TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.

HCM

CỰC TRỊ CỦA HÀM HAI BIẾN

Giảng viên: NGUYỄN MINH HẢI

 Định nghĩa

Cực trị tuyệt đối:

• Hàm 𝑓(𝑥, 𝑦) gọi là đạt cực đại tuyệt đối tại (𝑥0 ; 𝑦0 ) nếu
𝑓 𝑥, 𝑦 ≤ 𝑓 𝑥0 , 𝑦0 , ∀ 𝑥, 𝑦 ∈ 𝐷

• Hàm 𝑓(𝑥, 𝑦) gọi là đạt cực tiểu tuyệt đối tại (𝑥0 ; 𝑦0 ) nếu
𝑓 𝑥0 , 𝑦0 ≤ 𝑓 𝑥, 𝑦 , ∀ 𝑥, 𝑦 ∈ 𝐷
Cực trị tương đối: Cho f(x,y) là một hàm xác định trên một
miền mở chứa (𝑥0 , 𝑦0 ). Khi đó:

• 𝑓(𝑥0 , 𝑦0 ) là cực đại tương đối nếu 𝑓 𝑥, 𝑦 ≤ 𝑓(𝑥0 , 𝑦0 ) với mọi

(𝑥, 𝑦) nằm trong một đĩa mở chứa (𝑥0 , 𝑦0 ).

• 𝑓(𝑥0 , 𝑦0 ) là cực tiểu tương đối nếu 𝑓 𝑥, 𝑦 ≥ 𝑓(𝑥0 , 𝑦0 ) với mọi

(𝑥, 𝑦) nằm trong một đĩa mở chứa (𝑥0 , 𝑦0 ).
 Tiêu chuẩn đạo hàm riêng cho cực trị tương đối

Nếu 𝑓 có cực trị tương đối tại 𝑃0 và có các đạo hàm riêng tại 𝑃0
thì fx (P0 ) 0
fy (P0 ) 0

Điểm tới hạn: Cho 𝑓 có miền xác định D chứa 𝑃0 . Điểm 𝑃0 được
gọi là điểm tới hạn của 𝑓(𝑥, 𝑦) nếu:

1. 𝑓𝑥 𝑃0 = 𝑓𝑦 𝑃0 = 0

2. Ít nhất 𝑓𝑥 (𝑃0 ) hoặc 𝑓𝑦 (𝑃0 ) không tồn tại.

 Tiêu chuẩn đạo hàm riêng cấp 2

Giả sử f là hàm có các đạo hàm riêng cấp 2 liên tục trên miền mở
chứa điểm tới hạn 𝑃0 (𝑥0 , 𝑦0 ). Gọi
𝐴 = 𝑓𝑥𝑥 𝑥, 𝑦 , 𝐵 = 𝑓𝑥𝑦 𝑥, 𝑦 , 𝐶 = 𝑓𝑦𝑦 𝑥, 𝑦 𝑫 = 𝑨𝑪 − 𝑩𝟐

• Nếu 𝐷 > 0 và 𝐴 > 0 thì f đạt cực tiểu tương đối tại 𝑃0 .

• Nếu 𝐷 > 0 và 𝐴 < 0 thì f đạt cực đại tương đối tại 𝑃0 .

• Nếu 𝐷 < 0 thì f không đạt cực trị tại 𝑃0 và điểm 𝑃0 gọi là điểm yên.

• Nếu 𝐷 = 0 chưa kết luận được.

 Cách tìm cực trị của hàm hai biến 𝒛 = 𝒇(𝒙, 𝒚)
Bước 1. Tìm các điểm dừng
fx 0
M i (x i ; yi )
fy 0

Bước 2. Tính A fxx (x, y ) B fxy (x, y ) C fyy (x, y )

D(x, y ) AC B2

Bước 3. Xét tại từng điểm dừng và kết luận

 2
D AC B

A(M i ) 0 𝑓 đạt cực đại tại 𝑀𝑖 và có giá trị cực đại là 𝑓𝐶Đ

D(M i ) 0

A(M i ) 0 𝑓 đạt cực tiểu tại 𝑀𝑖 và có giá trị cực tiểu là 𝑓𝐶𝑇

D(M i ) 0 𝑓 không đạt cực trị tại 𝑀𝑖 và 𝑀𝑖 là điểm yên

 Ví dụ 1
Tìm cực trị của 𝑧 = 3𝑥 2 − 2𝑥𝑦 + 𝑦 2 − 8𝑦 + 25.
 Ví dụ 2
Tìm cực trị của 𝑧 = 𝑥 3 + 𝑦 3 + 3𝑥𝑦.
 Ví dụ 3
Tìm cực trị của 𝑧 = 4𝑦 3 + 𝑥 2 − 12𝑦 2 − 36𝑦 + 2
 Ví dụ 4
𝑧 = 𝑥 2 + 5𝑦 2 + 𝑥 2 𝑦 + 2𝑦 3
 Ví dụ 5

𝑧 = 𝑥4 + 𝑦4 − 2 𝑥 − 𝑦 2