ĐỀ CƯƠNG CNXHKH

ĐỀ CƯƠNG CNXHKH
Câu 1: Giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. Điều kiện
khách quan và nhân tố chủ quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.
Liên hệ với sự biến đổi của giai cấp công nhân trên thế giới hiện nay.
* Giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân:
- Định nghĩa giai cấp công nhân:
+ Là một tập đoàn xã hội ổn định, hình thành và phát triển cùng với quá trình phát
triển của nền công nghiệp hiện đại.
+ Họ đại diện cho lực lượng sản xuất tiên tiến, là lực lượng chủ yếu của tiến trình
lịch sử quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội.
+ Ở các nước tư bản chủ nghĩa, họ là những người không có hoặc về cơ bản không
có tư liệu sản xuất, phải làm thuê cho giai cấp tư sản và bị bóc lột giá trị thặng dư.
+ Ở các nước xã hội chủ nghĩa, cùng với nhân dân lao động, họ làm chủ các tư liệu
sản xuất chủ yếu và cùng hợp tác lao động vì lợi ích chung của toàn xã hội trong
đó có lợi ích chính đáng của chính mình.
- Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân:
+ Nội dung kinh tế: giai cấp công nhân phải đóng vai trò nòng cốt trong quá trình
giải phóng và thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, tạo cơ sở cho quan hệ sản
xuất mới xã hội chủ nghĩa ra đời.
+ Nội dung chính trị - xã hội: giai cấp công nhân cùng với nhân dân lao động, dưới
sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, tiến hành cách mạng chính trị để lật đổ quyền
thống trị của giai cấp tư sản, xóa bỏ chế độ áp bức bóc lột, giành quyền lực về tay
giai cấp công nhân; thiết lập nhà nước xã hội chủ nghĩa và xây dựng nền dân chủ
xã hội chủ nghĩa.
+ Nội dung văn hóa - tư tưởng: giai cấp công nhân thực hiện cuộc cách mạng về
văn hóa, tư tưởng, phủ định có kế thừa các giá trị cũ và từng bước xây dựng hệ giá
trị mới thể hiện bản chất ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa.
* Điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân.
• Điều kiện khách quan:
+ Thứ nhất, do địa vị kinh tế - xã hội của giai cấp công nhân quy định’
• Giai cấp công nhân là bộ phận quan trọng nhất, cách mạng nhất cấu
thành lực lượng sản xuất của chủ nghĩa tư bản, đại diện cho lực lượng
sản xuất hiện đại, có trình độ xã hội hóa cao, tiêu biểu cho xu hướng
phát triển của xã hội loài người, vì vậy họ là lực lượng quyết định phá
vỡ quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa.
• Trong quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, giai cấp công nhân là những
người không có, hoặc về cơ bản không có tư liệu sản xuất, bị lệ thuộc
 trong quá trình sản xuất và quá trình phân phối kết quả lao động của
chính họ, vì vậy họ có lợi ích đối kháng trực tiếp với giai cấp tư sản.
• Trong xã hội tư bản chủ nghĩa, giai cấp công nhân là lực lượng đông
đảo trong xã hội, có lợi ích cơ bản phù hợp với lợi ích của những
người lao động khác, nên giai cấp công nhân có khả năng tập hợp
những người lao động bị áp bức để xóa bỏ chế độ người bóc lột
người.
• Thứ hai, do địa vị chính trị-xã hội của giai cấp công nhân quy định:
gắn liền với nền đại công nghiệp, nên đây là giai cấp tiên phong cách
mạng, có tinh thần cách mạng triệt để nhất, có tính tổ chức và kỷ luật
cao, có bản chất quốc tế.
• Điều kiện chủ quan:
• Thứ nhất, là sự phát triển của bản thân giai cấp công nhân về cả
số lượng và chất lượng: có số lượng ngày càng đông trên quy mô lớn,
gắn liền với sự phát triển về chất lượng thể hiện ở trình độ trưởng
thành về ý thức chính trị, tự nhận thức được vai trò và trọng trách của
giai cấp mình đối với lịch sử.
• Thứ hai, Đảng Cộng sản là nhân tố chủ quan quan trọng nhất để
giai cấp công nhân thực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử của mình. Ra
đời trên cơ sở kết hợp giữa chủ nghĩa Mác-Lênin với phong trào công
nhân, Đảng Cộng sản là đội tiên phong của giai cấp công nhân, còn
giai cấp công nhân là cơ sở xã hội-giai cấp của Đảng, và Đảng đảm
nhận vai trò lãnh đạo cuộc cách mạng của giai cấp công nhân. Dưới
sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, giai cấp công nhân mới chuyển từ
đấu tranh tự phát sang đấu tranh tự giác.
• Thứ ba, có sự liên minh giai cấp giữa giai cấp công nhân với giai
cấp nông dân và các tầng lớp lao động khác. Liên minh này, dưới sự
lãnh đạo của giai cấp công nhân thông qua Đảng Cộng sản, tạo nên
lực lượng cách mạng hùng hậu để đi tới thành công.
* Liên hệ với sự biến đổi của giai cấp công nhân trên thế giới hiện nay:
• Giai cấp công nhân là những tập đoàn người tiến hành sản xuất và
cung cấp dịch vụ bằng phương thức công nghiệp, tạo nên cơ sở vật
chất cho sự tồn tại và phát triển của thế giới hiện nay.
• So với giai cấp công nhân truyền thống ở thế kỷ 19, giai cấp công
nhân hiện nay vừa có những điểm tương đồng vừa có những điểm
khác biệt, có các biến đổi mới trong điều kiện lịch sử mới.
• Những điểm tương đồng:
• Là lực lượng sản xuất hàng đầu của xã hội hiện đại.
• Là chủ thể của quá trình sản xuất công nghiệp hiện đại mang tính xã
hội hóa.
 • Ở các nước tư bản chủ nghĩa, công nhân vẫn bị giai cấp tư sản bóc lột
giá trị thặng dư.
• Những điểm khác biệt:
• Công nhân hiện nay có xu hướng trí tuệ hóa, có trình độ cao, gắn liền
với cuộc cách mạng 4.0 và kinh tế tri thức.
• Công nhân không chỉ hao phí lao động cơ bắp mà còn hao phí trí lực,
thậm chí chủ yếu hao phí về trí lực.
• Cơ cấu công nhân đang thay đổi, số lượng ngày càng tăng, có tính xã
hội hóa và quốc tế hóa.
Câu 2: Khái niệm, Sự ra đời và đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam. Liên hệ
với sự biến đổi và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay.
* Khái niệm
Giai cấp công nhân Việt Nam là một lực lượng xã hội to lớn, đang phát triển, bao
gồm những người lao động chân tay và trí óc, làm công hưởng lương trong các loại
hình sản xuất kinh doanh và dịch vụ công nghiệp, hoặc sản xuất kinh doanh và
dịch vụ có tính chất công nghiệp.
* Sự ra đời và đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
• Giai cấp công nhân Việt Nam ra đời và phát triển gắn liền với chính
sách khai
thác thuộc địa của thực dân Pháp ở Việt Nam. Giai cấp công nhân Việt Nam mang
những đặc điểm chủ yếu sau đây:
• Giai cấp công nhân Việt Nam ra đời trước giai cấp tư sản vào đầu thế
kỷ XX,
là giai cấp trực tiếp đối kháng với tư bản thực dân Pháp và bè lũ tay sai của chúng.
Giai cấp công nhân Việt Nam phát triển chậm vì nó sinh ra và lớn lên ở một nước
thuộc địa, nửa phong kiến, dưới ách thống trị của thực dân Pháp.
• Trực tiếp đối kháng với tư bản thực dân Pháp, trong cuộc đấu tranh
chống
tư bản thực dân đế quốc và phong kiến để giành độc lập chủ quyền, xóa bỏ ách bóc
lột
và thống trị thực dân, giai cấp công nhân đã tự thể hiện mình là lực lượng chính trị
tiên phong để lãnh đạo cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, giải quyết mâu thuẫn cơ
bản giữa dân tộc Việt Nam với đế quốc thực dân và phong kiến thống trị, mở
đường cho sự
phát triển của dân tộc trong thời đại cách mạng vô sản.
• Lịch sử đấu tranh cách mạng của giai cấp công nhân và của Đảng
cũng
như phong trào công nhân Việt Nam do Đảng lãnh đạo gắn liền với lịch sử và
18
truyền thống đấu tranh của dân tộc, nổi bật ở truyền thống yêu nước và đoàn kết đã
cho thấy giai cấp công nhân Việt Nam trung thành với chủ nghĩa Mác - Lênin, với
Đảng Cộng sản, với lý tưởng, mục tiêu cách mạng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã
hội.
Giai cấp công nhân có tinh thần cách mạng triệt để và là giai cấp lãnh đạo cách
mạng
thông qua đội tiên phong của mình là Đảng Cộng sản.
• Giai cấp công nhân Việt Nam gắn bó mật thiết với các tầng lớp nhân
dân
trong xã hội. Lợi ích của giai cấp công nhân và lợi ích dân tộc gắn chặt với nhau,
tạo
thành động lực thúc đẩy đoàn kết giai cấp gắn liền với đoàn kết dân tộc trong mọi
thời
kỳ đấu tranh cách mạng, từ cách mạng giải phóng dân tộc đến cách mạng xã hội
chủ
nghĩa, trong xây dựng chủ nghĩa xã hội và trong sự nghiệp đổi mới hiện nay.
Trong hơn 30 năm đổi mới vừa qua, những đặc điểm đó của giai cấp công nhân
đã có những biến đổi do tác động của tình hình kinh tế - xã hội trong nước và
những
tác động của tình hình quốc tế và thế giới. Có thể nói tới những biến đổi đó trên
những
nét chính sau đây:
• Giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay đã tăng nhanh về số lượng và
chất
lượng, là giai cấp đi đầu trong sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa,
gắn
với phát triển kinh tế tri thức, bảo vệ tài nguyên và môi trường.
• Giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay đa dạng về cơ cấu nghề
nghiệp, có
mặt trong mọi thành phần kinh tế nhưng đội ngũ công nhân trong khu vực kinh tế
nhà
nước là tiêu biểu, đóng vai trò nòng cốt, chủ đạo.
• Công nhân tri thức, nắm vững khoa học - công nghệ tiên tiến và công
nhân trẻ được đào tạo nghề theo chuẩn nghề nghiệp, học vấn, văn hóa, được rèn
luyện trong thực tiễn sản xuất và thực tiễn xã hội, là lực lượng chủ đạo trong cơ
cấu giai cấp công nhân, trong lao động và phong trào công đoàn
* Liên hệ với sự biến đổi và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam hiện
nay
- Giai cấp công nhân Việt Nam đã có những biến đổi to lớn, thể hiện trên các nét
chính sau:
 • Tăng nhanh về số lượng và chất lượng, là giai cấp đi đầu trong sự
công nghiệp hóa, hiện đại hóa, gắn với phát triển kinh tế tri thức, bảo
vệ tài nguyên và môi trường
• Đa dạng về cơ cấu nghề nghiệp, có mặt trong mọi thành phần kinh tế,
trong đó đội ngũ công nhân ở khu vực kinh tế nhà nước đóng vai trò
chủ đạo
• Ngày càng có hiểu biết cao, nắm vững khoa học công nghệ tiên tiến,
được đào tạo theo chuẩn nghề nghiệp, học vấn
- Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay:
• Về kinh tế: Với tư cách là nhân lực lao động chủ yếu tham gia phát
triển nền kinh tế thị trường hiện đại, định hướng xã hội chủ nghĩa, họ
phải là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa,
hiện đại hóa
• Về chính trị - xã hội: Giữ vững bản chất giai cấp công nhân của Đảng;
chủ động, tích cực trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng; xây dựng Nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; xây dựng nền dân chủ XHCN
• Về văn hóa tư tưởng: Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, mà nội dung cốt lõi là xây dựng con
người mới XHCN. Đấu tranh bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, chống lại những quan điểm sai trái, xuyên tạc của các
thế lực thù địch
=> Liên hệ:
- Thực trạng
• Số lượng, cơ cấu:
• Trong thời gian qua, số lượng công nhân Việt Nam có xu hướng tăng
nhanh theo quy mô nền kinh tế.
• Trình độ học vấn và trình độ chuyên môn, nghề nghiệp, chính trị của
giai cấp công nhân ngày càng được cải thiện.
• Số công nhân có tri thức, nắm vững khoa học - công nghệ tiên tiến đã
tăng lên
• Chất lượng giai cấp công nhân:
• Số lượng công nhân lành nghề ở nước ta còn khiêm tốn, buộc phải
chấp nhận nguồn lao động di cư đến từ các nước khác có trình độ cao
hơn
• Trình độ phát triển không đồng đều dẫn đến việc lao động có tay nghề
chủ yếu di chuyển vào thị trường nước khác
- Vai trò
• Giai cấp công nhân nước ta luôn tiên phong trong sự nghiệp xây dựng
CNXH, là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp CNH - HĐH đất nước vì
mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh
 • Giai cấp công nhân nước ta là lực lượng đặc biệt quan trọng duy trì và
phát triển hoạt động sản xuất, tạo ra khối lượng lớn sản phẩm công
nghiệp, đóng góp chủ yếu vào ngân sách Nhà nước, góp phần quan
trọng tạo nên thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử trong 35 năm đổi
mới
• Giai cấp công nhân nước ta là cơ sở chính trị - xã hội rộng lớn, trực
tiếp của ĐCSVN, tham gia hiệu quả vào công tác xây dựng Đảng
- 1 số giải pháp
• Đối với bản thân giai cấp công nhân:
• Luôn không ngừng học tập, nâng cao trình độ học vấn tay nghề,
không ngừng nâng cao giác ngộ ý thức giai cấp.
• Cần nâng cao ý thức giai cấp và bản lĩnh chính trị vững vàng.
• Tinh thần phấn đấu vươn lên ngang tầm thời đại
• Bồi dưỡng lương tâm nghề nghiệp
• Tinh thần đấu tranh xây dựng, rèn luyện ý thức tổ chức kỷ luật, tác
phong lao động công nghiệp
• Đối với ĐCSVN
• ĐCSVN cần luôn quan tâm đến giai cấp công nhân, tăng cường sự
lãnh đạo của Đảng
• Nâng cao bản lĩnh chính trị và năng lực cán bộ đảng viên
• Thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ trong công tác cán bộ, cơ
cấu cán bộ hợp lý
• Tăng cường lãnh đạo thể chế hóa các chủ trương, chính sách của
Đảng
• Chú trọng công tác đào tạo bồi dưỡng, sử dụng và tạo cơ hội phát
triển cho những cán bộ công đoàn trẻ, có năng lực, trình độ và phẩm
chất đạo đức tốt xuất thân từ công nhân
• Đối với nhà nước XHCN
• Nhà nước XHCN phải có chính sách giáo dục, đào tạo nâng cao tay
nghề, trình độ học vấn của giai cấp công nhân
• Cần quan tâm hơn nữa đến vấn đề cải thiện đời sống công nhân
• Cần cải cách, hoàn thiện chính sách tiền lương, nâng lương tối thiểu,
xây dựng cơ chế trả lương theo vị trí làm việc thực tế của công nhân
• Cần tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc - di sản vô giá, truyền thống
cực kỳ quý báu của dân tộc Việt Nam
- Liên hệ thực tiễn bản thân
• Không ngừng học tập, rèn luyện làm chủ kiến thức, kỹ năng. Sau khi
tốt nghiệp có thể trở thành công nhân, trí thức,... qua đó đóng góp vào
công cuộc xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp hơn
 • Là thế hệ trẻ, thế hệ tương lai của đất nước, cần giác ngộ được lập
trường về tư tưởng Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
• Phấn đấu là đảng viên của ĐCSVN, phấn đấu rèn luyện trên tất cả các
mặt, viết tiếp những trang sử hào hùng của dân tộc
• Sinh viên phải hiểu được đặc điểm ra đời của giai cấp công nhân Việt
Nam, đồng thời đóng góp tích cực vào sự nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa ở Việt Nam
• Sinh viên phải là người tiên phong trong tiếp thu, giáo dục, phổ biến
tri thức góp phần nâng cao tri thức cho cộng đồng
• Phải tin tưởng vào chủ nghĩa Mác - Lênin, vào sự lãnh đạo của
ĐCSVN, vào con đường độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội
• Phê phán những quan điểm sai trái, quan điểm của các học giả phương
Tây là tìm đủ mọi cách để phủ nhận sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân trong phong trào thế giới, trong sự nghiệp xây dựng CNXH trên
thế giới và Việt Nam
-Gia đình là một hình thức cộng đồng xã hội đặc biệt, được hình thành, duy trì và
củng cố chủ yếu dựa trên cơ sở hôn nhân, quan hệ huyết thống và quan hệ nuôi
dưỡng, cùng với những quy định về quyền và nghĩa vụ của các thành viên trong
gia đình
3.2. Chức năng cơ bản của gia đỉnh.
a, Chức năng tái sản xuất ra con người.
- Chức năng đặc thù của gia đình, đáp ứng nhu cầu tâm, sinh lý tự nhiên của con
người, đáp ứng nhu cầu duy trì nòi giống của gia đình, sức lao động và đảm bảo sự
phát triển liên tục và sự trường tồn xã hội loài người.
b, Chức năng nuôi dưỡng giáo dục.
- Đây là chức năng xã hội hết sức quan trọng, vì làm tốt chức năng này gia đình
thực sự góp phần quan trọng vào việc đào tạo thế hệ trẻ nói chung, vào việc duy trì,
phát triển truyền thống đạo đức, văn hóa dân tộc.
c, Chức năng kinh tế và tổ chức tiêu dùng.
- Nhằm tạo thu nhập cho gia đình, bảo đảm các nhu cầu thiết yếu nhất của các
thành viên trong gia đình. Qua đó, gia đình là cơ sở để tổ chức đời sống (vật chất
và tinh thần), nuôi dạy, giáo dục con cái, đồng thời góp một phần to lớn vào sự
nghiệp xây dựng xã hội bằng việc làm cụ thể.
d, Chức năng thoả mãn nhu cầu tâm sinh lý, duy trì tình cảm gia đình
- Có vị thế đặc biệt quan trọng.
- Cùng với các chức năng khác tạo ra khả năng thực tế để xây dựng gia đình hạnh
phúc, đồng thời là những tiền đề cần thiết cho một thái độ, hành vi tích cực của cá
nhân trong cuộc sống gia đình và xã hội.
3.3 Những yếu tố ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình
 Nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí của gia đình và trách nhiệm của mỗi cá
nhân trong xây dựng gia đình
- Môi trường nuôi dưỡng (gia đình là môi trường tốt nhất để mọi cá nhân được yêu
thương), chỉ nên sinh con ra khi đã có đầy đủ kiến thức, trách nhiệm và phải có khả
năng nuôi con. Sinh con không chỉ để duy trì nòi giống, các bậc cha mẹ phải cung
cấp đầy đủ tình yêu thương cho con cái, tạo cho con một môi trường sống lý tưởng
nhất. Môi trường sống của con sẽ tác động rất nhiều đối với sự hình thành đạo đức,
nhân cách, lối sống của con
VD: Quan niệm “Thương cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi”, cha mẹ không
nên chỉ biết quát mắng, đánh đập con mà phải cho con cả tình yêu thương.
- Các con phải tôn trọng bố mẹ
- Quan tâm và chia sẻ mỗi ngày giúp các thành viên kết nối, gắn kết lẫn nhau.
Cuộc sống gia đình, có chia sẻ, dành thời gian quan tâm nhau mỗi ngày sẽ hòa
thuận, hạnh phúc hơn. Trong một gia đình, vợ chồng hòa thuận ảnh hưởng rất lớn
tới các mối quan hệ khác. Như mối quan hệ mẹ chồng- nàng dâu, giữa cha mẹ và
con cái.
- Phát triển kinh tế gia đình vững mạnh (ủng hộ việc phụ nữ đi ra ngoài kiếm tiền)
- Tuy kết hợp những văn hóa mới trong thời kỳ hiện nay, tuy nhiên vẫn phải giữ lại
những văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, bài trừ những hủ tục lạc hậu và
chọn lọc những văn hóa từ nước ngoài để tiếp thu.
https://www.studocu.com/vn/document/truong-dai-hoc-cong-nghiep-thanh-pho-ho-
chi-minh/chu-nghia-xa-hoi-khoa-hoc/van-de-gia-dinh-trong-thoi-ky-qua-do-len-
cnxh/33615167 ( ví dụ cho c3 nếu muốn )
https://www.studocu.com/vn/document/truong-dai-hoc-thuong-mai/chu-nghia-xa-
hoi-khoa-hoc/phan-khai-niem-vi-tri-chuc-nang-gia-dinh/38144167 (c3 nd)
https://www.studocu.com/vn/document/truong-dai-hoc-mo-ha-noi/khoa-tieng-
trung/nhung-dieu-kien-khach-quan-va-nhan-to-chu-quan-quy-dinh-su-menh-lich-
su-cua-giai-cap-cong-nhan/46495334 ( câu 1 )
https://www.studocu.com/vn/document/dai-hoc-ha-noi/chu-nghia-xa-hoi-khoa-
hoc/1tran-tien-anh-su-menh-lich-su-cua-giai-cap-cong-nhan-va-lien-he-voi-su-
menh-lich-su-cua-giai/28656120 ( câu 2)
TRẮC NGHIỆM THAM KHẢO
https://www.studocu.com/vn/document/truong-dai-hoc-cong-nghiep-thanh-pho-ho-
chi-minh/chu-nghia-xa-hoi-khoa-hoc/bai-tap-trac-nghiem-cnxhkh-chuong-1-
7/18935480
https://www.studocu.com/vn/document/truong-dai-hoc-kinh-te-dai-hoc-da-
nang/bai-giang/chuong-7-van-de-gia-dinh-trong-thoi-ki-qua-do-len-
cnxh/21021258