PS101 – TÂM LÝ HỌC

Bài 7: MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM TÂM LÝ CỦA TẬP THỂ

HOÀNG THỊ NHỊ HÀ

Tên học phần 12/2022

GIỚI THIỆU BÀI HỌC
1. Khái niệm về tập thể và các giai đoạn phát triển của tập thể

2. Thế nào là cơ cấu chính thức và cơ cấu không chính thức trong tập thể? Mối
quan hệ của các cơ cấu này trong tập thể.

3. Vai trò của thủ lĩnh và các nhóm nhỏ không chính thức trong tập thể.

4. Khái niệm và vai trò của bầu không khí tập thể. Các yếu tố xây dựng bầu không
khí tập thể lành mạnh, tích cực.

5. Khái niệm và vai trò của sự hòa hợp giữa các thành viên trong tập thể. Các yếu
tố xây dựng sự hòa hợp tâm lý giữa các thành viên trong tập thể.

6. Dư luận tập thể và ảnh hưởng của dư luận đối với sự tồn tại và phát triển của tập
thể.

7. Khái niệm và các yếu tố dẫn đến về Tên

sựhọc
xung
phần đột tâm lý trong tập thể. Các cách 2
 MỤC TIÊU BÀI HỌC

Hiểu được khái niệm, đặc điểm, cấu trúc, và đặc điểm tâm lý tập thể để vận dung
xây dựng tập thể vững mạnh.

Tên học phần 3

CÂU HỎI THẢO LUẬN BÀI 7
1. Khái niệm về tập thể và các giai đoạn phát triển của tập thể

2. Thế nào là cơ cấu chính thức và cơ cấu không chính thức trong tập
thể? Mối quan hệ của các cơ cấu này trong tập thể.

3. Vai trò của thủ lĩnh và các nhóm nhỏ không chính thức trong tập thể.

4. Khái niệm và vai trò của bầu không khí tập thể. Các yếu tố xây dựng
bầu không khí tập thể lành mạnh, tích cực.

5. Khái niệm và vai trò của sự hòa hợp giữa các thành viên trong tập
thể. Các yếu tố xây dựng sự hòa hợp tâm lý giữa các thành viên
trong tập thể.

6. Dư luận tập thể và ảnh hưởng của dư luận đối với sự tồn tại và phát
triển của tập thể.

7. Khái niệm và các yếu tố dẫn đến về sự xung đột tâm lý trong tập thể.
Các cách giải quyết xung đột trong tập thể.
Tên học phần 4
NỘI DUNG BÀI 7
7.1 TẬP THỂ VÀ CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN
7.1.1 Khái niệm về tập thể
7.1.2 Cấu trúc tập thể
7.1.3 Các giai đoạn phát triển của tập thể

7.2 ĐẶC ĐIỂM TÂM LÝ CỦA TẬP THỂ

7.2.1 Bầu không khí tập thể
7.2.2 Sự hoà hợp giữa các thành viên trong tập thể
7.2.3 Dư luận tập thể
7.2.4 Sự xung đột trong tập thể

Tên học phần 5

7.1. TẬP THỂ VÀ CÁC GIAI ĐOẠN
PHÁT TRIỂN CỦA TẬP THỂ

Tên học phần 6

 NHÓM CHÍNH THỨC VÀ KHÔNG CHÍNH THỨC

HỌC SINH PHỔ THÔNG NHÓM NHẠC ABBA

Tên học phần

7.1.1. Khái niệm về tập thể

qTập thể là một nhóm người có

tổ chức, phối hợp với nhau một
cách chặt chẽ trong hoạt động,
vì một mục đích chung, phù
hợp với lợi ích xã hội.

Tên học phần 8

7.1.1. Khái niệm về tập thể (tt)

Đặc điểm cơ bản của tập thể:

qLà một nhóm người cùng nhau tiến hành hoạt động chung vì mục đích và động
cơ chung.

qCó sự tổ chức chặt chẽ, có kỷ luật, trách nhiệm với nhau.

qDựa trên cơ sở thoả mãn và kết hợp hài hoà giữa lợi ích cá nhân, lợi ích tập
thể và lợi ích xã hội.

Tên học phần 9

7.1.2. Cấu trúc tập thể
a. Cơ cấu chính thức

Là cơ cấu mà ở đó mối quan hệ chính thức trong tập thể được xã hội, nhà
nước hoặc các thành viên thừa nhận thông qua những quy định, văn bản, hội
nghị.

Tên học phần 10

7.1.2. Cấu trúc tập thể
a. Cơ cấu chính thức
• Những biểu hiện: tổ chức,
quy định, kế hoạch
b. Cơ cấu không chính thức
• hình thành một cách tự nhiên
• Hiện tượng thủ lĩnh (tinh
thần, công việc)
• Hiện tượng nhóm nhỏ
không chính thức

Tên học phần

a. Cơ cấu chính thức (tt)
Những biểu hiện của cơ cấu chính thức:

qHệ thống tổ chức chính thức, công khai, với sự phân công rõ ràng về vai trò,
chức danh, nhiệm vụ quyền hạn của từng thành viên.

qCó quy định, qui chế, nội quy hoạt động

qCó kế hoạch hoạt động với những chỉ tiêu, tiêu chuẩn… rõ ràng.

Tên học phần 12

7.1.2. Cấu trúc tập thể (tt)
b. Cơ cấu không chính thức:

Là cơ cấu mà ở đó hệ thống mối quan hệ giữa các thành

viên được hình thành một cách tự nhiên, không có văn
bản nào quy định mà chủ yếu là do sự giao tiếp riêng tư
của các thành viên.

Tên học phần 13

b. Cơ cấu không chính thức (tt)
Hiện tượng thủ lĩnh

qThủ lĩnh thường là những thành viên nổi bật lên trong tập
thể, có uy tín nhất, có khả năng thuyết phục người khác,
ảnh hưởng đến những người khác không phải bằng con
đường chính thức.

qThủ lĩnh có thể là những người có tài năng hơn, cao tuổi
hơn, đạo đức hơn hoặc có những đặc điểm tâm lý đặc
biệt.

Tên học phần 14

b. Cơ cấu không chính thức (tt)
Hiện tượng thủ lĩnh

Thủ lĩnh Thủ lĩnh

tinh thần công việc
Người ảnh Người có khả
hưởng rất năng giải
mạnh đến quyết một số
tâm lý các công việc
thành viên. nào đó.

Tích cực Tiêu cực

Tên học phần 15
b. Cơ cấu không chính thức (tt)
Hiện tượng nhóm nhỏ không chính thức

• Tập thể nhỏ là tập thể có khoảng từ 2 đến 7

người.
• Tập thể nhỏ được hình thành một cách tự
nhiên, do những nguyên nhân cũng rất ngẫu
nhiên.

Tên học phần 16

 GĐ 1:
Giai
đoạn
hòa
hợp
ban đầu

GĐ 3: GĐ 2:
7.1.3. Các Giai
Giai
giai đoạn đoạn
đoạn phân
phát triển
liên kết hóa về
của tập thể
thực sự cấu trúc

GĐ 4:
Giai
đoạn
phát
triển
cao
Tênnhất
học phần
7.1.3. Các giai đoạn phát triển của tập thể
GĐ 1: Giai đoạn hòa hợp ban đầu: mới hình thành, các thành viên mới biết
nhau, đang làm quen dần với nhau. thực hiện những công việc được giao theo
trách nhiệm của mình.

GĐ 2: Giai đoạn phân hóa về cấu trúc: chưa có sự thống nhất và tự giác
trong hoạt động; Tính tích cực tự giác

GĐ 3: Giai đoạn liên kết thực sự : tổ chức khá chặt chẽ, có sự thống nhất, ăn
ý, hoạt động nhịp nhàng, phục tùng sự quản lý; có tinh thần tập thể, có khả
năng tự quản, tự điều chỉnh, có ý thức tự giác, tích cực trong tập thể.

GĐ 4: Giai đoạn phát triển cao nhất: Tập thể rất đoàn kết nhất trí, có sự phát
triển cao về nhân cách của các thành viên, có sự thống nhất, hòa hợp. Các
thành viên có yêu cầu cao đối với nhau và đối với người quản lý. Việc quản lý
lúc này có thể dễ dàng và cũng có thể khó khăn.

Tên học phần 18

7.1.3. Các giai đoạn phát triển của tập thể

Giai đoạn 1: Giai đoạn hòa hợp ban đầu

qTập thể mới hình thành, các thành viên mới biết
nhau, đang làm quen dần với nhau.

qMọi người thường chỉ được thực hiện những công

việc được giao theo trách nhiệm của mình.
Tên học phần 19
7.1.3. Các giai đoạn phát triển của tập thể (tt)

Giai đoạn 2: Giai đoạn phân hóa về cấu trúc

qTập thể bắt đầu phân hóa.

qMọi người chưa có sự thống nhất và tự giác trong hoạt động

qTính tích cực tự giác trong công tác chưa đều, chưa cao.

Tên học phần 20

7.1.3. Các giai đoạn phát triển của tập thể (tt)

Giai đoạn 3: Giai đoạn liên kết thực sự

qTập thể đã được tổ chức khá chặt chẽ, có sự

thống nhất, ăn ý, hoạt động nhịp nhàng, phục
tùng sự quản lý.

qCác thành viên có tinh thần tập thể, có khả năng

tự quản, tự điều chỉnh, có ý thức tự giác, tích cực
trong tập thể.
Tên học phần 21
7.1.3. Các giai đoạn phát triển của tập thể (tt)
Giai đoạn 4: Giai đoạn phát triển cao nhất

qTập thể rất đoàn kết nhất trí, có sự phát triển cao về nhân cách của
các thành viên, có sự thống nhất, hòa hợp.

qCác thành viên có yêu cầu cao đối với nhau và đối với người quản lý.

qViệc quản lý lúc này có thể dễ dàng và cũng có thể khó khăn.

Tên học phần 22

7.2. ĐẶC ĐIỂM TÂM LÝ TRONG TẬP
THỂ

Tên học phần 23

 7.2.1. Bầu không khí tâm lý trong tập thể

a. Khái niệm:

qBầu không khí tập thể là trạng thái tâm lý xã hội, phản ánh tính chất, nội dung
và xu hướng tâm lý của các thành viên trong tập thể đó.

qBầu không khí tâm lý thể hiện trạng thái tinh thần của một tập thể.

Tên học phần 24

b. Các dấu hiệu quan trọng cần chú ý của
bầu không khí tập thể
qSự hài lòng hay không hài lòng của các thành viên trong
tập thể.

qSự hiểu biết lẫn nhau giữa mọi người và uy tín của người
quản lí.

qSự đoàn kết, gắn bó giữa các thành viên trong tập thể.

qMức độ tham gia của các thành viên vào công tác quản lí
và tự quản.

qTính kỷ luật, tự giác…

Tên học phần 25

c. Các yếu tố cơ bản tạo nên bầu không khí tâm lý tích
cực:

qTác phong, tâm trạng, uy tín, tài năng tổ chức của người
lãnh đạo.

qSự tương hợp giữa các thành viên.

qĐiều kiện làm việc, sinh hoạt, tính tổ chức của tập thể.

qSự đãi ngộ và phân chia lợi nhuận hợp lí, công bằng.

qTổ chức nhiều hoạt động tập thể tạo sự gần gũi, hiểu biết,
chân tình, cảm thông lẫn nhau.

Tên học phần 26

7.2.2. Sự hòa hợp giữa các thành viên
qSự hòa hợp giữa các thành viên trong tập thể là sự kết hợp
thuận lợi nhất những phẩm chất và năng lực của thành viên
trong tập thể đó, đảm bảo sự hài lòng cá nhân cũng như hiệu
suất hoạt động chung của tập thể cao.

Những khía cạnh của sự hòa hợp:

qSự hòa hợp về năng lực, như năng lực tư duy, quan sát, nhận
thức…

qSự hòa hợp về xu hướng và tính cách

Tên học phần 27

7.2.3. DƯ LUẬN TẬP THỂ

Tên học phần 28

7.2.3. Dư luận tập thể (tt)
a. Khái niệm:

qDư luận tập thể là toàn bộ những nhận định, những phán
đoán, những đánh giá của các thành viên trong tập thể về
một sự việc, sự vật hoặc một biến cố nào đó trong tập thể
hoặc xã hội.

qDư luận tập thể xuất hiện như là sản phẩm nhận thức về
những vấn đề cấp bách và đòi hỏi phải giải quyết.

Tên học phần 29

b. Phân loại dư luận
- Dư luận chính thức là dư luận được những người có trách nhiệm lan truyền và
đồng tình ủng hộ.

- Dư luận không chính thức là dư luận được hình thành và lan truyền một cách tự
phát, không được sự ủng hộ của nhà quản lý.

+Tin đồn là thông tin không hoàn toàn đúng sự thật, chỉ chứa đựng một phần
sự thật, làm méo mó và cường điệu sự thật.

Tên học phần 30

c. Các giai đoạn hình thành dư luận
qGiai đoạn 1: Xuất hiện những sự kiện, hiện
tượng được nhiều người chứng kiến, trao đổi
thông tin về nó, nảy sinh các suy nghĩ về nó.

qGiai đoạn 2: Có sự trao đổi ý kiến, quan điểm

giữa người này với người khác về sự kiện xảy ra.

qGiai đoạn 3: Thống nhất các ý kiến, hình thành

nên sự phán xét, đánh giá chung.

qGiai đoạn 4: Có sự thống nhất giữa quan điểm,

nhận thức và hành động hình thành nên dư luận.
Có thể tạo ra sự thay Tên
đổihọccái
phần gì đó. 31
7.2.4. Sự xung đột tâm lý
a. Khái niệm về xung đột tâm lý

qXung đột tâm lý trong tập thể là sự nảy sinh những mâu
thuẫn mang tính chất đối kháng giữa con người với con
người trong quá trình hoạt động cùng nhau trong tập thể.

Tên học phần 32

b. Các loại mâu thuẫn,
xung đột trong tập thể

qMâu thuẫn, xung đột bên trong cá nhân

qMâu thuẫn xung đột giữa các cá nhân

qMâu thuẫn giữa các cá nhân với nhóm

qMâu thuẫn giữa các nhóm với nhau

Tên học phần 33

 c. Nguyên nhân xung đột, mâu thuẫn
qTập thể chưa phát triển hoàn chỉnh, tổ chức không chặt chẽ, kỷ luật chưa tốt,
chưa có sự phân công, phân nhiệm rõ ràng.

qTập thể có các nhóm không chính thức xuất hiện các thủ lĩnh tiêu cực, cá nhân
cực đoan hoặc nhiều người dễ bị kích động, xúi dục.

Tên học phần 34

 c. Nguyên nhân xung đột, mâu thuẫn (tt)
qĐiều kiện hoạt động gặp khó khăn khách quan, như thiếu nguyên liệu, thiếu
phương tiện kỹ thuật, hàng hóa ế, thừa công nhân, thiếu việc làm.

qCác thành viên thiếu sự hiểu biết, thiếu sự hòa hợp cần thiết do sự khác biệt về
tuổi tác, trình độ, kinh nghiệm, cá nhân, cách ứng xử giao tiếp…

Tên học phần 35

c. Nguyên nhân xung đột, mâu thuẫn (tt)

qKhông công bằng trong vấn đề đãi ngộ, ứng xử.

qPhong cách quản lý lãnh đạo quản lý không phù hợp,

chưa có sự chan hòa, thống nhất trong ban quản lý.

Tên học phần 36

d. Phương pháp giải quyết mâu thuẫn
qPhương pháp áp chế: Là phương pháp giành
thắng lợi cho một phía. Phía đa số dùng sức
mạnh của mình để áp đảo phía thiểu số.
qPhương pháp thỏa hiệp: Ở đây, mỗi bên từ bỏ,
nhân nhượng cái gì đó để đem lại sự “bình yên”
trong tập thể.
qPhương pháp thống nhất: Là phương pháp
dựa trên tiền đề là các sự khác biệt đều có giá trị,
tượng trưng cho phần đóng góp cụ thể, riêng biệt
mà mỗi thành viên có thể gánh vác cho sự phát
triển chung của nhóm.
Tên học phần 37
d. Phương pháp giải quyết mâu thuẫn (tt)
Hai biện pháp giải quyết cơ bản:

qBiện pháp thuyết phục: Thông qua việc bồi

dưỡng ý thức mỗi bên, làm cho họ nhận thức
được tác hại của xung đột do họ gây ra đối với
tập thể và mọi người.

qBiện pháp hành chính: Là biện pháp thuyên

chuyển công tác của cán bộ, đưa ra khỏi cơ
quan hoặc các quyết định hành chính khác.
Tên học phần 38
q CÁM ƠN

Tên học phần 39