Professional Documents
Culture Documents
WAYANG
KAWRUH WAYANG
Wayang iku salah sijining wujud seni Wayang awujud 2 dhimensi utawa 3
pertunjukan kang lakon critane saka dhimensi. Ingkang wujud 2 dhimensi
Ramayana lan Mahabarata.
umumipun dipundamel saking kulit
Seni pertunjukan wayang iki diiringi dening (walulang), ingkang asring kulit sapi, utawi
gamelan. wedhus.
Wayang wis diakui dèning UNESCO yaiku karya Dene ingkang awujud 3 dhimensi, lumrah
cipta kang èndah lan nyengsèmakè saka critanè,
dipundamel saking kayu ingkang
wayanganè, lan dadi warisan kang banget agungè.
Pengesahè ing tanggal 7 Novembèr 2003
dipunrenggani panganggo saking kain ingkang
manéka warni adhedhasar karakter wayang
Wayang dumadi saking tembung wod kasebat.
"yang/hyang" angsal ater-ater wa-.
Tegesipun roh ingkang saged damel beja Ananging ing sawatara tlatah, ugi wonten
cilakanipun manungsa. ingkang dipundamel saking suket lan
Wayang punika wewayangan utawi kerdhus, ananging wayang jinis makaten
gegambaran watak lan jiwanipun manungsa. boten radi kathah dipuntemoni.
A. WATAKE WAYANG MITURUT BENTUKE
1. Ndhingkluk : sabar, sareh, wicaksana, waspada
2. Lancap : kendel, brangansan, siyaga, lan waspada
3. Mrongos/mendelik : galak, brangasan, gampang nesu, ugal-
TITIKANE (CIRI-CIRI ) WAYANG ugalan
Lakon Panji
Wayang Golek
Wayang Klithik/Krucil
Saka Kayu
Lakon Damarwulan
Wayang
Purwa/Kulit
Wayang Potehi/Cina
Wayang Wong
Wayang Suket
Wayang Motekar
Saka Plastik
Werna-Werni Bayangane
BAB-BAB KANG ANA SESAMBUNGANE KARO WAYANG
1 Kelir : mori kapenthang kanggo jejer 9 Waranggana/ : wong wadon sing nembang mbarengi
wayang Sinden unine gamelan
8 Niyaga : wong sing nabuh gamelan 15 Gara-gara : metune Semar, Gareng, Petruk, lan
Bagong
GAMAN/SENJATA
MAHABARATA
Lakon Dewaruci
Lakon Pewayangan Lakon Gathotkaca Lair
Lakon Gathotkaca gugur
Lakon Bima Bungkus
Lakon Bisma Gugur
Lakon Abimanyu Gugur
Lan sapanunggalane
RAMAYANA
Lakon Dasarata garwa
Lakon Kumbakarna Gugur
Lakon Anoman Duta
Lakon Anoman Obong
Lakon Rama Gandrung
Lakon Indrajid Lena
Lan sapanunggalane
DEWA
PERTAPAAN AGRASTINA
Raden
Kusya lan
Raden Lawa
Lawa & Kusya adalah putra
kembar, putra Prabu
Ramawijaya, raja negara
Ayodya dengan Dewi Sinta.
Menurut Kitab Mahabharata,
mereka lahir di pertapaan
Wismaloka tempat tinggal
Resi Walmiki.
Lawa dan Kusya lahir tatkala
Dewi Sinta hidup dalam
pengasingan. Sebagai akibat
sikap Prabu Rama yang tetap
meragukan kesucian Dewi
Sinta yang hampir 12 tahun
dalam sekapan Prabu
Dasamuka, raja Alengka
meski kesucian Dewi Sinta
telah dibuktikan dengan
masuk api pembakaran, Dewi
Sinta yang dalam keadaan
hamil diasingkan ke dalam
hutan.
Dewi Sinta kemudian tinggal
di pertapaan
Wisamaloka dalam
lindungan Resi Walmiki.
KERAJAAN ALENGKA
Prabu
Dasamuka/ Rahwana Kumbakarna Sarpakenaka Gunawan
Wibisana
Antareja saking
ibu Dewi
Nagagini
Gathutkaca
saking ibu
Dewi Arimbi
Antasena saking
ibu Dewi
Urangayu
Abimanyu
Dhèwèké putrané Arjuna
lan Dèwi Wara Sembadra.
Papan dunungé ana ing
kasatriyan Tanjunganom
iya Plangkawati.
Ing padhalangan, Abimanyu
iku digambarké kadidéné
satriya kang bagus citrané,
alus budiné, nanging
wataké getapan (gampang
nesu) lan gampang mara-
tangan.
Kaya ingkang rama,
Abimanyu kondhang
kadidéné satriya utama sing
kuat tapabratané, mula
Abimanyu klakon
kasinungan wahyu-wahyu
kanaréndran, kaya ta Wahyu
Cakraningrat, Wahyu
Widhayat, wahyu
Antatwulan, lan sapituruté.
manut wecaning déwa sapa
sing kadunungan wahyu
kasebut bakal bisa dadi
naréndra gung binatara.
Nanging Abimanyu ora
nganti klakon madeg ratu,
jalaran dhèwèké gugur
ing paprangan ing Tegal
Kurusetra kanthi dikrocok
gegaman lan dikroyok
déning para Kurawa
PARA
PUTRA
ARJUNA
Dewi Subadra, berputra Raden
Abimanyu Dewi Sulastri, berputra Raden
Sumitra Dewi Larasati, berputra Raden
Bratalaras Dewi Ulupi atau Palupi,
berputra Bambang Irawan
Dewi Jimambang, berputra
Kumaladewa dan Kumalasakti
Dewi Ratri, berputra Bambang
Wijanarka Dewi Dresanala, berputra
Raden Wisanggeni
Dewi Wilutama, berputra Bambang
Wilugangga
Dewi Manuhara, berputra
Endang Pregiwa dan Endang
Pregiwati Dewi Supraba, berputra
Raden Prabakusuma
Dewi Antakawulan, berputra
Bambang Antakadewa
Dewi Juwitaningrat, berputra Bambang
Sumbada
Dewi Maheswara
Dewi Retno
Kasimpar Dewi Dyah
Sarimaya Dewi
Srikandi
PARIKESIT
Panjenenganipun punika raja Kerajaan Kuru lan cucu
Arjuna. Kang rama ana putra punika Abimanyu
nalika Janamejaya.
Punakawan iku sebutan kanggo para pamomong (pangiring) para ksatria ing wayang.
Punakawan racaké metu nalikané wayah gara gara, yaiku ngepasi Pathet Sanga utawa sabubare Perang Ampyak/Perang Gagal.