Zasady pisowni małą i dużą literą

4 listopada 2023 13:20

WIELKĄ LITERĄ PISZEMY :

• Imiona własne, ludzi i zwierząt np.: Barbara, Adam Mickiewicz, Maks.

• Przydomki, pseudonimy i przezwiska ludzi np.: Bolesław Chrobry, Sokole Oko, Huba
• Nazwy świąt, dni, okresów świątecznych np.: Narodowe Święto Niepodległości, Wigilia, Boże
Narodzenie
• Przymiotniki odpowiadające na pytanie czyj? Utworzone od imion własnych np.: Styl
Sienkiewiczowski,
Wiersz Różewiczowski
• Nazwy gwiazd, planet i konstelacji np.: Saturn, Jowisz, Droga Mleczna, Wielka Niedźwiedzica,
Ziemia,
Słońce, Księżyc
• Nazwy części świata, państw i ich mieszkańców np.: Ameryka, Amerykanin, Polska, Polak,
Europa,
Europejczyk.
• Nazwy regionów, krain historycznych i ich mieszkańców np.: Pomorze, Pomorzanin,
Wielkopolska,
Wielkopolanin.
• Nazwy mórz, oceanów, jezior i gór np.: Atlantyk, Kanał Augustowski, Sahara.
• Przymiotniki wchodzące w skład nazw geograficznych np.: Ameryka Południowa, Morze
Północne, Nowy
Targ, Wielka Brytania.
• Nazwy przedstawicieli ras, szczepów i plemion np.: Murzyn, Arab, Słowianin, Indianin.
• Nazwy ulic, placów, parków, budowli i zabytków np.: Ulica Puławska, Wawel, Łazienki.
a) Wszystkie wyrazy w nazwach wielowyrazowych, jeżeli wchodzą ściśle w skład nazwy
własnej np.: Zamek
Królewski, Rynek Starego Miasta, Wały Chrobrego.
• Nazwy urzędów, władz, instytucji, szkół, organizacji np.: Sejm Rzeczypospolitej Polskiej,
Uniwersytet
Jagielloński, Gimnazjum im. Gen K. Sosnkowskiego, Szkoła Podstawowa nr 1 w Nowym
Tomyślu.
• Wszystkie wyrazy w odmiennych tytułach czasopism (z wyjątkiem przyimków i spójników) np.:
„ Gazeta
Wyborcza”, „ Kobieta i styl”.

MAŁĄ LITERĄ PISZEMY :

• Wszystkie nazwy pospolite np.: samochód, kot, spodnie.

a) przymiotniki utworzone od nazw kontynentów, krajów np.: azjatycki, europejski, polski,
słowiański.
b) nazwy mieszkańców miast, dzielnic i wsi np.: opaleniczanin, warszawiak, mokotowianin.
• Nazwy dni tygodnia, miesiąca, okresów kalendarzowych, obrzędów i zwyczajów np.: grudzień,
kwartał,
dyngus, andrzejki, ślub
• Nazwy wydarzeń historycznych np.: wojna tydziestoletnia, II woja światowa
• Nazwy okręgów administracyjnych np.: okręg wielkopolski, gmina opalenica, powiat
nowotomyski.
• Nazwy okresów historycznych, epok i prądów filozoficznych np.: średniowiecze, humanizm,
odrodzenie.

REGUŁY NIE DO KOŃCA OCZYWISTE :

Kultura języka - ćwiczenia Strona 1

 • nazwy geograficzne i miejscowe (np. Morskie Oko, Dolny Śląsk) – tu jest jednak haczyk: Morze
Bałtyckie, ale morze Bałtyk – zasada głosi, że jeśli nazwa własna składa się z dwóch członów i
człon drugi jest nieodmieniającym się rzeczownikiem w mianowniku, wtedy człon pierwszy
(wyraz pospolity) piszemy małą literą, a człon drugi – dużą (wyspa Uznam czy pustynia Gobi),
• przymiotniki dzierżawcze (odpowiadające na pytanie czyj?) utworzone od imion własnych (np.
dramat Szekspirowski, Zosina chustka – jak widać, nie wszystkie przymiotniki piszemy małą
literą),
• nazwy czcionek (niezależnie od tego, czy to Times New Roman, czy Calibri),
• nazwy systemów komputerowych (Windows),
• tytuły modlitw („Modlitwa Pańska”, „Litania do Najświętszej Maryi Panny”),
• nazwy gwiazd, planet, konstelacji (wyrazy Ziemia i Słońce w znaczeniu terminów
astronomicznych piszemy wielką literą),
• nazwy firm, marek i typów wyrobów przemysłowych (ta zasada jest nieco dziwna i wymaga
kilku słów wyjaśnień, porównajcie: Mam samochód marki Polonez. i Mam poloneza. –
spodziewajcie się osobnego tekstu na ten temat. Tymczasem zajrzyjcie tutaj: Jak wymawiać
nazwy obcych marek? Czy robisz to poprawnie?),
• niektóre skróty, np. od nazw pierwiastków chemicznych (P – fosfor, Ra – rad).

REGUŁY LIBERALNE (CZYLI MOŻNA ALE NIE TRZEBA ZAPISYWAĆ WIELKĄ LITERĄ)

• nazwy kierunków świata,

• nazwy epok (uwaga – Młoda Polska zawsze musi być zapisywana dużymi literami),
• nazwy uosobionych pojęć abstrakcyjnych.

UŻYCIE DUŻEJ LITERY ZE WZGLĘDÓW GRZECZNOŚCIOWYCH I UCZUCIOWYCH :

• zaimki osobowe typu Ciebie, Tobie, Wam w listach, życzeniach itp. wypada, a wręcz należy
pisać dużymi literami, podobnie jak nazwy osób, do których się zwracamy (Dziadku, Mamo),
• nazwy ważnych wydarzeń historycznych (Powstanie Warszawskie) oraz słowa typu Ojczyzna,
Naród w szczególnych okolicznościach lepiej jest zapisać dużymi literami (w tekstach z okazji
ważnych rocznic czy świąt narodowych),
• słownictwo religijne czy użycie dużej litery w celach artystycznych zostawiamy do własnej
interpretacji.

Kultura języka - ćwiczenia Strona 2