DSM

Diagnostyczny i statystyczny podręcznik zaburzeń psychicznych (DSM).

Wyżej wymieniony podręcznik zawiera klasyfikację zaburzeń psychicznych i jest
opracowywany przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne.

Wersje DSM
Do dnia dzisiejszego zostały wydane następujące wersje DSM:
• DSM-I (1952)
• DSM-II (1968)
• DSM-III (1980)
• DSM-IIIR (Revision, 1987)
• DSM-IV (1994)
• DSM-IVTR (TextRevision, 2000)
• DSM-5 (2013)

DSM IV
Zgodnie z DSM IV klasyfikacja stanowi pomoc w rozpoznawaniu choroby, przewidywaniu
przebiegu oraz zaplanowaniu leczenia.

DSM IV składa się z kilku osi (V). Poszczególne osie zawierają klasyfikację zaburzeń
klinicznych, osobowości, rozwojowych, stanów ogólnomedycznych, problemów
psychospołecznych oraz środowiskowych oraz poziomu przystosowania,
Diagnoza uzupełniająca
Postawioną diagnozę uzupełnia się następującymi działaniami:
1. Ocena psychodynamiczna zajmuje się możliwymi metodami radzenia sobie ze strachem,
opis przyczyn występowania oraz trwania choroby.

3. Rokowań-lekarz zbiera dane o pacjencie, o jego stanie psychicznym i fizycznym, a

następnie ustala możliwości wyleczenia
4. Planu leczenia-metody oraz przebieg leczenia. Ważne jest odniesienie się tu również do
stanu pacjenta oraz jego chęci współpracy z lekarzem.

Diagnozowane zaburzenia
Na podstawie DSM IV rozpoznaje się następujące zaburzenia:
1. Rozpoznawane u niemowląt, dzieci oraz młodzieży w wieku dorastania

2. Majaczenie, otępienie i inne zaburzenia poznawcze, w tym związane z utratą pamięci

3. Psychiczne, związane z ogólnym stanem zdrowia
4. Związane z substancją, czyli np. używaniem substancji psychoaktywnych
5. Schizofrenia i zaburzenia psychotyczne
6. Nastroju
7. Lękowe
8. Pod postacią somatyczną, np. zaburzenia rytmu serca
9. Pozorowane
10. Dysocjacyjne- odłączenie osoby od siebie
11. Seksualne oraz tożsamości płciowej
12. Odżywiania, np. bulimia,
13. Snu, np. bezsenność
14. Kontroli impulsów
15. Adaptacyjne
16. Osobowości
17. Inne stany będące obszarem zainteresowania klinicznego

W DMS-IV wyróżniono dwie grupy zaburzeń zachowania:

1a) zachowania (CD)
2b) opozycyjno – buntownicze (ODD).
DSM V
DSM-5 to następne wydanie podręcznika zaburzeń psychicznych, opracowane przez
Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, które zostało opublikowane 18 maja 2013 roku.

Zmiany w DSM V
W DSM-5 zrezygnowano z diagnostyki wieloosiowej.
W DSM 5 został na nowo zdefiniowany autyzm. Stosowana przez DSM -V definicja autyzmu
jest znacznie węższa, niż umożliwiają to kryteria wymienione w DSM-IV z 1994 r.
W DSM V wyłączono z definicji autyzmu dwie podkategorie zespól Aspergera i PDD-NOS

W DSM- V wyrażone są trzy kryteria diagnozowania autyzmu. Osoba u której występuje

autyzm musi przejawiać następujące cechy:
1. Ciągłe nieprawidłowości w zakresie komunikacji społecznej oraz interakcji.
2. Ograniczone, powtarzające się modele zachowań, zainteresowań oraz aktywności.
Wymienione objawy muszą być widoczne już w okresie wczesnego dzieciństwa.

Podsumowując…
W DSM V wprowadzono następujące zmiany:
• Zaniechano podziału schizofrenii na podtypy,
• Rozdzielono rozpoznanie agorafobii oraz zespołu lęku panicznego
• W rozdziale zaburzeń związanych z substancjami oraz uzależnień wyłączono kategorię
nadużywania, w zamian za to dodane zostały kryteria dla zespołu odstawienia marihuany oraz
kofeiny.
• Zamiast otępienia używa nowego określenia łagodnego albo dużego zaburzenia
neuropoznawczego
• Zmieniono kryteria dysocjacyjnego zaburzenia tożsamości.

DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, można się również
spotkać z zapisem DSM-V) to najnowsza klasyfikacja zaburzeń psychicznych
Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Obowiązuje od 2013 roku i zastąpiła
poprzednią edycję klasyfikacji – DSM-IV.
Znalezienie odpowiedzi na pytania o Pacjencie – to główne zadanie, jakie realizuje
klasyfikacja DSM-5. Co to za problem, jakie inne trudności należy u Pacjenta wykluczyć,
jakie jest nasilenie objawów? Tego starają się dowiedzieć psychologowie, psychoterapeuci i
psychiatrzy, i po to sięgają po klasyfikację DSM-5.

Aktualne DSM jest podzielone na kilkanaście grup zaburzeń, do których przynależą

poszczególne jednostki chorobowe. Na przykład w kategorii zaburzeń nastroju znajdziemy
nie tylko różnego rodzaju zaburzenia depresyjne, ale i zaburzenia dwubiegunowe
czy dystymię.
Wywiad z Pacjentem to pierwszy etap stawiania diagnozy na podstawie DSM-5. Kryteria
diagnostyczne w klasyfikacji odnoszą się do konkretnych jednostek chorobowych (na
przykład depresji czy schizofrenii), dlatego pierwszym etapem diagnozy jest przeprowadzenie
rozmowy z Pacjentem, dotyczącej doświadczanych objawów. Na tej podstawie specjalista
sam określa, czy u osoby w ogóle występują jakiekolwiek zaburzenia psychiczne, a jeśli tak –
to jakie mogą one być.
Kryteria diagnostyczne DSM-5
Następnie specjalista porównuje zdobyte od Pacjenta informacje z kryteriami
diagnostycznymi podejrzewanych przez niego zaburzeń. Kryteria odnoszą się do tego:
o Jakie objawy występują u Pacjenta? Najczęściej do postawienia diagnozy wymagane jest,
aby u osoby występowały np. co najmniej 2 albo 3 z większej liczby (zazwyczaj od 7 do
10) możliwych symptomów zaburzenia.
o Jak długo u Pacjenta utrzymują się te objawy? Np. objawy wspomnianej wyżej dystymii,
czyli przewlekłego obniżenia nastroju, muszą się utrzymywać nie mniej niż 2 lata, aby
móc postawić taką diagnozę.

o Czy objawy doświadczane przez Pacjenta mogą wynikać z innych zaburzeń lub mogą być
spowodowane jakimiś zewnętrznymi czynnikami? Znowu zobrazujemy to
przykładem: depresji nie można zdiagnozować, o ile istnieje podejrzenie, że objawy są
spowodowane przez zaburzenia psychotyczne, stosowanie używek lub choroby
somatyczne, takie jak niedoczynność tarczycy. Wówczas należy najpierw wykluczyć
wyżej wspomniane problemy u Pacjenta.
o Czy objawy powodują u Pacjenta cierpienie i utrudniają mu codzienne
funkcjonowanie?
Jeżeli Pacjent spełnia kryteria dla danej jednostki chorobowej, specjalista określa również –
na podstawie kryteriów wyróżnionych w DSM-5:

o Podtyp zaburzenia – np. fobia społeczna ma podtyp fobii związana z występowaniem

przed publicznością. Można zdiagnozować u Pacjenta fobię ujawniającą się tylko w
przypadku wystąpień albo „czystą” fobię społeczną, która objawia się w pełnym spektrum
sytuacji związanych z innymi ludźmi.
o Stopień nasilenia objawów – łagodne, umiarkowane, ciężkie.
Czy są inne kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych?
Tak – specjaliści korzystają w swojej pracy również z klasyfikacji ICD, czyli
Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych. Główna
różnica jest taka, że ICD to klasyfikacja odnosząca się do wszelkiego rodzaju chorób, nie
tylko tych związanych ze zdrowiem psychicznym. DSM jest natomiast klasyfikacją
problemów bezpośrednio związanych z psychiką i zachowaniem.

Pomiędzy klasyfikacją ICD a DSM istnieją pewne drobne różnice, jednak coraz bardziej się
zacierają. W życie teoretycznie już weszła nowa, jedenasta edycja ICD. Wiele ze zmian,
które wprowadzono w niej w stosunku do dziesiątej edycji, przybliża jej kryteria do kryteriów
DSM-5 dla poszczególnych zaburzeń psychicznych.
W Polsce obowiązuje przede wszystkim klasyfikacja ICD – jeszcze dziesiąta edycja. Jesteśmy
aktualnie w trakcie tzw. okresu przejściowego, a ICD-11 zostanie wprowadzone w naszym
kraju w ciągu najbliższych 5 lat.
Warto wiedzieć, jak wygląda diagnoza zaburzeń zdrowia psychicznego 😊