MALİYET VE YÖNETİM MUHASEBESİ

Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Prof. Dr. Vedat EKERGİL

Hafta 8
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Satış Tutarı 30.000 + 44.000 + 55.000 = 129.000 TL

Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

30.000
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Konu Başlığı

Satış miktarı 3.000 br

+ DSYM 300 br (3000 x
%10)
-- DBYM --250 br
--------------
Üretim miktarı 3.050 br
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Konu Başlığı

Satış miktarı 5.000 br

+ DSYM 1.100 br
-- DBYM --100 br
--------------
Üretim miktarı 6.000 br
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Konu Başlığı

Üretim miktarı (A) 6.000

ad
A Mamulü için X26 2 kg/ad
Toplam Kullanılan X26 12.000 kg
+DSYM X26 6.000
kg
-- DBYM X26 --5.000 kg
--------------
Satın alınacak X26 13.000 kg
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Konu Başlığı

Üretim miktarı (A) 6.000

ad
A Mamulü için X26 2 kg/ad
Toplam Kullanılan X26 12.000 kg
x Hammade kg mly 10 TL/kg
--------------
Kullanılan DİMMM 120.000 TL
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Konu Başlığı

Toplam
58.000
-- 3.700
+ 3.900
58.200
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Gelir Yönetimi

Gelir yönetimi, işletmelerin kârını maksimize etmek için

pazarın taleplerini işletmenin kapasitesi ile eşleştirecek
stratejiler geliştirmektir.

katma değeri en yüksek olan ve işletmeye

kâr sağlayacak olan ifade edilmektedir.
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Gelir Yönetimi Modeli

Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Gelir Yönetiminin Başarılı Olabilmesi İçin...

● Arz ve talebi dengelerken maliyetten ziyade fiyata odaklanılır

● Maliyet odaklı fiyatlama yerine piyasa / müşteri odaklı
fiyatlama kullanılmalı
● Toptan piyasasına değil bölümlenmiş mikro piyasalara satış
yapılmalı
● Değerli müşteri grubuna daima yeterli stok bulundurulmalı
● Varsayımlara göre değil, bilgiye dayalı kararlar verilmeli
● Her bir mamulün değer döngüsünden faydalanılmalı,
mamulünün önemine göre fiyatlandırma yapılmalı
● Gelir fırsatları devamlı değerlendirilmelidir.
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Gelir Kontrolü ve Gelir Sapması

Gelir kontrolünün ana odağı satış gelirleri ve kârlılıktır.

Gelir kontrolüne ilişkin analiz;

● satış miktarı,
● satış karması ve
● katkı payı
gerçek (fiili) satışlar -- bütçelenen / standart satışlar
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Gelir Sapması

olumlu sapma: Fiili satış geliri > Bütçelenen satış geliri

olumsuz sapma: Fiili satış geliri < Bütçelenen satış geliri

Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Gelir Sapma Analizi: 1.Yöntem: Satış Gelirleri Üzerinden Sapma

Satış gelirleri üzerinden sapma analizi statik bütçe

yaklaşımı olarak da bilinir.
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Gelir Sapma Analizi: 1.Yöntem: Satış Gelirleri Üzerinden Sapma

TAHMİNİ FİİLİ
Satış miktarı .
Satış fiyatı .
-- Birim Değ.Mly .
= Birim Katkı Payı .
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Gelir Sapma Analizi: 1.Yöntem: Satış Gelirleri Üzerinden Sapma

TAHMİNİ FİİLİ
660 ad. 700 ad
Satış miktarı .
Satış fiyatı .
-- Birim Değ.Mly .
= Birim Katkı Payı .
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Gelir Sapma Analizi: 1.Yöntem: Satış Gelirleri Üzerinden Sapma

TAHMİNİ FİİLİ
660 ad. 700 ad
Satış miktarı .
1018 TL/ad. 1.028 TL/ad
Satış fiyatı .
-- Birim Değ.Mly .
= Birim Katkı Payı .
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Gelir Sapma Analizi: 1.Yöntem: Satış Gelirleri Üzerinden Sapma

TAHMİNİ FİİLİ
660 ad. 700 ad
Satış miktarı .
1018 TL/ad. 1.028 TL/ad
Satış fiyatı .
--728 TL/ad. --678 TL/ad
-- Birim Değ.Mly .
= Birim Katkı Payı .
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Gelir Sapma Analizi: 1.Yöntem: Satış Gelirleri Üzerinden Sapma

TAHMİNİ FİİLİ
660 ad. 700 ad
Satış miktarı .
1018 TL/ad. 1.028 TL/ad
Satış fiyatı .
--728 TL/ad. --678 TL/ad
-- Birim Değ.Mly .
290 TL/ad. 350 TL/ad
= Birim Katkı Payı .
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Gelir Sapma Analizi: 1.Yöntem: Satış Gelirleri Üzerinden Sapma

TAHMİNİ FİİLİ FARK

660 ad. 700 ad + 40 .
Satış miktarı .
1018 TL/ad. 1.028 TL/ad + 10 .
Satış fiyatı .
--728 TL/ad. --678 TL/ad
-- Birim Değ.Mly .
290 TL/ad. 350 TL/ad
= Birim Katkı Payı .
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Gelir Sapma Analizi: 1.Yöntem: Satış Gelirleri Üzerinden Sapma

TAHMİNİ FİİLİ FARK

660 ad. 700 ad + 40 .
Satış miktarı .
1018 TL/ad. 1.028 TL/ad + 10 .
Satış fiyatı .
--728 TL/ad. --678 TL/ad
-- Birim Değ.Mly .
290 TL/ad. 350 TL/ad
= Birim Katkı Payı .
Satış Fiyatı Sapması = Satış fiyatı farkı x Fiili satış miktarı
Satış Fiyatı Sapması = 10 x 700 adet
Satış Fiyatı Sapması = 7.000 TL (OLUMLU SAPMA)
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Gelir Sapma Analizi: 1.Yöntem: Satış Gelirleri Üzerinden Sapma

TAHMİNİ FİİLİ FARK

660 ad. 700 ad + 40 .
Satış miktarı .
1018 TL/ad. 1.028 TL/ad + 10 .
Satış fiyatı .
--728 TL/ad. --678 TL/ad
-- Birim Değ.Mly .
290 TL/ad. 350 TL/ad
= Birim Katkı Payı .
Satış Miktar Sapması = Satış miktar farkı x Tahmini satış fiyatı
Satış Miktar Sapması = 40 x 1.018 TL/ad.
Satış Miktar Sapması = 40.720 TL (OLUMLU SAPMA)
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Gelir Sapma Analizi: 2.Yöntem: Katkı Payı Üzerinden Sapma

Katkı tipi gelir tablosu

Katkı payı üzerinden
● esnek bütçe sapması,
● satış karması sapması ve
● satış miktarı sapması
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

2.Yöntem: Esnek Bütçe Sapması (EBS)

Yönetimin başarısı kâr veya katkı payı (satışlar – değişken maliyetler)

aracılığıyla ölçülür.

‘esnek bütçe’ veya ‘satış fiyatı’ uygulaması ile statik bütçe uygulaması
yerine esnek bütçe uygulaması ile işletmenin birden fazla mamul
üretmesi durumundaki gelir kontrolünün de yapılması sağlanmaktadır.
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

2.Yöntem: Esnek Bütçe Sapması (EBS)

TAHMİNİ FİİLİ FARK

660 ad. 700 ad + 40 .
Satış miktarı .
1018 TL/ad. 1.028 TL/ad + 10 .
Satış fiyatı .
--728 TL/ad. --678 TL/ad
-- Birim Değ.Mly .
290 TL/ad. 350 TL/ad + 60 .
= Birim Katkı Payı .
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

2.Yöntem: Esnek Bütçe Sapması (EBS)

TAHMİNİ FİİLİ FARK

660 ad. 700 ad + 40 .
Satış miktarı .
1018 TL/ad. 1.028 TL/ad + 10 .
Satış fiyatı .
--728 TL/ad. --678 TL/ad
-- Birim Değ.Mly .
290 TL/ad. 350 TL/ad + 60 .
= Birim Katkı Payı .
Katkı Payı EBS = Birim Katkı Payı farkı x Fiili satış miktarı
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

2.Yöntem: Esnek Bütçe Sapması (EBS)

TAHMİNİ FİİLİ FARK

660 ad. 700 ad + 40 .
Satış miktarı .
1018 TL/ad. 1.028 TL/ad + 10 .
Satış fiyatı .
--728 TL/ad. --678 TL/ad
-- Birim Değ.Mly .
290 TL/ad. 350 TL/ad + 60 .
= Birim Katkı Payı .
Katkı Payı EBS = Birim Katkı Payı farkı x Fiili satış miktarı
Katkı Payı EBS = 60 x 700 ad.
Katkı Payı EBS = 42.000 TL (OLUMLU SAPMA)
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

2.Yöntem: Satış Miktarı Sapması (SMS)

TAHMİNİ FİİLİ FARK

660 ad. 700 ad + 40 .
Satış miktarı .
1018 TL/ad. 1.028 TL/ad + 10 .
Satış fiyatı .
--728 TL/ad. --678 TL/ad
-- Birim Değ.Mly .
290 TL/ad. 350 TL/ad + 60 .
= Birim Katkı Payı .
Katkı Payı SMS = Satış Miktarı Farkı x Tahmini birim katkı payı
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

2.Yöntem: Satış Miktarı Sapması (SMS)

TAHMİNİ FİİLİ FARK

660 ad. 700 ad + 40 .
Satış miktarı .
1018 TL/ad. 1.028 TL/ad + 10 .
Satış fiyatı .
--728 TL/ad. --678 TL/ad
-- Birim Değ.Mly .
290 TL/ad. 350 TL/ad + 60 .
= Birim Katkı Payı .
Katkı Payı SMS = Satış Miktarı Farkı x Tahmini birim katkı payı
Katkı Payı SMS = 40 x 290
Katkı Payı SMS = 11.600 TL (OLUMLU SAPMA)
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

2.Yöntem : Satış Karması Sapması (SKS)

TAHMİNİ FİİLİ
660 ad 700 ad
Satış miktarı (D13) .
1570 ad 1.610 ad
Tüm Mamullerin Satış miktarı .
Satış Karması Oranı %42,04 %43,48

Katkı Payı SKS = (Satış Karması Farkı x Fiili satış miktarı)

x Tahmini birim katkı payı
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

2.Yöntem: Satış Karması Sapması (SKS)

TAHMİNİ FİİLİ
660 ad 700 ad
Satış miktarı (D13) .
1570 ad 1.610 ad
Tüm Mamullerin Satış miktarı .
Satış Karması Oranı %42,04 %43,48

Katkı Payı SKS = (Satış Karması Farkı x Fiili satış miktarı)

x Tahmini birim katkı payı
Katkı Payı SKS = (%42,04 -- %43,48) x 700 x 290
Katkı Payı SMS = 2.923 TL (OLUMLU SAPMA)
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Katkı Payı = SF -- Br.DM

= 160 -- 12
= 148 TL/ad
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Metin veya görsel

Kapasite kullanım oranı

= 120 / 150
= %80
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Tahmini Kapasite
3600 oda x %75 = 2700 adet

Fiili Kapasite
3600 oda x %70 = 2520 adet
Kapasite Farkı
3600 oda x %70 = 180 adet
Stand.Satış Fiyatı x 400 TL

Satış Mikt.Sapma 72.000 TL

Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

Konu Başlığı

Fiili Katkı Payı

500 -- 40 = 460 TL/ad

Tahmini Katkı Payı

400 -- 20 = 380 TL/ad

Katkı Payı Farkı

460 -- 380 = 80 TL/ad

Fiili Satış Miktarı x 500 ad

Esnek Bütçe Sap 40.000 TL

Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü
Ünite 6: Gelir Yönetimi ve Maliyet Kontrolü

7. Ünitede
buluşmak üzere...