See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/272661264

Style przywiązania i podatność na zarażanie się nastrojem a satysfakcja ze

stałych związków partnerskich

Conference Paper · June 2007

CITATION READS

1 10,441

2 authors, including:

Malgorzata Stawska

9 PUBLICATIONS 16 CITATIONS

SEE PROFILE

All content following this page was uploaded by Malgorzata Stawska on 23 February 2015.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

Monika Wróbel, Małgorzata Ledwoń
Instytut Psychologii UŁ

STYLE PRZYWIĄZANIA I PODATNOŚĆ NA ZARAŻENIE EMOCJONALNE A

SATYSFAKCJA ZE STAŁYCH ZWIĄZKÓW PARTNERSKICH

Streszczenie
Podstawą teoretyczną badań jest teoria przywiązania Bowlby’ego (1973). Na bazie powyższej
teorii Ainsworth i współpracownicy (Ainsworth, Blehar, Waters i Wall, 1978) wyróżnili 3
style przywiązania: bezpieczny, lękowo-ambiwalentny oraz unikowy. Dominujący styl
przywiązania może być powtarzany w bliskich relacjach romantycznych w dorosłym życiu i
współdecyduje o jakości tych relacji. Inną cechą związaną z satysfakcją z relacji partnerskich
jest podatność na zarażanie się nastrojem, która sprzyja budowaniu i wzmacnianiu więzi
między ludźmi.
Przegląd literatury wskazuje, że jak dotąd – analizując funkcjonowanie ludzi w
związkach partnerskich – nie uwzględniano obu tych zmiennych jednocześnie. Stąd też celem
badań było sprawdzenie, w jaki sposób style przywiązania i podatność na zarażanie
emocjonalne wpływają na satysfakcję z relacji. W badaniach udział wzięło 31 par, w wieku
19-47 lat. Wykorzystano następujące narzędzia: ankietę demograficzną, Skalę EC (Doherty,
1997), SPM (Braun-Gałkowska, 1985) oraz Kwestionariusz Stylów Przywiązaniowych
(Plopa, 2005a). Wyniki wskazują, że najbardziej istotne dla satysfakcji ze związku są styl
bezpieczny i satysfakcja partnera.
Słowa kluczowe: styl przywiązania, zarażenie nastrojem, satysfakcja ze związku

Wprowadzenie
Człowiek jako istota społeczna, odczuwa potrzebę nawiązywania bliskich relacji z innymi
ludźmi. Jakość tych relacji często decyduje o jego poczuciu szczęścia i satysfakcji z życia
(Myers, 2004). Jedną z najważniejszych jest romantyczna relacja partnerska, dlatego też
ważne jest przyjrzenie się czynnikom wzmacniającym satysfakcję z tej relacji. Wydaje się, że
zmiennymi mogącymi tu odgrywać szczególnie istotną rolę są style przywiązania i podatność
na zarażenie emocjonalne. Dotychczas w badaniach nie uwzględniano jednak obu tych
zmiennych łącznie, choć można podejrzewać, że są one ze sobą związane.

Style przywiązania

1
Podstawą teoretyczną prezentowanych tu badań jest teoria przywiązania Bowlby’ego (1973),
zgodnie z którą relacja między dzieckiem a rodzicem odgrywa istotną rolę w rozwoju
psychospołecznym i emocjonalnym człowieka. Przywiązanie rozumiane jest tu jako potrzeba
więzi z osobnikiem tego samego gatunku. Kształtuje się w dzieciństwie (najczęściej w relacji
matka-dziecko).
Na bazie powyższej teorii Ainsworth i in. (1978) wyróżnili 3 style przywiązania:
bezpieczny, lękowo-ambiwalentny oraz unikowy. Pierwszy z nich cechuje się poczuciem
bezpieczeństwa i zaufaniem do obiektu przywiązania jako dostępnego i wrażliwego. Drugi z
nich, lękowo-ambiwalentny, jest efektem braku pewności co do dostępności obiektu
przywiązania, co rodzi niepokój i zmniejsza poczucie bezpieczeństwa w relacji. Ostatni ze
stylów, unikowy, powstaje w sytuacji, gdy mimo silnej potrzeby kontaktu z obiektem
przywiązania, zwłaszcza w sytuacji zagrożenia, obiekt nie jest dostępny, w wyniku czego
uruchamiają się mechanizmy obronne, co może prowadzić do unikania bliskiego kontaktu z
obiektem przywiązania.
Ukształtowany w dzieciństwie styl przywiązania może powracać w bliskich relacjach
romantycznych w dorosłym życiu i współdecydować o jakości tych relacji, dlatego też
opisane wyżej trzy style przywiązania mogą równie dobrze charakteryzować funkcjonowanie
jednostki w relacji romantycznej (Fraley i Shaver, 2000; Hazan i Shaver, 1987; Plopa,
2005a,b). Osoby, u których przeważa bezpieczne przywiązanie są zwykle zadowolone ze
związku i akceptują partnera (Young i Acitelli, 1998), czują się blisko związane z partnerem,
okazują to, jednocześnie nie tracąc własnej autonomii, ufają, że partner będzie dostępny, gdy
tylko zaistnieje taka potrzeba. Lękowo-ambiwalentne przywiązanie cechuje osoby, które
obawiają się niewystarczającego zaangażowania partnera w związek, doświadczają
niepewności co do jego uczuć, obawiają się porzucenia, na co partner (paradoksalnie) może
reagować dystansowaniem się. Styl ten częściej przejawiany jest przez kobiety (Plopa,
2005a). Osoby, u których dominuje unikowy styl przywiązania czują się zaś niekomfortowo
w bliskich związkach, co sprawia, że dystansują się i unikają nawiązywania z partnerem
bliskich emocjonalnych relacji. Nie lubią czuć się zależne od partnera i mają trudności z
wyrażaniem zaufania i akceptacji w stosunku do niego. Badania wskazują, że mężczyźni
znacznie częściej niż kobiety przejawiają styl unikowy (Plopa, 2005a).

Zarażenie emocjonalne
Zarażenie emocjonalne to proces, w wyniku którego jednostka zaczyna odczuwać emocje
doświadczane przez inne osoby. Definiowane jest jako automatyczny, nieświadomy transfer

2
stanów afektywnych pomiędzy ludźmi, wynikający z imitacji ekspresji emocjonalnej innej
osoby (Hatfield, Caccioppo i Rapson, 1994). Jest procesem bardzo prymitywnym, nie
angażującym procesów poznawczych, z którego przebiegu jednostka nie zdaje sobie sprawy
(Doherty, 1997; Hatfield i in., 1994; Neumann i Strack, 2000).
Kluczowymi mechanizmami decydującymi o zaistnieniu zjawiska zarażenia
emocjonalnego jest naśladowanie motoryczne (motor mimicry) i mimiczne sprzężenie
zwrotne (facial feedback) (Hatfield i in., 1994; Neumann i Strack, 2000; Wild, Erb i Bartels,
2001). Pierwszy z nich polega na tym, że jednostka, obserwując ekspresję emocjonalną
osoby, z którą przebywa, zaczyna w sposób nieświadomy i zautomatyzowany ją naśladować.
Zjawisko to występuje nie tylko u ludzi (już od najmłodszych lat), ale obserwowane jest także
u zwierząt, co pozwala wnioskować o jego wrodzonym charakterze (Levenson, 1996, Strayer,
1993). W wyniku drugiego z wymienionych mechanizmów, jednostka zaczyna odczytywać
własną ekspresję naśladowanej emocji, co w efekcie sprawia, że sama zaczyna ją odczuwać
(Hsee, Hatfield i Chemtob, 1992; Laird, Alibozak, Davainis, Deignan, Fontanella, Hong,
Levy, Pacheco, 1994).
Badania wskazują, że zarażenie emocjonalne może odgrywać ważną rolę w relacjach.
Już od pierwszych dni życia można obserwować tworzenie się więzi między matką a
dzieckiem poprzez proces emocjonalnego zarażenia (Bernieri, Reznick i Rosenthal, 1988;
Hatfield i in., 1994, Preston i de Waal, 2002), co w życiu dorosłym występuje także pomiędzy
dalszymi członkami rodziny (Rossano, 2003, za: Spoor i Kelly, 2004). Wiele badań pokazuje,
że wspólnie przeżywane emocje odpowiadają za zwartość grupy (Kelly i Barsade, 2001) i
dobre stosunki pomiędzy jej członkami (Chartrand i Bargh, 1999; Tickle-Degnan i Rosental,
1987). Być może zależność ta ma charakter obustronny: transfer emocji pomiędzy osobami
poprawia relacje interpersonalne, co z kolei prowadzi do większego zarażenia (Spoor i Kelly,
2004).
Badania dotyczące związków romantycznych także wskazują, że osoby, które dzięki
zarażeniu emocjonalnemu są skłonne doświadczać podobnego stanu afektywnego co partner,
deklarują większe zadowolenie z relacji (Bavelas, Black, Lemery, Mullet, 1986; Charney,
1966). Można podejrzewać, że emocją, której transfer może mieć tutaj szczególne znaczenie
jest miłość.

Problematyka badań
Przegląd literatury wskazuje, że jak dotąd – analizując funkcjonowanie ludzi w związkach
partnerskich – nie uwzględniano obu wymienionych wyżej zmiennych jednocześnie. Stąd też

3
celem naszych badań było sprawdzenie, w jaki sposób style przywiązania i podatność na
zarażanie emocjonalne wpływają na satysfakcję z relacji romantycznej. Przewidywano, że
wyższej satysfakcji ze związku sprzyjać będzie:
- styl bezpieczny,
- zarażenie pozytywnymi emocjami, a zwłaszcza miłością,
- większe zadowolenie ze związku partnera.
Zakładano również, iż niższej satysfakcji ze związku będzie natomiast towarzyszyć:
- styl unikowy i styl lękowo-ambiwalenty,
- zarażenie negatywnymi emocjami.
Ponadto przypuszczano, że styl bezpieczny i podatność na zarażenie się pozytywnymi
emocjami będą ze sobą związane.

Charakterystyka osób badanych

W badaniach udział wzięło 31 par. Kryterium doboru do próby był czas trwania związku nie
krótszy niż 6 miesięcy. Badane kobiety miały 19-42 lata (M=26,77; SD=5,8), a mężczyźni
19-47 lat (M=29,42; SD=7,1). Pary, które wzięły udział w badaniu, były w związku od 7 do
216 miesięcy (M=65,87; SD=63,8) i posiadały od 0 do 4 dzieci (M=0,81; SD=1,3).
Większość kobiet miała średnie, a mężczyzn wyższe wykształcenie (por. tab.1). Badani w
większości pozostawali w związkach nieformalnych i prowadzili wspólne gospodarstwo
domowe.

Tu wstawić tabelę 1. Cechy osób badanych – dane demograficzne

Narzędzia
W badaniach wykorzystano następujące narzędzia: ankietę demograficzną, Skalę EC
(Doherty, 1997, w adaptacji Wróbel, w przygotowaniu), Skalę Powodzenia Małżeństwa
(SPM, Braun-Gałkowska, 1985) oraz Kwestionariusz Stylów Przywiązaniowych (KSP, Plopa,
2005a). Pytania ankiety demograficznej dotyczyły: wieku badanych, wykształcenia, stanu
cywilnego, czasu trwania związku, liczby dzieci oraz miejsca zamieszkania (z partnerem, z
rodziną pochodzenia itp.)
Skala EC jest polską adaptacją Emotional Contagion Scale W. Doherty’ego (1997).
Narzędzie to służy do pomiaru różnic indywidualnych w podatności na zarażenie
emocjonalne. Składa się z 15 twierdzeń, do których badany ustosunkowuje się na 5-
stopniowej skali. Uzyskane wyniki pozwalają wnioskować o tendencji do przejmowania od

4
innych zarówno emocji pozytywnych (radości i miłości), jak i negatywnych (strachu, złości,
smutku). Ponadto suma tych dwóch wyników pozwala wnosić o ogólnej podatności na
zarażenie emocjonalne. Właściwości psychometryczne polskiej adaptacji są porównywalne z
właściwościami wersji oryginalnej. Narzędzie cechuje zadowalająca zgodność wewnętrzna (α
Cronbacha dla Skali emocji pozytywnych = 0,81, dla Skali emocji negatywnych = 0,75, a dla
Skali ogólnego zarażenia = 0,82). Stabilność czasowa wyników (test-retest w odstępie
miesiąca) wynosi od 0,63 (dla skali emocji pozytywnych) do 0,82 (dla skali emocji
negatywnych) (Wróbel, w przygotowaniu)
Do badania satysfakcji ze związku wykorzystano Skalę Powodzenia Małżeństwa
(Braun-Gałkowska, 1985) przystosowaną do badania związków partnerskich. Mierzy ona dwa
subiektywne obrazy: własnego związku osoby badanej i związku idealnego. Porównanie obu
list pozwala na określenie wskaźnika powodzenia związku. Skala ta zatem określa, w jakim
stopniu własny związek badanego zbliżony jest do związku idealnego w jego opinii.
Rzetelność skali szacowana na podstawie stabilności czasowej wyników (test-retest w
odstępie 2 miesięcy) jest wysoka (rtt=0,95).
W celu pomiaru trzech omówionych wcześniej stylów przywiązania wykorzystano
Kwestionariusz Stylów Przywiązaniowych (Plopa, 2005a). Składa się on z trzech podskal, z
których każda obejmuje 8 twierdzeń opisujących funkcjonowanie jednostki w relacji
partnerskiej. Rzetelność wymiarów jest wysoka (α Cronbacha dla stylu lękowo-
ambiwalentnego = 0,78, dla unikowego = 0,80 i dla bezpiecznego = 0,91).

Wyniki i dyskusja
W celu sprawdzenia jakie zmienne są związane z satysfakcją ze związku obliczono
współczynniki korelacji r-Pearsona. Okazało się, że satysfakcja ze związku odczuwana przez
kobiety była istotnie związana z satysfakcją ze związku odczuwaną przez mężczyzn (r=0,68,
p<0,01). Ponadto, analizy statystyczne wykazały, że spośród trzech uwzględnionych w
badaniach stylów przewiązania w przypadku kobiet jedynie ich bezpieczny styl był istotnie
powiązany z satysfakcją ze związku. Styl ten okazał się także związany z satysfakcją ze
związku mężczyzny (por. tab.2). Prawdopodobnie kobieta o stylu bezpiecznym sama jest
bardzo zadowolona ze związku, co sprawia, że jej partner również odczuwa wówczas większą
satysfakcję. Styl lękowo-ambiwalentny i unikowy kobiety nie były zaś istotnie związane z ani
z jej satysfakcją, ani z satysfakcją partnera.

Tu wstawić tabelę 2. Style przywiązania kobiet a satysfakcja

5
Inna sytuacja miała miejsce w przypadku stylów przywiązania mężczyzn, gdzie ich własna
satysfakcja związana była istotnie ze wszystkimi stylami, przy czym – zgodnie z
przewidywaniami – styl bezpieczny sprzyjał większej satysfakcji, natomiast style lękowo-
ambiwalentny i unikowy towarzyszyły obniżonej satysfakcji. Zastanawiające jest, czy
mężczyźni o stylu unikowym odczuwali niższą satysfakcję z relacji, ponieważ są mało w nią
zaangażowani, wycofują się, unikają bliskości z partnerką, czy też zależność ta jest odwrotna.
Także w przypadku satysfakcji kobiet zaobserwowano jej istotny statystycznie związek ze
stylami przywiązania mężczyzn, szczególnie ze stylem bezpiecznym i lękowo-
ambiwalentnym (por. tab. 2). Takie rezultaty są spójne z wynikami badań, które wskazują na
szczególne znaczenie stylu przywiązania mężczyzny dla jakości relacji partnerskiej (Belsky i
Cassidy, 1994, za: Plopa, 2005b).

Tu wstawić tabelę 3. Podatność na zarażenie emocjonalne mężczyzn i kobiet a ich

satysfakcja ze związku

Analiza związku między podatnością na zarażenie emocjonalne i satysfakcją z relacji

wykazała – zgodnie z przewidywaniami – że szczególnie ważna okazała się tu podatność na
zarażanie się miłością badanych obu płci (patrz tab. 3). Była ona pozytywnie związana
zarówno z satysfakcją mężczyzn, jak i z satysfakcją kobiet. Natomiast – wbrew
przewidywaniom – podatność na zarażenie pozytywnymi i negatywnymi emocjami kobiet –
nie okazała się istotnie statycznie związana z satysfakcją. Podobnie u mężczyzn, nieistotny
statystycznie okazał się związek między podatnością na podchwytywanie negatywnych
emocji a satysfakcją u obu płci. Jednakże w przypadku podatności mężczyzn na zarażenie
emocjami pozytywnymi, było ono związane z ich własną satysfakcją, natomiast nie było
związane z satysfakcją kobiet. Dodatkowo podatność na zarażenie strachem mężczyzn
okazała się istotnie negatywnie związana z ich satysfakcją. Podobnie jak w przypadku stylów
przywiązania okazało się zatem, że podatność na zarażenie mężczyzny okazała się istotniejsza
dla jakości relacji, niż podatność kobiety.
Powyższe wyniki analizy korelacyjnej oraz przegląd literatury skłoniły nas do
sprawdzenia zależności pomiędzy podatnością na zarażenie się pozytywnymi emocjami,
miłością i strachem a stylami przywiązania. Okazało się, że – tak jak przewidywano –
podatność na zarażanie się pozytywnymi emocjami była dodatnio związana ze stylem
bezpiecznym w przypadku obu płci. Im partnerzy czują się bardziej bezpieczni w relacji, tym

6
lepiej wychwytują pozytywne sygnały emocjonalne ze strony partnera i zarażają się nimi
wzajemnie.
Dodatkowo, w przypadku kobiet, podatności na przejmowanie pozytywnych stanów
emocjonalnych towarzyszył styl lękowo-ambiwalentny. Być może, kobiety o stylu lękowo-
ambiwalentnym oczekują od partnera ciągłego potwierdzania zaangażowania w związek z
obawy przed jego utratą. Może to skłaniać je do szczególnego uwrażliwienia na wszelkie
sygnały pozytywnych emocji wysyłane przez partnera, a przez to do większej podatności na
ich przejmowanie. Jednocześnie, tak silna potrzeba dostrzegania u partnera pozytywnych
reakcji, mimo iż przynosi pozytywny skutek w postaci zarażania się nimi, może prowadzić do
negatywnych konsekwencji: sytuacje braku sygnałów pozytywnych bądź odbierania
sygnałów neutralnych ze strony partnera kobiety te mogą interpretować jako zagrażające dla
związku. Zależność ta nie pojawia się u mężczyzn, prawdopodobnie dlatego, że – jak
wskazują badania – cechuje ich niższa neurotyczność (McCrae i Costa, 2005).
Spośród pozostałych uwzględnionych zmiennych, podatność na zarażenie miłością
była dodatnio związana ze stylem bezpiecznym, co koresponduje zarówno z
przewidywaniami, jak i z wynikami innych badań (Spoor i Kelly, 2004). Natomiast podatność
na przejmowanie strachu, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, związana była pozytywnie ze
stylem lękowo-ambiwalentnym i unikowym, co również jest spójne z charakterystyką osób
przejawiających oba te style. Podatność ta może jednak przejawiać się w różny sposób w
zależności od dominującego stylu przywiązania: w przypadku stylu lękowo-ambiwalentnego
strach ten będzie świadomie doświadczany i ujawniany, zaś w przypadku stylu unikowego –
tłumiony wewnątrz i będzie prowadził do rezygnacji z wchodzenia w bliskie relacje z
partnerem.

Tu wstawić tabelę 4. Style przywiązania kobiet i mężczyzn a ich podatność na zarażenie

miłością i pozytywnymi emocjami

W celu sprawdzenia, które z badanych zmiennych są najbardziej istotne dla satysfakcji

ze związku przeprowadzono analizę regresji. Najważniejszymi predyktorami satysfakcji
odczuwanej przez kobiety były jej styl bezpieczny i satysfakcja ze związku odczuwana przez
jej partnera (patrz tab. 5). Analogiczna sytuacja miała miejsce w przypadku mężczyzn. O ich
satysfakcji decydowały ich własny bezpieczny styl przywiązania oraz satysfakcja ich
partnerek. Jak widać, własny styl bezpieczny najlepiej wyjaśniał stopień zadowolenia ze
związku, co potwierdzają wyniki wielu badań nad stylami przywiązania (np. Dion, Dion i

7
Keelan, 1998). Można zatem wnioskować, że funkcjonowanie w związku opiera się na
zasadzie: „Jeśli chcesz, żeby było Ci dobrze z kimś, najpierw musi być Ci dobrze samemu ze
sobą”. Przejawiając styl bezpieczny, partnerzy patrzą na siebie nawzajem i na swoją relację
bardziej przychylnie, pozytywnie, ufnie, wyżej wartościując. Drugą istotną zmienną była
satysfakcja partnera (co oznacza, że w związkach działamy jak „naczynia połączone”!).
Partnerzy w bliskich związkach okazując satysfakcję z relacji prawdopodobnie nawzajem
wzmacniają swoje pozytywne odczucia. Poza tym związek, jeśli jest satysfakcjonujący, to
zwykle dla obojga partnerów, a nie tylko dla jednego z nich.

Tu wstawić tabelę 5. Predyktory satysfakcji ze związku kobiet i mężczyzn

Podsumowanie
Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że satysfakcji ze związku u kobiet
sprzyjają: większa satysfakcja partnera, bezpieczny styl przywiązania tak własny, jak i
partnera oraz podatność obojga na zarażenie miłością. U mężczyzn natomiast, satysfakcja z
relacji związana jest dodatnio z satysfakcją ich partnerek, bezpiecznym stylem przywiązania
własnym i partnerki, podatnością na zarażanie się pozytywnymi emocjami oraz podatnością
obojga na zarażenie miłością, a ujemnie z lękowo-ambiwalentnym i unikowym stylem
przywiązania. Pozwala to przypuszczać, że aby mężczyzna odczuwał większą satysfakcję z
relacji, musi być spełnione więcej warunków niż w przypadku kobiety. Co więcej, sposób
funkcjonowania mężczyzny w związku silniej odbija się na satysfakcji obojga parterów,
ponieważ jego style przywiązania i jego podatność na zarażenie emocjonalne mają dla relacji
większe znaczenie niż style przywiązania i podatność kobiety.
Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn najważniejszym czynnikiem sprzyjającym
satysfakcji był własny bezpieczny styl przywiązania, co – jak wspomniano – znajduje
odzwierciedlenie w wynikach innych badań. Warto podkreślić jednak, że u większości
badanych dominował styl bezpieczny, co sugeruje że głównie takie osoby zdecydowały się na
udział w tego typu badaniach. Być może podyktowane to było sytuacją badania: badane pary
wypełniały testy w domu i istniała możliwość wglądu partnera w udzielone odpowiedzi. W
związku z tym prawdopodobnie w badaniu udział wzięły te osoby, które czują się w relacji
bezpiecznie i którym dostarcza ona satysfakcji.
Podatność na zarażanie się miłością, która również okazała się związana z satysfakcją
z relacji, także skłania do postawienia pytania, czy wzajemne zarażanie miłością rzeczywiście
ma miejsce w związku. Należałoby to zweryfikować w badaniach podłużnych, np. z użyciem

8
dzienniczka uczuć, gdzie partnerzy opisywaliby swoje emocje co jakiś czas w tym samych
momentach, co umożliwiałoby sprawdzenie na ile rzeczywiście towarzyszą im podobne stany
emocjonalne.

Bibliografia
Ainsworth, M. D. S., Blehar, M.; Waters, E.,Wall, S. (1978). Patterns of Attachment: A
Psychosocial Study of the Strange Situation. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Bavelas, J. B., Black, A., Lemery, Ch. Mullet, J. (1986). “I show you how you feel”: Motor
mimicry as a communicative act. Journal of Personality and Social Psychology, 50, 322-
329.
Belsky, J., Cassidy, J. (1994). Attachment: Theory and evidence. W: M. Rutter and D. Hay,
Development Through Life (s. 373-402). Oxford, UK: Blackwell.
Bernieri, F. J., Reznick S., Rosenthal, R. (1988). Synchrony, pseudo-synchrony,
dissynchrony: Measuring the entertainment process in mother – infant interactions.
Journal of Personality and Social Psychology, 54, 243-253.
Bowlby, J. (1973). Attachment and loss: Vol. 2. Separation: Anxiety and anger. New York:
Basic Books.
Braun-Gałkowska, M. (1985). Miłość aktywna. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Charney, E. J. (1966). Psychosomatic manifestations of rapport in psychotherapy.
Psychosomatic Medicine, 28, 305-315.
Chartrand T. L, Bargh, J. A. (1999). The chameleon Effect: The Perception-Behavior Link
and Social Interaction. Journal of Personality and Social Psychology, 17 (6), 893-910.
Dion, K. L., Dion, K. K., Keelan, J. P. (1998). Attachment style and relationship satisfaction:
test of a self-disclosure explanation. Canadian Journal of Behavioural Science,
http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3717/is_199801/ai_n8800269/pg_1
Doherty, R. W. (1997). The Emotional Contagion Scale: A measure of individual differences.
Journal of Nonverbal Behavior, 21, 131-154.
Fraley R. C., Shaver P. R. (2000) Adult Romantic Attachment: Theoretical Development,
Emerging Controversies, and Unanswered Questions. Review of General Psychology, 4
(2), 132-154.
Hatfield, E., Cacioppo, J. T., Rapson, L. R. (1994). Emotional Contagion. Cambridge:
Cambridge University Press.
Hazan, C., Shaver, P. R. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process.
Journal of Presonality and Social Psychology, 53, 511-524.

9
Hsee, Ch. K., Hatfield, E., Chemtob, C. (1992). Assessments of the emotional states of others:
Conscious judgments versus emotional contagion. Journal of Social and Clinical
Psychology, 11 (2), 119-128.
Kelly, J. R., Barsade, S. G. (2001). Mood and emotions in small group teams. Organizational
Behaviour and Human Decision Processes, 86, 99-130.
Laird, J. D., Alibozak, T., Davainis, D., Deignan, K., Fontanella, K., Hong, J., Levy, B.,
Pacheco C. (1994). Individual differences in the effects of spontaneous mimicry on
emotional contagion. Motivation and Emotion, 18 (3), 231-247.
Levenson, R. W. (1996). Biological substrates of empathy and facial modulation of emotion:
Two facets of the scientific legacy of John Lanzetta. Motivation and Emotion, 20, 185-
204.
McCrae, R.R., Costa, Jr., P.T. (2005). Osobowość dorosłego człowieka. Kraków:
Wydawnictwo WAM.
Myers, D. G. (2004). Bliskie związki a jakość życia. W: J. Czapiński (red.), Psychologia
pozytywna (s. 204-234). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Neumann, R., Strack, F. (2000), „Mood Contagion”: The Automatic Transfer of Mood
Between Persons, Journal of Personality and Social Psychology, 79, 211-223.
Plopa, M. (2005a). Kwestionariusz Stylów Przywiązaniowych (KSP). W: M. Plopa
(2005)Więzi w małżeństwie i rodzinie: metody badań (s.268-321). Kraków: Oficyna
Wydawnicza Impuls.
Plopa, M. (2005b). Psychologia rodziny. Teoria i badania. Elbląg: Wydawnictwo Elbląskiej
Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej.
Preston, S. D., de Waal, F. B. M. (2002). Empathy: Its ultimate and proximate bases.
Behavioral and Brain Sciences, 25, 1-72.
Spoor, J. R., Kelly, J. R. (2004). The evolutionary significance of affect in groups:
Communication and group bonding. Group Processes and Intergroup Relations, 7, 398-
412.
Strayer, J. (1993). Children’s concordant emotions and cognitions in response to observed
emotions. Child Development, 64, 188-201.
Tickle-Degnan, L., Rosenthal, R. (1987). Group rapport of non-verbal behavior. Review of
Personality and Social Psychology, 9, 113-136.
Wild, B., Erb, M., Bartels, M. (2001). Are emotions contagious? Evoked emotions while
viewing emotionally expressive faces: Quality, quantity, time course and gender
differences. Psychiatry Research, 102, 109-124.

10
Wróbel, M. (w przygotowaniu). Polska adaptacja Emotional Contagion Scale W.
Doherty’ego.
Young, A. M., Acitelli, L. K. (1998). The role of attachment style and relationship status of
perceiver in the perception of romantic partner. Journal of Social and Personal
Relationship, 15, 2, 161-173.

11
Tabela 1. Cechy osób badanych – dane demograficzne
kobiety mężczyźni
Cecha
N % N %
WYKSZTAŁCENIE wyższe 9 29,0 18 58,1
średnie 22 71,9 13 41,9
STAN CYWILNY małżeństwo 13 41,9 13 41,9
stan wolny 17 54,8 18 58,1
rozwiedziona/y 1 3,2 0 0,0
N %
MIESZKANIE z partnerem 19 61,3
osobno 12 38,7
POSIADANIE DZIECI tak 11 35,5
nie 20 64,5

Tabela 2. Style przywiązania kobiet a satysfakcja

Style kobiet a… Style mężczyzn a…
Style przywiązania Satysfakcja Satysfakcja Satysfakcja Satysfakcja
mężczyzn kobiet mężczyzn kobiet
bezpieczny ,53** ,70** ,73** ,57**
lękowo-ambiwalentny -,29 -,16 -,54** -,47**
unikowy -,32 -,25 -,49** -,26
** p<0,01; *p<0,05

Tabela 3. Podatność na zarażenie emocjonalne mężczyzn i kobiet a ich satysfakcja ze

związku
podatność kobiet a… podatność mężczyzn a…
Podatność na zarażenie
satysfakcja satysfakcja satysfakcja satysfakcja
emocjonalne
mężczyzn kobiet mężczyzn kobiet
ogólne -,09 ,01 -,06 -,10
pozytywnymi emocjami ,20 ,32 ,46** ,26
negatywnymi emocjami -,24 -,18 -,33 -,26
radością -,11 ,09 ,22 ,09
miłością ,42* ,39* ,58** ,36*
złością -,32 -,23 -,15 -,18
strachem -,30 -,25 -,38* -,25
smutkiem ,07 ,07 -,25 -,19
** p<0,01; *p<0,05

12
 Tabela 4. Style przywiązania kobiet i mężczyzn a ich podatność na zarażenie miłością i
pozytywnymi emocjami
Kobiety Mężczyźni
Style zarażenie zarażenie
zarażenie zarażenie zarażenie zarażenie
przywiązania emocjami emocjami
miłością strachem miłością strachem
pozytywnymi pozytywnymi
bezpieczny ,54** ,45* -,04 ,59** ,65** -,19
lękowo-
,39* ,06 ,46** -,23 -,17 ,50**
ambiwalentny
unikowy -,33 -,02 ,40* -,21 -,22 ,44*
** p<0,01; *p<0,05

Tabela 5. Predyktory satysfakcji ze związku kobiet i mężczyzn

Predyktory satysfakcji Predyktory satysfakcji
R R2 ß R R2 ß
kobiet mężczyzn
1 krok: ,70 ,49 1 krok: ,73 ,54
styl bezpieczny kobiety ,70** styl bezpieczny ,73**
mężczyzny

2 krok: ,79 ,63 2 krok: ,80 ,64

• styl bezpieczny kobiety ,47** • styl bezpieczny ,51**
mężczyzny
• satysfakcja ze związku ,44** • satysfakcja ze związku ,39**
mężczyzny kobiety

13

View publication stats