Rdzeń kręgowy jest częścią ośrodkowego układu nerwowego odpowiadającą za

przesyłanie informacji do mózgu. Uszkodzenie tej struktury ciała niesie ze sobą

szereg poważnych konsekwencji zdrowotnych, a przerwanie rdzenia może
doprowadzić nawet do śmierci. Jak zbudowany jest rdzeń kręgowy? Jakie choroby
rdzenia kręgowego możemy wyróżnić? Na te i inne pytania odpowiadamy w
poniższym artykule. Zapraszamy o lektury.

Trójwymiarowy model człowieka z podświetlonym rdzeniem kręgowym.

Spis treści

Gdzie leży rdzeń kręgowy?

Budowa rdzenia kręgowego

Funkcje rdzenia kręgowego

Choroby rdzenia kręgowego

Gdzie leży rdzeń kręgowy?

Rdzeń kręgowy to część ośrodkowego układu nerwowego, która ma kształt

spłaszczonego walca. U osób dorosłych osiąga długość 43-45 centymetrów oraz
średnicę około 2,5 centymetra. Struktura ta wychodzi z rdzenia przedłużonego, na
wysokości otworu wielkiego zlokalizowanego w podstawie czaszki.

Rdzeń kręgowy przebiega przez szyję oraz plecy tworząc dwa zgrubienia:

szyjne – unerwiające kończyny górne. Rozciąga się od poziomu trzeciego kręgu

szyjnego do drugiego kręgu piersiowego;

lędźwiowe – unerwiające miednicę oraz kończyny dolne. Sięga od dziewiątego

do dwunastego kręgu piersiowego.

U osób dorosłych, na wysokości pierwszego lub drugiego kręgu lędźwiowego dolny

koniec rdzenia zwęża się, tworząc stożek rdzeniowy. Od tego miejsca rozciąga się
od tzw. nić końcowa. To cienkie pasmo opony miękkiej, które przyczepione jest do
kości guzicznej.

Budowa rdzenia kręgowego

Rdzeń kręgowy zbudowany jest z położonej zewnętrznie istoty białej oraz

wewnętrznej istoty szarej. Istota biała utworzona jest z włókien nerwowych
otoczonych osłonką mielinową, natomiast istota szara składa się z komórek
podporowych i komórek nerwowych.

Po obu stronach rdzenia kręgowego znajduje się 31 par nerwów rdzeniowych:

osiem par w odcinku szyjnym;

dwanaście par w odcinku piersiowym;

pięć par w odcinku lędźwiowym;

pięć par w odcinku krzyżowym;

jedna para w odcinku guzicznym.

Korzenie tylne nerwów przewodzą bodźce czuciowe, natomiast korzenie przednie
przewodzą sygnały kontrolujące ruchy mięśni.

Rdzeń kręgowy chroni kości kręgosłupa oraz trzy opony:

oponę twardą – wytrzymałą i mocną włóknistą błonę zewnętrzną;

oponę pajęczynówkową – delikatną i cienką błonę środkową, która zbudowana

jest z włókien tkanki łącznej;

oponę miękką – delikatną, przezroczystą błonę wewnętrzną, której naczynia

krwionośne zaopatrują rdzeń kręgowy w substancje odżywcze i tlen.

Funkcje rdzenia kręgowego

Zasadnicza funkcja rdzenia kręgowego to koordynacja funkcji czuciowych i

ruchowych organizmu. Dzięki rdzeniowi kręgowemu impulsy są przewodzone z
mózgu do reszty ciała i na odwrót. Bez tej struktury nie bylibyśmy w stanie
spożywać jedzenia czy pobierać tlenu z otoczenia. Nerwy rdzeniowe są zbudowane
z milionów pojedynczych włókien nerwowych, czyli wypustek neuronów:

ruchowych, które kontrolują ruchy naszych mięśni;

czuciowych, które przewodzą bodźce z zakończeń obwodowych nerwów

czuciowych, rozmieszczonych na całym ciele, do rdzenia kręgowego oraz mózgu.

Czytaj również: Szyszynka – co to? Gdzie jest, za co odpowiada, jak ją pobudzić?

Choroby rdzenia kręgowego

Uszkodzenia rdzenia kręgowego

Do urazów rdzenia kręgowego dochodzi najczęściej na skutek wypadków

drogowych oraz upadków z wysokości. Zazwyczaj zostaje uszkodzony odcinek
szyjny kręgosłupa. Patologiczne zmiany w rdzeniu kręgowym mogą również
powstać w przebiegu chorób nowotworowych, osteoporozy, dyskopatii
kręgosłupa, a w nielicznych przypadkach jako powikłanie po punkcji.

Gdy dojdzie do uciskania nerwów rdzenia kręgowego, pojawiają się następujące

objawy:

zaburzenia czucia: drętwienie, mrowienie;

niedowład lub porażenie kończyn;

tępy, silny ból w miejscu uszkodzenia rdzenia;

zanik mięśni, które są unerwiane przez uszkodzony obszar;

zaburzenia erekcji;

zaburzenia funkcji zwieraczy.

Skutkiem przerwania rdzenia kręgowego jest paraliż ciała. Jeśli dojdzie do

zerwania rdzenia w odcinku lędźwiowym, nastąpi paraliż nóg oraz zostanie
utracona możliwość kontroli czynności fizjologicznych. Przerwanie rdzenia
kręgowego w części szyjnej skutkuje całkowitym paraliżem, brakiem możliwości
samodzielnego oddychania, a w niektórych przypadkach kończy się śmiercią.

Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

Jamistość rdzenia kręgowego

Jamistość rdzenia kręgowego to rzadka choroba przewlekła, w wyniku której

dochodzi do powstawania jam syringomielicznych. Uciskają one rdzeń kręgowy i
uszkadzają struktury położone przy kanale środkowym. Pierwszym symptomem
choroby jest drżenie mięśniowe w obrębie jednej lub obydwu rąk. Z upływem
czasu objawy zaczynają obejmować ramiona i tułów. Chory traci czucie
temperatury i bólu, a w zaawansowanym stopniu zanika również czucie dotyku i
czucie głębokie.

W celu zdiagnozowania choroby wykonuje się rezonans magnetyczny. Jedyną

skuteczną metodą leczenia tego schorzenia jest operacja neurochirurgiczna.

Sprawdź też: Nerwowość i rozdrażnienie – jak sobie radzić z objawami?

Nowotwory rdzenia kręgowego

Do nowotworów rdzenia kręgowego zaliczamy: guzy wewnątrzoponowe

zewnątrzrdzeniowe, guzy wewnątrzoponowe wewnątrzrdzeniowe oraz guzy
zewnątrzoponowe:

guzy zewnątrzoponowe – zmiany, które na skutek powiększania się uciskają na

worek oponowy, a następnie na rdzeń kręgowy;

guzy wewnątrzoponowe wewnątrzrdzeniowe – zmiany, które powodują

poszerzenie rdzenia kręgowego ze zwężeniem przestrzeni podoponowej;

guzy wewnątrzoponowe zewnątrzrdzeniowe – zmiany, które rozwijają się w

przestrzeni podoponowej. Rosną powoli i mogą osiągać duże rozmiary, zanim
zostaną wykryte.

Udar rdzenia kręgowego

Udar niedokrwienny rdzenia kręgowego jest spowodowany przerwaniem dopływu

do niego krwi. Ryzyko niedokrwienia wzrasta u osób cierpiących na miażdżycę,
zapalenia naczyń i choroby układowe tkanki łącznej.

Objawy udaru zależą od jego lokalizacji:

uszkodzenie górnych segmentów szyjnych skutkuje zaburzeniami oddychania;

uszkodzenie dolnych segmentów szyjnych powoduje ból w klatce piersiowej;

uszkodzenie w odcinku piersiowym wywołuje zaburzenia termoregulacji i spadki

ciśnienia.