Giuse Huỳnh Thanh Vinh Học kì I

Khóa 22 Môn Việt Văn

Điểm Lời phê

BÀI LÀM
Hướng tới một Hội thánh hiệp hành: Hiệp thông ‐ Tham gia ‐ Sứ vụ chính là chủ đề của
Thượng hội đồng Giám mục sẽ được nhóm họp vào năm 2023. Tuy nhiên, vào ngày
09/10/2021, ĐTC đã khai mạc Thượng hội đồng, và từ cuối năm 2021, tại các giáo xứ, Giáo
phận ở Việt Nam đã bắt đầu tiến trình chuẩn bị cho Thượng hội đồng. Trong thời gian qua,
chúng ta cũng được nghe chia sẻ nhiều về “tính hiệp hành” trong Hội thánh từ các vị Giám
mục và linh mục. Vậy hiệp hành là gì ? hiệp hành có nghĩa là “cùng nẻo đường” hay “cùng
đi, cùng bước”. Áp dụng vào Giáo hội, từ này chỉ con đường trên đó dân Thiên Chúa cùng
đi. Thượng Hội đồng Giám mục là để giúp đỡ Đức Thánh Cha trong việc điều hành Giáo
hội hoàn vũ bằng cách đưa ra các ý kiến tham vấn trong việc bảo toàn và thăng tiến đức tin
và phong hoá, trong việc duy trì và củng cố kỷ luật Giáo hội, và cũng để nghiên cứu các vấn
đề liên quan tới hoạt động của Giáo hội trong thế giới. Ngoài ra, để chuẩn bị tài liệu phục vụ
cho cuộc họp Thượng Hội đồng Giám mục sắp tới, phải dùng đến cẩm nang, cẩm nang này
được thiết kế như một cuốn hướng dẫn kèm theo Tài liệu chuẩn bị, phục vụ cho hành trình
mang tính hiệp hành. Hai tài liệu này bổ sung cho nhau và nên được đọc tiếp nối nhau. Đặc
biệt, Cẩm nang đưa ra sự hỗ trợ thực hành cho (các) linh hoạt viên hay ban linh hoạt của
giáo phận, được giám mục giáo phận chỉ định, nhằm chuẩn bị và tập họp Dân Chúa để họ có
thể chia sẻ những kinh nghiệm nơi Giáo hội địa phương của họ. Lời mời gọi mọi tín hữu
trên toàn thế giới này là giai đoạn đầu tiên của Đại hội toàn thể thường kỳ của Thượng Hội
đồng Giám mục lần thứ XVI, mà chủ đề là “Hướng đến một Hội thánh hiệp hành: Hiệp
thông, Tham gia và Sứ vụ”.

Vậy nguồn gốc của từ “hiệp hành” là từ đâu? “Hiệp hành” là từ ghép Hán Việt rất mới mẻ
và lạ lẫm với mọi người đã được dịch giả dùng khi dịch văn kiện “Vademecum for the
Synod on Synodality” (Cẩm nang cho Thượng hội đồng về tính hiệp hành) của THĐGM lần
thứ XVI. Chắc chắn từ ghép này không có trong các từ điển Hán Việt. Khi tra các từ ghép
với chữ “hành” ta tìm được 130 từ, nhưng tuyệt nhiên không hề có chữ “hiệp hành”. Tuy
nhiên, để diễn tả hết ý nghĩa của từ “synodality”, nguyên ngữ là synodus (Latinh), συνὁδος
(Hy Lạp). Synodus có 2 thành tố: syn-odus cũng như συν-ὁδος (Hylạp) nghĩa là cùng- con
đường. Đặc biệt là sự giải thích của văn kiện “For a Synodal Church: Communion,
Participation, and Mission” (Hướng đến một Giáo hội hiệp hành: Hiệp thông, Tham gia và
Sứ vụ) thì chữ “hiệp” 協 (bộ thập 十) sẽ tương hợp nhất. Khi tra các từ điển Hán Việt về
chữ hành 行 ta thấy có hai nghĩa chính yếu thường gặp đó là bước đi và làm việc. Ngoài ra,
nó còn có nghĩa là đường sá
(x. Tự điển Hán Việt của Thiều Chửu), đường đi (x. Hán Việt Tân Từ điển của Nguyễn Quốc
Hùng). Như thế, khi kết hợp 2 chữ “hiệp hành” 協 行 cho ta nghĩa: rất đông người hòa
hợp, giúp đỡ nhau bước đi và làm việc trên con đường. Nhìn xem chủ đề của Thượng Hội
đồng là “Hướng đến một Hội thánh hiệp hành: Hiệp thông, Tham gia và Sứ vụ.” Ba chiều
kích của chủ đề là hiệp thông, tham gia và sứ vụ. Ba chiều kích này có mối quan hệ mật
thiết với nhau. Chúng là những trụ cột quan trọng của một Hội thánh hiệp hành. Không có
thứ bậc giữa chúng. Thay vào đó, mỗi chiều kích làm phong phú và định hướng cho từ
“hiệp hành” kia. Giữa ba chiều kích này tồn tại một mối tương quan năng động, cần phải
được hiểu rõ mối tương quan này cùng với cả ba chiều kích của nó. Vậy nghĩa của chúng là
như thế nào ?
Đầu tiên, hiệp thông là ý muốn nhân lành, qua giao ước ban cho dân, Thiên Chúa quy tụ
chúng ta lại với nhau như những dân khác biệt nhưng cùng một đức tin. Cội nguồn sâu xa
nhất của sự hiệp thông mà chúng ta cùng chia sẻ phát xuất từ tình yêu và sự hiệp nhất của
Thiên Chúa Ba Ngôi. Chính Chúa Kitô là Đấng hòa giải chúng ta với Chúa Cha và liên kết
chúng ta với nhau trong Chúa Thánh Thần. Khi liên kết với nhau, chúng ta được hưởng
niềm hứng khởi từ việc lắng nghe Lời Chúa, qua Truyền thống sống động của Hội thánh, và
được bén rễ sâu vào cảm thức đức tin mà chúng ta cùng chia sẻ. Tất cả chúng ta đều có vai
trò của mình trong việc biện phân và thực hiện lời kêu gọi mà Thiên Chúa dành cho Dân
Ngài.
Tiếp đến, tham gia là lời kêu gọi tất cả những ai thuộc về Dân Chúa - giáo dân, người
được thánh hiến và giáo sĩ – hãy dấn thân vào cuộc thao luyện lắng nghe nhau cách chân
thành và tôn trọng. Việc lắng nghe này tạo ra không gian để chúng ta cùng nhau lắng nghe
Chúa Thánh Thần, và dẫn lối cho những khát vọng của chúng ta đối với Hội thánh. Trong
Hội thánh hiệp hành, với các thành viên hết sức đa dạng, toàn thể cộng đồng được kêu gọi
cùng nhau cầu nguyện, lắng nghe, phân tích, đối thoại, biện phân và góp ý cho việc đưa ra
các quyết định mục vụ phù hợp hết sức có thể với ý muốn của Thiên Chúa.
Và cuối cùng, sứ vụ là làm chứng cho tình yêu Thiên Chúa giữa toàn thể gia đình nhân
loại. Tiến trình hiệp hành mang chiều kích truyền giáo rõ nét. Mục đích của tiến trình này là
giúp Hội thánh làm chứng cho Tin Mừng cách hữu hiệu hơn, đặc biệt với những người sống
ở vùng ngoại vi của thế giới chúng ta.
Từ những ý trên, chúng ta có thể hiểu ý nghĩa của “hiệp hành” rằng là Giáo hội “lắng
nghe, quan tâm mục vụ” thay vì duy nhất giáo sĩ và cứng nhắc, là vai trò của cộng đoàn
Kitô, là một Giáo hội cùng nhau, các mục tử bước đi với dân, để khuyến khích và hướng
dẫn đoàn chiên của mình.
Đã nói tới “hiệp hành” thì không thể nói ngắn và đứt đoạn, vì “đi chung” và “chỉ trên
một con đường” cho tới đích, chắc chắn phải “dài đường”. Vì vậy, tóm lại rằng, “hiệp hành”
là con đường duy nhất và là đặc trưng của Hội Thánh. Cũng như Thánh Gioan Kim Khẩu đã
định nghĩa rằng: “hiệp hành chính là danh hiệu của Hội Thánh”