กาพย์

กาพย์มี ๓ ชนิด ได้แก่ กาพย์ยานี กาพย์ฉบัง และกาพย์สุรางคนางค์ ที่

จะกล่าว ณ ที่นี้
 กาพย์ยานี ๑๑ คณะ ของกาพย์ยานี มีดังนี้
กาพย์บทหนึ่งมี ๒ บาท บาทที่ ๑ เรียก ว่า บาทเอก บาทที่ ๒ เรียกว่า
บาทโท แต่ละ บาทมี ๒ วรรค คือ วรรคแรก และวรรคหลัง
พยางค์
ในแต่ละบาทมี ๑๑ พยางค์ หรือ ๑๑ คำ วรรคหน้ามี ๕ พยางค์ วรรค
หลังมี ๖ พยางค์ จึงเขียนเลข ๑๑ ไว้หลังกาพย์ยานี

ตัวอย่างบทประพันธ์

สิบเอ็ดบอกความนัย หนึ่งบาทไซร้ของพยางค์

วรรคหน้าอย่าเลือนราง จำนวนห้าพาจดจำ

 กาพย์ฉบัง ๑๖ คณะของกาพย์ฉบังมีดังนี้
 กาพย์ฉบังบทหนึ่งมีเพียง ๑ บาท แต่มี ๓ วรรค คือ วรรคต้น วรรก
ลาง และวรรคท้าย
พยางค์

พยางค์หรือคำในวรรคต้นมี ๖ คำ วรรกลางมี ๔ คำ วรรคท้ายมี ๖ คำ

รวมทั้งบทมี ๑๖ คำ จึงเขียนเลข ๑๖ ไว้หลังกาพย์ฉบัง

ตัวอย่างบทประพันธ์

บัดนั้นอินทราธิบดี ใช้เทพสารถี

ชื่อมาตลีลิลา

เอารถม้าแมนลงมา ถวายสมเด็จราชา

ธิราชกลางรณรงค์

 กาพย์สุรางคนางค์ (๒๘) คณะของกาพย์สุรางคนางค์มีดังนี้

กาพย์บทหนึ่งมี ๗ วรรค วรรคหนึ่งมี ๔ คำ เรียงตามแผนได้ดังนี้

 พยางค์

จำนวนคำในวรรค มีวรรคละ ๔ คำ ๗ วรรค รวมเป็ น ๒๘ คำ

ตัวอย่างบทประพันธ์

เดินดงพงไพร เยือกเย็นเป็ นใจ ที่ใดเปรียบปาน เสียงไก่ก้องป่ า ขันลาวัน

วาน เสียงนกร้องขาน สำราญหัวใจ

เสียงเขียดเสียงกบ เสียงดังฟั งครบ บรรจบขานไข นกยูงกระยาง เดินย่าง

ไวไว ดูสวยสดใส ยวนใจผู้คน

https://www.kroobannok.com/16412