Wentylacja – cyrkulacja powietrza, z reguły pomiędzy pomieszczeniami a przestrzenią na zewnątrz.

Prawidłowo działająca wentylacja jest niezbędna w pomieszczeniach, gdzie przebywają zwierzęta

czy ludzie, dopływające z zewnątrz powietrze zapewnia wymianę zużytego i zanieczyszczonego na
świeże, niezbędne do oddychania oraz prawidłowej i bezpiecznej pracy urządzeń zużywających
powietrze. Jest to szczególnie ważne w sytuacji dodatkowych zanieczyszczeń, takich jak dym
papierosowy, opary substancji chemicznych, pyły itp.
Rodzaje wentylacji
➢ naturalna - wymiana powietrza przy wykorzystaniu przeciągu
➢ grawitacyjna - wymiana powietrza wykorzystująca różnicę ciśnień między przestrzenią
wentylowaną a ujściem kanału wentylacyjnego do atmosfery. Zanieczyszczone powietrze
zostaje wyssane z pomieszczenia przez kratkę wentylacyjną, a do pomieszczenia napływa
powietrze zewnętrzne przez celowo wykonane nawiewy (np. okna, kratki nawiewne
sterowane higroskopijnie) albo nieszczelności w obudowie budynku
➢ mechaniczna - sterowana wymiana powietrza
➢ hybrydowa - kombinacja wentylacji grawitacyjnej i mechanicznej stosowanych w zależności
od zapotrzebowania na świeże powietrze i warunków pogodowych (różnicy gęstości
powietrza wywiewanego i otoczenia)
Klimatyzacja – proces przetwarzania powietrza w pomieszczeniu, mający na celu utrzymywanie
zadanych warunków klimatycznych, czyli odpowiedniego zakresu temperatur i wilgotności
powietrza, zapewniających dogodne warunki do pracy i funkcjonowania człowieka (warunki
komfortu) lub optymalne warunki dla określonego procesu przemysłowego (np. w przemyśle
elektronicznym).
Do głównych zadań wentylacji zalicza się:
➢ odprowadzenie substancji zapachowych i szkodliwych
➢ nawilżanie
➢ osuszanie i ochładzanie powietrza
➢ wymiana zużytego powietrza wdychanego przez ludzi.
Instalacje klimatyzacyjne możemy podzielić na:
➢ Klimatyzację komfortu - stosowaną dla pomieszczeń o stałym lub czasowym przebywaniu
osób, której podstawowym zadaniem jest utrzymanie w pomieszczeniu warunków
klimatycznych (temperatury, wilgotności, prędkości przepływu powietrza) najbardziej
optymalnych dla człowieka
➢ klimatyzację przemysłową - której zadaniem jest zapewnienie warunków klimatycznych w
pomieszczeniu wymaganych przez proces technologiczny (np. przechowalnia owoców i
warzyw). Z uwagi na często wąski przedział wahań temperatury i wilgotności powietrza, a
często także jego specyficzny skład, nazywana jest klimatyzacją precyzyjną
➢ klimatyzację pomieszczeń czystych - stosowaną w laboratoriach, salach operacyjnych,
zakładach mechaniki precyzyjnej, itp., której podstawowym zadaniem jest zapewnienie
czystości mechanicznej i mikrobiologicznej powietrza
Zadaniem klimatyzacji jest kształtowanie klimatu w pomieszczeniu, czyli:
➢ odpowiedniej temperatury
➢ wilgotności względnej
➢ prędkości poruszania się powietrza
Etapy projektowania wentylacji i klimatyzacji:
1. Określenie wymaganych parametrów obliczeniowych powietrza w pomieszczeniu
wentylowanym oraz dobór obliczeniowych parametrów powietrza zewnętrznego dla zimy i
lata
2. Sporządzenie bilansu cieplno – wilgotnościowego pomieszczenia
3. Obliczenie strumienia masy lub objętości powietrza wentylacyjnego na podstawie bilansu
cieplno – wilgotnościowego pomieszczenia i/lub bilansu zanieczyszczeń gazowych i pyłowych
 4. Zaprojektowanie procesu uzdatniania powietrza wentylacyjnego dla wentylacji lub
klimatyzacji w okresie całorocznym z wykorzystaniem wykresów h-x
5. Opracowanie schematu technologicznego układu wentylacji lub klimatyzacji
6. Dobór urządzeń w tym sekcji central wentylacyjnych
7. Opracowanie koncepcji rozdziału powietrza wentylacyjnego oraz dobór nawiewników i
wywiewników
8. Obliczanie przewodów wentylacyjnych
9. Dobór wentylatora
10. Obliczanie akustyczne wentylacji
11. Sporządzanie rysunków instalacji wentylacyjnych lub klimatyzacyjnych
12. Opracowanie opisu technologicznego instalacji
Powietrze atmosferyczne - jest powietrzem wilgotnym, będącym mieszaniną powietrza suchego i
wody w fazie gazowej (para wodna), ciekłej (krople wody) lub stałej (kryształki lodu), przy
czym w wentylacji i klimatyzacji zazwyczaj mamy do czynienia z parą wodną.
Parametry powietrza wilgotnego:
➢ Temperatura
➢ Ciśnienie
Za pomocą tych parametrów stanu można określić jednoznacznie jedynie stan powietrza
suchego. Dla jednoznacznego określenia stanu powietrza wilgotnego potrzebna jest dodatkowo
znajomość ilości pary wodnej zawartej w powietrzu. Może być ona różna przy danej temperaturze i
danym ciśnieniu powietrza, nie może jednak przekroczyć pewnej wartości maksymalnej w danych
warunkach. . Para wodna występująca w powietrzu ma niskie ciśnienie i przyjmuje się, że podlega
prawom dla gazów doskonałych.
Powietrze zawierające maksymalną w danej temperaturze i danym ciśnieniu ilość pary wodnej
nazywa się powietrzem nasyconym parą wodną. Natomiast para wodna w tym stanie jest parą
nasyconą i jej ciśnienie cząstkowe jest równe ciśnieniu cząstkowemu nasycenia pary wodnej w tej
temperaturze pmax=ps (t). Ciśnienie nasycenia rośnie ze wzrostem temperatury. Powietrze
zawierające mniejszą niż maksymalna ilość pary wodnej jest powietrzem niedosyconym, a para
wodna w nim zawarta jest parą przegrzaną, o ciśnieniu cząstkowym mniejszym od ciśnienia
nasycenia.
Analizując stany powietrza wilgotnego, należy również wziąć pod uwagę przypadek, gdy
zawartość wilgoci x w powietrzu jest większa od zawartości maksymalnej x(t). Wtedy w powietrzu
następuje wykroplenie pary wodnej i powstaje mgła. Powietrze takie nosi nazwę powietrza
zamglonego wodą. Jeżeli temperatura powietrza zamglonego jest niższa niż 00 C, to mamy do
czynienia z powietrzem zamglonym lodem (mgłą śnieżną). Występowanie zamglenia powietrza jest
w wentylacji i klimatyzacji zjawiskiem niepożądanym, które należy eliminować.
Parametry powietrza wilgotnego
Wilgotność bezwzględna powietrza γ
stosunek masy pary wodnej mw zawartej w powietrzu do objętości powietrza V dana
wzorem: ɤ=mw/v
Wilgotność bezwzględna masowa powietrza x
stosunek masy pary wodnej mw zawartej w powietrzu do masy powietrza suchego mp dana
wzorem: x=mw/ms
Wilgotność względna powietrza φ
stosunek wilgotności bezwzględnej γ do wilgotności maksymalnej γmax, wyrażony w
procentach, dany wzorem:φ=ɤ/ɤmax
Powietrze nasycone – powietrze zawierające w danej temperaturze możliwie największą ilość pary.
Temperaturę tę nazywamy temperaturą punktu rosy. Dla punktu rosy wilgotność względna
wynosi 100%. Obniżenie temperatury powietrza poniżej punktu rosy spowoduje wykroplenie
się wody w postaci mgły.
Wykres Molliera
Wykres Molliera (nazywany czasami wykresem i-x lub h-x) jest podstawowym narzędziem
pozwalającym na określenie parametrów powietrza wilgotnego. Możemy z niego odczytać
wzajemne zależności temperatury, wilgotności względnej oraz bezwzględnej, temperatury
punktu rosy i entalpii powietrza wilgotnego
Budowa wykresu Moliera
Znając dwa z wymienionych parametrów możemy z wykresu Molliera odczytać pozostałe z
wymienionych. Np. dla powietrza o danej wilgotności względnej φ=40% i temperatury t=20°C
odczytujemy entalpię i=35kJ/kg, wilgotność bezwzględną x=6g/kg oraz temperaturę punktu rosy
6°C
Pojęcia podstawowe
➢ powietrze nienasycone - powietrze, które w danej temperaturze może jeszcze wchłonąć
pewną masę pary wodnej,
➢ powietrze nasycone - zawiera maksymalną w danej temperaturze, masę pary wodnej,
➢ powietrze przesycone - powietrze, w którym wykropiła się woda w postaci mgły ciekłej lub
lodowej
➢ ciśnienie baryczne powietrza pb - sumą ciśnień cząstkowych powietrza suchego p1 i pary
wodnej pw (zgodnie z prawem Daltona)
Na wykresie Molliera posługujemy się poniższymi parametrami:
➢ t = powietrzna temperatura [°C,]
➢ φ = względna wilgoć [% r.h.,]
➢ x = zawartość wody [g/kg*]
➢ h = entalpia [kJ/kg*]