Bằng Việt là một trong những nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mỹ.

Các tác
phẩm của ông thường viết về những tình cảm tốt đẹp như tình cảm gia đình, tình yêu quê hương đất
nước bằng những lời thơ trong trẻo, mượt mà, gợi nhớ, gợi thương.Bài thơ ‘’Bếp lửa’’ sáng tác của
ông được viết vào nam 1963,khi ông đang du học bên Liên Xô,trích trong tập thơ ‘’Hương cây,bếp
lửa’’.Bài thơ là lời của người cháu ở nơi xa nhớ vè bà và nhưng kỉ niệm tuổi thơ bên bà trong những
ngày chiến tranh gian khổ.Trong đó em thích nhất đoạn thơ miêu tả hình ảnh của bà ,hình ảnh bếp
lửa cùng kỉ niệm tuổi thơ được nhà thơ diễn tả rất ấn tượng qua những dòng thơ sau:

Tám năm ròng, cháu cùng bà nhóm lửa

Tu hú kêu trên những cánh đồng xa

Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà?

Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế.

Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế!

Mẹ cùng cha công tác bận không về,

Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe,

Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học,

Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,

Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà,

Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?

Bài thơ “Bếp lửa” được ông sáng tác năm 1963 lúc 19 tuổi và đang đi du học ở Liên Xô. Bài thơ đã
gợi lại những kỉ niệm đầy xúc động về người bà và tình bà cháu, đồng thời thể hiện lòng kính yêu,
trân trọng và biết ơn của người cháu với bà, với gia đình, quê hương, đất nước.Mạch cảm xúc của
bài thơ được thể hiện qua trình tự đi từ hồi tưởng đến hiện tại,từ kỉ niệm đến suy ngẫm.Mở đầu bài
thơ là hình ảnh bếp lửa,tù đó gợi về kỉ niệm được sống bên bà, đến khi cháu trương thành thấu hiểu
được cuộc đời bà với lẽ sống giản dị mà cao quí,cuối cùng là cháu muốn gửi niềm thương nhớ mong
bà.Theo mạch cảm xúc đó,đoạn trích trên khổ 3 của bài thơ đa thể hiện những dòng cảm xúc suy
ngẫm sâu sắc của cháu về bà kỉ niệm tuổi thơ được sống bên bà với những năm thags đất nước có
chiến tranh ác liệt

Kỉ niệm những năm tháng đất nước có chiến tranh. Giọng thơ thủ thỉ như kể một câu chuyện cổ
tích,có thời gian,không gian có sự việc và nhân vật. Đó là những năm tháng của cuộc sống gian khổ,
cơ cực mà đứa cháu lớn lên trong sự che chở, đùm bọc, cưu mang của người bà.Đó cũng là thời gian
của những kỉ niệm-Tám nă ròng cháy cùng bà nhóm lửa’’tám năm ròng’’ gợi những ngày tháng kéo
dài ròng rã nặng nề.Tuổi thơ của cháu gắn liền với một giai đoạn lịch sử đầy đau thương-những năm
tháng kháng chiến chống Mĩ đầy khó khan. Trong tám năm ấy, đất nước có chiến tranh, hai bà cháu
phải rời làng đi tản cư, bố mẹ phải đi công tác, cháu vì thế phải ở cùng bà trong quãng thời gian ấy,
nhưng dường như đối với đứa cháu như thế lại là một niềm hạnh phúc vô bờ. Hoàn cảnh gia đình
khó khan khi’’ Mẹ cùng cha công tác bận không về’’ bố mẹ đi kháng chiến,nhà chỉ còn bà và cháu
cặm cụi bên nhau nhóm bếp lửa.Cuộc sống của bà cháu trôi đi trong hoang vắng,quạnh hiu,nương
tựa vào nhau nhóm lên ngọn lửa của sự sống và của tình yêu bà cháy bỏng của một cậu bé hồn
nhiên, trong trắng như một trang giấy. Ngọn lửa ấy được nhóm lên bằng bàn tay của hai bà cháu, vì
cuộc sống cơm áo cực nhọc đời thường. Ngọn lửa ấy, bếp lửa ấy là của tình yêu thương “ấp iu nồng
đượm” mà bà đã sưởi ấm tâm hồn đứa cháu ngây thơ từ những ngày xửa ngày xưa, khi cháu vừa
“lên bốn tuổi”.

Ấn tượng đậm nét nhất trong long người cháu là âm thanh của tiếng chim tu hú:

‘’Tu hú kêu trên những cánh đồng xa

Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà

…Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế!

…Tu hú ơi!Chẳng đến ở cùng bà

Kêu cho hoài trên những cánh đồng xa?’’

Chính hình ảnh bếp lửa quê hương, bếp lửa của tình bà cháu đó đã gợi nên một liên tưởng khác,
một hồi ức khác trong tâm trí thi sĩ thuở nhỏ. Đó là tiếng chim tu hú kêu.Tiếng chim tu hú âm thanh
quen thuộc của đồng quê mỗi khi vào hè.Mười một dòng thơ thì đã có đến 5 lần tiếng chim tu hú,khi
xa,khi gần,lúc tha thiết dồn dập,lúc lại giục giã…khiến lòng người trỗi dậy những hoài niệm nhớ
mong. Tiếng tu hú kêu như giục giã lúa mau chín, người nông dân mau thoát khỏi cái đói, và dường
như đó cũng là một chiếc đồng hồ của đứa cháu để nhắc bà rằng: “Bà ơi, đến giờ bà kể chuyện cho
cháu nghe rồi đấy!”. Từ “tu hú” được điệp lại ba lần làm cho âm điệu câu thơ thêm bồi hồi tha thiết,
làm cho người đọc cảm thấy như tiếng tu hú đang từ xa vọng về trong tiềm thức của tác giả. Tiếng
“tu hú” lúc mơ màng, lúc văng vẳng từ những cánh đồng xa lâng lâng lòng người cháu xa xứ. Tiếng
chim tu hú khắc khoải làm cho dòng kỉ niệm của đứa cháu trải dài hơn, rộng hơn trong cái không
gian xa thẳm của nỗi nhớ thương.Tiếng tu hú cò gợi không gian trống trải,quạnh hiu,gợi tình cảm bà
cháu.Gợi nhớ mong cha mẹ của người cháu.Đó là tiếng gọi của đồng nội thôi thúc nỗi nhớ quê của
nhà thơ.Và cháu còn gửi cả lời trách giận tu hú chẳng đén ở cùng bà để bà để cuộc sống của hai bà
cháu đỡ hiu quạnh. Một lời than thở thể hiện nỗi nhớ mong bà sâu sắc của đứa cháu nơi xứ
người.Câu thơ cảm thán,câu hỏi tu từ diễn tả tâm trạng người cháu mỗi lúc một thiết tha mạnh mẽ.

Hình ảnh người bà hiện lên rõ nét và sâu đậm trong tâm trí người cháu:

‘’Bà hay kể những ngày ở Huế

…Cháu ở cùng bà ,bà bảo cháu nghe

Bà dạy cháu làm,bà chăm cháu học’’

Với nhịp thơ 4/4 cùng các từ’’bà’’,’’cháu’’ đã tạo ra phép tu từ sóng đôi được lặp lại nhiều lần gợi
tình bà cháu quấn quý,đùm bọc và yêu thương nhau,bên nhau. Nếu như đối với mỗi chúng ta, cha sẽ
là cánh chim để nâng ước mơ của con vào một khung trời mới, mẹ sẽ là cành hoa tươi thắm nhất để
con cài lên ngực áo thì đối với Bằng Việt, người bà vừa là cha, vừa là mẹ, vừa là cánh chim, là một
cành hoa của riêng ông.Ở bà có sự ân cần dạy dỗ,yêu thương của người mẹ,lại có sự nghiêm khắc
dạy bảo của một người cha,cùng là người thầy của cháu. Cho nên, tình bà cháu là vô cùng thiêng
liêng và quý giá đối với ông. Trong những tháng năm sống bên cạnh bà, bà không chỉ chăm lo cho
cháu từng miếng ăn, giấc ngủ mà còn là người thầy đầu tiên của cháu. Bà dạy cho cháu những chữ
cái, những phép tính đầu tiên. Không chỉ thế, bà còn dạy cháu những bài học quý giá về cách sống,
đạo làm người. Những bài học đó sẽ là hành trang mang theo suốt quãng đời còn lại của cháu.
Người bà và tình cảm mà bà dành cho cháu đã thật sự là một chỗ dựa vững chắc về cả vật chất lẫn
tinh thần cho đứa cháu bé bỏng. Cho nên khi bây giờ nghĩ về bà, nhà thơ càng thương bà hơn vì
cháu đã đi rồi, bà sẽ ở với ai, ai sẽ người cùng bà nhóm lửa, ai sẽ cùng bà chia sẻ những câu chuyện
những ngày ở Huế,…Cháu chăm ngoan,vâng lời bà,cháu có được tất cả từ đôi bàn tay yêu thương
của bà.

Có thể nói điểm nhấn của bài thơ là khổ thơ này với những nghệ thuật,cách dung từ,và hình
ảnh đặc sác gói gọn vào trong 11 dòng thơ.Đoạn trích kết hợp nhuần nhuyễn giữa phương thức biểu
đạt biểu cảm và miêu tả.Kết hợp với đó là giọng điệu tâm tình,thiết tha,tự nhiên,chân thành bồi hồi
giàu chất suy tưởng.Thêm vào đó không thể thiếu sự sáng tạo về hình ảnh bếp lửa đã gắn liền với
hình ảnh người bà trong tâm trí tác giả,lồng vào đó là biện pháp điệp ngữ,ẩn dụ sâu xa.Tất cả nhưng
điều ấy đã giúp khổ thơ đã thể hiện những suy ngẫm sâu sắc của tác giả vè người bà và bếp lửa-biểu
tượng tuổi thơ của Bằng Việt.Qua đó thể hiện tấm lòng biết ơn,kính trọng bà của người cháu.Đây
cũng là một biểu hiện cụ thể của tình yêu thương,sự gắn bó với gia đình,quê hương,nguồn cội.

Dù đã khép lại đoạn trích,nhưng nó vẫn giúp cho người đọc nhận thức được tình bà cháu cũng
như tình cảm với gia đình,quê hương đất nước là những tình cảm cao đẹp,thiêng liêng,đáng trân
trọng…,gửi gắm một triết lí thầm kín:những gì là than thiết của tuổi thơ đều có sức tỏa sáng,nâng đỡ
con người trong suốt hành trình dài rộng cuộc đời.Cho ta thấy được sự quan trọng của tình cảm bà
cháu trong cuộc sống. Mỗi chúng ta, ai mà chẳng lưu giữ trong tim mình những âm thanh, cảnh sắc
quê nhà, những kỷ niệm cảm động, mái tóc bạc phơ, đôi mắt hiền từ của ông bà, người đã sinh ra
cha mẹ ta? Bài thơ của Bằng Việt chẳng khác nào lời ru của mẹ, chuyện kể của bà... từ những năm
tháng tuổi thơ vọng về. Những tình cảm đẹp ấy được diễn tả rất thơ...