HOÁ HỌC LỚP 11

CHƯƠNG 3: ĐẠI CƯƠNG VỀ HOÁ HỌC HỮU CƠ

BÀI 1: HỢP CHẤT HỮU CƠ VÀ HOÁ HỌC HỮU CƠ. PHỔ IR
I. Khái niệm HCHC
- Hợp chất của carbon là hợp chất hữu cơ, trừ một số hợp chất vô cơ như oxide của carbon (CO,
CO2), muối carbonate (CaCO3), các cyanide (HCN, NaCN,…), các carbide (CaC2,…)

Ví dụ: Chất nào là chất hữu cơ? C6H12O6, C12H22O11, C2H2, CO2, CaCO3

II. Đặc điểm chung

Yếu tố Đặc điểm
Thành phần Bắt buộc phải có nguyên tố C, thường có H,O,N,Cl,S,…
nguyên tố
Đặc điểm liên kết Chủ yếu là liên kết cộng hoá trị
Tính chất vật lí Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi thấp, không tan hoặc ít tan trong nước, tan
nhiều trong dung môi hữu cơ

Tính chất hoá học - Dễ cháy, kém bền nhiệt nên dễ bị nhiệt phân huỷ: Gỗ, cồn,…

- Phản ứng xảy ra chậm, theo nhiều hướng và tạo ra hỗn hợp sản phẩm (chính,
phụ)

III. Phân loại hợp chất hữu cơ

Hydrocarbon (chỉ gồm C và H) Dẫn xuất hydrocarbon (ngoài C còn có

nguyên tố khác O,N,Cl,..)
Hydrocarbon no: Alkane (CH4) C2H5Cl
Hydrocarbon không no: Alkene (CH2=CH2) C2H5OH
hoặc Alkyne CH3COOH
Hydrocarbon thơm: Benzen CH3NH2
C6H12O6
Ví dụ:

IV. Khái niệm nhóm chức và một số nhóm chức cơ bản

- Khái niệm: Nhóm chức là nguyên tử
hoặc nhóm nguyên tử trong phân tử
gây ra những tính chất hoá hoặc
đặc trưng của hợp chất hữu cơ.
Ví dụ: Hãy xác định các nhóm chức có
trong phân tử glutamic acid.
HOOC – CH2 – CH2 – CH(NH2) – COOH

V. Xác định nhóm chức bằng phổ hồng ngoại (IR)

- Phương pháp phổ hồng ngoại (IR) là
Phương pháp vật lí rất quan trọng và phổ
biến để nghiên cứu cấu tạo phân tử hợp chất
hữu cơ
- Nguyên tắc:
o Mỗi liên kết sẽ hấp thụ 1 vài bức xạ hồng
ngoại đặc biệt cho liên kết đó.
o Biểu đồ biểu diễn sự phụ thuộc của độ
truyền qua(%) và số sóng (cm-1).
o Các tin hiệu (peak) xuất hiện khi có cực
tiểu truyền qua hoặc cực đại hấp thụ.
 Ancol / Acid Aldehyde Ketone Ester Amine
Phenol Carboxylic

>3000cm-1 >C=O ~ 1700 >C=O ~ 1700 >C=O ~ 1700 >C=O ~ 1700 >3000

-OH: ~ 3000 -CH ~2750 -CO- ~1100

Hoặc ~ 2850

- Các bước đọc phổ đoán nhóm chức:

o B1: Nhìn đoạn phổ lớn hơn 3000. Nếu có nhóm chức sẽ có đỉnh (peak), sẽ có 2 TH:
▪ Có -OH: Alcol hoặc Phenol
▪ Có nhóm -OH kèm thêm 1 đỉnh nửa ở 1700: có C=O => -COOH
o B2: Nếu không có đỉnh, sẽ không -OH. Đi nhìn tiếp các khu vực khác xem có đỉnh
không:
▪ Có peak~1700: -CO- => 1 trong 3 trường hợp: Ketone, Aldehyde, Ester
Ketone Aldehyde Ester
Không có đỉnh của ~ 2750 ~1100
Aldehyde hay Ester Hoặc
~ 2850
 Đặc trưng của
nhóm chức -C-H
trong aldehyde
- Một số ví dụ: