GÖKTÜRKLER

1-7 ÜNİTELER ARASI KRONOLOJİK ÇALIŞMA

TARİH OLAY
155 Kuzey Çin’deki Türk hâkimiyetinin son bulduğu tarih
155 Siyen-pi İmparatorluğunun kuruluşu
311 Li-u Çang Çin payitahtı Lo Yang’ı zaptetti.
470 Tabgaç hükümdarı Budist mabedine rahip olmak için hükümdarlığı terk etti.
Wei devleti Doğu ve Batı olarak ikiye ayrıldı. Doğu kısmı 550 yılında yıkıldı ve yerine Kuzey Ch’i devleti geçti.
534
Batı kısmı ise 557 yılında Chou hanedanına yerini bıraktı.
534 Türkler tarihi olarak ilk defa Kuzey Çin’de görülmüşlerdir
542 Türk akıncıları Şen-si ve Sarı Irmak dolaylarında görünmüşlerdir
552 Göktürklerin kuruluşu
552 Juan Juan hakimiyeti çöktü
552 Bumin Hakan öldü
566 Göktürkler (İstemi Yabgu) İran'a (Anuşirvan) elçi (Maniakh) gönderdi
568 Batı Göktürklerin Bizansla münasebetleri
568 Türkler Bizans'a elçi gönderdi
568 Bizans kaynaklarına göre Türklerin kendilerine ait yazıları vardır.
571 Bizans-Sasani savaşı başladı
572 Mukan Hakan vefatı
575 Tsi hanedanlığı yıkıldı
576 İstemi Yabgunun ölümü
579 Anuşirvan'ın ölümü
581 T’a-po'nun ölümü
581 Çin'de Chou hanedanlığı yerine Sui hanedanlığı iktidara geldi
582 Göktürkler Doğu ve Batı olarak ikiye ayrıldı ve 597 yılına kadar aralarında mücadele ettiler.
584 Wen-ti İşbara’yı evlatlığına kabul etti.
587 İşbara'nın ölümü
588 İşbara'nın yerine geçen kardeşi Baga Kagan bir savaşta öldü
590 İran-Bizans savaşlarının sonu
600 Doğu Göktürk hükümdarı Tou-lan katledildi
609 K’i-min öldü
611 Ch’u-lo bir Çin prensesi ile evlendi.
611 Batı Göktürk yüksek meclisi toplanarak Shekui’yi Kagan ilan etti.
Liang-şi-tu isimli kumandan Çin imparatorunun bulunduğu sarayı i şgal ederek içinde bulunan kıymetli eşyayı
617 hediye olarak Göktürk Kaganına göndermiştir. Kagan da Liang-şi-tu’yu Çin’de zaptetmiş olduğu yerin
hükümdarı yaparak kendisine kurt başlı sancak gönderdi.
618 T’ung Yabgu (Yabgu Kagan) tahta çıktı
619 Şi-pi öldü
619 Ch’u-lo Ötüken’e getirilip öldürüldü

T’ung Yabgu Çin’le olan münasebetleri düzeltti Çin’e elçiler ve hediyeler gönderdi. Gönderdiği hediyeler
620
arasında 622’de yolladığı üzerinde on bin mücevher bulunan altın kemer bilhassa zikredilmektedir.
 621 Şi-pi'nin ölümünden sonra yerine geçen kardeşi Ch’u-lo Çinli karısı tarafından zehirlenerek öldürüldü

629 Büyük kıtlık

630 Göktürk Devletinin yıkılışı
630 Karluklar isyanı ve T’ung Yabgu'nun katledilişi
734 Bilge Kagan'ın ölümü
735 Bilge Kagan Abidesi oğlu tarafından dikildi.
959 Bizans İmparatoru Konstantinos Porfirogenetos ölümü
1889 Rus tarihçi Yadrintsev Orhun Abidelerini bulmuş.
1893 Danimarkalı Türkolog Wilhem Thomsen Orhun abidelerini okudu.

553-572 Mukan Kagan dönemi

531-579 Sasani hükümdarı Anuşirvan (I. Hüsrev) dönemi
565-578 Bizans İmparatoru II. Justinos dönemi
572-581 Mu-kan’dan sonra tahta geçen T’a-po (Taspar) dönemi
581-618 Sui Hanedanlığı dönemi
582-602 İmparator Maurikios dönemi
609-619 Şi-pi (Shih-pi) dönemi
618-907 Tang Sülalesi dönemi
619-630 Göktürklerin ikinci şaşaalı devri
886-912 Bizans İmparatoru Leon Philo-Sophos

Chavannes 630 tarihi bütün Türk Devleti için uğursuz bir yıldır demiştir.

Hazırlayan: Deniz ECE

Paylaştığın senindir biriktirdiğin değil… YUNUS EMRE