kurs: Trening Umiejętności Społecznych (TUS)

Trening umiejętności społecz-

nych
Istotą treningu umiejętności społecznych jest rozwój tych umiejętności i ich przeniesienie
do naturalnych sytuacji. Inaczej mówiąc trening ma pozwolić na stworzenie „laborato-
ryjnych” warunków, w których można wypróbować, ćwiczyć i doskonalić umiejętności,
z których użyciem na co dzień występują problemy.

Trening umiejętności społecznych to „specjalistyczne oddziaływania, które umożliwiają

doskonalenie skuteczności interpersonalnej, rozumianej jako umiejętność stosownego
i satysfakcjonującego dla danej osoby i jej otoczenia funkcjonowania w kontaktach
z innymi ludźmi”1.

Nie zawsze trening umiejętności społecznych polega na uczeniu konkretnych, nowych

zachowań interpersonalnych.

S. N. Elliott i F. M. Gresham wyróżniają 2 zasadnicze typy deficytów skuteczności interper-

sonalnej:

deficyt umiejętności deficyt wykonania

• dziecko/ dorosły nie zna • dziecko/ dorosły zna określoną

umiejętności społecznej i z umiejętność społeczną i
tego powodu nie potrafi potrafi zachować się w
zachować się w pożądany pożądany sposób, ale nie
sposób (deficyt uczenia się) czyni tego
lub nie ma wystarczającej
wprawy w korzystaniu z danej
umiejętności (deficyt płynności
zachowania)

1 Str. 150 w: Paweł Smółka (2016). Kompetencje społeczne. Metody pomiaru i doskonalenia umie-
jętności interpersonalnych.. Warszawa, Wydawnictwo Wolters Kluwer SA
kurs: Trening Umiejętności Społecznych (TUS)

Deficyt wykonania może być efektem:

 deficytu motywacji (dana osoba nie chce się zachować w określony sposób,
nie docenia znaczenia tego zachowania lub własnych możliwości)
 deficytu w zakresie poznania społecznego (brak umiejętności trafnej oceny sytu-
acji, brak wyczucia kiedy, wobec kogo należy zachować się w określony sposób)

W związku z tymi deficytami S. N. Elliott i F. M. Gresham wyróżniają dwa główne rodzaje

treningu umiejętności społecznych:

specyficzny trening (meta)poznawczy trening

umiejętności społecznych umiejętności społecznych
•opiera się na założeniu, że •koncentruje się na rozwijaniu
funkcjonowanie społeczne umiejętności trafnego
wymaga opanowania analizowania sytuacji
konkretnych umiejętności społecznych w celu bardziej
sprawnego korzystania z
aktualnego repertuaru
zachowań społecznych

TUS w swojej klasycznej odmianie ma zazwyczaj formę treningu specyficznego i koncen-

truje się na nauczeniu nowych zachowań i nawyków interpersonalnych. W ostatnich la-
tach zyskuje coraz większą popularność coaching umiejętności interpersonalnych bę-
dący przykładem treningu (meta)poznawczego.

W specyficznym treningu umiejętności społecznych według Riggia I Cegali stosuje się

często następujące techniki:

 trening percepcji społecznej

 trening podejmowania roli innych ludzi
 trening analizowania sytuacji społecznej
 trening nadawania komunikatów niewerbalnych
 trening komunikacji werbalnej
 trening autoprezentacji
kurs: Trening Umiejętności Społecznych (TUS)

Trening percepcji społecznej – uczy rozumienia komunikatów niewerbalnych, percepcji

stanów emocjonalnych i postaw innych osób. Wykorzystuje się w nim fotografie i nagra-
nia do prezentowania przekazu niewerbalnego w celu wnioskowania o jego znaczeniu.

Trening podejmowania roli innych ludzi – doskonali umiejętność empatii poznawczej czyli
rozumienia, zauważania i brania pod uwagę punktu widzenia drugiej osoby. Stosuje się
tu m. in. odgrywanie roli lub odwracanie roli.

Trening analizowania sytuacji społecznej – polega na analizowaniu trudnych sytuacji spo-

łecznych pod kątem m. in. reguł społecznych obowiązujących w danej sytuacji, ról, które
są w niej stosowane, umiejętności wymaganych w danej roli i sekwencji działań. Stosuje
się tu studia przypadków, opisy trudnych sytuacji interpersonalnych, filmy instruktażowe.

Trening nadawania komunikatów niewerbalnych – koncentruje się na doskonaleniu

umiejętności przekazywania informacji z wykorzystaniem mimiki, tonu głosu, gestów, po-
stawy ciała i sposobu wykorzystania przestrzeni osobistej. W jego trakcie wykorzystuje się
lustra, nagrania audiowizualne i fotografie.

Trening komunikacji werbalnej – uczenie się inicjowania, podtrzymywania i kończenia roz-

mowy, zapoznanie się z regułami konwersacji, itp. Wykorzystuje się tu odgrywanie ról
i analizę sekwencji rozmów.

Trening autoprezentacji – doskonalenie umiejętności tworzenia pożądanego wizerunku

osobistego. Stosuje się tu m. in. odgrywanie ról, pracę nad głosem, wizaż i stylizację.

Podczas naszego kursu skupimy się na specyficznym treningu umiejętności społecznych

koncentrującym się na nauczeniu dzieci i młodzieży nowych zachowań. Będziemy rów-
nież skupiać się nie tylko na dzieciach i młodzieży pełnosprawnych, lecz również na spe-
cyficznym treningu uwzględniającym potrzeby dzieci niepełnosprawnych lub z innymi
problemami w rozwoju umiejętności społecznych,

Literatura
Paweł Smółka (2016). Kompetencje społeczne. Metody pomiaru i doskonalenia umiejętności in-
terpersonalnych.. Warszawa, Wydawnictwo Wolters Kluwer SA