You are on page 1of 45

WAYANG

WAYANG
KAWRUH WAYANG
 Wayang iku salah sijining wujud seni  Wayang awujud 2 dhimensi utawa 3
pertunjukan kang lakon critane saka dhimensi. Ingkang wujud 2 dhimensi
Ramayana lan Mahabarata.
umumipun dipundamel saking kulit
 Seni pertunjukan wayang iki diiringi dening (walulang), ingkang asring kulit sapi, utawi
gamelan. wedhus.
 Wayang wis diakui dèning UNESCO yaiku karya  Dene ingkang awujud 3 dhimensi, lumrah
cipta kang èndah lan nyengsèmakè saka critanè,
dipundamel saking kayu ingkang
wayanganè, lan dadi warisan kang banget agungè.
Pengesahè ing tanggal 7 Novembèr 2003
dipunrenggani panganggo saking kain ingkang
manéka warni adhedhasar karakter wayang
 Wayang dumadi saking tembung wod kasebat.
"yang/hyang" angsal ater-ater wa-.
 Tegesipun roh ingkang saged damel beja  Ananging ing sawatara tlatah, ugi wonten
cilakanipun manungsa. ingkang dipundamel saking suket lan
 Wayang punika wewayangan utawi kerdhus, ananging wayang jinis makaten
gegambaran watak lan jiwanipun manungsa. boten radi kathah dipuntemoni.
A. WATAKE WAYANG MITURUT BENTUKE
1. Ndhingkluk : sabar, sareh, wicaksana, waspada
2. Lancap : kendel, brangansan, siyaga, lan waspada
3. Mrongos/mendelik : galak, brangasan, gampang nesu, ugal-
TITIKANE (CIRI-CIRI ) WAYANG ugalan

B. WATAKE WAYANG MITURUT JINISE


1. Satriya : alus luhur, sabar, luruh, siyaga, wicaksana
2. Buta : kasar, brangasan, ugal-ugalan, gampang nesu
3. Kethek : pencilakan, usil, seneng ngrusuhi

C. WATAKE WAYANG MITURUT SUNGGINGANNE


1. putih, kuning, ireng : tandhane becik, suci
2. Abang : tandhane kendel, brangasan
3. Biru : tandane jireh
Ndhingkluk Lancap Ndhingkluk Lancap
Dewi, Buto, Abang Buto Buto, Biru
Kuning Mendhelik Abang Mrongos
Liyepan

Lancap Ireng Ndhingklu Ireng


Satriya k Satriya
Ndingk Lanc
luk ap
Dewi Keth
Putih ek
Puti
h
Jinis Wayang 1. Wayang beber yaiku wayang saka kain mori kang digambari
wayang ditontonake sarana dibeber (dibentangkan) banjur
dicritakake.
2. Wayang gedhog yaiku wayang sing nyritakake lakon Panji.
3. Wayang golek/thengul yaiku wayang kang awujud golekan.
4. Wayang klithik/krucil yaiku wayang saka kayu digawe saemper
(mirip) wayang kulit, nyritakake lakon Damarwulan.
5. Wayang purwa/kulit yaiku wayang sing digawe saka lulang (kulit
kewan ternak), nyritakake lakon Mahabarata lan Ramayana.
6. Wayang potehi/cina yaiku wayang golek nyritakake lakon cina.
7. Wayang wong yaiku wayang sing dilakonake wong (njoged
sarta digameli).
8. Wayang suket yaiku wayang kang digawe saka suket (rumput)
9. Wayang motekar yaiku wayang plastik kang gawe teknik anyar
saengga wayangan/bayangane bisa werna-werni.
Wayang Beber
Wayang Gedog

Lakon Panji
Wayang Golek
Wayang Klithik/Krucil

Saka Kayu
Lakon Damarwulan
Wayang
Purwa/Kulit
Wayang Potehi/Cina
Wayang Wong
Wayang Suket
Wayang Motekar

Saka Plastik
Werna-Werni Bayangane
BAB-BAB KANG ANA SESAMBUNGANE KARO WAYANG
1 Kelir : mori kapenthang kanggo jejer 9 Waranggana/ : wong wadon sing nembang mbarengi
wayang Sinden unine gamelan

2 Kothak : pethi wadhah wayang 10 Sabetan : patrape dhalang nglakokae wayang

3 Cempala : dhodhong kothak


11 Sulukan : ada-ada
4 Keprak/ : wesi blebekan kanggo ngeprek
kecrek 12 Perang gagal : perang wadyabala durung ana pepati

5 Blencong : lampu cuplak gedhe


13 Perang : perange buto karo satriya
6 Cempurit : garan wayang kembang
7 Dhalang : wong sing nglakokae wayang 14 Perang : perang amuk-amukan akeh pepati
brubuh

8 Niyaga : wong sing nabuh gamelan 15 Gara-gara : metune Semar, Gareng, Petruk, lan
Bagong
GAMAN/SENJATA
MAHABARATA
 Lakon Dewaruci
Lakon Pewayangan  Lakon Gathotkaca Lair
 Lakon Gathotkaca gugur
 Lakon Bima Bungkus
 Lakon Bisma Gugur
 Lakon Abimanyu Gugur
 Lan sapanunggalane

RAMAYANA
 Lakon Dasarata garwa
 Lakon Kumbakarna Gugur
 Lakon Anoman Duta
 Lakon Anoman Obong
 Lakon Rama Gandrung
 Lakon Indrajid Lena
 Lan sapanunggalane
DEWA

Batara Batara Batar Batar


Batara Guru
Narad Brahm a a
a a Indra Wisnu
RAMAYANA
RAMA LAN RAHWANA
KERAJAAN AYODYA

Prabu Dewi Dewi Kekayi Dewi Sumitra


Dasarata Sukasalya
/ Raghu
KERAJAAN AYODYA

Prabu Raden Raden Raden


Ramawijay Dewi Shinta Satrugn
Lesman Barat
a a a a
Prabu
Resi Gotama Sugriwa Subali Dewi Anjani Anoman

PERTAPAAN AGRASTINA
Raden
Kusya lan
Raden Lawa
Lawa & Kusya adalah putra
kembar, putra Prabu
Ramawijaya, raja negara
Ayodya dengan Dewi Sinta.
Menurut Kitab Mahabharata,
mereka lahir di pertapaan
Wismaloka tempat tinggal
Resi Walmiki.
Lawa dan Kusya lahir tatkala
Dewi Sinta hidup dalam
pengasingan. Sebagai akibat
sikap Prabu Rama yang tetap
meragukan kesucian Dewi
Sinta yang hampir 12 tahun
dalam sekapan Prabu
Dasamuka, raja Alengka
meski kesucian Dewi Sinta
telah dibuktikan dengan
masuk api pembakaran, Dewi
Sinta yang dalam keadaan
hamil diasingkan ke dalam
hutan.
Dewi Sinta kemudian tinggal
di pertapaan
Wisamaloka dalam
lindungan Resi Walmiki.
KERAJAAN ALENGKA

Prabu
Dasamuka/ Rahwana Kumbakarna Sarpakenaka Gunawan
Wibisana

Patih Prahasta Raden Idrajid Dewi Trijatha


MAHABARATA
PANDHAWA DAN KURAWA
KETURUNAN KURU KERAJAAN ASTINA

Prabu Bethari Bisma Dewi Begawan


Sentanu Gangga Dewabrata Durgandhini Abiyasa
KERAJAAN MANDURA

Prabu Prabu Dewi Wara


Baladewa Kresna Subadra
KELUARGA KURAWA

Prabu Dewi Patih Prabu Adipat


Dursasana
Dasarat Gandar Sengkun Duryudan i
a i i a Karna
Dewi Kunti Pandu Dewanata Dewi Madrim
PANDAWA

Puntadewa/ Werkudara/ Janaka/


Nakula Sadewa
Yudhistira Bima Arjuna
KERAJAAN PANCALA

Prabu Drupada Drestadyuma Srikandhi Dewi Drupadi


Pancawala
Pancawala utawi
Pancakumara inggih punika
sesebatan kanggé gangsal
putranipun Drupadi kaliyan
Panca pandhawa wonten
salebeting wiracarita
Mahabharata.
Tembung Pancakumara
asalipun saking basa
Sansekerta, panca ingkang
anggadhahi pangertosan 5
(gangsal), lajeng kumara
tegesipun putra.
GARWAN
E
WERKUDA
RA
Dewi Arimbi (raseksi)
berputra Gatutkaca
Dewi Nagagini
(dewi ular) berputra
Antareja
Dewi Urangayu
(dewi ikan) berputra
Antasena
WERKUDARA LAN PUTRANE

Antareja saking
ibu Dewi
Nagagini
Gathutkaca
saking ibu
Dewi Arimbi
Antasena saking
ibu Dewi
Urangayu
Abimanyu
Dhèwèké putrané Arjuna
lan Dèwi Wara Sembadra.
Papan dunungé ana ing
kasatriyan Tanjunganom
iya Plangkawati.
Ing padhalangan, Abimanyu
iku digambarké kadidéné
satriya kang bagus citrané,
alus budiné, nanging
wataké getapan (gampang
nesu) lan gampang mara-
tangan.
Kaya ingkang rama,
Abimanyu kondhang
kadidéné satriya utama sing
kuat tapabratané, mula
Abimanyu klakon
kasinungan wahyu-wahyu
kanaréndran, kaya ta Wahyu
Cakraningrat, Wahyu
Widhayat, wahyu
Antatwulan, lan sapituruté.
manut wecaning déwa sapa
sing kadunungan wahyu
kasebut bakal bisa dadi
naréndra gung binatara.
Nanging Abimanyu ora
nganti klakon madeg ratu,
jalaran dhèwèké gugur
ing paprangan ing Tegal
Kurusetra kanthi dikrocok
gegaman lan dikroyok
déning para Kurawa
PARA
PUTRA
ARJUNA
Dewi Subadra, berputra Raden
Abimanyu Dewi Sulastri, berputra Raden
Sumitra Dewi Larasati, berputra Raden
Bratalaras Dewi Ulupi atau Palupi,
berputra Bambang Irawan
Dewi Jimambang, berputra
Kumaladewa dan Kumalasakti
Dewi Ratri, berputra Bambang
Wijanarka Dewi Dresanala, berputra
Raden Wisanggeni
Dewi Wilutama, berputra Bambang
Wilugangga
Dewi Manuhara, berputra
Endang Pregiwa dan Endang
Pregiwati Dewi Supraba, berputra
Raden Prabakusuma
Dewi Antakawulan, berputra
Bambang Antakadewa
Dewi Juwitaningrat, berputra Bambang
Sumbada
Dewi Maheswara
Dewi Retno
Kasimpar Dewi Dyah
Sarimaya Dewi
Srikandi
PARIKESIT
Panjenenganipun punika raja Kerajaan Kuru lan cucu
Arjuna. Kang rama ana putra punika Abimanyu
nalika Janamejaya.

Prabu Parikesit ya Prabu Kresna Dipayana


yaiku ratu ing Negara Ngastina. Prabu Parikesit
putrané Radèn Angkawijaya/Abimanyu satriya
ing Plangkawati kaliyan premesuri Dewi Utari,
putri Prabu Matswapati karo Dewi Ni
Yustinawati saka nagara Wirata.
Sabubare perang Brantayuda lan Pandhawa
padha surut, Parikesit kang duwe hak praja ing
Ngastina. Nanging amarga durung diwasa,
lakune paprentahan ditindakake dening Utari.
Sawise ngancik diwasa Parikesit
kajumenengake ratu dening Resi Jaladara, ya
Prabu Baladewa kang wis madeg Pandhita.
Parikesit dadi puncering sejarah pangiwa para
ratu ing tanah Jawa bisa sambung getih karo
Pandhawa.
GARENG PETRUK BAGONG
PUNAKAWAN

Punakawan iku sebutan kanggo para pamomong (pangiring) para ksatria ing wayang.
Punakawan racaké metu nalikané wayah gara gara, yaiku ngepasi Pathet Sanga utawa sabubare Perang Ampyak/Perang Gagal.

TOGOG BILUNG LIMBUK CANGIK


TUGAS PORTOFOLIO 6

Digarap tulis tangan ing Buku Tulis


Tugas Portofolio 6 Silsilah Pewayangan
GOLEKA REFERENSI BANJUR GAMBAREN SILSILAH PEWAYANGAN ING NGISOR IKI!

Silsilah 1 Silsilah 2 Silsilah 3


Pandawa lan Kurawa Rama Wijaya Prabu Dasamuka
Gambaren
Gambaren silsilah keluwarga Pandawa lansilsilah
Kurawa keluwarga Kerajaan
mulai Prabu Ayodya
Gambaren
Sentanu ngantimulai
silsilah Prabu
Parikesit
keluwarga Banap
kanthi
Kera
je
Wenehana
Wenehana tanda kang beda antarane tanda
lanang lankang beda antarane
wadon! lanangtanda
Wenehana lan wadon!
kang beda anta
Wenehana
Wenehana garis/werna kang beda garis/werna kang beda
antarane: antarane:garis/werna kang bed
Wenehana
garwa/menikah garwa/menikah garwa/menikah
duwe anak duwe anak duwe anak
dulur/saudara dulur/saudara dulur/saudara

You might also like