3.13.

Cho mạch điện như hình 15, nguồn Vcc = 12V, xung điện áp ngõ ra vo có tần số f= 1kHz,
độ đầy D= 0,75.

Hình 15
a) Xác định loại mạch dao động và chọn lựa các linh kiện D1, D2, C1.
b) Xác định đường nạp và đường xả tụ điện C và viết các biểu thức t1, t2, T, D.
c) Tính toán và chọn lựa các linh kiện R1, R2, C.
d) Nếu thay đổi chiều của diode D2 thì có ảnh hưởng gì đến mạch không, tại sao?
e) Nếu muốn thay đổi độ đầy D thì cần thêm linh kiện gì, vẽ lại mạch bất ổn có thay đổi độ
đầy D

Giải bài tập 3.13

a) Xác định loại mạch dao động và chọn lựa các linh kiện D1, D2, C1.
Mạch dao động đa hài (mạch tạo xung) dùng IC555 có tần số không đổi, độ đầy không đổi.

Chọn diode D1 và D2 là 1N4148, tụ điện C1 là tụ gốm 103/50V (0,01 uF/50V).

b) Xác định đường nạp và đường xả tụ điện C và viết các biểu thức t1, t2, T, D.

Đường nạp: Vcc ->R1 ->D1 ->C->GND

Đường xả: Cực dương tụ C ->D2 ->R2 ->Chân 7 ->GND (cực âm của tụ C)
Biểu thức t1, t2, T, D:
t1  0, 69 R1C (1)
t2  0, 69 R2C (2)
T  t1  t2  0,69  R1  R2  C (3)
 t1 R1
D  (4)
T R1  R2
c) Tính toán và chọn lựa các linh kiện R1, R2, C.
1 D
Từ (4)  R2  R1 (5)
D
C T .D D 1 D
Thay (5) vào (3) ta có: T  0, 69 R1  R1   , R2  R1
D 0, 69C 0, 69C. f D
Với D  0, 75 , f  1kHz  103 Hz

C 120 pF 150 pF 220 pF 270 pF 470pF

D
R1 
0, 69C. f

1 D
R2  R1  ? , chọn giá trị thực tế.
D
d) Nếu thay đổi chiều của diode D2 thì có ảnh hưởng gì đến mạch không, tại sao?
Nếu thay đổi chiều của diode D2 thì
- Chiều nạp tụ C: Vcc ->R1 ->D1 ->C ->GND
- Chiều xả tụ C: Tụ C không xả được vì diode D1, D2 ngăn không cho dòng xả về chân
số 7
Dẫn đến mạch không hoạt động.
e) Nếu muốn thay đổi độ đầy D thì cần thêm linh kiện gì, vẽ lại mạch bất ổn có thay đổi độ
đầy D.
Nếu muốn thay đổi độ đầy D thì cần mắc thêm VR như hình dưới:

3.15. Cho mạch điện như hình 16, nguồn cấp Vcc = 12V, xung điện áp ngõ ra vo có tần số f=
1kHz, độ đầy D thay đổi từ 0,3 đến 0,7.
 Hình 16.

a) Xác định loại mạch dao động và chọn lựa các linh kiện D1, D2, C1.
b) Xác định đường nạp và đường xả tụ điện C và viết các biểu thức t1, t2, T, D.
c) Tính toán và chọn lựa linh kiện R1, R2, C, VR.
d) Nếu nối tắt diode D2 thì mạch có ảnh hưởng gì không, tại sao?
e) Nêu ý nghĩa các chân 2, 6, 7 của IC555 trong mạch.

Giải bài tập 3.15

a) Xác định loại mạch dao động và chọn lựa các linh kiện D1, D2, C1.

Mạch dao động đa hài bất ổn (mạch tạo xung) dùng IC555, có tần số f không thay đổi, độ đầy
D thay đổi.
Chọn diode D1 và D2 là 1N4148, tụ điện C1 là tụ gốm 103/50V (0,01 uF/50V).

b) Xác định đường nạp và đường xả tụ điện C và viết các biểu thức t1, t2, T, D.
Đường nạp tụ C: +Vcc ->R1 -> D1 ->VRt ->C -> GND.
Đường xả tụ C: Cực dương tụ C ->VRp ->D2 ->R2 ->Chân 7 -> GND (cực còn lại của tụ C).

Các biểu thức t1, t2, T, D

t1  0,69  R1  VRt  C (1)
t2  0, 69  R2  VR p  C (2)
T  t1  t2  0,69  R1  R2  VR  C (3)
t1 R1  VRt
D  (4)
T R1  R2  VR
c) Tính toán và chọn lựa linh kiện R1, R2, C, VR.
Tính giá trị trung gian R’ khi độ đầy trung bình Dtb  0,5 . Chọn R1  R2  R , điều chỉnh
VR
VRt  VRp 
2
T 1
Chu kỳ: T  1,38RC , suy ra: R   , với f  1kHz=103 Hz .
1,38C 1,38Cf
C 150 pF 270 pF 390 pF 560 pF 820 pF
1
R 
1,38Cf

Chọn cặp giá trị C và R’.

t1min
Ta có Dmin  , suy ra: t1min  DminT  0, 69 R1C , tính ra và chọn được R1
T
VR
Mà R  R1  , suy ra VR  2  R  R1  , tính ra và chọ được VR.
2
d) Nếu nối tắt diode D2 thì mạch có ảnh hưởng gì không, tại sao?
Nếu nối tắt diode D2 thì:
- Chiều nạp tụ C: +Vcc ->R1 ->D1 (không qua nhánh R2 vì có điện trở) ->C ->GND
- Chiều xả tụ C: Cực dương tụ C -> R2 (không qua D1 vì D1 ngược) ->Chân 7 ->GND
(cực còn lại của tụ C).
Như vậy t1 và t2 không ảnh hưởng. Do đó mạch vẫn hoạt động bình thường.
e) Nêu ý nghĩa các chân 2, 6, 7 của IC555 trong mạch.
Chân 2 (trigger): chân so sánh thấp ở mức điện áp Vcc/3
Chân 6 (threshold): chân so sánh cao ở mức điện áp 2Vcc/3
Chân 7 (discharge): chân xả