Szlachetność platyny i jej zastosowanie

Wprowadzenie
Przeczytaj
Audiobook
Sprawdź się
Dla nauczyciela
 Szlachetność platyny i jej zastosowanie

Platyna, stosowana jako katalizator w silnikach Diesla, wykorzystywana jest do produkcji elektrod
i elementów świec zapłonowych.
Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com/pl/, domena publiczna.

Czy wiesz, że słowo platyna pochodzi od hiszpańskiego słowa platina, co oznacza „małe
srebro”? Czy wiesz, że znana była już Indianom w czasach prekolumbijskich? Czy wiesz, że
trzeba wydobyć około 8 ton surowej rudy, aby wyprodukować tylko jedną uncję (około
28,3 g) platyny? Czy wiesz, że początkowo używano jej przy biciu monet (carska Rosja)? Czy
wiesz, że jest ultraelementem naszego ciała? Występuje bowiem w ilościach jednej setnej
mikrograma na gram masy ciała. Czy wiesz, że platyna wykazuje własności bakteriobójcze,
ale słabsze niż srebro? Czy wiesz, że wykorzystywana jest w motoryzacji, stomatologii,
a nawet muzyce?

Twoje cele

Poznasz właściwości platyny.

Określisz, które właściwości platyny odpowiadają za szeroki wachlarz zastosowań.
Wymienisz przykłady zastosowań platyny.
Przeczytaj

Platyna

Platyna.
Źródło: GroMar Sp. z o. o. na podstawie Mizerski W., Tablice chemiczne, Wydawnictwo Adamantan, Warszawa 2008, licencja: CC
BY-SA 3.0.

Platyna posiada bardzo wysoką temperaturę topnienia oraz dużą gęstość. Niezwykle
wysoka temperatura topnienia, bo aż 1768,4°C, czyni ją szczególnym metalem. Dla złota
wynosi ona tylko 1064,18°C, a dla srebra – 961,78°C. Ustępuje oczywiście pod tym
względem wolframowi, dla którego temperatura wrzenia osiąga wartość aż 4170°C. Czysta
platyna jest również miększa od czystego żelaza. Tworząc stopy z innymi platynowcami,
polepsza swoje właściwości. Stopy platyny są składnikiem: przewodów, termoogniw,
uzwojenia pieców elektrycznych, dysz przędzalniczych, narzędzi chemicznych
i chirurgicznych, implantów, styków elektrycznych oraz igieł do wstrzyknięć podskórnych.
Platyna.
Źródło: Periodictableru, dostępny w internecie: wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

Platyna jest metalem szlachetnym, który nie reaguje z tlenem, wodą czy kwasem
chlorowodorowym. Podobnie jak złoto nie ulega reakcji z kwasem azotowym(V), ale dopiero
z wodą królewską, tworząc przy tym kwas H2 PtCl6 .

Zastosowania platyny

Platynę wykorzystuje się w różnych szczeblach naszego życia – w medycynie w zwalczaniu

komórek nowotworowych, jak również w elektronice, m.in. w dyskach twardych,
kondensatorach oraz termoparach. Poniżej przedstawiono przykłady innych możliwości
wykorzystywania platyny.

Mapa myśli przedstawiająca zastosowanie platyny

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Medycyna
 Struktura cisplatyny (cis-diaminadichloroplatyna(I))
Autor: GroMar Sp. z o. o. Licencja: CC BY-SA 3.0

Związki platyny, takie jak fluorek platyny(VI) oraz karboplatyna, stosuje się
w zwalczaniu komórek nowotworowych. W tym celu często stosowany jest
nieorganiczny związek chemiczny, czyli cisplatyna, która ma działanie
cytostatyczne. Cisplatyna stosowana jest jako lek w chemioterapii
nowotworów jąder, płuc, pęcherza moczowego, jajników, szyjki macicy, głowy,
szyi, kory nadnerczy i mięsaka, ale także w leczeniu czerniaka złośliwego.

Działanie cisplatyny polega na utworzeniu krzyżowych wiązań między nićmi

DNA, co uniemożliwia replikację DNA i podział komórki. Reaktywne atomy
chloru są wymieniane w procesie substytucji nukleofilowej na atomy azotu
zasad guaninowych w łańcuchu DNA.
 Struktura karboplatyny
Autor: GroMar Sp. z o. o. Licencja: CC BY-SA 3.0

Struktura fluorku platyny(VI)

Autor: GroMar Sp. z o. o. Licencja: CC BY-SA 3.0

Platyna w ortodoncji

Stopy złoto-platynowe służą do wyrobu łuków i klamer drucianych aparatów

ortodontycznych. Platyna zmienia właściwości złota, nadaje sprężystość,
zmienia barwę i podnosi temperaturę topnienia.
 Aparat na zęby
Autor: Sputnikcccp Licencja: CC BY-SA 3.0

Platyna w jubilerstwie

Platyna stosowana jest do wyrobu biżuterii.

Licencja: Domena publiczna, Dostępny w internecie: www.pixnio.com

Kolejną istotną cechą platyny jest obojętność na działanie wielu pierwiastków,

takich jak chociażby tlen. Skutkuje to tym, że platyna praktycznie nie
śniedzieje. Dopiero po wielu dziesiątkach lat może pojawić się na niej
charakterystyczny, drobniutki nalot, który dodaje jej szlachetności. Z tego też
względu jest antyalergiczna. Platyna jest niezwykle giętka, co umożliwia
projektantom tworzenie skomplikowanych wzorów. Jej niezwykła
połyskliwość oraz ciągliwość czynią z niej atrakcyjny surowiec w biżuterii.
Biżuteria platynowa jest dużo droższa od biżuterii złotej czy srebrnej.
W jubilerstwie używana jest też do produkcji opraw i szyn dla biżuterii
z kamieniami szlachetnymi.
Platyna w motoryzacji

Platyna stosowana jest w motoryzacji.

Licencja: CC BY-SA 3.0 Dostępny w internecie: pixabay.com/pl

Platyna stosowana jest jako katalizator w silnikach Diesla, wykorzystywana do

produkcji elektrod i elementów świec zapłonowych. Ogniwo paliwowe
umożliwia reakcję ka onów wodoru i anionów tlenkowych za pomocą
katalizatora platynowego, w efekcie reakcji wytworzona zostaje woda oraz
energia - jako produkt uboczny reakcji (proces egzotermiczny).

2 O2− + 4 H+ → 2 H2 O

Ponad jedna trzecia całej platyny, dostarczanej co roku na rynki

międzynarodowe, jest wykorzystywana w katalizatorach do kontroli
szkodliwych emisji samochodowych. Wyższe normy emisji spalin z Ameryki
Północnej, Europy i Azji nadal wywierają presję na producentów samochodów,
aby zwiększyć wykorzystanie platyny w katalizatorach i urządzeniach, takich
jak czujniki tlenu.
 Świeca zapłonowa
Licencja: CC BY-SA 3.0 Dostępny w internecie: www.pixabay.com/pl

Platyna w elektryce

Metal ten stanowi podstawowy surowiec przede wszystkim do produkcji:

układów scalonych, obwodów, styków elektrycznych, kondensatorów,
termopar i różnego typu wyłączników i drutów. Dysk twardy komputera
zawiera ok.2 mg platyny, które stanowią - 40 50%
jego wierzchniej, cienkiej
warstwy. Materiały platynowe są bardzo solidne, wytrzymałe, odporne i mogą
służyć przez bardzo długi czas. Są wielokrotnego użytku.
 Kondensatory
Licencja: CC BY-SA 3.0 Dostępny w internecie: www.pixabay.com/pl

Dysk twardy
Licencja: CC BY-SA 3.0 Dostępny w internecie: www.pixabay.com/pl

Platyna w chemii
Platynę wykorzystuje się do produkcji kwasu azotowego(V), który jest potrzebny do
powstania nawozów azotowych, ważnego źródła składników pokarmowych roślin. Na
pierwszym etapie amoniak jest utleniany, by utworzył tlenek azotu(II). Dla zwiększenia
wydajności reakcję przeprowadza się z użyciem katalizatora platynowo‐rodowego.

Otrzymywanie kwasu azotowego(<math aria-label="pięć">V) metodą Ostwalda; schemat technologiczny;

w skład systemu absorpcji, zaprojektowanego przez I. Mościckiego, wchodziło 7–9 wież.
Źródło: Joanna Kośmider, dostępny w internecie: www.wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ciekawostka

Ignacy Mościcki w latach 1926–1939 był

prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej.
Z wykształcenia był chemikiem,
naukowcem i wynalazcą. Nazywa się go
budowniczym polskiego przemysłu
chemicznego.

Platyna używana jest także w katalizie

utwardzania mieszanki silikonowej, co
prowadzi do powstania produktu
silikonowego o pożądanych właściwościach.
Takimi produktami są m.in.: papier silikonowy,
powłoki hydrofobowe, kauczuki silikonowe,
środki do polerowania i czyszczenia mebli oraz
osłony kabli wysokiego napięcia.
Ze względu na wysoką temperaturę topnienia Ignacy Mościcki (ur. <math
aria-label="pierwszego">1 grudnia <math
platyna zaczęła być wykorzystywana do
aria-label="tysiąc osiemset sześćdziesiątego
wytwarzania wytrzymałych naczyń
siódmego">1867 r. w Mierzanowie, zm. <math
laboratoryjnych (platyna z domieszkami).
aria-label="drugiego">2 października <math
aria-label="tysiąc dziewięćset czterdziestego
szóstego">1946 r. w Versoix)
Źródło: dostępny w internecie: wikipedia.org, domena
publiczna.

Ciekawostka

Brytyjska korona państwowa wykonana została z platyny, złota i srebra. To jeden

z najcenniejszych przedmiotów świata. Ozdobiona jest około 3 tysiącami kamieni
szlachetnych (m.in. słynnym diamentem Kooh‐i-Noor). Jej wartość szacowana jest na 3–
5 mld funtów.

Brytyjska korona państwowa.

Źródło: Aleister Crowley, dostępny w internecie: wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik
termopara

termopary platynowe przeznaczone są do pomiaru wysokich temperatur (do 1600°C).

Mierzą temperaturę na podstawie zmiany napięcia termoelektrycznego wbudowanego
w nie termoelementu (termopary). Napięcie generowane przez termopary zmienia się
wraz ze zmianą temperatury (im wyższa temperatura, tym generowane jest wyższe
napięcie). Termopara składa się z dwóch drutów, każdy z nich wykonany jest z innego
 materiału (metalu lub stopu metalu). W zależności od zastosowanych materiałów,
termopary generują różne napięcie termoelektryczne. Zależności pomiędzy napięciem
generowanym przez termoparę a temperaturą są unormowane

substytucja nukleofilowa, podstawienie nukleofilowe

reakcja chemiczna podstawienia, w której czynnikiem atakującym jest nukleofil

Bibliografia
Bielański A., Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 1987.

Dobrzański L, A., Metalowe materiały inżynierskie, Warszawa 2009.

Kaczyński J., Czaplicki A., Chemia ogólna, Warszawa 1974.

Litwin M., Styka – Wlazło S., Szymońska J., Chemia ogólna i nieorganiczna, Warszawa 2003.

Raghavan V., Al‐Ni‐Pt (Aluminum‐Nickel‐Platinum), „Journal of Phase Equilibria and

Diffusion” 2006.

Wesołowski K., Metale nieżelazne i ich stopy, Łódź 2010.

Audiobook

Audiobook można wysłuchać pod adresem: h ps://zpe.gov.pl/b/PjjqYudzj

Szlachetność platyny i jej zastosowanie

Platyna to taki pierwiastek, który rzadko występuje w przyrodzie. Jeśli weźmiemy pod
uwagę jego rozpowszechnienie w wierzchniej warstwie skorupy ziemskiej, to zajmuje
dopiero 78 miejsce wśród najczęściej występujących pierwiastków na świecie.

W stanie wolnym występuje raczej jako stop z innymi podobnymi jej metalami, jak na
przykład rutenem, rodem, palladem, osmem czy irydem. Największe znalezione
samorodki platyny ważyły około 9,5 kg. Złoża tego metalu można odnaleźć m.in. w Rosji,
RPA, Kanadzie, Kolumbii i USA.

Pod względem chemicznym jest to obojętny metal przejściowy, o wiele droższy nawet
od samego złota. Jest ciężki, o szaro-białej barwie. W stanie czystym jest ciągliwy i dość
kowalny. Jego rozszerzalność cieplną można porównać ze szkłem. Charakteryzuje się
wysoką temperaturą topnienia, która wynosi 1772,5°C, oraz temperaturą wrzenia, która
z kolei odpowiada 3827°C. Kiedy mówimy o wysokich temperaturach, to wypada
również zaznaczyć, że wtedy platyna zachowuje stabilność termoelektryczną. Posiada
także względnie duży właściwy opór elektryczny. Co więcej, jest bardzo odporna na
chemiczne działanie większości substancji. Roztwarza się bardzo powoli w wodzie
królewskiej, a także reaguje z chlorowcami. Charakteryzuje się wysoką zdolnością
katalityczną. To znaczy, że jej obecność w układzie reagentów wywołuje zmianę
szybkości reakcji chemicznej. Bierze udział w zachodzących reakcjach, jednak po ich
zakończeniu pozostaje w niezmienionej ilości i postaci chemicznej.

To tyle suchych faktów. Czas uświadomić Cię, jak często wykorzystujemy platynę w
życiu codziennym! Już w starożytności była używana przez Greków i Rzymian w formie
stopu z innymi metalami, które jej zwykle towarzyszą w stanie wolnym. Znali ją także
Indianie prekolumbijscy. Pierwsze wzmianki o egzekwowaniu platyny w Europie
pochodzą z drugiej połowy XVI wieku. Po raz pierwszy w stanie czystym udało się ją
wyizolować dopiero w XIX wieku. Została odkryta raz jeszcze w Nowym Świecie przez
hiszpańskich konkwistadorów i, początkowo niedoceniana, nazywana była platina, co
oznacza ,„małe srebro” lub po prostu „sreberko”.

Być może nie zdajesz sobie sprawy, w jak w wielu różnych dziedzinach przemysłu
wykorzystuje się platynę, ze szczególnym uwzględnieniem przemysłu chemicznego
(kataliza) i szklarskiego. To wspomniana wysoka odporność korozyjna i dobre
właściwości wytrzymałościowe w wysokiej temperaturze decydują o jej popularności.
Na przykład platynę stosuje się jako materiał jubilerski. Wartość biżuterii wykonywanej
z platyny w ostatnim okresie jest coraz wyższa, jednak nie wynika to ze zwiększonego
popytu na pierścionki czy łańcuszki, lecz ze względu na coraz większe
zainteresowanie platyną przez inne gałęzie gospodarki. To właśnie sprawia, że jej cena
stale rośnie.

Poza biżuterią chętnie jest wykorzystywana przez przemysł motoryzacyjny, głównie do

produkcji katalizatorów. Ze względu na coraz ostrzejsze przepisy dotyczące emisji
spalin oraz związanej z tym konieczności stosowania katalizatorów, od dłuższego czasu
zapotrzebowanie na ten metal rosło. Ta sytuacja powoli stabilizuje się za sprawą
odkrycia możliwości stosowania do produkcji katalizatorów również palladu.

Idąc dalej, współcześnie platynę używa się również w przemyśle elektronicznym do

budowy niektórych elementów urządzeń pomiarowych – jak w przypadku termopar,
które zostały uznane jako główne narzędzia służące do pomiaru temperatury. Rośnie
także zapotrzebowanie na platynę w przemyśle związanym z medycyną. Jest ona
stosowana chociażby w rozrusznikach serca i innych specjalistycznych biomedycznych
produktach, gdzie wykorzystuje się nie tyle sam metal, co jego niektóre stopy (z rodem,
palladem, złotem, srebrem czy aluminium). Podobna sytuacja występuje w przemyśle
chemicznym. Platyna ze względu na doskonałe właściwości katalityczne jest szeroko
wykorzystywana przy produkcji kwasów siarkowego(VI) i azotowego(V). Poza tym
znaczącą rolę spełnia także w procesie uwodorniania związków w chemii organicznej.

Czy myślisz, że to już wszystko możliwości egzekwowania platyny? Skąd! Warto

wiedzieć, że jest ona istotna w przemyśle petrochemicznym, ponieważ wspomaga
proces rafinacji ropy do produktu końcowego, jakim jest wysokooktanowa benzyna.
Mało tego – platyna lub jej stopy używane są jako katodowa ochrona kadłubów statków.
Przydaje się również w specjalistycznych kontaktach elektrycznych, a także w formie
drutu w potencjometrach. Może być również używana jako tuleje do ekstruzji włókna
szklanego.

Oczywiście, musisz zapamiętać, że zastosowanie platyny w przemyśle biżuteryjnym jest

najbardziej znane i nie ma co się dziwić, ponieważ ta gałąź przemysłu pochłania ok.
20-25% jej rocznego zapotrzebowania. Jak już zostało powiedziane, ze względu na to,
że złoża platyny są niewielkie, a do tego jest cały czas konsumowana, jej cena rośnie i
rośnie. Sprzedana platyna praktycznie nie powraca na rynek wtórny, a jeśli już to
właśnie w postaci biżuterii. Niektórzy starają się ją odzyskać z zużytych katalizatorów.
 Istnieje jednak pewien sposób na zainwestowanie w nią– podobnie jak złoto i srebro,
także sztabki platyny funkcjonują w obrocie.

Ćwiczenie 1

Czym charakteryzuje się platyna? Zweryfikuj prawdziwość poniższych zdań opisujących ten
pierwiastek.

Zdanie Prawda Fałsz

Pierwiastek występujący stosunkowo często
 
w przyrodzie.
Jest wykorzystywana jako katalizator.  
Nazwa tego metalu wywodzi się od hiszpańskiego słowa
 
oznaczającego „sreberko”.
Wartość biżuterii wykonywanej z platyny w ostatnim
 
okresie jest coraz niższa.
Charakteryzuje się wysoką odpornością na działanie wielu
 
czynników chemicznych.

Ćwiczenie 2

Wyjaśnij, dlaczego platyna jest wykorzystywana w przemyśle petrochemicznym.

Odpowiedź:
Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸醙難

Ćwiczenie 1 輸

Gdzie stosowana jest cisplatyna? Wskaż poprawną odpowiedź.

 W otrzymywaniu kwasów.

 W termoparach.

 W leczeniu nowotworów.

 W katalizatorach samochodowych.

Ćwiczenie 2 輸

Czym są termopary?

 To urządzenia do pomiarów stężenia platyny w glebie.

 To urządzenia do pomiarów bardzo wysokich temperatur.

 To urządzenia do pomiarów bardzo niskich temperatur.

 To urządzenia do pomiarów wilgotności.

Ćwiczenie 3 輸

Który stop platyny wykorzystywany jest w czujnikach temperatury? Wskaż poprawną

odpowiedź.

 Pt − Ni

 Pt − Rn

 Pt − Cu
Ćwiczenie 4 輸

Wskaż właściwości fizyczne i chemiczne platyny.

 Nie reaguje z kwasem chlorowodorowym.

 Jest metalem szlachetnym o czarnej barwie i metalicznym połysku.

 Jest miększa od żelaza.

 Ma wyższą temperaturę topnienia od złota i srebra.

 Roztwarza się w wodzie.

Ćwiczenie 5 醙

Określ prawdziwość stwierdzeń zaznaczając „Prawda" jeśli są prawdziwe, „Fałsz" jeśli są

fałszywe.

Zdanie do weryfikacji Prawda Fałsz

Platynę stosuję się jako dodatek do pasz dla zwierząt.  
Platynę stosuję się do otrzymywania płyt muzycznych.  
Platynę stosuję się jako katalizator wielu reakcji
 
chemicznych.

Platynę stosuję się w konstrukcji aparatów

 
dentystycznych.

Ćwiczenie 6 醙

Z podanych właściwości wybierz te, które pozwolą odróżnić platynę od srebra.

 Platyna roztwarza się w kwasie HCl, a srebro nie.

 Platyna nie reaguje z kwasem HCl, a srebro tak.

 Platyna nie reaguje ze związkami siarki, a srebro tak.

 Platyna roztwarza się w wodzie królewskiej, a srebro nie.

Ćwiczenie 7 醙

Poniższy wykres przedstawia zależność napięcia od temperatury dla różnych stopów. Jakie
napięcie będzie posiadać stop PtRh30 − PtRh6 podczas pomiaru temperatury około
1470°C?

Wykres zależności napięcia od temperatury dla różnych stopów

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Odpowiedź:

Ćwiczenie 8 難

Dlaczego cisplatyna wykazuje właściwości przeciwnowotworowe?

Odpowiedź:
Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Maćkiewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Szlachetność platyny i jej zastosowanie

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres

podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie
podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;

2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich

wpływem na środowisko naturalne;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych,
technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

omawia właściwości platyny;

określa, jakie właściwości platyny odpowiadają za szeroki wachlarz zastosowań;
wymienia przykłady zastosowań platyny.

Strategie nauczania:
 asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

pogadanka;
analiza materiału źródłowego;
ćwiczenia uczniowskie;
dyskusja dydaktyczna;
okienko informacyjne;
technika gadająca ściana;
audiobook.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale;
tablica interaktywna/tablica, kreda/pisak;
rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: „Czym platyna różni się
od innych metali”? Uczniowie mogą skorzystać z układu okresowego pierwiastków.
2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się odpowiedzieć na
pytanie: Gdzie platyna znajduje zastosowanie?
3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele
lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie dzielą się na 5 grup. Nauczyciel rozdaje uczniom arkusze papieru A3,
mazaki. Uczniowie mogą korzystać z różnych dostępnych źródeł informacji. Zadaniem
każdej grupy jest określenie, jaka jest rola platyny i jakie jej właściwości są
wykorzystywane:

grupa I – w medycynie.
grupa II – w elektronice.
grupa III – w jubilerstwie.
 grupa IV - w motoryzacji;
grupa V - w przemyśle chemicznym.

Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów. Po wyznaczonym czasie liderzy grup

prezentują efekty pracy na forum klasy z wykorzystaniem techniki gadająca ściana.

3. Uczniowie w parach pracują z audiobookiem i wykonują zawarte w medium ćwiczenia.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte
w e‐materiale w sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Okienko informacyjne – forma indywidualnej twórczej notatki. Kartkę papieru

w zeszycie uczniowie dzielą na 4 części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze
okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje. W drugim okienku podają
definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie okienko wpisują metaforyczne
znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostatnie może mieć formę scenki
komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‐materiale – „Sprawdź się”, których nie

zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Audiobook może być wykorzystany przez nauczyciela w metodzie lekcji odwróconej.

Uczniowie medium mogą wykorzystać w fazie przygotowania do lekcji lub do pracy
kontrolnej.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje arkusze papieru A3, mazaki.

2. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich
kartkach):

W jakich dziedzinach platyna znalazła zastosowanie?

Co to jest termopara platynowa?
Jaka jest rola platyny podczas otrzymywania kwasu azotowego(V) metodą Ostwalda?