jf l;4fGtnfO{ a'lemG5, h;n] ;/sf/sf] lg/+s'ztf / :jR5frfl/tfnfO{ l:ldt ug]{ k|of;
ub{5 .
lnlvt tyf clnlvt h'g;'s} ;+ljwfg lsg gxf]; ;+ljwfg P]g, sfg"g adf]lhd ;/sf/ rNg' g} ;+ljwfgjfb xf] .
clwsf/k|fKt clwsf/Ln] cfkm\gf] zlQmsf] k|of]u sfg"g adf]lhd ug'{ ;+ljwfgjfb xf] .
;+lIfKtdf eGbf ;+ljwfgjfbn] l;ldt ;/sf/,zlQm k[ysLs/0f / hjfkmb]lx ;/sf/sf] kIfdf jsfnt ub{5 .
;+ljwfgjfbn] ;/sf/sf clwsf/ st{Jox? tf]Sg], l;dLt ug]{ / kl/eflift ug]{ tyf ;/sf/sf] j}Bflgstf k|bfg ug]{ sfo{ ub{5 .
zlQmsf] b'?kof]u gu/L hgtfaf6 lgjf{lrt lgsfo dfkm{t hgtf k|lt pQ/bfoL x'g] s'/f g} ;+ljwfgjfb cGtu{t kb{5 .
(= ;+j}wflgs c+ux?
g]kfnsf] ;+ljwfgsf] efu @! b]lv @& - wf/f @#*–@^$_ ;Dd ;+j}wflgs cfof]ux?sf] Joj:yf ul/Psf] 5 .
clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg cfof]u M -efu @!_ k|d'v cfo'Qm / cGo rf/ hgf cfo'Qmx? /xg], /fi6«kltn] ;+j}wflgs kl/ifbsf]
l;kmfl/;df lgo'Qm ug]{ .
dxfn]vf k/LIfs M -efu @@_
nf]s ;]jf cfof]u M -efu @#_ nf]s;]jf cfof]udf Ps hgf cWoIf / rf/ hgf ;b:o /xg], /fi6kltn] lgo'Qm ug]{ .
lgjf{rg cfof]u M -efu @$_
/fli6«o dfgj clwsf/ cfof]u M -efu @%_ Ps cWoIf / rf/ hgf ;b:o /xg] Joj:yf 5 . /fi6«kltn] ;+j}wflgs kl/ifbsf]
l;kmfl/;df lgo'Qm ug]{ .
/fli6«o k|fs[lts ;|f]t tyf ljQ cfof]u M -efu @^_ cWoIf ;lxt a9Ldf kfFr hgf ;b:o /xg] Joj:yf 5 . /fi6«kltn] ;+j}wflgs
kl/ifbsf] l;kmfl/;df cWoIf / ;b:osf] lgo'Qm ug]{ .