- semikonzervativna replikacija DNA  replikacije molekule DNA kojom nastaju dvije

identične dvočlane molekule DNA

 pucanjem vodikovih veza razdvajaju se lanci te svaki služi kao kalup za sintezu
novog lanca na temelju komplementarnosti baza, nakon semikonzervativne replikacije DNA
nastaju dvije identične dvočlane molekule DNA (jedan je lanac stari, a jedan novi)
 DNA- polimeraza – glavni enzim replikacije
 replikacija ili udvostručivanje događa se tokom S-faze interfaze (priprema stanica
za diobu)
Građa kromosoma
- gradi ga molekula DNA
- prokariotski kromosom  kružna (prstenasta) dvolančana molekula DNA
- bakterije su haploidne, dakle imaju n broj kromosoma (jedna kružna dvočlana DNA)
- eukariotski kromosom  jednostruki (građen od jedne molekule DNA) i dvostruki (građen
od dviju sestrinskih kromatida, svaka kromatida sadrži jednu dvolančanu molekulu DNA)
- somatske (tjelesne) stanice  diploidne jer imaju dva seta kromosoma (2n)
- genetička informacija, odnosno količina DNA (broj nukleotidnih parova baza) u haploidnom
setu kromosoma čini genom te vrste  to znači da je genom bakterije zapravo jedan
bakterijski kromosom (kružna dvočlana DNA)
- 2 seta kromosoma = jedan gen
- kromatin/nukleoprotein  kompleks DNA i proteina (despiliziran)
- kromosom  maks. spiliziran
- nametanjem molekule DNA oko molekula proteina histona oblikuje se kromatin, a
daljnjom spiralizacijom kromosom
- jednostuki kromosom = jedna molekula DNA
- dvostruki kromosom = 2 sestrinske kromatide
- nakon replikacije DNA u S-fazi interfaze staničnog ciklusa svaki se kromosom sastoji od
dviju sestrinskih kromatida međusobno povezanih centromerom, a svaka kromatida sadržava
jednu molekulu dvočlane DNA
Stanični ciklus
- izmjenjivanje razdoblja rasta stanice i njezine metaboličke aktivnosti s razdobljem diobe
interfaza – razdoblje između dvije stanične diobe
faze interfaze:
- G1faza – stanica raste, DNA ne čini kromosome, događa se sinteza proteina i povećanje
volumena stanice
- S faza – semikonzervativna replikacija DNA
- G2faza – priprema stanice za diobu i udvostručena DNA
- stvaranje sestrinskih kromatida preduvjet je mogućnosti diobe stanice (mitoze)
Mitoza
- dioba stanične jezgre tijekom koje se udvostručena nasljedna tvar pravilno razdijeli na jezgre
kćeri.
- nakon diobe jezgre, slijedi dioba ostatka stanice- citokineza.
- tijek je isti u biljnoj i životinjskoj stanici.
- 4 faze: pro, meta, ana, telo
- profaza  kromosomi se pojavljuju kao sve deblje niti kromatina, svaki se sastoji od 2
kromatide (koje su nastale prije početka diobe); od pola do pola šire se bjelančevinaste niti-
diobeno vreteno; razgrađuje se jezgrina ovojnica, spiralizacija kromatina u kromosome 
2n=46, DNA=92
- metafaza  kromosomi su najviše sažeti i uočljivi; kromatide su spojene na mjestu –
pričvrsnica ili centromera- njome se kromosomi pričvrste na diobeno vreteno; kromosomi se
nalaze u ekvatorskoj razini diobenog vretena
- anafaza  sestrinske kromatide se razdvajaju, postaju samostalan kromosom; putuju na
suprotne polove
- telofaza  oko svake skupine kromosoma oblikuje se jezgrina ovojnica; kromosomi se opet
izdužuju i istanjuju, postaju kromatin; pojavljuju se jezgrice, citoplazma se također dijeli,
izgrađuje se membrana- stjenka
- rezultat mitoze su 2 stanice kćeri s jednakim brojem kromosoma i nasljednom uputom
jednakom onoj kakvu je imala stanica majka
- DNA = 46
Mejoza
- stanična dioba tijekom koje dolazi do smanjenja broja kromosoma
- organizmi koji se spolno razmnožavaju počinju život u trenutku oplodnje- jajna stanica i
spermij ujedinjuju se u zigotu.
- gamete moraju imati polovičan broj kromosoma.
- stanica koja ima dvostruku kromosomsku garnituru je diploidna, spolne stanice imaju
haploidan broj kromosoma.
- tijek mejoze  U interfazi prije mejoze nasljedna tvar se udvostručila: kromosomi su
građeni od po 2 sestrinskih kromatida, mejoza se sastoji od 2 uzastopnih dioba. Obje diobe
imaju iste faze kao i mitoza
- U mejozi I homologni kromosomi se sparuju u bivalente
- dok su spareni, susjedne kromatide mogu izmjeniti dio svog materijala: izmjena dijelova
između homolognih kromosoma= crossing over.
- homolozi se razdvajaju i putuju prema suprotnim polovima, time se broj kromosoma
smanjuje na polovicu.
- iz diploidne stanice nastaju 2 haploidne, genetički različite.
- homologni kromosomi  kromosomi iste veličine i oblika; sadrže istu sekvenciju gena, a
svaki je porijeklom od roditelja
 gonosomi ili spolni kromosomi  razlikuju se u muškarca i žene
 žene  par gnomosoma homologni par jer imaju dva kromosoma XX, a muškarci
imaju dva spolna kromosoma X i Y koji su samo djelomično homologni jer je kromosom Y
manji i ne sadržava sve gene kao kromosom X
- tjelesne stanice = diploidni broj kromosoma (2n)
- spolne stanice = haploidni broj kromosoma (n)
- kariotip  skup svih kromosoma stanice ili organizma
- kariogram  prikaz kromosoma jedne stanice poredanih po veličini i obliku  analizom
mogu se otkriti promjene u strukturu kromosoma koje prouzročuju različite poremećaje u
čovjeka
- gen  dio, odnosno sekvenca molekule DNA, koji nosi informaciju za sintezu proteina ili
sintezu molekule RNA
- tri događaja važna za genetičku raznolikost potomaka nastalih spolnih razmnožavanja
1. crossing over
2. nezavisno razližanje bivalenata
3. slučajna oplodnja
-> eksoni  dijelovi eukariotskoga gena koji nose informacije isprekidani su dijelovima koji
ne nose nikakvu informaciju (intronima)  u prokariota takvih intronskih dijelova gena
nema, odnosno sve sekvencije gena nose uputu za produkt (protein ili molekula DNA)
- operoni  organiziranost gena u prokariota
- Alel je alternativni oblik gena koji se nalazi na istome mjestu na oba kromosoma u paru