Opdracht 1: Oorzaken van de Beeldenstorm

Op de website “en toen en nu” vind je de volgende tekst over de Beeldenstorm.

Lees deze tekst en beantwoord de onderstaande vragen:

1 Welke motieven hadden de Beeldenstormers volgens deze tekst?

2 Maak een overzicht van de activiteiten van de beeldenstormers

3 Verklaar waarom overtuigde katholieken zo boos waren op de beeldenstormers.

De Beeldenstorm

Tijdgenoten noemden 1566 het wonderjaar. Het was door de snelle opeenvolging van dramatische
gebeurtenissen inderdaad een wonderbaarlijk jaar. Op 5 april boden tweehonderd edellieden
landvoogdes Margaretha van Parma een smeekschrift aan. Zij wilden dat er een einde kwam aan de
geloofsvervolgingen en dat er een vergadering van de Staten-Generaal werd uitgeschreven om de
problemen in het land te bespreken. De landvoogdes schrok van hun aantal, maar een raadsheer
fluisterde in haar oor: ‘Het zijn maar geuzen (bedelaars).’ Toen dezelfde edelen enkele dagen later
een verbond met elkaar aangingen, besloten zij zichzelf daarom 'geuzen' te noemen. Ter herkenning
droegen zij voortaan een bedelnap aan hun riem en een penning om de hals. Profiterend van de
weifeling die zich na de aanbieding van het smeekschrift meester maakte van het landbestuur,
kwamen de ontevreden edellieden in de maanden daarop steeds openlijker in verzet, terwijl
aanhangers van ‘het nieuwe geloof’ zich in de openlucht verzamelden om naar preken van
rondtrekkende calvinistische predikanten te luisteren. Op 10 augustus leidde een van die
zogenaamde hagenpreken tot de plundering van een nabijgelegen klooster. Dat gebeurde nabij
Steenvoorde, in de Vlaamse Westhoek, het sterk geïndustrialiseerde textielcentrum van de
Nederlanden. In de weken en maanden daarop volgden de bestorming en plundering van andere
kerken en kloosters, eerst in de rest van de Westhoek, vervolgens in andere delen van Vlaanderen en
Brabant, en vanaf eind augustus ook in de noordelijke Nederlanden. Achteraf beschouwd waren er
voortekenen genoeg geweest. De strenge kettervervolgingen, die ook slachtoffers maakten onder
doodgewone mannen en vrouwen die geen vlieg kwaad deden, werkloosheid en opeenvolgende
misoogsten zorgden al langer voor een licht ontvlambare situatie. In die zomer zelf overheersten
echter de verbazing en de verwondering en deden de wildste geruchten de ronde.

De beeldenstormers waren uit alle lagen van de bevolking afkomstig. Hoog en laag, rijk en arm, man
en vrouw, oud en jong bestormden kerken, vernielden heiligenbeelden en andere kunstwerken en
plunderden kloostervoorraden. Hun motieven waren al even verschillend als hun achtergronden.
Sommigen haatten de geestelijken met al hun privileges, anderen waren ontevreden over hun eigen
schamele bestaan, terwijl weer anderen gewoon nieuwsgierig waren, en de calvinisten meenden de
kerken te moeten zuiveren van de ‘paapse superstitiën’. Door miswijn op te drinken, ouwel te
vertrappen of te voeren aan vogels en heiligenbeelden kapot te smijten, wilden zij deze katholieke
symbolen van hun mystieke inhoud beroven en duidelijk maken dat het katholicisme was verworden
tot een poppenkast die het ware geloof ontheiligde. Door de kerken te zuiveren van heiligenbeelden,
altaren, kunstwerken en andere onnodige luxe meenden de calvinisten de band met de vroegere, in
hun ogen zuivere, christenen te herstellen en de eeuwen van corruptie en verering van valse heiligen
als het ware weg te wassen. De gezuiverde kerken waren voortaan bovendien geschikt voor de
gereformeerde eredienst, waarin Gods woord centraal staat: Bijbellezing en Bijbeluitleg door een
predikant.

4 Onderstaande spotprent is gemaakt n.a.v. de Beeldenstorm. de titel luidt: De Roomse boom

wordt omgehakt. Is de tekenaar een katholiek of een protestant? Licht je keuze toe.

5 Maak zelf een Fokke&Sukke tekening die te maken heeft met de beeldenstorm. verwerk
informatie uit de tekst op de vorige bladzijde.