7-Iii. Dağitim

GENEL ÜRETİM GİDERLERİNİN
MAMULLERE YÜKLENMESİ
(III. DAĞITIM)
GENEL ÜRETİM GİDERLERİNİN MAMULLERE
YÜKLENMESİ (III.DAĞITIM)
Bilindiği gibi, direkt ilk madde ve malzeme giderleri ile direkt işçilik
giderleri üretilen mamullere direkt olarak yüklenmektedir. Üretimim
diğer bir unsuru olan genel üretim giderleri ise, gider yerleri ve
üretilen mamuller arasında direkt bir ilişki kurulamadığından, üç
aşamada üretilen mamullere yüklenmektedir. Birinci ve ikinci dağıtım
sonucu ortaya çıkan genel üretim giderleri esas üretim gider yerlerinde
toplanmaktadır. İşte esas üretim gider yerlerinde toplanan üretim
giderlerinin mamullere yüklenmesine giderlerin üçüncü dağıtımı
denmektedir.
Esas üretim gider yerlerinde toplanan genel üretim giderlerinin mamul
maliyetlerine yüklenmesinde kullanılabilecek dağıtım ölçüleri şunlar
olabilir.
1. Üretim miktarları
2. Direkt ilk madde ve malzeme giderleri
3. Direkt işçilik giderleri
4. Mamul direkt giderleri
5. Direkt işçilik saati
6. Makine saati
7. Tahmini yükleme oranı (götürü oran)
Söz konusu bu dağıtım ölçütlerinden hangisinin kullanılacağına ilişkin kararda, hangi ölçünün genel
üretim giderlerini temsil edeceğini belirlemek için faaliyet ölçüsü ile genel üretim giderleri
arasındaki ilişkinin çok iyi belirlenmesi gerekir. Örneğin emek yoğun bir üretim gider yerinde, genel
üretim giderlerinin mamullere yüklenmesinde dağıtım ölçütleri olarak direkt işçilik saatlerinin
kullanmak uygun olurken, makine yoğun teknolojinin kullanıldığı bir işletmede ise makine saatlerinin
dağıtım ölçüsü olarak kullanılması daha mantıklı olacaktır.
Esas üretim gider yerlerinde toplanan giderlerin üretilen mamullere yüklenmesinde üzerinde
durulması gereken diğer önemli bir konuda, tüm gider yerleri için genel bir yükleme oranı mı, yoksa
her gider yeri için ayrı yükleme oranın mı kullanılması gerektiğidir. Eğer uygunsa işletmelerde, farklı
yükleme oranlar hesaplanarak uygulanabilir. Bu, tüm işletme için tek bir yükleme oranı olabileceği
gibi, her üretim aşaması, her gider yeri ve her faaliyet için ayrı bir yükleme oranı da kullanılabilir.
Örnek: Bir üretim işletmesinde üretim bir esas üretim gider yerinde
gerçekleştirilmekte olup Eylül ayı bilgileri aşağıdaki gibidir.
Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri 30.000 TL
Direkt İşçilik Giderleri 35.000 TL
Genel Üretim Giderleri + 50.000 TL
TOPLAM 115.000 TL
İşletmede dönemde X, Y ve Z olmak üzere üç tür mamul üretilmektedir.
Eylül ayına ait bu mamullerin üretimi ile ilgili diğer bilgiler ise aşağıdaki
gibidir.
X MAMULÜ Y MAMULÜ Z MAMULÜ TOPLAM
DİREKT İLK MADDE VE MALİZEME 10.000 10.000 10.000 30.000

GİDERLERİ
DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ 10.000 14.000 11.000 35.000
ÜRETİM MİKTARLARI (KG) 1.800 1.500 1.700 5.000
DİREKT İŞÇİLİK SAATLERİ 400 600 500 1.500
MAKİNA SAATLERİ 650 800 750 2.200

1) Üretim Miktarlarının Dağıtım Ölçüsü Olarak Kullanılması
50.000 TL
Genel Üretim Gideri Yükleme Oran𝚤 = = 10 TL/Kg
5.000 Kg
X Mamulü 10 TL x 1.800 = 18.000 TL

Y Mamulü 10 TL x 1.500 = 15.000 TL
Z Mamulü 10 TL x 1.700 = 17.000 TL
TOPLAM 50.000 TL
Genel üretim giderlerinin mamuller arasında dağıtımı sonucu
mamullerin toplam ve birim maliyetleri aşağıdaki tabloda görüldüğü
gibi olacaktır.
G İ D E R L E R M A M U L L E R EÜGY GİDERLERİ
TOPLAMI
X MAMULÜ Y MAMULÜ Z MAMULÜ

DİREKT İLK MADDE VE MALZEME 10.000 10.000 10.000 30.000
GİDERLERİ
GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 18.000 15.000 17.000 50.000
TOPLAM ÜRETİM GİDERLERİ 38.000 39.000 38.000 115.000
BİRİM ÜRETİM MALİYETİ 21,111 26 TL/KG 22,35 TL/KG

TL/KG
-------------------------------------/---------------------------
151 YARI MAMULLER – ÜRETİM HS. 115.000
X Mamulü 38.000
Y Mamulü 39.000
Z Mamulü 38.000
711 DİREKT İLK MADDE VE MAL. GİD. YAN. HS. 30.000
721 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA HS. 35.000
731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HS. HS. 50.000
-----------------------------------/-------------------------------
152 MAMULLER HS. 115.000
X Mamulü 38.000
Y Mamulü 39.000
Z Mamulü 38.000
X Mamulü 38.000
Y Mamulü 39.000
Z Mamulü 38.000
------------------------------------/----------------------------------
2) Direkt İşçilik Saatlerinin Dağıtım Ölçüsü Olarak Kullanılması
50.000 TL
Genel Üretim Gideri Yükleme Oran𝚤 = = 33,333 TL/DİS
1.500 DİS
X Mamulü 33,333 TL x 400 = 13.333 TL

Y Mamulü 33,333 TL x 600 = 20.000 TL
Z Mamulü 33,333 TL x 500 = 16.667 TL
TOPLAM 50.000 TL
gibi olacaktır.
TOPLAMI

GİDERLERİ
BİRİM ÜRETİM MALİYETİ 18,3333 29,3333 TL/KG 22,157 TL/KG

TL/KG
3) Makine Saatlerinin Dağıtım Ölçüsü Olarak Kullanılması
50.000 TL
Genel Üretim Gideri Yükleme Oran𝚤 = = 22,727 TL/ MS
2.200 MS
X Mamulü 22,727 TL x 650 = 14.773 TL
Y Mamulü 22,727 TL x 800 = 18.182 TL
Z Mamulü 22,727 TL x 750 = 17.045 TL
TOPLAM 50.000 TL
gibi olacaktır.
TOPLAMI

GİDERLERİ
ÜRETİM MİKTARLARI(KG) 1.800 1.500 1.700 5.000
BİRİM ÜRETİM MALİYETİ 19,3183 28,1213TL/KG 22,3794

TL/KG TL/KG
4) Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderlerinin Dağıtım Ölçüsü Olarak
Kullanılması
50.000 TL
Genel Üretim Gideri Yükleme Oran𝚤 = = 1,6666 TL
30.000 TL
X Mamulü 1,6666 TL x 10.000 = 16.666 TL

Y Mamulü 1,6666 TL x 10.000 = 16.667 TL
Z Mamulü 1,6666 TL x 10.000 = 16.667 TL
TOPLAM 50.000 TL
gibi olacaktır.
TOPLAMI

GİDERLERİ

TL/KG TL/KG
5) Direkt İşçilik Giderlerinin Dağıtım Ölçüsü Olarak Kullanılması
50.000 TL
35.000 TL
X Mamulü 1,42857 TL x 10.000 = 14.286 TL

Y Mamulü 1,42857 TL x 14.000 = 20.000 TL
Z Mamulü 1,42857 TL x 11.000 = 15.714 TL
TOPLAM 50.000 TL
gibi olacaktır.
TOPLAMI

GİDERLERİ
GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 14.286 20.000 15,714 50.000

TL/KG TL/KG
6) Mamul Direkt Giderlerinin Dağıtım Ölçüsü Olarak Kullanılması
50.000 TL
30.000+35.000 TL
X Mamulü 0,76923 x (10.000 + 10.000)= 15.385 TL

Y Mamulü 0,76923 x (10.000 + 14.000) = 18.462 TL
Z Mamulü 0,76923 x (10.000 + 11.000) = 16.153 TL
TOPLAM 50.000 TL
gibi olacaktır.
TOPLAMI

GİDERLERİ
GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 15.385 18.462 16,153 50.000
BİRİM ÜRETİM MALİYETİ 19,6583TL/K 28,308 TL/KG 21,8547

G TL/KG
7) Tahmini Yükleme Oranının (götürü oran) Dağıtım Ölçüsü Olarak Kullanılması
Tahmini GÜG Tutarı
Tahmini Yükleme Oran𝚤 =
Tahmini Faliyet Ölçüsü
Maliyetlere Yüklenecek GÜG Tutarı = Fiili Çalışma Ölçüsü x Tahmini Yüklene Oranı
Örnekte, dönem başında genel üretim giderlerinin yıllık tutarının 620.000 TL ve yıl
içinde toplam 25.000 MS harcanacağının tahmin edildiğini varsayalım.
620.000 TL
Tahmini Yükleme Oran𝚤 = = 24,8 TL/MS
25.000 MS
X Mamulü 24,8 TL/MS x 650 = 16.120 TL
Y Mamulü 24,8 TL/MS x 800 = 19.840 TL
Z Mamulü 24,8 TL/MS x 750 = 18.600 TL
TOPLAM 54.560 TL
Genel üretim giderlerinin mamuller arasında dağıtımı sonucu mamullerin toplam ve
birim maliyetleri aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi olacaktır.
TOPLAMI

GİDERLERİ
ÜRETİM MİKTARLAR(KG) 1.800 1.500 1.700 5.000
BİRİM ÜRETİM MALİYETİ 20,67 TL/KG 29,23 TL/KG 23,89 TL/KG

ÖRNEK: Yıldız Üretim İşletmesinde üretim döneminde genel üretim
giderlerinin 900.000 TL olacağı ve aynı dönemde 4.500 MS çalışılacağı
tahmin edilmiştir. İşletmede dönem içinde Y siparişi ile ilgili olarak 120
MS çalışılmıştır.
Yukarıdaki bilgilere göre Y siparişine yüklenmesi gereken GÜG kaç
TL’dir?
900.000
Tahmini Yükleme Oran𝚤 = =200 TL/MS
4.500
Y Siparişine Yüklenecek GÜG = 200 TL x120= 24.000 TL
Örnek: Mutfak dolabı üretimi faaliyetlerinde bulunan bir üretim
işletmesi üretim faaliyetlerini A ve B olmak üzere iki esas üretim gider
yerinde gerçekleştirmektedir. 1 No’lu ve 2 No’lu olmak üzere iki çeşit
dolap üreten işletmenin, Mart 2020 ayında 1 No’lu dolaplardan 200
adet 2 No’lu dolaplardan 100 adet üretmiş olup, yapılan üretim
faaliyetleri sonucu esas üretim gider yerlerinde toplanan giderler
aşağıdaki gibidir.
Gider Türü A EÜGY B EÜGY Toplam Gider
Direkt İlk Mad Mal. Gid. 300.000 150.000 450.000
Direkt İşçilik Gid. 150.000 75.000 225.000
Genel Üretim Gid. 90.000 70.000 160.000
Toplam 540.000 295.000 835.000
Esas üretim gider yerlerinde toplanan genel üretim giderleri mutfak
dolaplarına aşağıdaki faaliyet ölçüleri kullanılarak dağıtılacaktır.
Gider Yerleri Faaliyet Ölçüleri
A Esas Üretim Gider Yeri Direkt İlk Madde Malzeme Gideri
B Esas Üretim Gider Yeri Makine Saatleri
Dolapların işlem gördükleri esas üretim gider yerlerinde toplanan direkt

ilk medde ve malzeme giderleri, direkt işçilik giderleri ve makine
saatlerine ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir.
A EÜGY DİMMG(TL) DİG(TL) MAKİNE SAATİ
1 No’lu Dolap 200.000 80.000 600
2 No’lu Dolap 100.000 70.000 400
TOPLAM 300.000 150.000 1.000
B EÜGY DİMMG(TL) DİG(TL) MAKİNE SAATİ

1 No’lu Dolap 80.000 45.000 400
2 No’lu Dolap 70.000 30.000 200
TOPLAM 150.000 75.000 600
GENEL TOPLAM 450.000 225.000 1.600
İSTENENLER: 1 No’lu dolapların ve 2 No’lu dolapların birim maliyetlerini bulunuz.

Genel Üretim Giderleri Yükleme Oranlarının Hesaplanması
A EÜGY B EÜGY
GÜG GÜG
GÜG YÜKLEME ORANI= ---------------- --------------------
DİMMG MAKİNA SAATİ
90.000 70.000
GÜG YÜKLEME ORANI=------------- = 0,30 -------------=116,66/MS
300.000 600 MS
1 NO’LU DOLAP 2 NO’LU DOLAP TOPLAM
A EÜGY
DİMMG 200.000 100.000 300.000
DİG 80.000 70.000 150.000
GÜG 60.000 30.000 90.000
(200.000x0.3=60.000) (100.000x0.3=30.000)
B EÜGY
DİMMG 80.000 70.000 150.000
DİG 45.000 30.000 75.000
GÜG 46.667 23.333 70.000
(400x116.67=46.667) (200x116.67=23.333)
TOPLAM 1 NO’LU DOLAP 2 NO’LU DOLAP TOPLAM
DİMMG 280.000 170.000 450.000
DİG 125.000 100.000 225.000
GÜG +106.667 + 53.333 +160.000
TOPLAM 511.667 323.333 835.000
Üretim Miktarı 200 Adet 100 Adet
Birim Maliyetler 2.558,34 TL/ADET 3.233,33 TL/ADET
-------------------------------------/---------------------------
I NO’LU DOLAPLAR 511.667
II.NO’Lİ DOLAPLAR 323.333
711 DİREKT İLK MADDE VE MAL. GİD. YAN. HS. 450.000
721 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA HS. 225.000
731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HS. 160.000
-----------------------------------/-------------------------------
152 MAMULLER HS. 835.000
------------------------------------/----------------------------------
ÖRNEK: Z Üretim İşletmesi, I No’lu ve II No’lu esas üretim gider yerlerinde X ve Y
mamullerini üretmektedir. Mamullerin üretimine ilişkin bilgileri şöyledir.
Direkt İşçilik Saati (DİS) I No’lu EÜGY II No’lu EÜGY

X Mamulü (Birim Başına) 12 2
Y Mamulü (Birim Başına) 8 3
Kullanılan DİS 4.500 200
Genel Üretim Maliyeti (TL) 67.500 2.000
1. Yukarıdaki bilgilere göre işletme bir adet X Mamulü üretebilmek için kaç TL’lik
GÜG maliyetine katlanmalıdır.
2. Yukarıdaki bilgilere göre işletme bir adet Y Mamulü üretebilmek için kaç TL’lik
GÜG maliyetine katlanmalıdır.
67.500 TL
I No’lu EÜGY= = 15 TL/𝐷İ𝑆
4.500 𝐷İ𝑆
2.000 TL
II No’lu EÜGY= = 10 TL/𝐷İ𝑆
200 𝐷İ𝑆
1. X Mamulü Genel Üretim Maliyeti = (15 TLx12) + (10 TLx2) = 200 TL
2. Y Mamulü Genel Üretim Maliyeti = (15 TLx8) + (10 TLx3) = 150 TL

ÖRNEK: Sipariş maliyet sistemini uygulayan bir işletmede, maliyet
döneminde 100 ve 101 no.lu siparişler üretilmektedir. Üretim A ve B esas
üretim gider yerlerinde (EÜGY) gerçekleşmektedir. Her iki siparişin de
üretimine başlanmış ve aynı dönemde 10 adet 100 ve 20 adet 101 no’lu
sipariş tamamlanmış olup döneme ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir:
100 no.lu Sipariş 101 no.lu Sipariş
Direkt İlk Madde Malz. Giderleri 85.000 TL 45.000 TL
Direkt İşçilik Giderleri 20.000 TL 70.000 TL
EÜGY A 8 DİS 4 DİS
EÜGY B 2 MS 12 MS
EÜGY A Yükleme oranı 300 TL / DİS
EÜGY B Yükleme oranı 1.500 TL / MS
Verilenlere göre 100 ve 101 no.lu siparişlerin toplam ve birim maliyetlerini
bulunuz
100 no.lu Sipariş = (8 DİSx300 TL) + (2 MSx1.500 TL)= 5.400 TL
101 no.lu Sipariş = (4 DİSx300 TL) + (12 MSx1.500 TL)=19.200 TL
24.600 TL
Giderler 100 no.lu Sipariş 101 no.lu Sipariş
Direkt İlk Madde Malz. Giderleri 85.000 TL 45.000 TL
Direkt İşçilik Giderleri 20.000 TL 70.000 TL
Genel Üretim Giderleri + 5.400 TL + 19.200 TL
TOPLAM 110.400 TL 134.200 TL
100 no.lu Sipariş birim maliyet 110.400 /10= 11.040 TL/adet
101 no.lu Sipariş birim maliyet 134.200 /20= 6.710 TL/adet
ÖRNEK:
Z Üretim İşletmede iki tür genel üretim gideri oluşmuştur. Bunların dağıtım
oranları sırasıyla; (X) türündeki genel üretim gideri için 80 TL/direkt işçilik
saati ve (Y) türündeki genel üretim gideri için 110 TL/makine saatidir.
İşletmede Kesim Esas Üretim Gider Yeri’nde 1.600 direkt işçilik saati, Montaj
Esas Üretim Gider Yeri’nde 1.400 direkt işçilik saati çalışılmıştır. Ayrıca, Kesim
Esas Üretim Gider Yeri’nde 1.500 makine saati, Montaj Esas Üretim Gider
Yeri’nde 900 makine saati çalışılmıştır.
Yukarıdaki bilgilere göre her bir gider yerinde oluşan genel üretim giderlerini
ayrı ayrı hesaplayarak üretim maliyetine yüklenen toplam genel üretim
giderini bulunuz.
Kesim= (1.600 DİSx80 TL) + (1.500 MSx110 TL)= 293.000 TL
Montaj= (1.400 DİSx80 TL) + ( 900 MSx110 TL)= 211.000 TL
504.000 TL
KAYNAKÇA
Kitaplar;
Hasan Abdioğlu, Maliyet Muhasebesi, Geliştirilmiş 2. Baskı, Dora Yayınları, Bursa, 2013.
Ertuğrul Çetiner, Maliyet Muhasebesi, 4. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara , 2004.
Nalan Akdoğan, Tekdüzen Muhasebe Sisteminde Maliyet Muhasebesi Uygulamaları, Gözden Geçirilmiş Üçüncü
Baskı, Ankara, 1995.
Nasuhi Bursal, Yücel Ercan, Maliyet Muhasebesi, Ed. Melih Erdoğan, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 476,
Eskişehir, Ekim 1999.
Recep Şener, Maliyet Muhasebesi, Gazi Yayınları, Ankara, 1999
Rüstem Hacırüstemoğlu, Maliyet Muhasebesi, Yeniden düzenlenmiş 2. Baskı, Türkmen Kitabevi, İSTANBUL, 1997
Sait Y. Kaygusuz, Şükrü Dokur, Maliyet Muhasebesi, 3. Baskı, Dora Yayınları,
Bursa, 2018.
Volkan Demir, Oğuzhan Bahadır, Muhasebe, 4. Baskı, İSMMMO Yayın No 108 İstanbul, 2010
Elektronik Kaynaklar;
http://www.muhasebex.com/genel-uretim-maliyetleri- Erişim Tarihi 22.03.2020
https://ets.anadolu.edu.tr/storage/nfs/MUH301U/ebook/MUH301U-12V5S1-8-0-1-SV1-ebook.pdf (114-180 )
Sayfalar
file:///C:/Users/H%C3%BCsn%C3%BC%20%C4%9Fan/Downloads/maliyetmuhasebesii%20(1).pdf (147-216)
Sayfalar
35

7-Iii. Dağitim

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

7-Iii. Dağitim

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GENEL ÜRETİM GİDERLERİNİN

DİREKT İLK MADDE VE MALİZEME 10.000 10.000 10.000 30.000

ÜRETİM MİKTARLARI (KG) 1.800 1.500 1.700 5.000

DİREKT İŞÇİLİK SAATLERİ 400 600 500 1.500

MAKİNA SAATLERİ 650 800 750 2.200

X Mamulü 10 TL x 1.800 = 18.000 TL

X MAMULÜ Y MAMULÜ Z MAMULÜ

BİRİM ÜRETİM MALİYETİ 21,111 26 TL/KG 22,35 TL/KG

X Mamulü 33,333 TL x 400 = 13.333 TL

X MAMULÜ Y MAMULÜ Z MAMULÜ

BİRİM ÜRETİM MALİYETİ 18,3333 29,3333 TL/KG 22,157 TL/KG

X MAMULÜ Y MAMULÜ Z MAMULÜ

BİRİM ÜRETİM MALİYETİ 19,3183 28,1213TL/KG 22,3794

X Mamulü 1,6666 TL x 10.000 = 16.666 TL

X MAMULÜ Y MAMULÜ Z MAMULÜ

BİRİM ÜRETİM MALİYETİ 20,370 27,1113TL/KG 22,1564

X Mamulü 1,42857 TL x 10.000 = 14.286 TL

X MAMULÜ Y MAMULÜ Z MAMULÜ

BİRİM ÜRETİM MALİYETİ 19,0477 29,3333TL/KG 21,5964

X Mamulü 0,76923 x (10.000 + 10.000)= 15.385 TL

X MAMULÜ Y MAMULÜ Z MAMULÜ

BİRİM ÜRETİM MALİYETİ 19,6583TL/K 28,308 TL/KG 21,8547

X MAMULÜ Y MAMULÜ Z MAMULÜ

BİRİM ÜRETİM MALİYETİ 20,67 TL/KG 29,23 TL/KG 23,89 TL/KG

Dolapların işlem gördükleri esas üretim gider yerlerinde toplanan direkt

B EÜGY DİMMG(TL) DİG(TL) MAKİNE SAATİ

GENEL TOPLAM 450.000 225.000 1.600

İSTENENLER: 1 No’lu dolapların ve 2 No’lu dolapların birim maliyetlerini bulunuz.

Direkt İşçilik Saati (DİS) I No’lu EÜGY II No’lu EÜGY

1. X Mamulü Genel Üretim Maliyeti = (15 TLx12) + (10 TLx2) = 200 TL

2. Y Mamulü Genel Üretim Maliyeti = (15 TLx8) + (10 TLx3) = 150 TL

You might also like