ICD-11 Nowa edycja Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i

Problemów Zdrowotnych, która obowiązuje od 1 stycznia 2022 roku na arenie

międzynarodowej, w Polsce natomiast zacznie w pełni obowiązywać na przestrzeni
najbliższych pięciu lat. Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-11 przynosi zmiany w
sposobie postrzegania zdrowia psychicznego.

1. Zaburzenia osobowości
Wiele zmian między ICD-10 a ICD-11 nastąpiło w kontekście zaburzeń osobowości.
Do tej pory pacjentom stawiano diagnozę „specyficznego” zaburzenia osobowości – m.in.
histrioniczne zaburzenie osobowości, zaburzenie typu borderline – lub rozpoznanie
nieokreślonych zaburzeń (których nie można było przypisać do żadnego konkretnego typu
OCD, mimo że sprawiały one pacjentowi znaczne cierpienie). Niektórzy uważają, że ta
różnica może prowadzić do dezorientacji i nieporozumień u pacjentów, a także potencjalnie
powodować ich błędne rozpoznanie.

Jedną z głównych zmian, które zostaną wprowadzone do zaburzeń osobowości w ICD-11,

jest to, że zostaną one sklasyfikowane bardziej funkcjonalnie. Ułatwi to psychologom,
psychoterapeutom i psychiatrom ustalenie, czy pacjent ma zaburzenie psychiczne na
podstawie objawów.

Specjaliści będą:
● najpierw określali stopieńciężkości zaburzeń u danej
osoby (zaburzenie łagodne/umiarkowane/ciężkie);
● w drugiej kolejności – jeśli u Pacjenta/ki widoczne są dominujące, nieadaptacyjne
cechy – Specjalista będzie dodawał do diagnozy specyfikację, tzw. charakterystyczne
cechy zaburzenia osobowości: jedną lub kilka z niżej wymienionych:
● Negatywną afektywność;
● Zdystansowanie;
● Dyssocjalność;
● Odhamowanie;
● Anankastyczność;
● Wzorzec borderline.
 W ICD-11 utworzono nową kategorię zaburzeń osobowości. Ta kategoria nazywana
jest trudnością osobowości. Będzie to diagnoza stawiana pacjentom, którzy mają problemy
życiowe, ale nie spełniają kryteriów diagnostycznych „typowych” zaburzeń osobowości.
Rozpoznanie to można w razie potrzeby uzupełnić o dominującą cechę z listy wyżej
wymienionych.

2. Zaburzenia neurorozwojowe
Nastąpiły pewne zmiany w zakresie klasyfikacji zaburzeń neurorozwojowych w ICD-
11. Na przykład zespół Aspergera nie będzie już uwzględniany w klasyfikacji. W jej miejsce
zostanie wprowadzona nowa kategoria o nazwie „zaburzenia ze spektrum autyzmu”.
Wszystkie osoby z tym rozpoznaniem będą na tym samym poziomie rozwoju intelektualnego
i językowego, ale zostanie to dokładniej określone w ICD-11. Więcej na ten temat pisaliśmy
w naszym artykule na temat różnych „odmian” autyzmu.
Nowa edycja klasyfikacji zawiera nowe nazwy dla różnych typów zaburzeń
neurorozwojowych, w tym całościowych zaburzeń rozwoju:
● „zaburzenia rozwoju intelektualnego”,
● „rozwojowe zaburzenia mowy lub języka”,
● „rozwojowe zaburzenia uczenia się”,
● „rozwojowe zaburzenia koordynacji ruchowej”,
● „zaburzenia z deficytem uwagi i nadaktywnością” (w tym ADHD u dzieci i ADHD u
dorosłych) ,
● „stereotypie ruchowe”.

3. Zdrowie seksualne
„Stany związane ze zdrowiem seksualnym” stanowią nowy rozdział w ICD-11.
Światowa Organizacja Zdrowia postanowiła umieścić zaburzenia seksualne w osobnym
rozdziale, ponieważ uznała dualizm psychofizyczny za przestarzały. Wiele kategorii w ICD-
10, w tym dysfunkcje seksualne, opierało się na kartezjańskim podziale na warunki
„organiczne” (fizyczne) i „nieorganiczne” (psychiczne). Jednak według ICD-11 mózg i ciało
postrzegane są jako integralna całość, a dysfunkcje seksualne uważa się za wynik interakcji
między czynnikami fizycznymi i psychicznymi. W rezultacie zniesiono podział na
zaburzenia organiczne i nieorganiczne.
 4. Dysfunkcje seksualne
ICD-10 dzieli dysfunkcje seksualne na trzy kategorie: utrata pożądania (F52.0),
niechęć do przyjemności seksualnej (F52.1) oraz brak reakcji narządów płciowych (F52.2).
ICD-11 zastępuje te kategorie dwoma: zespołem niskiego pożądania seksualnego (HA00) i
zaburzeniem podniecenia seksualnego (HA01). Ta ostatnia ma dwie podkategorie:
zaburzenia podniecenia seksualnego u kobiet (HA01.0) i zaburzenia erekcji u mężczyzn
(HA01.1). Główna różnica między nimi polega na tym, że w pierwszym przypadku
występuje zmniejszone lub nieobecne pragnienie aktywności seksualnej, podczas gdy w
drugim występuje nieodpowiednia reakcja fizyczna i emocjonalna na aktywność seksualną,
mimo że nadal istnieje chęć angażowania się w nią. satysfakcjonujący seks. WHO uznała, że
istnieje podobieństwo między pożądaniem a pobudzeniem, ale nie są one tym samym.
Postępowanie terapeutyczne powinno koncentrować się na ich odrębnych cechach.

5. Zaburzenia parafialne
Zaburzenia parafilne, nazywane w ICD-10 zaburzeniami preferencji seksualnych,
pozostały w rozdziale o zaburzeniach psychicznych. Usunięto fetyszyzm (F65.0) i
transwestytyzm fetyszystyczny (F65.1) występujące w ICD-10. Ze względu na to, że nie
powodują cierpienia ani krzywdy, zdecydowano, że nie powinny być dłużej uznawane za
zaburzenia psychiczne. Zamiast pedofilii w ICD-11 pojawiło się zaburzenie pedofilne
(6D32). Sadomasochizm to preferencja seksualna, którą można zdiagnozować tylko wtedy,
gdy dana osoba jest bardzo zaniepokojona swoimi preferencjami lub zachowuje się w sposób
sugerujący, że jest zaniepokojona swoimi preferencjami. Zaburzenie froterystyczne, które
wcześniej było wymienione w ICD-10 jako froteryzm w kategorii „inne zaburzenia
preferencji seksualnych”, zostało zastąpione kategorią przymusowego sadyzmu seksualnego.

6. Niezgodność płci
Nonkonformizm płciowy i zaburzenia tożsamości płciowej zostały przeklasyfikowane
jako niedopasowanie płciowe i są obecnie uważane za część normalnego zdrowia
seksualnego. Zrobiono to, aby odzwierciedlić obecne rozumienie tych warunków. U
młodzieży i dorosłych niedopasowanie płci jest kodowane jako HA60, au dzieci jako HA61.
Nonkonformizm płciowy to utrzymująca się niezgodność między płcią, za jaką dana
osoba się postrzega, a płcią przypisaną przy urodzeniu. Może to przejawiać się w chęci
poddania się procesowi godzenia płci, takiemu jak korekta lub zmiana płci. Osoby, które
chcą się przejść, mogą skorzystać z terapii hormonalnej, różnego rodzaju operacji i innych
interwencji medycznych, aby dopasować swoje ciało do pożądanej tożsamości płciowej w
zakresie, w jakim tego chcą i jest to w danej chwili możliwe. Zachowania i preferencje
niezgodne ze społecznymi normami dotyczącymi płci nie są same w sobie podstawą do
postawienia diagnozy.

7. Inne zmiany ICD-11

Nowy system klasyfikacji zdrowia psychicznego ICD-11 przynosi również mniejsze
lub większe zmiany w prawie każdej kategorii zaburzeń i trudności.
● Zrezygnowano z dzielenia na podtypy zaburzeń psychotycznych – schizofrenii, zaburzeń
urojeniowych i schizoafektywnych;
● Nazwę “zaburzenia nerwicowe” zastąpiono mniej stygmatyzującym określeniem
“zaburzenia lękowe”. Dla zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych wyróżniono natomiast
nową, odrębną kategorię, w której znalazły się nowe jednostki chorobowe (które łączy ze
sobą występowanie objawów kompulsywnych, ale które różnią się pomiędzy sobą
specyfiką);
● Wyróżniono tzw. zaburzenia związane z cierpieniem cielesnym, czyli trudności
psychiczne wiążące się z przeżywaniem przewlekłego bólu;
● W kategorii uzależnień wyróżniono uzależnienie od hazardu (“zaburzenie używania
hazardu”) oraz od gier (“zaburzenie związane z graniem”);
● Opracowano nową kategorię problemów psychicznych występujących w związku z
ciążą, porodem i połogiem, w której uwzględniono specyficzne dla tego okresu
zaburzenia nastroju oraz zaburzenia psychotyczne.