‫بلور شناسی در فیزیک حالت جامد‬

‫سلول واحد (مفاهیم پایه )‬

‫انواع شبکه های دو بعدی و سه بعدی‬
‫اندیس های میلر‬
 ‫مواد بی شکل‬
‫(نامنظم)‬
‫توزیع کاتوره ای از اتمها‪ ،‬یونها‪ ،‬ملکولها‬
‫تفاوت؟‬
‫سلول واحد در شبکه دو بعدی‬
NaCl ‫سلول واحد در شبکه دو بعدی‬

Crystal Structure 5
‫انتخاب دلخواه سلول واحد(حجم یکسان)‬

‫‪Crystal Structure‬‬ ‫‪6‬‬

‫چینش اتمها در سلول واحد مهم نیست‬

‫‪Crystal Structure‬‬ ‫‪7‬‬

- or if you don’t start from an atom

Crystal Structure 8
This is NOT a unit cell even though they are all the same
- empty space is not allowed!

Crystal Structure 9
 ‫سلول واحد دو بعدی‬
‫سلول واحد سه بعدی صحیح است؟ چرا؟‬

‫‪Crystal Structure‬‬ ‫‪10‬‬

Why can't the blue triangle
be a unit cell?

Crystal Structure 11
Five Bravais Lattices in 2D

Crystal Structure 12
Unit Cell in 3D

Crystal Structure 13
Unit Cell in 3D

Crystal Structure 14
‫سلول واحد‬
Wigner-Seitz Method

Crystal Structure 16
Wigner-Seitz Cell - 3D

Crystal Structure 17
Crystal Structure 18
1-CUBIC

Crystal Structure 20
1-CUBIC CRYSTAL SYSTEM
a- Simple Cubic (SC)
‫یک اتم در هر سلول واحد برای شبکه مکعبی ساده‬

b c

a
Crystal Structure 22
a- Simple Cubic (SC)

Crystal Structure 23
sc ‫ضریب به هم پکیدگی در‬

Crystal Structure 24
 b-Body Centered Cubic (BCC)

‫سلول غیربسیط‬

‫ همسایه نزدیک‬8
(Fe,Li,Na..etc) are BCC 

b c

a
Crystal Structure 25
BCC ‫ضریب به هم پکیدگی در‬

4R V atoms
a= APF BCC = = 0.68
3 V unit cell

2 (0,433a)

Crystal Structure 26
Face Centered Cubic (FCC)

‫ اتم در سلول واحدش وجود دارد‬4 •

‫ دارند‬fcc. ‫(ساختار‬Cu,Ni,Pb..etc) •

Crystal Structure 27
3 - Face Centered
Cubıc

Crystal Structure Atoms are all same.

28
Primitive and conventional cells of FCC

Crystal Structure 29
Primitive and conventional cells of BCC

Primitive Translation Vectors:

1
a1  ( xˆ  yˆ  zˆ )
2
1
a2  ( xˆ  yˆ  zˆ )
2
1
a3  ( xˆ  yˆ  zˆ )
2
 Primitive and conventional cells

Body centered cubic (bcc):

conventional primitive cell
b c
‫مختصات نقاط مختلف‬
a 000,100, 010, 001, 110,101, 011, 111, ½ ½ ½

Simple cubic (sc):

primitive cell=conventional cell
b c :‫مختصات نقاط مختلف‬
000, 100, 010, 001, 110,101, 011, 111
a
Crystal Structure 31
 Primitive and conventional cells

b
c
a

Face centered cubic (fcc):

conventional primitive cell
‫مختصات نقاط مختلف‬:
000,100, 010, 001, 110,101,
011,111, ½ ½ 0, ½ 0 ½, 0 ½ ½ ,½1
½,1½½,½½1
Crystal Structure 32
2 - HEXAGONAL SYSTEM

.‫سه اتم در سلول واحدش وجود دارد‬ 

Crystal Structure 33
2 - HEXAGONAL SYSTEM

Crystal Structure Atoms are all same.

34
Crystal Structure 35
 3 - TRICLINIC
4 - MONOCLINIC CRYSTAL SYSTEM

‫• تری کلینیک کمترین میزان تقارن را داراست‬

Triclinic (Simple) Monoclinic (Simple) Monoclinic (Base Centered)

aß g 90 a = g = 90o, ß 90o
oa b c a = g = 90o, ß 90o a b c,
b c
a Crystal Structure 36
 5 - ORTHORHOMBIC SYSTEM

Orthorhombic (Simple) Orthorhombic (Base- Orthorhombic (BC) Orthorhombic (FC)

a = ß = g = 90o centred) a = ß = g = 90o a = ß = g = 90o
a b c a = ß = g = 90o a b c a b c
a b c

Crystal Structure 37
 6 – TETRAGONAL SYSTEM

Tetragonal (P) Tetragonal (BC)

a = ß = g = 90o a = ß = g = 90o
a = b c a = b c
Crystal Structure 38
7 - Rhombohedral (R) or Trigonal

Rhombohedral (R) or Trigonal (S)

a = b = c, a = ß = 90,g90o
Crystal Structure 39
 1. Cubic Crystals
a = b= c
a =  = g = 90º

• Simple Cubic (P) [2]

• Body Centred Cubic (I) – BCC

• Face Centred Cubic (F) - FCC
Vapor grown NiO crystal
Tetrakaidecahedron
(Truncated Octahedron)

Pyrite
Cube

[1]
[1] Garnet [1]
Fluorite
Octahedron Dodecahedron [1] http://www.yourgemologist.com/crystalsystems.html
[2] L.E. Muir, Interfacial Phenomenon in Metals, Addison-Wesley Publ. co.
2. Tetragonal Crystals
a=bc
a =  = g = 90º

• Simple Tetragonal
• Body Centred Tetragonal

Zircon

[1] [1] [1]

[1] http://www.yourgemologist.com/crystalsystems.html
3. Orthorhombic Crystals
abc
a =  = g = 90º

• Simple Orthorhombic
• Body Centred Orthorhombic
• Face Centred Orthorhombic
• End Centred Orthorhombic

[1]
Topaz

[1]

[1] http://www.yourgemologist.com/crystalsystems.html
4. Hexagonal Crystals
a=bc
a =  = 90º g = 120º

• Simple Hexagonal

[1] Corundum
[1] http://www.yourgemologist.com/crystalsystems.html
5. Trigonal Crystals
a=b=c
a =  = g  90º

• Trigonal (simple)

[1] [1]
Tourmaline
[1] http://www.yourgemologist.com/crystalsystems.html
6. Monoclinic Crystals
abc
a = g = 90º  

• Simple Monoclinic
• End Centred (base centered) Monoclinic (A/C)

[1]

Kunzite
[1] http://www.yourgemologist.com/crystalsystems.html
7. Triclinic Crystals
abc
a g 

• Simple Triclinic

[1]
Amazonite
[1] http://www.yourgemologist.com/crystalsystems.html
 ‫‪Miller Indices‬‬
‫• اندیس های میلر نمادهایی هستند که جهت صفحات اتمی را در‬
‫کریستال مشخص می کنند‬
‫• این اندیس ها به گونه ای مشخص می شوند که مجوعه ای بی‬
‫نهایت از صفحات بلوری را شامل مشوند‬
‫• نحوه انتخابشان بگونه ای است که هماره صفحه انتخاب شده داخل‬
‫سلول واحد قرار می گیرد‪.‬‬

‫‪Crystal Structure‬‬ ‫‪47‬‬

Crystal Planes
 Example-1

Axis X Y Z
Intercept
points 1 ∞ ∞
Reciprocals 1/1 1/ ∞ 1/ ∞
Smallest
Ratio 1 0 0

Miller İndices )100)

(1,0,0)

Crystal Structure 49
Example-2

Axis X Y Z
Intercept
points 1 1 ∞
Reciprocals 1/1 1/ 1 1/ ∞
Smallest
Ratio 1 1 0
(0,1,0)
Miller İndices )110)
(1,0,0)

Crystal Structure 50
Example-3

Axis X Y Z
(0,0,1) Intercept
points 1 1 1
Reciprocals 1/1 1/ 1 1/ 1
Smallest
(0,1,0) Ratio 1 1 1

(1,0,0) Miller İndices )111)

Crystal Structure 51
Example-4

Axis X Y Z
Intercept
points 1/2 1 ∞
Reciprocals 1/(½) 1/ 1 1/ ∞
Smallest
(0,1,0) Ratio 2 1 0
(1/2, 0, 0)
Miller İndices )210)

Crystal Structure 52
Example-5

Axis a b c
Intercept
points 1 ∞ ½
Reciprocals 1/1 1/ ∞ 1/(½)
Smallest
Ratio 1 0 2

Miller İndices )102)

Crystal Structure 53
Example-6

Axis a b c
Intercept
points -1 ∞ ½
Reciprocals 1/-1 1/ ∞ 1/(½)
Smallest
Ratio -1 0 2

Miller İndices )102)

Crystal Structure 54
 Miller Indices
[2,3,3] Plane intercepts axes at 3a , 2b , 2c
2 1 1 1
Reciprocal numbers are: , ,
3 2 2
c
b Indices of the plane (Miller): (2,3,3)
2
a Indices of the direction: [2,3,3]
3

(200) (111)
(110) (100)

(100) Crystal Structure 55

‫اندیس های میلر و جهتهای صفحات اتمی در بلور‬
‫اندیس های میلر و جهتهای صفحات اتمی در بلور‬
‫جهت های بلوری و صفحات اتمی عمود بر انها اندیس های میلر‬
‫یکسانی دارند‪.‬‬
 ‫زاویه بین دو جهت بلوری دلخواه بر حسب اندیس های میلر‬
‫]‪[u1,v1,w1‬‬
‫]‪[u2,v2,w2‬‬

‫‪u1u 2  v1 v2  w1 w 2‬‬
‫‪cos  ‬‬
‫½) ‪(u12  v12  w12 )½  (u 22  v 22  w 22‬‬
 ‫فاصله صفحات موازی‬
‫با اندیس های میلر یکسان‬

d1 d1 d1
cos a 
1
, cos 
1
and cosg 
1

OA OB OC
cos2 a1  cos21  cos2 g1  1
PH 0101 UNIT 4 LECTURE 2 60
‫‪h=n a/OA‬‬
‫‪k=nb/OB‬‬
‫‪l=nc/OC‬‬
‫با جایگزینی در رابطه مثلثاتی‬

‫‪d=n/{h2/ a2 + k2/ b2 + l2/ c2 }0.5‬‬

Crystal Structure 62
Example-7

Crystal Structure 63
 ‫‪Indices of a Family or Form‬‬

‫)‪{100}  (100), (010), (001), (0 1 0), (00 1 ), ( 1 00‬‬

‫) ‪{111}  (111), (11 1 ), (1 1 1), ( 1 11), ( 1 1 1 ), ( 1 1 1), ( 1 1 1 ), (1 1 1‬‬

‫این }‪ {hkl‬نماد کلیه اندیس های میلر مربوط به صفحات )‪ (hkl‬را شامل می شود‬
‫که بوسیله چرخش به همدیگر مر بوط می شوند‬

‫‪Crystal Structure‬‬ ‫‪64‬‬

3D – 14 BRAVAIS LATTICES AND THE SEVEN CRYSTAL SYSTEM

.‫ شبکه براوه وجود دارد که فضای سه بعدی را می پوشاند‬14 ‫تنها‬ •

.‫ شبکه نیز در هفت سیستم بلوری معرفی شده گنجانده می شوند‬14 ‫این‬ •

• Cubic Crystal System (SC, BCC,FCC)

• Hexagonal Crystal System (S)
• Triclinic Crystal System (S)
• Monoclinic Crystal System (S, Base-C)
• Orthorhombic Crystal System (S, Base-C, BC, FC)
• Tetragonal Crystal System (S, BC)
• Trigonal (Rhombohedral) Crystal System (S)

Crystal Structure 65
 THE MOST IMPORTANT
CRYSTAL STRUCTURES

• Sodium Chloride Structure Na+Cl-

• Cesium Chloride Structure Cs+Cl-
• Hexagonal Closed-Packed Structure
• Diamond Structure
• Zinc Blende

Crystal Structure 66
 ‫‪1 – Sodium Chloride Structure‬‬

‫• نمک طعام ‪ NaCl‬بصورت شبکه‬

‫مکعبی در سلول غیر بسیط ظاهر‬
‫می شود‬
‫تعداد برابر از دو نوع اتم در سلول‬
‫ان بطور تناوبی قرار گرفته اند ‪.‬‬
‫هر یون بوسیله شش یون نوع دیگر‬
‫محاصره شده است‪.‬‬

‫‪Crystal Structure‬‬ ‫‪67‬‬

Face Centred Cubic (FCC) Lattice + Two Ion Motif

NaCl Crystal

Cl Ion at (0, 0, 0) Na+ Ion at (½, 0, 0)

 ‫‪Sodium Chloride Structure‬‬

‫هنگامی که یونهای قرمز رنگ کلر حذف می شوند تنها شبکه ‪ fcc‬مربوط به سدیم باقی می ماند‬
‫دو شبکه ‪ fcc‬که به اندازه نصف قطر اصلی مکعب از همدیگر فاصله دارند(‪ 8‬اتم در سلول غیر‬
‫بسیط)‬

‫‪Crystal Structure‬‬ ‫‪70‬‬

‫‪Sodium Chloride Structure‬‬

‫می توان به صورت شبکه ‪ fcc‬از سدیم به ان‬

‫نگاه کرد که پایه ها در‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫) ‪a / 2( x  y  z‬‬
‫قرار دارند‬

‫‪• LiF,NaBr,KCl,LiI,etc‬‬
‫• پارامتر شبکه‪4-7 angstroms.‬‬
 ‫‪2-Cesium Chloride Structure‬‬
‫‪Cs+Cl-‬‬

‫• کلرید سزیم شبکه مکعبی است‬

‫• ‪(Cs+ is teal, Cl- is gold).‬‬
‫تعداد برابر از هر دو نوع اتم‬
‫هر اتم ‪ 8‬همسایه از اتمهای دیگر‬
‫دارد‬
‫بصورت ‪ bcc‬ظاهر می شود‬

‫‪Crystal Structure‬‬ ‫‪72‬‬

 Cesium Chloride Structure
Cs+Cl-
‫ بصورت شبکه مکعبی ساده به همراه پایه در‬bcc ‫• شبکه‬
‫ سزیم در گوشه ها و یک‬.‫مرکز نیز نشان داده می شود‬
‫کلر در مرکز قرار دارد‬
  
a / 2( x  y  z )
• CsBr,CsI crystallize in this structure.
lattice constants are in the order of 4 angstroms.
Cesium Chloride Cs+Cl-

8 cell
3–Hexagonal Close-Packed Str.

Crystal Structure 75
 Hexagonal Close-packed Structure

He, Be, Mg, Hf, Re (Group II elements) a=b a=120, c=1.633a,

ABABAB Type of Stacking basis : (0,0,0) (2/3a ,1/3a,1/2c)

Crystal Structure 76
 Packing
Close pack

A A A A A A A A
B B B B B B
AC AC AC A A A A
B B B B B
AC AC AC AC A A A A
B B B B
AC AC AC A
Sequence AAAA…
Sequence ABABAB..
- simple cubic
-hexagonal close pack
Sequence ABAB…
Sequence ABCABCAB..
- body centered cubic
-face centered cubic close pack
Crystal Structure 77
Crystal Structure 78
4 - Diamond Structure

‫ با پایه دو تایی‬Fcc ‫• دارای ساختار‬

Crystal Structure 79
 4 - Diamond Structure

• The coordination number of diamond

structure is 4.
• The diamond lattice is not a Bravais lattice.
• Si, Ge and C crystallizes in diamond
structure.
Face Centred Cubic (FCC) Lattice + Two Carbon atom Motif
(0,0,0) & (¼, ¼, ¼)

Diamond Cubic Crystal

=

Tetrahedral bonding of C
(sp3 hybridized)
Crystal Structure 82
5- Zinc Blende
‫)‪5- Zinc Blende(ZnS‬‬

‫سولفید روی همانند الماس اما جنس پایه ها متفاوت می باشد‬

‫‪Crystal Structure‬‬ ‫‪84‬‬

‫تقارنها در فیزیک حالت جامد‬
What kind of symmetry does this object have?

4
What kind of symmetry does this object have?

4

m
What kind of symmetry does this object have?

4

m
What kind of symmetry does this object have?

4

m
What kind of symmetry does this object have?

4

4mm

m
Another example:
Another example:

6

6mm

m
And another:
And another:

2

2
 Rotation Axis

3600
n


=180 n=2 2-fold rotation axis

=120 n=3 3-fold rotation axis

 =90 n=4 4-fold rotation axis

=60 n=6 6-fold rotation axis

The rotations compatible with translational symmetry are  (1, 2, 3, 4, 6)

Rotations
Mirror Symmetry
Inversion
2D - Point Groups
‫تقارن بازتابی‬
 ‫تقارن بازتابی به همراه وارون جانبی‬

‫‪R‬‬ ‫‪R‬‬

‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬
‫تقارن بازتابی‬
 ‫)‪(x,y,z) --> (-x,-y,-z‬‬
‫تقارن مر کز وارونی(در شبکه براوه همیشه‬
‫بر قرار است)‬
‫تقارن مر کز وارونی‬
Crystal Structure 108
 ‫تقارنهای مکعب‬

Crystal Structure 109